Ο Πάνος Γιαννικόπουλος εξηγεί τι είναι το «Ξηρόμερο» που θα μας εκπροσωπήσει στην Μπιενάλε της Βενετίας.

«Είναι ένα χρονικό του καιρού μας, με τις εντάσεις και τις τραγωδίες του. Ο κόσμος έρμαιο της φύσης;»

 

Ο επιμελητής της ελληνικής συμμετοχής για το 2024 σε μια πρώτη παρουσίαση ενός πολύ ξεχωριστού και επίκαιρου καλλιτεχνικού πρότζεκτ.

«ΣΕ ΕΝΑ ΚΤΙΡΙΟ ΠΟΥ ΚΑΙΓΕΤΑΙ θα έσωζα μια γάτα, πριν από τον Ρέμπραντ», είπε ο Αλμπέρτο Τζιακομέτι τον προηγούμενο αιώνα.

Σήμερα αισθάνομαι ότι δεν μπορούμε να σκεφτούμε την τέχνη με όρους ακτιβισμού μόνο, αλλά «παράλληλα με», δηλαδή σαν εργαλείο που εστιάζει κριτικά αλλά σκέφτεται με όρους που διατηρούν παράλληλα έναν χαρακτήρα συναισθηματικό.

Τώρα, ποια είναι η προτεραιότητα της τέχνης σήμερα και πώς εμπλέκεται με την κοινωνική πραγματικότητα; Είναι μια ερώτηση που επανέρχεται σαν εσωτερική κινητοποίηση σχετικά με το προς τα πού και πώς κοιτάζουμε και δημιουργούμε. Η περιβαλλοντική καταστροφή, η καταστροφή κάθε μορφής ζωής, η ανισότητα και η βία γίνονται μέρος της καθημερινότητάς μας.

Κάτι έχει αλλάξει… Από τη μεγάλη έκθεση που έγινε στο εγκαταλειμμένο εργοστάσιο της ΔΕΗ στο Νέο Φάληρο, με τίτλο «This Current Between Us», τον Δεκέμβριο του 2022 με συνεπιμέλεια της Γεωργίας Λιάπη, μέχρι σήμερα, υπάρχει μια αντίφαση. Τότε η έκθεση απευθυνόταν στους ελκυστικούς μηχανισμούς της νέας ανακάλυψης και επικεντρώνονταν στο όφελος που είχε η ανθρωπότητα από την ηλεκτρική ενέργεια, που μας έκανε όχι μόνο να φανταστούμε ένα θαύμα, αλλά και να το ζήσουμε. Η νέα ανακάλυψη σαν αφετηρία για έναν κόσμο που αλλάζει ήταν δικαιωματικά ένας πολύ καλός λόγος για να πραγματοποιηθεί η έκθεση. Από την άλλη, ο χώρος ήταν που μου έδωσε μεγάλη δύναμη, με έκανε να φανταστώ τέχνη και ομορφιά, σαν θεματική, σαν διάθεση.

    Το «ΞΗΡΟΜΕΡΟ/DRYLAND» εξερευνά την εμπειρία του πανηγυριού από το κέντρο ενός επαρχιακού οικισμού έως τις παρυφές του γεωργικού τοπίου που τον περιβάλλουν. Ξεκινά από τα πανηγύρια της Θεσσαλίας για να καταλήξει σε αυτά της περιοχής του Ξηρόμερου, που δανείζει τον τίτλο στο έργο, μια υπόρρητη αναφορά στο νερό, την έλλειψη ή το πλεόνασμα και τη σπατάλη του.

Σήμερα όμως τα γεγονότα που δημιουργούν μια γλώσσα έχουν αλλάξει. Το έργο συγκροτείται σε μια χρονική συνθήκη που το βλέμμα στρέφεται αναγκαστικά προς τις περιοχές τις οποίες οι καλλιτέχνες επισκέφθηκαν, και πάνω στις οποίες χτίζεται η αφήγησή του. Η καταστροφική νεροποντή, η πλημμύρα του θεσσαλικού κάμπου, αλλάζουν τον τρόπο που βλέπουμε τις ίδιες εικόνες, νοηματοδοτούν διαφορετικά ακόμα και τους ήχους, και η συγκινησιακή φόρτιση που υπήρχε γίνεται επικίνδυνα επίκαιρη.

Ο Πάνος Γιαννικόπουλος, η Ελένη Καλαρά και η Γεωργία Λιάπη στην έκθεση «This Current Between Us» που έγινε στο εγκαταλειμμένο εργοστάσιο της ΔΕΗ στο Νέο Φάληρο. Φωτο: Πηνελόπη Γερασίμου

Έπειτα από πρόσκληση των καλλιτεχνών, ανέλαβα την επιμέλεια του έργου, το οποίο προέρχεται από μια έρευνα που έχει ήδη πορεία τριών χρόνων. Η έρευνα ξεκινάει από την προσωπική εμπειρία των καλλιτεχνών, την άμεση εμπλοκή τους με τη θεματική που καταπιάνονται. Αυτή τη συναισθηματική σχέση καλούμαστε να διατηρήσουμε και στη σύνθεση του έργου για την Μπιενάλε.

Το έργο για το ελληνικό περίπτερο της Βενετίας με τίτλο «ΞΗΡΟΜΕΡΟ/DRYLAND», είναι μια διακαλλιτεχνική, υβριδική εικαστική εγκατάσταση που έρχεται να ενώσει ένα σύνολο καλλιτεχνικών φωνών. Το πρότζεκτ δίνει έμφαση στη συλλογική παραγωγή με σχέσεις ισοτιμίας, με άτομα να προέρχονται από διαφορετικά επαγγελματικά πεδία. Το «ΞΗΡΟΜΕΡΟ/DRYLAND» εξερευνά την εμπειρία του πανηγυριού από το κέντρο ενός επαρχιακού οικισμού έως τις παρυφές του γεωργικού τοπίου που τον περιβάλλουν. Ξεκινά από τα πανηγύρια της Θεσσαλίας για να καταλήξει σε αυτά της περιοχής του Ξηρόμερου, που δανείζει τον τίτλο στο έργο, μια υπόρρητη αναφορά στο νερό, την έλλειψη ή το πλεόνασμα και τη σπατάλη του. Ένα χρηστικό ποτιστικό μηχάνημα μοιάζει να ενεργοποιεί το οπτικοακουστικό περιβάλλον, ενώ το φως, ο ήχος και η κινούμενη εικόνα βάζουν τον θεατή σε μια διαδικασία καταβυθισης.

Η αρχή της δημιουργίας του πρότζεκτ ξεκινάει με έρευνα, προσωπικές εμμονές, που πάντα είναι ο καταλύτης για τη δημιουργία, και οδηγείται σε ένα residency που υποστήριξε δυναμικά το Ίδρυμα Ωνάση. Τα μέλη της ομάδας συσχετίζονται με την παράδοση, τον επαγγελματισμό, την τέχνη.

Ο Θανάσης Δεληγιάννης μεγάλωσε σε οικογένεια παραδοσιακών μουσικών και μέσα σε συνθήκες πανηγυριών. Ο ίδιος ασχολείται με τον ήχο και το πανηγύρι επανέρχεται ως θεματική στα διαμεσικά έργα που παρουσιάζει. Ο Γιάννης Μιχαλόπουλος επικεντρώνεται στην τοπική ιστορία, την πολιτιστική ανάπτυξη της περιφέρειας, τη μελέτη του δημοτικού τραγουδιού, καθώς και την ιστορία και πρακτική του συνδικαλιστικού κινήματος.

Στα πρώτα βήματα της έρευνας συμμετείχαν η Έλια Καλογιάννη, ο Γιώργος Κυβερνήτης και ο Κώστας Χαϊκάλης. Η Έλια Καλογιάννη, η οποία δραστηριοποιείται ως κινηματογραφίστρια, συνδυάζει στο έργο της φιλμ, εγκαταστάσεις και video essays. Ο Γιώργος Κυβερνήτης, φωτογράφος και κινηματογραφιστής, ενεργοποιεί τα εργαλεία του κινηματογράφου και της παρατήρησης. Ο Κώστας Χαϊκάλης επικεντρώνεται επίσης στον ήχο που είναι βασικό στοιχείο της εγκατάστασης. Στη συνέχεια, στην ομάδα ήρθαν ο Φώτης Σαγώνας, αρχιτέκτων, με το έργο του να επικεντρώνεται στον χώρο και στην ιδέα της περιπλάνησης, καθώς και η Φωτεινή Παπαχριστοπούλου με σκηνικές δράσεις και την επιτελεστική διάσταση του έργου.  

Είναι ένα χρονικό του καιρού μας, με τις εντάσεις και τις τραγωδίες του. Ο κόσμος έρμαιο της φύσης;

Το «ΞΗΡΟΜΕΡΟ/DRYLAND» είναι η ελληνική συμμετοχή στην Μπιενάλε Βενετίας 2024, με την υποστήριξη του Onassis Culture. Επιμελητής: Πάνος Γιαννικόπουλος.

 

πηγή:  lifo.gr

 Ήρα Κουτούδη