Με επισημότητα πραγματοποιήθηκε, στην φιλόξενη αίθουσα του Επιμελητηρίου Αιτωλοακαρνανίας στο Αγρίνιο, την Κυριακή 4 Μαΐου 2014, η παρουσίαση του βιβλίου του καθηγητή κ. Χρήστου Σιάσου με τίτλο, «Οι Επίσκοποι Αιτωλίας και Ακαρνανίας από το 343 μ.Χ. έως σήμερα».
Διοργανωτές ήταν, η Ιερά Μητρόπολη Αιτωλίας και Ακαρνανίας και το Επιμελητήριο Αιτωλοακαρνανίας. Εισηγητές ήταν ο Πανοσιολογιότατος Πρωτοσύγκελλος της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας Αρχιμανδρίτης π. Επιφάνιος Καραγεώργος, ο Δρ. του Πάντειου Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ιωάννης Καρυδάς και η καθηγήτρια Θεολόγος πρώην Γυμνασιάρχης κ. Γεωργιάδου-Αλεξοπούλου Δέσποινα.
Σύντομος χαιρετισμός από τον Αντιπρόεδρο του Επιμελητηρίου κ. Κωνσταντίνο Μπόκα.
Το Επιμελητήριο Αιτωλοακαρνανίας αγκαλιάζει παρόμοιες προσπάθειες, τις προβάλει με κάθε δυνατό τρόπο και ευχήθηκε στον συγγραφέα κ. Χρήστο Σιάσο καλή επιτυχία στο συγγραφικό του έργο και παρότρυνε τους παρευρισκόμενους να βοηθούν τέτοιες πρωτοβουλίες. Το βιβλίο που σήμερα παρουσιάζεται αναφέρεται στην ιστορία της Μητροπόλεώς μας και στους Επισκόπους της από το 343 μ. Χ. έως σήμερα και είναι μοναδικό στο είδος του.
Ακολούθησε εισήγηση από τον π. Επιφάνιο.
Μετά πολλής χαράς παρουσιάζουμε σήμερα το βιβλίο του αγαπητού κ. Χρήστου Σιάσου που φέρει τον τίτλο «Οι Επίσκοποι Αιτωλίας και Ακαρνανίας από το 343 μ.Χ. έως σήμερα» Κάθε νέο βιβλίο που κυκλοφορεί αποτελεί μια πρόκληση του συγγραφέα προς το αναγνωστικό κοινό που θα το λάβει στα χέρια του. Μια πρόκληση για συζήτηση, συμπροβληματισμό και ανταλλαγή απόψεων. Αυτή είναι άλλωστε και η γοητεία της εργογραφίας. Άνθρωποι που πολλές φορές είναι άγνωστοι μεταξύ τους, έρχονται μέσω του βιβλίου σε συνάντηση. Η συγγραφή δημιουργεί πάντα ελπίδα ότι παρόλο που η κοσμοθεωρία της εποχής μας στρέφεται διαρκώς σε μια ωφελιμιστική αντιμετώπιση των πάντων δεν εκλείπει το ενδιαφέρον για τα γράμματα και τον πολιτισμό. Η πρώτη επαφή που έχουμε με ένα νέο βιβλίο είναι ο τίτλος του. Ο τίτλος του βιβλίου του κ. Σιάσου μας προετοιμάζει για όσα θα αποκομίσουμε περαιώνοντας την ανάγνωσή του. Ο αναγνώστης θα γνωρίσει όλες εκείνες τις μορφές των επισκόπων που διαποίμαναν την Ιερά Μητρόπολη Αιτωλίας και Ακαρνανίας από ιδρύσεώς της έως σήμερα. Καλύπτει έναν εκτεταμένο χρονικό ορίζοντα, από το 343 έως το 2005 οπότε έχουμε και την τελευταία εκλογή Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας, του σεπτού μας ποιμενάρχου κ.κ. ΚΟΣΜΑ. Μέσα σ΄ αυτήν την περίοδο, η εν Αιτωλία και Ακαρνανία Εκκλησία ζει το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας αδιαλείπτως, διατηρώντας την ενότητά της εν τω Επισκόπω. Ο Επίσκοπος για την Ορθόδοξη Εκκλησία είναι εκείνο το πρόσωπο το οποίο Συνοδικώς, με το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, που συγκροτεί ολόκληρο το θεσμό της, εκλέγεται για να ποιμάνει μια εκκλησιαστική επαρχία.
Μετά πολλής χαράς παρουσιάζουμε σήμερα το βιβλίο του αγαπητού κ. Χρήστου Σιάσου που φέρει τον τίτλο «Οι Επίσκοποι Αιτωλίας και Ακαρνανίας από το 343 μ.Χ. έως σήμερα» Κάθε νέο βιβλίο που κυκλοφορεί αποτελεί μια πρόκληση του συγγραφέα προς το αναγνωστικό κοινό που θα το λάβει στα χέρια του. Μια πρόκληση για συζήτηση, συμπροβληματισμό και ανταλλαγή απόψεων. Αυτή είναι άλλωστε και η γοητεία της εργογραφίας. Άνθρωποι που πολλές φορές είναι άγνωστοι μεταξύ τους, έρχονται μέσω του βιβλίου σε συνάντηση. Η συγγραφή δημιουργεί πάντα ελπίδα ότι παρόλο που η κοσμοθεωρία της εποχής μας στρέφεται διαρκώς σε μια ωφελιμιστική αντιμετώπιση των πάντων δεν εκλείπει το ενδιαφέρον για τα γράμματα και τον πολιτισμό. Η πρώτη επαφή που έχουμε με ένα νέο βιβλίο είναι ο τίτλος του. Ο τίτλος του βιβλίου του κ. Σιάσου μας προετοιμάζει για όσα θα αποκομίσουμε περαιώνοντας την ανάγνωσή του. Ο αναγνώστης θα γνωρίσει όλες εκείνες τις μορφές των επισκόπων που διαποίμαναν την Ιερά Μητρόπολη Αιτωλίας και Ακαρνανίας από ιδρύσεώς της έως σήμερα. Καλύπτει έναν εκτεταμένο χρονικό ορίζοντα, από το 343 έως το 2005 οπότε έχουμε και την τελευταία εκλογή Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας, του σεπτού μας ποιμενάρχου κ.κ. ΚΟΣΜΑ. Μέσα σ΄ αυτήν την περίοδο, η εν Αιτωλία και Ακαρνανία Εκκλησία ζει το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας αδιαλείπτως, διατηρώντας την ενότητά της εν τω Επισκόπω. Ο Επίσκοπος για την Ορθόδοξη Εκκλησία είναι εκείνο το πρόσωπο το οποίο Συνοδικώς, με το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, που συγκροτεί ολόκληρο το θεσμό της, εκλέγεται για να ποιμάνει μια εκκλησιαστική επαρχία.
Κατά την έκφραση του Αγίου Ιγνατίου, ο Επίσκοπος βρίσκεται εις τύπον και τόπον Χριστού. Στην Επαρχία που τον κατέστησε η χάρη του Θεού. Τηρεί τον τόπο του Χριστού και φανερώνει τον τύπο του. Αυτό σημαίνει ότι ο Επίσκοπος εικονίζει το Μέγα Αρχιερέα Χριστό και συνεχίζει το έργο Εκείνου. Δεν ασκεί εξουσία παράλληλα με το Χριστό, αφού ο Χριστός βρίσκεται αοράτως συνών εντός της Εκκλησίας. Η πνευματική εξουσία του Επισκόπου είναι η ίδια εξουσία του Χριστού γι αυτό και από την ώρα της χειροτονίας του συνταυτίζεται με αυτόν και τον μιμείται στη θυσιαστική αγάπη για την εκκλησία.
Η εκκλησία αποτελεί το λαό του Θεού, ο οποίος εξαγοράστηκε επί τιμή αίματος, του Αίματος Χριστού… Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος αποτυπώνει τη σχέση ψυχής – σώματος. Ο Επίσκοπος είναι ποιμένας και διδάσκαλος με σκοπό τη φροντίδα της Εκκλησίας. Η Ιεροσύνη του είναι μια χαρισματική λειτουργία που κάνει δυνατή την αύξηση και προκοπή του σώματος… Από την εποχή των Αποστόλων έως σήμερα το χάρισμα της ιερωσύνης μεταφέρεται αδιάκοπα σχηματίζοντας μια αλυσίδα κρίκοι της οποίας είναι οι Επίσκοποι…
Η εκκλησία αποτελεί το λαό του Θεού, ο οποίος εξαγοράστηκε επί τιμή αίματος, του Αίματος Χριστού… Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος αποτυπώνει τη σχέση ψυχής – σώματος. Ο Επίσκοπος είναι ποιμένας και διδάσκαλος με σκοπό τη φροντίδα της Εκκλησίας. Η Ιεροσύνη του είναι μια χαρισματική λειτουργία που κάνει δυνατή την αύξηση και προκοπή του σώματος… Από την εποχή των Αποστόλων έως σήμερα το χάρισμα της ιερωσύνης μεταφέρεται αδιάκοπα σχηματίζοντας μια αλυσίδα κρίκοι της οποίας είναι οι Επίσκοποι…
Κομβικό σημείο για την Ι.Μ. Αιτωλίας και Ακαρνανίας είναι οι αρχές του 19ου αιώνα, όπου κυριαρχεί η προσωπικότητα του Μητροπολίτη Πορφυρίου… Η νέα διάρθρωση έλαβε επίσημη διάσταση με Βασιλικό Διάταγμα το 1833… Μεταβολές επήλθαν εκ νέου το έτος 1852, όπου διατηρήθηκαν ως το 1899 έτος κατά το οποίο η Αρχιεπισκοπή «Αιτωλίας και Ακαρνανίας», υποβιβάστηκε σε Επισκοπή «Ακαρνανίας και Ναυπακτίας». Το έτος 1909 επανιδρύθηκε η Μητρόπολη «Ναυπακτίας και Ευρυτανίας» με έδρα τη Ναύπακτο ενώ η πρώην Επισκοπή «Ακαρνανίας και Ναυπακτίας», ονομάστηκε «Αιτωλίας και Ακαρνανίας». Ο οριστικός καθορισμός των σημερινών ορίων της Μητροπόλεώς μας, έχει τη βάση του στην ανύψωση της Επισκοπής «Αιτωλίας και Ακαρνανίας» σε Μητρόπολη μαζί με τις άλλες Επισκοπές του Ελληνικού Βασιλείου… Κλείνοντας θα ήθελα να υπενθυμίσω την παύλεια προτροπή «μνημονεύεται των ηγουμένων υμών οίτινες…». Μας προτρέπει ο Απόστολος να μνημονεύουμε προσευχητικά όλους εκείνους οι οποίοι προΐστανται της Ευχαριστιακής Συνάξεως. Φέρουν το βάρος της καλλιέργειας ψυχών ασκώντας την ποιμαντική διακονία η οποία «τέχνη είναι τεχνών και επιστήμη επιστημών, ανθρώπων άγειν, το πολυτροπότατον ζων και ποικιλότατον»…
Το βιβλίο «Οι Επίσκοποι Αιτωλίας και Ακαρνανίας από το 343 μ. Χ. έως σήμερα», εντάσσεται στα πλαίσια μιας τέτοιας μνημόνευσης. Συγκεντρώνει τα διάσπαρτα στοιχεία των διατελεσάντων Επισκόπων «Αιτωλίας και Ακαρνανίας», σε ένα έργο. Καλύπτει έτσι ένα κενό, καθώς στη βιβλιογραφία δεν υπάρχει αντίστοιχο έργο και για το λόγο αυτό αποτελεί ένα πρωτότυπο πόνημα. Ο κ. Σιάσος, παρέθεσε τα υπάρχοντα στοιχεία κάνοντας την αρχή…
Το βιβλίο «Οι Επίσκοποι Αιτωλίας και Ακαρνανίας από το 343 μ. Χ. έως σήμερα», εντάσσεται στα πλαίσια μιας τέτοιας μνημόνευσης. Συγκεντρώνει τα διάσπαρτα στοιχεία των διατελεσάντων Επισκόπων «Αιτωλίας και Ακαρνανίας», σε ένα έργο. Καλύπτει έτσι ένα κενό, καθώς στη βιβλιογραφία δεν υπάρχει αντίστοιχο έργο και για το λόγο αυτό αποτελεί ένα πρωτότυπο πόνημα. Ο κ. Σιάσος, παρέθεσε τα υπάρχοντα στοιχεία κάνοντας την αρχή…
Στη συνέχεια το λόγο έλαβε η εισηγήτρια κ. Γεωργιάδου-Αλεξοπούλου Δέσποινα
Για άλλη μια φορά συμμετέχουμε σε παρουσίαση βιβλίου του καθηγητή Χρήστου Σιάσου. Υπηρέτησε για πολλά χρόνια την εκπ/ση ως καθηγητής και Δ/ντής Λυκείου. Είναι ο άνθρωπος ο ακούραστος με τα πολλά ενδιαφέροντα, μεταξύ αυτών και τα θρησκευτικά. Ανήσυχος πάντα ως πνεύμα. Θα μπορούσε κάλλιστα να επιλέξει την απροβλημάτιστη ηρεμία και τον εφησυχασμό του ξένοιαστου ιδιωτικού βίου - όπως είθισται να γίνεται μετά την πολυετή υπηρεσία και να μείνει ανενεργός ως πολίτης. Όμως, είναι ο άνθρωπος, πού θα μείνει συνεπής στην προσπάθεια του να προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο, με τη δράση του, προκαλώντας όπως είναι φυσικό και την αντίδραση.
Για άλλη μια φορά συμμετέχουμε σε παρουσίαση βιβλίου του καθηγητή Χρήστου Σιάσου. Υπηρέτησε για πολλά χρόνια την εκπ/ση ως καθηγητής και Δ/ντής Λυκείου. Είναι ο άνθρωπος ο ακούραστος με τα πολλά ενδιαφέροντα, μεταξύ αυτών και τα θρησκευτικά. Ανήσυχος πάντα ως πνεύμα. Θα μπορούσε κάλλιστα να επιλέξει την απροβλημάτιστη ηρεμία και τον εφησυχασμό του ξένοιαστου ιδιωτικού βίου - όπως είθισται να γίνεται μετά την πολυετή υπηρεσία και να μείνει ανενεργός ως πολίτης. Όμως, είναι ο άνθρωπος, πού θα μείνει συνεπής στην προσπάθεια του να προσφέρει στο κοινωνικό σύνολο, με τη δράση του, προκαλώντας όπως είναι φυσικό και την αντίδραση.
Δυστυχώς το κλίμα και η νοοτροπία της εποχής μας αναδεικνύει τους ανθρώπους εκείνους, που αρέσκονται να αυτοπαρουσιάζονται, αντλώντας φήμη και δόξα από τον ίδιο τους τον εαυτό. Ο Χρήστος Σιάσος αντίθετα, μέσα από τα γραπτά του κείμενα, έχει ως σκοπό να αναδείξει αξίες, να προτείνει πρότυπα, να ωφελήσει. Έτσι το βιβλίο του, που παρουσιάζουμε σήμερα είναι το ένατο κατα σειρά και επιγράφεται ,όπως θα δείτε “Οι Επίσκοποι του ν. Αιτ/νιας από το 343 μ. Χ. έως σήμερα” τιμά όλους τους επισκόπους του νομού μας, της θριαμβεύουσας αλλά και της στρατευόμενης Ορθοδόξου Εκκλησίας μας. Το συγκεκριμένο συγγραφικό έργο είναι μοναδικό στο είδος του και αυτό το κάνει ιδιαίτερα σημαντικό.
Κατά χρονολογική σειρά αναφέρονται όσοι Επίσκοποι υπηρέτησαν στην τοπική μας Εκκλησία καθώς και στη Μητρόπολη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου.
Κατά χρονολογική σειρά αναφέρονται όσοι Επίσκοποι υπηρέτησαν στην τοπική μας Εκκλησία καθώς και στη Μητρόπολη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου.
Σε αυτό το σημείο, θα ήθελα να αναφέρω κάποιες σκέψεις σχετικά με τις σπάνιες μορφές των Επισκόπων, που ήδη αναπαύονται στην αγκαλιά του Θεού αλλά και των ζώντων ιεραρχών, που ανεβαίνουν, πρώτοι, τα κακοτράχαλα μονοπάτια της πνευματικής σύγκρουσης με ό,τι αθεϊστικό λανσάρει ο σύγχρονος κόσμος.
Το εκκλησιαστικό γεγονός συγκροτείται ως κοινωνία προσώπων, υπαρκτή, ενεργή, εθελούσια συνεργασία με συγκεκριμένο στόχο τον αγιασμό των ψυχών και τη γεύση του Παραδείσου για όλους τους ανθρώπους. Απαιτείται λοιπόν προς επίτευξη του στόχου, να υπάρχει οργανωτική δομή κάτω από το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, διάκριση και διαβάθμιση ευθυνών, ιεραρχική ταξινόμηση υποχρεώσεων, δυνατοτήτων και αρμοδιοτήτων. Προκύπτουν λοιπόν απαραίτητα μορφές άσκησης εξουσίας. Μέσα στην Εκκλησία όμως, η άσκηση εξουσίας δεν είναι επιβολή κάποιων ανωτέρων – υπέρτερων σε κάποιους κατώτερους-υποδεέστερους. Οι ιερατικές διακρίσεις στους βαθμούς της ιεροσύνης, λειτουργούν μόνο, ως λειτουργικές παραλλαγές του ίδιου αθλήματος της αυθυπέρβασης και της αυτοπροσφοράς .Για να υπάρξει εκκλησιαστικό γεγονός πρέπει να ανατραπούν οι όροι, πού ισχύουν σε κάθε συνηθισμένη εξουσιαστική πρακτική. Μέσα στην Εκκλησία η εξουσία διαφοροποιείται οριστικά και αμετάκλητα.
Το εκκλησιαστικό λειτούργημα του Επισκόπου αποβλέπει στην ελευθερία των σχέσεων κοινωνίας με το Θεό και τον άνθρωπο. Μέσα στην αγάπη του Χριστού, η ταυτότητα του συνόλου της Εκκλησίας είναι η κένωση από κάθε ατομοκεντρική θεώρηση, δηλαδή η αγαπητική αυταπάρνηση .Εξουσία, λοιπόν, είναι για την Εκκλησία η διακονία.” Ο πρώτος να γίνεται έσχατος...” λέει ο Κύριος μας.
Ο μεγάλος Ντοστογιέφσκι γράφει: “ Όλοι στον αιώνα μας χώρισαν και γίνανε μονάδες, ο καθένας αποτραβιέται στη μοναξιά του, κρύβεται και κρύβει το έχει του και καταλήγει να απωθεί τους ομοίους του και να απωθείται από αυτούς”. Σε όλο αυτό το κλίμα της εποχής, αντιπαρατίθεται η χριστιανική ασκητική. Μας τη διδάσκουν, πρώτος ο Κύριος, οι Άγιοι μας, οι μοναχοί με τη θέωση τους οι Πατέρες της Εκκλησίας σε όλες τις εποχές, ο απλός λαός με τη προσήλωση του στο εκκλησιαστικό πνεύμα και βέβαια οι Επίσκοποι μας με το παράδειγμα τους.
Το εκκλησιαστικό γεγονός συγκροτείται ως κοινωνία προσώπων, υπαρκτή, ενεργή, εθελούσια συνεργασία με συγκεκριμένο στόχο τον αγιασμό των ψυχών και τη γεύση του Παραδείσου για όλους τους ανθρώπους. Απαιτείται λοιπόν προς επίτευξη του στόχου, να υπάρχει οργανωτική δομή κάτω από το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος, διάκριση και διαβάθμιση ευθυνών, ιεραρχική ταξινόμηση υποχρεώσεων, δυνατοτήτων και αρμοδιοτήτων. Προκύπτουν λοιπόν απαραίτητα μορφές άσκησης εξουσίας. Μέσα στην Εκκλησία όμως, η άσκηση εξουσίας δεν είναι επιβολή κάποιων ανωτέρων – υπέρτερων σε κάποιους κατώτερους-υποδεέστερους. Οι ιερατικές διακρίσεις στους βαθμούς της ιεροσύνης, λειτουργούν μόνο, ως λειτουργικές παραλλαγές του ίδιου αθλήματος της αυθυπέρβασης και της αυτοπροσφοράς .Για να υπάρξει εκκλησιαστικό γεγονός πρέπει να ανατραπούν οι όροι, πού ισχύουν σε κάθε συνηθισμένη εξουσιαστική πρακτική. Μέσα στην Εκκλησία η εξουσία διαφοροποιείται οριστικά και αμετάκλητα.
Το εκκλησιαστικό λειτούργημα του Επισκόπου αποβλέπει στην ελευθερία των σχέσεων κοινωνίας με το Θεό και τον άνθρωπο. Μέσα στην αγάπη του Χριστού, η ταυτότητα του συνόλου της Εκκλησίας είναι η κένωση από κάθε ατομοκεντρική θεώρηση, δηλαδή η αγαπητική αυταπάρνηση .Εξουσία, λοιπόν, είναι για την Εκκλησία η διακονία.” Ο πρώτος να γίνεται έσχατος...” λέει ο Κύριος μας.
Ο μεγάλος Ντοστογιέφσκι γράφει: “ Όλοι στον αιώνα μας χώρισαν και γίνανε μονάδες, ο καθένας αποτραβιέται στη μοναξιά του, κρύβεται και κρύβει το έχει του και καταλήγει να απωθεί τους ομοίους του και να απωθείται από αυτούς”. Σε όλο αυτό το κλίμα της εποχής, αντιπαρατίθεται η χριστιανική ασκητική. Μας τη διδάσκουν, πρώτος ο Κύριος, οι Άγιοι μας, οι μοναχοί με τη θέωση τους οι Πατέρες της Εκκλησίας σε όλες τις εποχές, ο απλός λαός με τη προσήλωση του στο εκκλησιαστικό πνεύμα και βέβαια οι Επίσκοποι μας με το παράδειγμα τους.
Ασκητική είναι η αυτοκυριαρχία του ανθρώπου πάνω στον ίδιο του τον εαυτό. Πρόκειται για την αυταπάρνηση του ιδίου θελήματος προς χάρη του άλλου. Νοείται ως αυτοθυσία του Εγώ. Είναι ο αυτοπεριορισμός της ατομικότητας του ανθρώπου, για να συμβιώσει με το συνάνθρωπο. Τελικά, είναι η προτίμηση της φιλαλληλίας αντί της φιλαυτίας. Συνώνυμο του ασκητισμού είναι ο αλτρουισμός. Η πορεία από τη φιλαυτία στη φιλαλληλία, συνιστά την ασκητική. Είναι μια υπόσχεση ελευθερίας του ανθρώπου που βιώνεται στη καθημερινή ζωή, μέσα και έξω από την κοινωνία, στον κόσμο και στην έρημο εξίσου. Ο εαυτός μας τότε αποστρέφεται το εγώ μας και στρέφεται προς τον άλλο, αλληλοπεριχωρείται με το συνάνθρωπο, τη φύση, την κοινωνία, το Θεό.
Όλοι οι επίσκοποι, είχαν ως κανόνα να διακονούν τον συνάνθρωπο. Μετέτρεψαν τους όρους της εξουσίας σε όρους διακονίας. Ο ασκητισμός, αποτέλεσε το μέσο για την απελευθέρωση του εγώ και την απόλυτη αυταπάρνηση.
Επιτρέψτε μου Σεβασμιώτατε, παρότι γνωρίζω πως προσκρούω στη ταπείνωση σας, οφείλω να αναφέρω δυο λόγια σεβασμού και ευγνωμοσύνης προς το Πρόσωπο σας, συμπληρώνοντας και ενισχύοντας την άποψη του συγγραφέα.
Όλοι οι επίσκοποι, είχαν ως κανόνα να διακονούν τον συνάνθρωπο. Μετέτρεψαν τους όρους της εξουσίας σε όρους διακονίας. Ο ασκητισμός, αποτέλεσε το μέσο για την απελευθέρωση του εγώ και την απόλυτη αυταπάρνηση.
Επιτρέψτε μου Σεβασμιώτατε, παρότι γνωρίζω πως προσκρούω στη ταπείνωση σας, οφείλω να αναφέρω δυο λόγια σεβασμού και ευγνωμοσύνης προς το Πρόσωπο σας, συμπληρώνοντας και ενισχύοντας την άποψη του συγγραφέα.
Ο Χρήστος Σιάσος αναφέρει αναλυτικά το πολυσχιδές έργο σας, στο συγκεκριμένο βιβλίο του. Θα σταθώ στην απλότητα και τη καλοσύνη Σας, όταν όρθιος υποδέχεσθε και κατευοδώνετε κάθε άνθρωπο γνωστό ή ξένο, που θέλει να σας συναντήσει στο γραφείο σας. Είναι γιατί βλέπετε στο πρόσωπο του το πρόσωπο του Θεού. Προσωπικά, με συγκινεί η παρουσία σας, σε κάθε πόνο και πικρό αποχωρισμό, με τον παρηγορητικό σας λόγο, ακόμα και στο πιο απομακρυσμένο χωριό οποιαδήποτε ώρα του εικοσιτετραώρου. Οι εκκλησιές μας γεμίζουν από τα εποικοδομητικά λόγια σας . Σε πόσες παιδικές και νεανικές ψυχές δεν έχετε σπείρει το λόγο του Θεού; Είχα την τιμή, να βιώσω, τον απόηχο των λόγων σας σε σχολείο, που υπηρετούσα, όταν τριακόσια πενήντα παιδιά Γυμνασίου και Λυκείου, ρουφούσαν με ορθάνοικτα τα αγνά τους μάτια το πατρικό σας λόγο. Τότε οι θόρυβοι και οι σειρήνες του κόσμου καταλάγιασαν, ο σπόρος της διδαχής έπεσε και το παράδειγμα της αγάπης έγραψε στις ψυχές των παιδιών, που παραζαλισμένα απο τα συνθήματα της εποχής και την έλλειψη προτύπων, παρακολουθούσαν με λαχτάρα. Ο Θεός ευλόγησε αυτό το τόπο και πραγματικά νιώθουμε 'ολοι την πατρική σας αγκαλιά γύρω μας.
Στην διπλανή Μητρόπολη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου υπηρετεί επίσης ένας αξιοσέβαστος Ιεράρχης, ο π. Ιερόθεος Βλάχος, με δραστηριότητα και μόρφωση για τον οποίο, και πάλι αφιερώνει ο συγγραφέας, αρκετό χώρο στο βιβλίο του. Γράφει λοιπόν ο ιδιος: “Σε ένα τροπάριο της Εκκλησίας ψάλλουμε θριαμβευτικά: “θαρσείτω λαός του Θεού και γαρ Αυτός πολεμήσει τους εχθρούς ως παντοδύναμος”. Λάβετε θάρρος , αδελφοί , μη αποκάμνετε, μη χάνετε την πίστη και την ελπίδα σας, γιατί ο Χριστός μπορει να νικήσει τα πάντα. Μην αφήνετε την λεγόμενη οικονομική κρίση να σκοτώσει την ελπίδα, την πίστη και την αγάπη για την ζωή. Όπως έχει λεχθεί τα κράτη δεν πεθαίνουν από πτώχευση, αλλά απο την απελπισία και την απόγνωση των πολιτών τους.
Στην διπλανή Μητρόπολη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου υπηρετεί επίσης ένας αξιοσέβαστος Ιεράρχης, ο π. Ιερόθεος Βλάχος, με δραστηριότητα και μόρφωση για τον οποίο, και πάλι αφιερώνει ο συγγραφέας, αρκετό χώρο στο βιβλίο του. Γράφει λοιπόν ο ιδιος: “Σε ένα τροπάριο της Εκκλησίας ψάλλουμε θριαμβευτικά: “θαρσείτω λαός του Θεού και γαρ Αυτός πολεμήσει τους εχθρούς ως παντοδύναμος”. Λάβετε θάρρος , αδελφοί , μη αποκάμνετε, μη χάνετε την πίστη και την ελπίδα σας, γιατί ο Χριστός μπορει να νικήσει τα πάντα. Μην αφήνετε την λεγόμενη οικονομική κρίση να σκοτώσει την ελπίδα, την πίστη και την αγάπη για την ζωή. Όπως έχει λεχθεί τα κράτη δεν πεθαίνουν από πτώχευση, αλλά απο την απελπισία και την απόγνωση των πολιτών τους.
Με τις άγιες αυτές μορφές να μας οδηγούν και να μας δυναμώνουν, όλες τις εποχές, σε κάθε δύσκολη περίσταση του γένους μας, δεν έχουμε το δικαίωμα να μην αγιασθούμε. Ο Κύριος μας, προνοεί πάντα για τα παιδιά Του και στέλνει Άξιους Ιεράρχες-μαχητές να τα στηρίζουν με Πατρική αγάπη, να Ποιμαίνουν και να φωτίζουν. Στην αέναη μάχη του καλού και του κακού καθώς και στη σταυρική πορεία του ανθρώπου για την σωτηρία της ψυχής του, σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής υπήρξαν και θα υπάρχουν οι φάροι που θα διαλύουν τα απύθμενα σκότη και θα δωρίζουν σε όλους εμάς την ελπίδα, την ελπίδα της αιωνιότητας στην αγκαλιά του Θεού, ενός Θεού, που θυσιάστηκε και θυσιάζεται καθημερινά πάνω στο σταυρό, και πού απεργάζεται με τη μεγαλοψυχία Του τη σωτηρία του “πεπτωκότος” ανθρώπου.
Να ευχαριστήσουμε το συγγραφέα για την ευκαιρία αυτή, που μας δίνει μέσω της παρουσίασης του βιβλίου του. Να κατανοήσουμε, ότι και σήμερα και παλαιότερα υπάρχουν πνευματικοί ταγοί, οι Επίσκοποι μας, που βλέπουν την αρχιερωσύνη τους ως διακονία μέσα απο απόλυτη ταπείνωση. Ο καταφρονεμένος και πονεμένος άνθρωπος ειδικά σήμερα, δεν είναι μόνος. Υπάρχει το λιμάνι της Εκκλησίας, η απέραντη αγάπη του Πλάστη, αρκεί να χρησιμοποιήσει σωστά την ελευθερία του.”Ιδού έστηκα επι την θύραν και κρούω” λέει ο Κύριος, όμως ένα είναι σίγουρο, ότι Εκείνος δεν θα παραβιάσει ποτέ αυτή τη θύρα, τη θύρα της ψυχής μας. Απομένει σε μάς να την ανοίξουμε με ευλάβεια και να δεχτούμε τους κρουνούς της αγάπης Του.
Ακολούθησε εισήγηση από τον Δρ. Ιωάννη Καρυδά
Ο κος Χρ. Σιάσος στο βιβλίο του παραθέτει πλούσιο πληροφοριακό υλικό σχετικά με τις πνευματικές και οργανωτικές εξελίξεις, κυρίως, όμως, για τα πιο σημαντικά πνευματικά πρόσωπα της Ορθοδοξίας, τους Ιεράρχες - Επισκόπους, που έλαμψαν για σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια στην περιοχή της Αιτωλίας και Ακαρνανίας.
Να ευχαριστήσουμε το συγγραφέα για την ευκαιρία αυτή, που μας δίνει μέσω της παρουσίασης του βιβλίου του. Να κατανοήσουμε, ότι και σήμερα και παλαιότερα υπάρχουν πνευματικοί ταγοί, οι Επίσκοποι μας, που βλέπουν την αρχιερωσύνη τους ως διακονία μέσα απο απόλυτη ταπείνωση. Ο καταφρονεμένος και πονεμένος άνθρωπος ειδικά σήμερα, δεν είναι μόνος. Υπάρχει το λιμάνι της Εκκλησίας, η απέραντη αγάπη του Πλάστη, αρκεί να χρησιμοποιήσει σωστά την ελευθερία του.”Ιδού έστηκα επι την θύραν και κρούω” λέει ο Κύριος, όμως ένα είναι σίγουρο, ότι Εκείνος δεν θα παραβιάσει ποτέ αυτή τη θύρα, τη θύρα της ψυχής μας. Απομένει σε μάς να την ανοίξουμε με ευλάβεια και να δεχτούμε τους κρουνούς της αγάπης Του.
Ακολούθησε εισήγηση από τον Δρ. Ιωάννη Καρυδά
Ο κος Χρ. Σιάσος στο βιβλίο του παραθέτει πλούσιο πληροφοριακό υλικό σχετικά με τις πνευματικές και οργανωτικές εξελίξεις, κυρίως, όμως, για τα πιο σημαντικά πνευματικά πρόσωπα της Ορθοδοξίας, τους Ιεράρχες - Επισκόπους, που έλαμψαν για σχεδόν δύο χιλιάδες χρόνια στην περιοχή της Αιτωλίας και Ακαρνανίας.
Πρέπει να ευχηθούμε το βιβλίο του κου Σιάσου να αποτελέσει την αφορμή για την περαιτέρω έρευνα για τη ζωή και το έργο των τοπικών Ιεραρχών, καθώς πολλά στοιχεία γι αυτούς παραμένουν ακόμη άγνωστα και πρέπει να ριχτεί περισσότερο φως σε αυτά.
Από τα στοιχεία και τις πληροφορίες του βιβλίου μπορούμε να διακρίνουμε 4 βασικές περιόδους στην ιστορική εξέλιξη της Μητροπόλεως, με σοβαρές και διακριτές αλλαγές στα σύνορά της και με σημαντικές μορφές Ιεραρχών ανά περίοδο.
Σύμφωνα με τον ίδιο το συγγραφέα: «Η επικράτηση του Χριστιανισμού στο Νομό Αιτωλοακαρνανίας οφείλεται περισσότερο στον Απόστολο των Εθνών, Παύλο, που ήρθε από τη Νικόπολη, σημερινή Πρέβεζα της Ηπείρου και στον Απόστολο Ανδρέα στην Πάτρα, καθ΄ότι η Αχαΐα περιελάμβανε την τότε Ρωμαϊκή επαρχία, δηλαδή την Αιτωλοακαρνανία, με πρώτο Επίσκοπο τον Καλλικράτη το έτος 197».
Στην πρώτη περίοδο, στα πρώτα χριστιανικά χρόνια, η Αιτωλία, η Άμφισσα και οι Δελφοί μαζί με την Ναύπακτο ανήκαν στην Εκκλησιαστική Επαρχία της Αχαΐας υπό τον Μητροπολίτη Κορίνθου. Η Κόρινθος τότε ήταν πρωτεύουσα της Αχαΐας. Αργότερα, όταν η Ναύπακτος γίνεται έδρα Επισκοπής, πραγματοποιείται και η απόσπασή της από τη Μητρόπολη Κορίνθου. Σύμφωνα με τον κο Σιάσο, εκείνη την εποχή, στη Μητροπολιτική έδρα της Ναυπάκτου ανήκαν και οι Επισκοπές: Αχελώου, Αετού, Άρτας, Βελλά, Βονίτσης, Βουθρωτού, Δραγαμέστου, Δρυινουπόλεως και Ιωαννίνων.
Στη δεύτερη περίοδο, στην ύστερη βυζαντινή εποχή και την τουρκοκρατία, αρχικά, επί Μιχαήλ Άγγελου του Α΄, η Αιτωλοακαρνανία προσαρτάται στο Δεσποτάτο της Ηπείρου με Πρωτεύουσα την Άρτα και γίνεται Μητρόπολη Ναυπάκτου και Άρτας
Στην τουρκοκρατία, το 1507 γίνεται ξανά η Μητρόπολη Ναυπάκτου και Άρτας με πρώτο Μητροπολίτη τον Ευθύμιο και πολύ γνωστό τον περίφημο λόγιο Θεόφιλο Κορυδαλέα, το 1640.
Λίγο αργότερα ο όσιος Ευγένιος Γιαννούλης φτιάχνει στην Άρτα την πρώτη Σχολή Ελληνικών Γραμμάτων, που την χρηματοδοτεί από την Πόλη ο Καστοριανός έμπορος Μανωλάκης, που βοηθά, επίσης, την σχολή στο Αιτωλικό, αλλά και την Πατριαρχική Σχολή στην Πόλη.
Στην τρίτη περίοδο, στα χρόνια της Παλιγγενεσίας, η Αιτωλοακαρνανία συμπεριελήφθη στο ελεύθερο Ελληνικό Κράτος και διαχωρίζεται από την Άρτα και την Ήπειρο.
Ιδρύεται, αρχικά, η Μητρόπολη Ναυπάκτου και Μεσολογγίου με έδρα το Μεσολόγγι και Μητροπολίτη τον Πορφύριο (1830- 1833).
Από το 1833 ο Νομός Αιτωλοακαρνανίας έλαβε πολλές Εκκλησιαστικές μεταβολές και χωρίστηκε σε δύο Μητροπόλεις- Επισκοπές:
Η πρώτη ονομάσθηκε Επισκοπή Ακαρνανίας με έδρα το Μεσολόγγι.
Η δεύτερη ονομάσθηκε Επισκοπή Ευρυτανίας με έδρα το Καρπενήσι, αργότερα Ναυπάκτου – Αγίου Βλασίου - Ευρυτανίας.
Στην τέταρτη πιο πρόσφατη περίοδο, η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος εκδίδει απόφαση με την οποία δημιουργεί δύο Μητροπόλεις στο νομό Αιτωλοακαρνανίας δηλαδή:
1) Την Μητρόπολη Αιτωλίας και Ακαρνανίας με έδρα το Μεσολόγγι, η οποία περιλαμβάνει όλες τις Επαρχίες του νομού Αιτωλοακαρνανίας πλην αυτών που ανήκουν στη Μητρόπολη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου
2) Την Μητρόπολη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου με έδρα την Ναύπακτο, η οποία περιλαμβάνει όλη την Επαρχία Ναυπακτίας και την περιοχή του Αγίου Βλασίου, δηλαδή τον τέως Δήμο Παρακαμπυλίων της Επαρχίας Τριχωνίδας. Στην Μητρόπολη αυτή πρώτος Μητροπολίτης τοποθετήθηκε ο Δαμασκηνός Κοντζιάς (1978- 1984).
Περισσότερα στοιχεία, για όλα τα παραπάνω, θα βρείτε στις σελίδες του βιβλίου, αλλά βάσει αυτών εύλογα αναδύεται ένα βασικό ερώτημα:
Γιατί σήμερα τόσο αντιθρησκευτικό και ανθελληνικό μένος, κυρίως, από την κυρίαρχη Επιστημονική και Ακαδημαϊκή Κοινότητα και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας;
Γιατί σήμερα το μεγαλύτερο μέρος του κυρίαρχου ακαδημαϊκού συστήματος να συντηρεί μια υπόκωφη απόρριψη για την Εκκλησία, τον Κλήρο, την Ορθόδοξη Παράδοση και γενικότερα την Ηρωική πλευρά της Ελληνικής Ιστορίας;
Όπως διαπιστώνει ο αναγνώστης του βιβλίου του κου Σιάσου, η Ορθόδοξη Εκκλησία και οι Ποιμενάρχες της ποτέ δεν έχασαν τον χαρακτήρα του πνευματικού συμβάντος αλλά και του λαϊκού- κοινωνικού γεγονότος για τον Ελληνισμό. Έμειναν πάντα πιστοί αρωγοί, πάντα δίπλα, στις μάχες του Ελληνικού λαού, όπως εξάλλου περιγράφουν και οι μεγάλοι λαϊκοί και ιερείς δημιουργοί, ο Μακρυγιάννης, ο Παπαδιαμάντης, ο Κόντογλου, ο Πεντζίκης, ο Γιανναράς, ο π. Γεώργιο Μεταλληνός, η κα Αρβελέρ, αλλά και πολλοί άλλοι.
Εξάλλου η σχέση Ορθοδοξίας – Ελληνισμού δεν παραπέμπει στις τραυματικές εμπειρίες του Δυτικού Παπισμού ή του Μωαμεθανικού Ισλάμ, γεγονός που είχε γίνει κατανοητό ήδη από τον 17ο και 18ο αιώνα ( Αναστάσιος Γόρδιος, Κατά Μωάμεθ και Λατείνων Σύγγραμμα, Κοσμάς Αιτωλός, Προφητείες και Διδαχές), παρά τα όποια σφάλματα ή τις αστοχίες κάποιων εποχών.
Από τα στοιχεία και τις πληροφορίες του βιβλίου μπορούμε να διακρίνουμε 4 βασικές περιόδους στην ιστορική εξέλιξη της Μητροπόλεως, με σοβαρές και διακριτές αλλαγές στα σύνορά της και με σημαντικές μορφές Ιεραρχών ανά περίοδο.
Σύμφωνα με τον ίδιο το συγγραφέα: «Η επικράτηση του Χριστιανισμού στο Νομό Αιτωλοακαρνανίας οφείλεται περισσότερο στον Απόστολο των Εθνών, Παύλο, που ήρθε από τη Νικόπολη, σημερινή Πρέβεζα της Ηπείρου και στον Απόστολο Ανδρέα στην Πάτρα, καθ΄ότι η Αχαΐα περιελάμβανε την τότε Ρωμαϊκή επαρχία, δηλαδή την Αιτωλοακαρνανία, με πρώτο Επίσκοπο τον Καλλικράτη το έτος 197».
Στην πρώτη περίοδο, στα πρώτα χριστιανικά χρόνια, η Αιτωλία, η Άμφισσα και οι Δελφοί μαζί με την Ναύπακτο ανήκαν στην Εκκλησιαστική Επαρχία της Αχαΐας υπό τον Μητροπολίτη Κορίνθου. Η Κόρινθος τότε ήταν πρωτεύουσα της Αχαΐας. Αργότερα, όταν η Ναύπακτος γίνεται έδρα Επισκοπής, πραγματοποιείται και η απόσπασή της από τη Μητρόπολη Κορίνθου. Σύμφωνα με τον κο Σιάσο, εκείνη την εποχή, στη Μητροπολιτική έδρα της Ναυπάκτου ανήκαν και οι Επισκοπές: Αχελώου, Αετού, Άρτας, Βελλά, Βονίτσης, Βουθρωτού, Δραγαμέστου, Δρυινουπόλεως και Ιωαννίνων.
Στη δεύτερη περίοδο, στην ύστερη βυζαντινή εποχή και την τουρκοκρατία, αρχικά, επί Μιχαήλ Άγγελου του Α΄, η Αιτωλοακαρνανία προσαρτάται στο Δεσποτάτο της Ηπείρου με Πρωτεύουσα την Άρτα και γίνεται Μητρόπολη Ναυπάκτου και Άρτας
Στην τουρκοκρατία, το 1507 γίνεται ξανά η Μητρόπολη Ναυπάκτου και Άρτας με πρώτο Μητροπολίτη τον Ευθύμιο και πολύ γνωστό τον περίφημο λόγιο Θεόφιλο Κορυδαλέα, το 1640.
Λίγο αργότερα ο όσιος Ευγένιος Γιαννούλης φτιάχνει στην Άρτα την πρώτη Σχολή Ελληνικών Γραμμάτων, που την χρηματοδοτεί από την Πόλη ο Καστοριανός έμπορος Μανωλάκης, που βοηθά, επίσης, την σχολή στο Αιτωλικό, αλλά και την Πατριαρχική Σχολή στην Πόλη.
Στην τρίτη περίοδο, στα χρόνια της Παλιγγενεσίας, η Αιτωλοακαρνανία συμπεριελήφθη στο ελεύθερο Ελληνικό Κράτος και διαχωρίζεται από την Άρτα και την Ήπειρο.
Ιδρύεται, αρχικά, η Μητρόπολη Ναυπάκτου και Μεσολογγίου με έδρα το Μεσολόγγι και Μητροπολίτη τον Πορφύριο (1830- 1833).
Από το 1833 ο Νομός Αιτωλοακαρνανίας έλαβε πολλές Εκκλησιαστικές μεταβολές και χωρίστηκε σε δύο Μητροπόλεις- Επισκοπές:
Η πρώτη ονομάσθηκε Επισκοπή Ακαρνανίας με έδρα το Μεσολόγγι.
Η δεύτερη ονομάσθηκε Επισκοπή Ευρυτανίας με έδρα το Καρπενήσι, αργότερα Ναυπάκτου – Αγίου Βλασίου - Ευρυτανίας.
Στην τέταρτη πιο πρόσφατη περίοδο, η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος εκδίδει απόφαση με την οποία δημιουργεί δύο Μητροπόλεις στο νομό Αιτωλοακαρνανίας δηλαδή:
1) Την Μητρόπολη Αιτωλίας και Ακαρνανίας με έδρα το Μεσολόγγι, η οποία περιλαμβάνει όλες τις Επαρχίες του νομού Αιτωλοακαρνανίας πλην αυτών που ανήκουν στη Μητρόπολη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου
2) Την Μητρόπολη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου με έδρα την Ναύπακτο, η οποία περιλαμβάνει όλη την Επαρχία Ναυπακτίας και την περιοχή του Αγίου Βλασίου, δηλαδή τον τέως Δήμο Παρακαμπυλίων της Επαρχίας Τριχωνίδας. Στην Μητρόπολη αυτή πρώτος Μητροπολίτης τοποθετήθηκε ο Δαμασκηνός Κοντζιάς (1978- 1984).
Περισσότερα στοιχεία, για όλα τα παραπάνω, θα βρείτε στις σελίδες του βιβλίου, αλλά βάσει αυτών εύλογα αναδύεται ένα βασικό ερώτημα:
Γιατί σήμερα τόσο αντιθρησκευτικό και ανθελληνικό μένος, κυρίως, από την κυρίαρχη Επιστημονική και Ακαδημαϊκή Κοινότητα και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας;
Γιατί σήμερα το μεγαλύτερο μέρος του κυρίαρχου ακαδημαϊκού συστήματος να συντηρεί μια υπόκωφη απόρριψη για την Εκκλησία, τον Κλήρο, την Ορθόδοξη Παράδοση και γενικότερα την Ηρωική πλευρά της Ελληνικής Ιστορίας;
Όπως διαπιστώνει ο αναγνώστης του βιβλίου του κου Σιάσου, η Ορθόδοξη Εκκλησία και οι Ποιμενάρχες της ποτέ δεν έχασαν τον χαρακτήρα του πνευματικού συμβάντος αλλά και του λαϊκού- κοινωνικού γεγονότος για τον Ελληνισμό. Έμειναν πάντα πιστοί αρωγοί, πάντα δίπλα, στις μάχες του Ελληνικού λαού, όπως εξάλλου περιγράφουν και οι μεγάλοι λαϊκοί και ιερείς δημιουργοί, ο Μακρυγιάννης, ο Παπαδιαμάντης, ο Κόντογλου, ο Πεντζίκης, ο Γιανναράς, ο π. Γεώργιο Μεταλληνός, η κα Αρβελέρ, αλλά και πολλοί άλλοι.
Εξάλλου η σχέση Ορθοδοξίας – Ελληνισμού δεν παραπέμπει στις τραυματικές εμπειρίες του Δυτικού Παπισμού ή του Μωαμεθανικού Ισλάμ, γεγονός που είχε γίνει κατανοητό ήδη από τον 17ο και 18ο αιώνα ( Αναστάσιος Γόρδιος, Κατά Μωάμεθ και Λατείνων Σύγγραμμα, Κοσμάς Αιτωλός, Προφητείες και Διδαχές), παρά τα όποια σφάλματα ή τις αστοχίες κάποιων εποχών.
Όπως προκύπτει από το βιβλίο του κου Σιάσου το έργο των Ιεραρχών στην Αιτωλοακαρνανία και πολύ σημαντικό είναι από πνευματικής πλευράς, αλλά και από πλευράς κοινωνικής αλληλεγγύης, στήριξης και αρωγής, ακόμη και Εθνικής συνοχής, για όλα τα ευπαθή κοινωνικά στρώματα του Ελληνικού λαού.
Τεράστιο είναι σήμερα το πνευματικό, φιλανθρωπικό και εθνικό έργο της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας, όπως μπορεί να διαπιστώσει ο κάθε καλόπιστος ερευνητής.
Συνολικά, σύμφωνα με τον κο Σιάσο: «Μέσα από το βιβλίο παρουσιάζονται όλοι οι Ιεράρχες, οι οποίοι διαμόρφωσαν την πορεία της τοπικής Εκκλησίας, συμμετείχαν και συνεχίζουν να συμμετέχουν στα δρώμενα του Νομού Αιτωλοακαρνανίας. Οι μορφές των δε θα χαθούν στο πέρασμα του χρόνου και ως οδοδείκτες, εκφραστές και εκτελεστές των εντολών του Τριαδικού Θεού θα μας δείχνουν το δρόμο της Σωτηρίας, το δρόμο της λύτρωσης, το δρόμο της αγάπης»
Τεράστιο είναι σήμερα το πνευματικό, φιλανθρωπικό και εθνικό έργο της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας, όπως μπορεί να διαπιστώσει ο κάθε καλόπιστος ερευνητής.
Συνολικά, σύμφωνα με τον κο Σιάσο: «Μέσα από το βιβλίο παρουσιάζονται όλοι οι Ιεράρχες, οι οποίοι διαμόρφωσαν την πορεία της τοπικής Εκκλησίας, συμμετείχαν και συνεχίζουν να συμμετέχουν στα δρώμενα του Νομού Αιτωλοακαρνανίας. Οι μορφές των δε θα χαθούν στο πέρασμα του χρόνου και ως οδοδείκτες, εκφραστές και εκτελεστές των εντολών του Τριαδικού Θεού θα μας δείχνουν το δρόμο της Σωτηρίας, το δρόμο της λύτρωσης, το δρόμο της αγάπης»
Στο σημείο αυτό έγινε παρέμβαση από τον Σχολικό Σύμβουλο των Μαθηματικών κ. Κωνσταντίνο Νάκο.
Αναφέρθηκε στον Καλλίνικο Β΄ τον Ακαρνάν, λέγοντας ότι γεννήθηκε στην Καστανιά Αγράφων το 1630, μαρτυρία Αναστασίου Γορδίου. Υπήρξε μαθητής του Μεγάλου Ευγενίου Γιαννούλη στη Σχολή των Βραγγιανών –Αγράφων. Εξελέγη Μητροπολίτης Προύσης το 1671, διακόνησε επί δεκαέξι έτη. Εξελέγη Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως α) Μάρτιος έως Νοέμβριο 1688, β) 1689 έως 1693 και γ) 1695 έως 1702.
Ο λόγος δόθηκε στον Καθηγητή - συγγραφέα κ. Χρήστο Σιάσο ο οποίος είπε:
Σεβασμιώτατε, Άγιε Ποιμενάρχη μας, κ.κ. Κοσμά
Πανοσιολογιότατε, Πρωτοσύγκελλε της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας π. Επιφάνιε
Σεβαστοί Πατέρες,
Κύριοι Εκπρόσωποι Πολιτικών Αρχών και άλλων Φορέων της Πόλης του Αγρινίου,
Κύριοι Υποψήφιοι της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Νομού μας και του Δήμου Αγρινίου,
Αγαπητοί Φίλες και φίλοι.
Αναφέρθηκε στον Καλλίνικο Β΄ τον Ακαρνάν, λέγοντας ότι γεννήθηκε στην Καστανιά Αγράφων το 1630, μαρτυρία Αναστασίου Γορδίου. Υπήρξε μαθητής του Μεγάλου Ευγενίου Γιαννούλη στη Σχολή των Βραγγιανών –Αγράφων. Εξελέγη Μητροπολίτης Προύσης το 1671, διακόνησε επί δεκαέξι έτη. Εξελέγη Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως α) Μάρτιος έως Νοέμβριο 1688, β) 1689 έως 1693 και γ) 1695 έως 1702.
Ο λόγος δόθηκε στον Καθηγητή - συγγραφέα κ. Χρήστο Σιάσο ο οποίος είπε:
Σεβασμιώτατε, Άγιε Ποιμενάρχη μας, κ.κ. Κοσμά
Πανοσιολογιότατε, Πρωτοσύγκελλε της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας π. Επιφάνιε
Σεβαστοί Πατέρες,
Κύριοι Εκπρόσωποι Πολιτικών Αρχών και άλλων Φορέων της Πόλης του Αγρινίου,
Κύριοι Υποψήφιοι της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Νομού μας και του Δήμου Αγρινίου,
Αγαπητοί Φίλες και φίλοι.
Αποτελεί μεγάλη χαρά και ευλογία για μένα η παρουσία όλων σας σήμερα εδώ στην παρουσίαση του βιβλίου μου με τίτλο: «ΟΙ ΕΠΙΣΚΟΠΟΙ ΑΙΤΩΛΙΑΣ ΚΑΙ ΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ 343 μ. Χ ΕΩΣ ΣΗΜΕΡΑ».
Αυτή η συνάντησή μας έχει μια ξεχωριστή χροιά γιατί μπροστά μας έχουμε ένα βιβλίο που αναφέρεται στην Ιστορία της Μητροπόλεώς μας από ιδρύσεώς της μέχρι σήμερα καθώς στη ζωή και στις δράσεις όλων αυτών που υπηρέτησαν και υπηρετούν το λόγο του Θεού, διασφάλισαν και διασφαλίζουν τα Ιερά και τα Όσια του Γένους μας, αγωνίστηκαν και θα αγωνίζονται για το απαραίτητο εφόδιο που μας προσφέρει η Εκκλησία μας, τη γαλήνη των ψυχών μας, δίδαξαν και θα διδάσκουν, αγάπη, αγιότητα, ταπείνωση, αρετή, ειρήνη…
Αγιορείτης Γέροντας έλεγε ότι ο Θεός θα κρίνει τους Ηγέτες με διαφορετικό τρόπο απ΄ότι θα κρίνει το λαό, γιατί θα εξετάσει και τις συνθήκες κατά τις οποίες ασκούσε την εξουσία του και τις υπευθυνότητες που είχε.
Αγαπητοί μου,
Θυμάμαι ήταν Κυριακή, 6 Νοεμβρίου 2005 όπου έγινε η επίσημη ενθρόνιση του νέου Μητροπολίτη μας κ.κ. Κοσμά στον Μητροπολιτικό Ιερό Ναό του Αγίου Σπυρίδωνος στο Μεσολόγγι, από τον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλο, παρουσία Αρχιερέων, Ιερέων, Μοναχών από το Άγιο Όρος, Πολιτικών και Στρατιωτικών Αρχών και χιλιάδων πιστών Χριστιανών που ήρθαν από όλα τα μέρη του Νομού μας αλλά και της Ελλάδος, για να δουν τον νέο Μητροπολίτη, να του φιλήσουν το χέρι και να πάρουν την Ευλογία του.
Την επόμενη, Δευτέρα 7 Νοεμβρίου το πρωί, επισκέπτομαι τον Ποιμενάρχη μας στο Γραφείο του. Πήγα να πάρω την ευχή του και να του δώσω, σε σχέδιο, το βιβλίο μου με τίτλο, «ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΤΗΣ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ». Διαβεβαίωσα τον Επίσκοπό μας ότι θα συνεχίσω τις προσπάθειές μου προκειμένου να εκδώσω ένα ολοκληρωμένο βιβλίο μια και δεν υπήρχε άλλη έκδοση για τους Αγίους μας.
Βγαίνοντας από το Γραφείο του και μέσα στις πολλές μου σκέψεις που είχα στο μυαλό μου για το φωτισμένο αυτόν Ιεράρχη , μου ήρθε η ιδέα να ασχοληθώ με την καταγραφή όλων των Επισκόπων της Μητροπόλεώς μας ξεκινώντας από την πρώτη Επισκοπή Ναυπάκτου. Ταξίδεψα σε πολλά μέρη προκειμένου να συλλέξω στοιχεία και πληροφορίες για τον καθένα ξεχωριστά. Τα ταξίδια μου γι΄ αυτές τις πληροφορίες κράτησαν αρκετά χρόνια. Χωρίς να διεκδικώ το αλάθητο, σήμερα έχουμε μπροστά μας ένα βιβλίο μοναδικό που αναφέρεται τόσο στους Άξιους Επισκόπους μας όσο και στην Ιστορία - ίδρυσης και των μεταβολών της τοπικής μας Εκκλησίας.
Σεβασμιώτατε,
Σεβαστοί Πατέρες,
αγαπητοί φίλες και φίλοι,
Θέλω και από αυτό εδώ το βήμα να ευχαριστήσω όλους εκείνους, Κληρικούς και λαϊκούς, οι οποίοι με κάθε δυνατό τρόπο με βοήθησαν για την ολοκλήρωση αυτού του έργου. Όλοι τους μου έδωσαν κουράγιο και με τη δύναμη του Θεού τελείωσα το δύσκολο και επίπονο αυτό έργο.
Να ευχαριστήσω, τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας κ. Κοσμά και όλο το προσωπικό της Μητροπόλεώς μας, Κληρικούς και λαϊκούς, που μαζί με το Επιμελητήριο Αιτωλοακαρνανίας ανέλαβαν την παρουσίαση του βιβλίου μου σ΄ αυτήν εδώ την φιλόξενη αίθουσα. Τον Πρωτοσύγκελο της Ιεράς Μητροπόλεώς μας π. Επιφάνιο, τον αγαπητό φίλο Καθηγητή κ. Γιάννη Καρυδά, την Θεολόγο καθηγήτρια κ. Δέσποινα Αλεξοπούλου, που δέχτηκαν να είναι εισηγητές στην παρουσίαση του βιβλίου μου, τους αεικίνητους καλούς μου φίλους, αδελφούς Γεώργιο και Κωνσταντίνο Μπόκα, που μέσα από την τηλεόραση του ΑΧΕΛΩΟΥ πρόβαλαν όλες τις παρουσιάσεις των βιβλίων μου τόσο εδώ όσο και στην Αθήνα, συμβάλλοντας έτσι στην προώθηση κάθε καλού βιβλίου αλλά και της Θρησκευτικής Ιστορίας του τόπου μας. Αξίζουν πολλούς επαίνους.
Τον Πρόεδρο και τα μέλη του Δ.Σ. του Επιμελητηρίου Αιτωλοακαρνανίας για την παραχώρηση της αίθουσας και τον συντονισμό της όλης εκδήλωσης, τους χορηγούς επικοινωνίας, Ραδιοφωνικό Σταθμό της Ιεράς Μητροπόλεως Αιτωλίας και Ακαρνανίας, όλο το προσωπικό του τηλεοπτικού σταθμού Αγρινίου «ΑΧΕΛΩΟΣ ΤV» για την κάλυψη της εκδήλωσης, την εφημερίδα «Δημοκρατία» καθώς και όλα τα ΜΜΕ ηλεκτρονικά και έντυπα του νομού μας.
Τέλος να ευχαριστήσω όλους εσάς που με τιμήσατε σήμερα με την παρουσίασής σας.
Συμπερασματικά βλέπουμε ότι, Άξιοι Ιεράρχες διαμόρφωσαν την πορεία της τοπικής μας Εκκλησίας, συμμετείχαν και συνεχίζουν να συμμετέχουν στα δρώμενα του τόπου μας. Οι μορφές των δε θα χαθούν στο πέρασμα του χρόνου και ως οδοδείκτες, εκφραστές και εκτελεστές των εντολών του Τριαδικού Θεού θα μας δείχνουν το δρόμο της Σωτηρίας, το δρόμο της λύτρωσης, το δρόμο της αγάπης.
Σεβασμιώτατε,
Έχουμε την πεποίθηση ότι θα συνεχίσετε με επιτυχία να πορεύεστε δημιουργικά στο ποιμαντικό και κοινωνικό Σας έργο. Έχουμε βαθειά την πεποίθηση ότι, θέλετε και μπορείτε να προσφέρετε τα μέγιστα σ΄αυτόν τον τόπο αλλά και στην Πατρίδας μας γενικότερα, ως ΑΞΙΟΣ της Εκκλησίας, ως ΑΞΙΟΣ της Χριστιανοσύνης, ως ΑΞΙΟΣ της Κοινωνίας μας.
Εύχομαι ο Κύριος μας, να χαρίζει στην Αγιότητά Σας , Πολλά τα Έτη, με υγεία, Πολλά τα Έτη εν Ειρήνη, επ’ αγαθώ της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας. Σας ευχαριστώ.
Αυτή η συνάντησή μας έχει μια ξεχωριστή χροιά γιατί μπροστά μας έχουμε ένα βιβλίο που αναφέρεται στην Ιστορία της Μητροπόλεώς μας από ιδρύσεώς της μέχρι σήμερα καθώς στη ζωή και στις δράσεις όλων αυτών που υπηρέτησαν και υπηρετούν το λόγο του Θεού, διασφάλισαν και διασφαλίζουν τα Ιερά και τα Όσια του Γένους μας, αγωνίστηκαν και θα αγωνίζονται για το απαραίτητο εφόδιο που μας προσφέρει η Εκκλησία μας, τη γαλήνη των ψυχών μας, δίδαξαν και θα διδάσκουν, αγάπη, αγιότητα, ταπείνωση, αρετή, ειρήνη…
Αγιορείτης Γέροντας έλεγε ότι ο Θεός θα κρίνει τους Ηγέτες με διαφορετικό τρόπο απ΄ότι θα κρίνει το λαό, γιατί θα εξετάσει και τις συνθήκες κατά τις οποίες ασκούσε την εξουσία του και τις υπευθυνότητες που είχε.
Αγαπητοί μου,
Θυμάμαι ήταν Κυριακή, 6 Νοεμβρίου 2005 όπου έγινε η επίσημη ενθρόνιση του νέου Μητροπολίτη μας κ.κ. Κοσμά στον Μητροπολιτικό Ιερό Ναό του Αγίου Σπυρίδωνος στο Μεσολόγγι, από τον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλο, παρουσία Αρχιερέων, Ιερέων, Μοναχών από το Άγιο Όρος, Πολιτικών και Στρατιωτικών Αρχών και χιλιάδων πιστών Χριστιανών που ήρθαν από όλα τα μέρη του Νομού μας αλλά και της Ελλάδος, για να δουν τον νέο Μητροπολίτη, να του φιλήσουν το χέρι και να πάρουν την Ευλογία του.
Την επόμενη, Δευτέρα 7 Νοεμβρίου το πρωί, επισκέπτομαι τον Ποιμενάρχη μας στο Γραφείο του. Πήγα να πάρω την ευχή του και να του δώσω, σε σχέδιο, το βιβλίο μου με τίτλο, «ΟΙ ΑΓΙΟΙ ΤΗΣ ΑΙΤΩΛΟΑΚΑΡΝΑΝΙΑΣ». Διαβεβαίωσα τον Επίσκοπό μας ότι θα συνεχίσω τις προσπάθειές μου προκειμένου να εκδώσω ένα ολοκληρωμένο βιβλίο μια και δεν υπήρχε άλλη έκδοση για τους Αγίους μας.
Βγαίνοντας από το Γραφείο του και μέσα στις πολλές μου σκέψεις που είχα στο μυαλό μου για το φωτισμένο αυτόν Ιεράρχη , μου ήρθε η ιδέα να ασχοληθώ με την καταγραφή όλων των Επισκόπων της Μητροπόλεώς μας ξεκινώντας από την πρώτη Επισκοπή Ναυπάκτου. Ταξίδεψα σε πολλά μέρη προκειμένου να συλλέξω στοιχεία και πληροφορίες για τον καθένα ξεχωριστά. Τα ταξίδια μου γι΄ αυτές τις πληροφορίες κράτησαν αρκετά χρόνια. Χωρίς να διεκδικώ το αλάθητο, σήμερα έχουμε μπροστά μας ένα βιβλίο μοναδικό που αναφέρεται τόσο στους Άξιους Επισκόπους μας όσο και στην Ιστορία - ίδρυσης και των μεταβολών της τοπικής μας Εκκλησίας.
Σεβασμιώτατε,
Σεβαστοί Πατέρες,
αγαπητοί φίλες και φίλοι,
Θέλω και από αυτό εδώ το βήμα να ευχαριστήσω όλους εκείνους, Κληρικούς και λαϊκούς, οι οποίοι με κάθε δυνατό τρόπο με βοήθησαν για την ολοκλήρωση αυτού του έργου. Όλοι τους μου έδωσαν κουράγιο και με τη δύναμη του Θεού τελείωσα το δύσκολο και επίπονο αυτό έργο.
Να ευχαριστήσω, τον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας κ. Κοσμά και όλο το προσωπικό της Μητροπόλεώς μας, Κληρικούς και λαϊκούς, που μαζί με το Επιμελητήριο Αιτωλοακαρνανίας ανέλαβαν την παρουσίαση του βιβλίου μου σ΄ αυτήν εδώ την φιλόξενη αίθουσα. Τον Πρωτοσύγκελο της Ιεράς Μητροπόλεώς μας π. Επιφάνιο, τον αγαπητό φίλο Καθηγητή κ. Γιάννη Καρυδά, την Θεολόγο καθηγήτρια κ. Δέσποινα Αλεξοπούλου, που δέχτηκαν να είναι εισηγητές στην παρουσίαση του βιβλίου μου, τους αεικίνητους καλούς μου φίλους, αδελφούς Γεώργιο και Κωνσταντίνο Μπόκα, που μέσα από την τηλεόραση του ΑΧΕΛΩΟΥ πρόβαλαν όλες τις παρουσιάσεις των βιβλίων μου τόσο εδώ όσο και στην Αθήνα, συμβάλλοντας έτσι στην προώθηση κάθε καλού βιβλίου αλλά και της Θρησκευτικής Ιστορίας του τόπου μας. Αξίζουν πολλούς επαίνους.
Τέλος να ευχαριστήσω όλους εσάς που με τιμήσατε σήμερα με την παρουσίασής σας.
Συμπερασματικά βλέπουμε ότι, Άξιοι Ιεράρχες διαμόρφωσαν την πορεία της τοπικής μας Εκκλησίας, συμμετείχαν και συνεχίζουν να συμμετέχουν στα δρώμενα του τόπου μας. Οι μορφές των δε θα χαθούν στο πέρασμα του χρόνου και ως οδοδείκτες, εκφραστές και εκτελεστές των εντολών του Τριαδικού Θεού θα μας δείχνουν το δρόμο της Σωτηρίας, το δρόμο της λύτρωσης, το δρόμο της αγάπης.
Σεβασμιώτατε,
Έχουμε την πεποίθηση ότι θα συνεχίσετε με επιτυχία να πορεύεστε δημιουργικά στο ποιμαντικό και κοινωνικό Σας έργο. Έχουμε βαθειά την πεποίθηση ότι, θέλετε και μπορείτε να προσφέρετε τα μέγιστα σ΄αυτόν τον τόπο αλλά και στην Πατρίδας μας γενικότερα, ως ΑΞΙΟΣ της Εκκλησίας, ως ΑΞΙΟΣ της Χριστιανοσύνης, ως ΑΞΙΟΣ της Κοινωνίας μας.
Εύχομαι ο Κύριος μας, να χαρίζει στην Αγιότητά Σας , Πολλά τα Έτη, με υγεία, Πολλά τα Έτη εν Ειρήνη, επ’ αγαθώ της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας. Σας ευχαριστώ.
Την εκδήλωση έκλεισε με ένα σημαντικό μήνυμα προς τους παρευρισκόμενους ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ.κ. Κοσμάς
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ.κ. Κοσμάς εξήρε την προσφορά του κ. Χρήστου Σιάσου προς όλους μας γράφοντας για την Εκκλησιαστική Ιστορία της Μητροπόλεώς μας και τους Επισκόπους της. Το βιβλίο αυτό όπως είπαν και οι εισηγητές αναφέρεται στους Επισκόπους της Μητροπόλεώς μας. Μίλησε για το διακόνημα του Επισκόπου ο οποίος, Επίσκοπος, πρέπει να αυτοθυσιάζεται, ο Επίσκοπος πρέπει να αναλώνεται καθημερινά κοντά στον πονεμένο συνάνθρωπο μας. Ο Μητροπολίτης δεν είναι ούτε άρχοντας, ούτε Δεσπότης αλλά είναι ένας Ιερέας που με τη χάρη του Θεού έγινε Επίσκοπος και που έχει μεγαλύτερες ευθύνες να ποιμάνει και να συμπάσχει με όλο το πλήρωμα της Εκκλησίας. Εξήρε το έργο των Προκαθημένων του Επισκόπων. Αναφέρθηκε με πολύ αγάπη και σεβασμό στο πρόσωπο του μακαριστού Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας, Θεοκλήτου Αβραντινή, από τον οποίο είχε πολλές προσωπικές εμπειρίες. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι το στήθος του ήταν γεμάτο από παράσημα Ανδρείας καθώς αγαπούσε πάρα πολύ την Πατρίδα. Τέλος ευχήθηκε σε όλους ο Αναστηθείς Χριστός μας να μας βοηθάει και να προστατεύει την Πατρίδα μας.
Την παρουσίαση του βιβλίου παρακολούθησαν, Ιερείς της Μητροπόλεως μας, εκπρόσωποι Πολιτικών Αρχών και άλλων Φορέων της Πόλης του Αγρινίου, υποψήφιοι της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Νομού μας και του Δήμου Αγρινίου, υποψήφιοι Ευρωβουλευτές, Διευθυντές και Εκπαιδευτικοί των Σχολείων Α/θμιας και Β/θμιας Εκπ/σης και πολλοί συμπολίτες μας.
Γ. Κ.
Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας κ.κ. Κοσμάς εξήρε την προσφορά του κ. Χρήστου Σιάσου προς όλους μας γράφοντας για την Εκκλησιαστική Ιστορία της Μητροπόλεώς μας και τους Επισκόπους της. Το βιβλίο αυτό όπως είπαν και οι εισηγητές αναφέρεται στους Επισκόπους της Μητροπόλεώς μας. Μίλησε για το διακόνημα του Επισκόπου ο οποίος, Επίσκοπος, πρέπει να αυτοθυσιάζεται, ο Επίσκοπος πρέπει να αναλώνεται καθημερινά κοντά στον πονεμένο συνάνθρωπο μας. Ο Μητροπολίτης δεν είναι ούτε άρχοντας, ούτε Δεσπότης αλλά είναι ένας Ιερέας που με τη χάρη του Θεού έγινε Επίσκοπος και που έχει μεγαλύτερες ευθύνες να ποιμάνει και να συμπάσχει με όλο το πλήρωμα της Εκκλησίας. Εξήρε το έργο των Προκαθημένων του Επισκόπων. Αναφέρθηκε με πολύ αγάπη και σεβασμό στο πρόσωπο του μακαριστού Μητροπολίτου Αιτωλίας και Ακαρνανίας, Θεοκλήτου Αβραντινή, από τον οποίο είχε πολλές προσωπικές εμπειρίες. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι το στήθος του ήταν γεμάτο από παράσημα Ανδρείας καθώς αγαπούσε πάρα πολύ την Πατρίδα. Τέλος ευχήθηκε σε όλους ο Αναστηθείς Χριστός μας να μας βοηθάει και να προστατεύει την Πατρίδα μας.
Την παρουσίαση του βιβλίου παρακολούθησαν, Ιερείς της Μητροπόλεως μας, εκπρόσωποι Πολιτικών Αρχών και άλλων Φορέων της Πόλης του Αγρινίου, υποψήφιοι της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης του Νομού μας και του Δήμου Αγρινίου, υποψήφιοι Ευρωβουλευτές, Διευθυντές και Εκπαιδευτικοί των Σχολείων Α/θμιας και Β/θμιας Εκπ/σης και πολλοί συμπολίτες μας.
Γ. Κ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τι λες γι αυτό αγαπητό Ξηρόμερο