ΜΑΡΙΑ ΑΓΓΕΛΗ: Ρόδι ή ρόιδο: ένα πανάρχαιο φρούτο

Χίλιοι μύριοι καλογέροι, σ’ ένα ράσο  τυλιγμένοι

Τι είναι; Το ρόδι!

Γράφει η Μαρία Ν. Αγγέλη

    Δρ. Κοινωνικής Λαογραφίας

       Η ροδιά, όπως όλοι γνωρίζουμε, είναι ένα  όμορφο δέντρο που στολίζει τους κήπους και τα χωράφια την άνοιξη με τα φλογάτα λουλούδια της και όταν δέσουν τα φρούτα με την εξωτική ομορφιά τους!

     Το δέντρο αυτό κατάγεται από την Περσία. Έχει καλλιεργηθεί όμως και στη Μεσόγειο χιλιάδες χρόνια. Η ροδιά ευδοκιμεί και σε πολλά μέρη της Ελλάδας.

«Είναι η τρελή ροδιά που  μάχεται

τη συννεφιά του κόσμου;» Οδ. Ελύτης.........

      Το ρόδι έχει διαποτιστεί με το άρωμα πολλών μυθολογικών δοξασιών. Ως σύμβολο φιλανθρωπίας, γονιμότητας, ευημερίας, αφθονίας  έχει κατακτήσει  τιμητική θέση σε κάθε θρησκεία και λαϊκή παράδοση.

      Γνωστός είναι ο μύθος της αρπαγής της κόρης της θεάς Δήμητρας, της Περσεφόνης, από τον Πλούτωνα.

     Ο Πλούτωνας για να τη δέσει μαζί του λέγεται ότι της έδωσε να φάει σπόρια ροδιού. Επτά σπόρους από το ρόδι. Αυτοί οι επτά σπόροι αντιπροσώπευαν τις επτά φάσεις της σελήνης. Φάσεις που οι γεωργοί περίμεναν να εμφανιστούν τα πρώτα βλαστάρια των καρπών…

    Το ρόδι χρησιμοποιήθηκε με συμβολική σημασία στις χαρές και στις λύπες των ανθρώπων:

    Την Πρωτοχρονιά υπάρχει το έθιμο να σπάζουν ρόδι στην πόρτα του σπιτιού για γούρι. Πιστεύεται ότι έτσι θα έρθει καλοτυχία και  ευημερία  στην οικογένεια.

Ο λαός μας λέει:

«Σαν το λιθάρι γεροί και σαν το ρόδι γεμάτοι!»

     Στο γάμο, μετά το μυστήριο, όταν η νύφη θα περάσει την είσοδο της νέας κατοικίας της σπάζει ένα ρόδι για ευγονία και καλοτυχία.

   Στις ονομαστικές γιορτές συνηθιζόταν σε κάποια χωριά μαζί με τις άλλες ετοιμασίες, η νοικοκυρά να φροντίζει και για τα σπερνά της.  Σπερνά είναι ένα μείγμα βρασμένο σιτάρι, διακοσμημένο με αμύγδαλα, σταφίδες, χρωματιστά κουφετάκια και ρόδια. Ένα πιάτο το πήγαιναν στην εκκλησία να διαβαστεί υπέρ υγείας του εορτάζοντος.

    Στα κόλλυβα, προσφορά για συγχώριο των νεκρών, η νοικοκυρά επίσης χρησιμοποιεί το ρόδι. Σήμερα βέβαια στις πόλεις η ετοιμασία των κόλλυβων ανατίθεται στους ζαχαροπλάστες…

      Το ρόδι εκτός από τη συμβολική έχει και διατροφική αξία. Περιέχει βιταμίνες απαραίτητες για τον οργανισμό μας γι αυτό οι ειδικοί συνιστούν  την κατανάλωσή του.

     Καλό είναι να μπει στη διατροφή μας και να καταναλωθεί ως φρούτο και ως χυμός. Το ρόδι γίνεται και εξαιρετικό λικέρ, όπως το βύσσινο, το κράνο κλπ.

     Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη μαγειρική σε γκουρμέ συνταγές αλλά και σε υπέροχες σαλάτες. Εκτός των ευεργετικών ιδιοτήτων του χαρίζει και ένα ωραίο αισθητικό αποτέλεσμα με το ρουμπινί χρώμα των σπόρων του!

     Θυμάμαι όταν ήμουνα παιδί,  είχαμε μια ροδιά στον κήπο και η μάνα μου επέμενε να τρώω ρόδια, που εμένα τότε δεν μου άρεσαν. Εκείνη για να με πείσει μου έλεγε:

   Άμα τρως ρόιδο θα ‘χεις κόκκινα μαγουλάκια σαν αυτό !

    Τα κόκκινα μάγουλα βέβαια ήταν δείγμα υγείας και ομορφιάς…

     Θυμάμαι ακόμα, που η μάνα κρεμούσε μερικά ρόδια στην αποθήκη για να τα χρησιμοποιήσει αργότερα, όταν δεν θα είχε η ροδιά μας.

    Θυμάμαι  επίσης, το παιδικό τραγούδι:

Ανέβα μήλο, κατέβα ρόδι

Να σε  ρωτήσω

 τι κάνει η κόρη;

Η κόρη πλέκει χρυσό γαϊτάνι

Τίνος το πλέκει;

Του Καραγιάννη

Κι ο Καραγιάννης δεν το θέλει

Κι η κόρη κάθεται και το ξεπλέκει!

   Θυμάμαι και το δημοτικό τραγούδι που άκουγα στους γάμους τότε:

Μήλο μου κόκκινο, ρόιδο βαμμένο

γιατί με μάρανες τον πικραμένο;

Το ρόδι χρησιμοποιείται πολύ και στη διακόσμηση.

    Κυρίως κατά την εορταστική περίοδο των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς το ρόδι πρωταγωνιστεί  ως διακοσμητικό και συμβολικό στοιχείο.

     Η κόρη μου, ασχολείται πολύ με τη διακόσμηση του σπιτιού ανάλογα με την εποχή…

    Τις μέρες των Χριστουγέννων και της Πρωτοχρονιάς χρησιμοποιεί φυσικά  και μη ρόδια για να διακοσμήσει το χώρο.  Βάζει στη φρουτιέρα, σε διάφορα καλαθάκια, δίπλα στο τζάκι κλπ.

Θαυμάζω τις «ρόδινες» πινελιές της και της εύχομαι: Καλοτυχία και ευημερία!