Λίμνη Αμβρακία – Μια αλλιώτικη λίμνη !

του Βασίλη  Βαρέλη  *  

ο κ. Βασίλης  Βαρέλης

Φανταστείτε ένα ταξίδι με μια μηχανή του χρόνου. Αν μπορούσαμε να ταξιδέψουμε πίσω στο χρόνο, δύο εκατομμύρια χρόνια πριν, στο τέλος της περιόδου που οι γεωλόγοι ονομάζουν Πλειόκαινο, θα παρατηρούσαμε ότι δεν υπήρχαν στην περιοχή μας τέσσερις λίμνες, όπως σήμερα, αλλά μόνο μία τεράστια λίμνη που κάλυπτε όλη την πεδιάδα του Αγρινίου.

Η λίμνη αυτή γέμιζε κυρίως με τα νερά του Αχελώου, αλλά και άλλων μικρών ρεμάτων και χειμάρρων. Έπειτα, όμως, από μεγάλες γεωλογικές ανακατατάξεις, τα νερά ....................

της λίμνης άρχισαν σιγά-σιγά να φεύγουν προς τη θάλασσα μέσω των στενών της Κλεισούρας, τα «Κύκνεια Τέμπη» της αρχαιότητας. Έτσι η στάθμη της αρχαίας εκείνης λίμνης άρχισε βαθμιαία να υποχωρεί με αποτέλεσμα πρώτη η Αμβρακία να αποχωριστεί από τη μητρική λίμνη. Στη συνέχεια απομονώθηκε η Τριχωνίδα ενώ τελευταίες ξεχώρισαν η Λυσιμαχεία και ο Οζερός.



              ΦΩΤΟ:  Νώντας  Μπουμπούλης

 Η Αμβρακία λοιπόν δε γειτονεύει απλώς με τις τρεις άλλες λίμνες, αλλά έχει και κοινή καταγωγή και κάποιος θα περίμενε να μοιάζει πολύ με τις «αδερφές» της. Όμως η αλήθεια είναι ότι διαφέρει και μάλιστα διαφέρει πολύ, τόσο στη χημική σύσταση των νερών της όσο και στους οργανισμούς που φιλοξενεί.

Ανήκει στις λίμνες θειικού τύπου, έχει δηλαδή υψηλές συγκεντρώσεις θειικών ιόντων. Αυτό οφείλεται στα πετρώματα των βουνών γύρω από τη λίμνη που αποτελούνται από γύψο. Η λίμνη δεν τροφοδοτείται από ρέματα ή κάποιον ποταμό, αλλά από υπόγεια νερά που διαβρώνουν σιγά-σιγά αυτά τα πετρώματα μεταφέροντας με αυτό τον τρόπο τα συστατικά τους στο νερό της λίμνης. Ως προς τη χημική σύσταση, επομένως, η Αμβρακία είναι, ίσως, μοναδική στην Ελλάδα.

Ένα άλλο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της είναι το μεγάλο της βάθος, που έχει υπολογιστεί περίπου στα πενήντα μέτρα. Το πιο βαθύ της σημείο βρίσκεται πιο χαμηλά από την επιφάνεια της θάλασσας, είναι δηλαδή μία κρυπτολίμνη. Η Αμβρακία δε δέχεται μεγάλη ποσότητα νερών, κι από την άλλη, κατά την διάρκεια του καλοκαιριού δεν έχουμε πολλές βροχές ενώ τα νερά της χρησιμοποιούνται για άρδευση.

Το νερό της λίμνης ανανεώνεται με πολύ αργούς ρυθμούς, περίπου μία φορά κάθε έξι χρόνια. Έτσι, τους καλοκαιρινούς μήνες, λόγω της ξηρασίας, της άρδευσης και του μεγάλου της βάθους, στο βυθό της λίμνης δεν υπάρχει οξυγόνο, επικρατούν δηλαδή ανοξικές συνθήκες, επηρεάζοντας όλους τους οργανισμούς που ζούνε μέσα της. 

Έχοντας όλα αυτά τα «ξεχωριστά» χαρακτηριστικά η Αμβρακία φιλοξενεί και αντίστοιχα «ξεχωριστή» χλωρίδα και πανίδα. Σε κάθε μελέτη της λίμνης καταγράφονται και νέα είδη φυτικών και ζωικών οργανισμών. Μερικοί μοιάζουν με τους οργανισμούς που ζούνε στις άλλες λίμνες της περιοχής όμως πολλοί έχουν καταγραφεί εδώ για πρώτη φορά στην Ελλάδα και ζούνε μόνο σε αντίστοιχες λίμνες της Ευρώπης, της Αμερικής, αλλά και τροπικών περιοχών. Επίσης, κάποια από τα ψάρια που ζούνε στην λίμνη είναι απειλούμενα και υπό καθεστώς προστασίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Οι ιδιαιτερότητες συνεχίζονται και έξω από το νερό. Δεν βλέπουμε καλαμιώνες όπως συνηθίζεται στις λίμνες, αλλά πουρνάρια, δάφνες, σπάρτα και βελανιδιές. Η Αμβρακία χρησιμοποιείται επίσης από ένα μεγάλο αριθμό αποδημητικών πουλιών. Κορμοράνοι, αγριόπαπιες και πολλά είδη ερωδιών (τσικνιάδες) χειμάζουν στις όχθες της. Έχουν παρατηρηθεί και αρπακτικά, όπως σταυραετοί και χρυσαετοί, που είναι απειλούμενα είδη.

Για τους λόγους αυτούς η λίμνη βρίσκεται υπό το καθεστώς προστασίας του ευρωπαϊκού δικτύου Natura 2000. Οι περιοχές αυτές είναι πολύ σημαντικές για την διατήρηση της άγριας ζωής του πλανήτη μας. Αυτό δε σημαίνει ότι απαγορεύεται οποιαδήποτε δραστηριότητα στη λίμνη, όπως το ψάρεμα, η γεωργία ή το κυνήγι, αλλά όλες πρέπει να γίνονται ελεγχόμενα. Η φιλοσοφία του δικτύου στηρίζεται στην αμφίδρομη αρχή ότι δεν μπορούμε να διαχειριζόμαστε μια περιοχή αν δεν την προστατεύουμε και δεν μπορούμε να προστατεύουμε μια περιοχή αν δεν τη διαχειριζόμαστε κατάλληλα.

Η Αμβρακία είχε την τύχη να μην ρυπανθεί σε ανεπανόρθωτο βαθμό από τους ανθρώπους. Αποτελεί έναν σημαντικό υδροβιότοπο και ένα ξεχωριστό υδάτινο οικοσύστημα. Ο δρόμος που πρέπει να ακολουθήσουμε είναι η ανάδειξη και η προβολή των σπάνιων χαρακτηριστικών της και η ήπια τουριστική ανάπτυξη.

Το χωριό Κωνωπίνα και στο βάθος η λίμνη Αμβρακία

Η προστασία της είναι υποχρέωση μας. Και είναι υποχρέωσή μας προς την «άγρια ζωή» και τη βιοποικιλότητα, που αποτελούν σημαντική παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές.

*  Ο Βασίλης Βαρέλης είναι Χημικός, υποψήφιος διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων.

Διδάσκει στο Γενικό Λύκειο Κατούνας.

( Τα ανωτέρω είναι, από την ομιλία του κ. Βασίλη  Βαρέλη, κατά την περιβαλλοντολογική δράση που πραγματοποιήθηκε από τον Σύλλογο Κωνωπινιωτών Ξηρομέρου σε συνεργασία με τον Δήμο Ακτίου-Βόνιτσας, στις 20 Νοεμβρίου 2013, στη λίμνη Αμβρακία, με τη συμμετοχή των μαθητών και καθηγητών του Γυμνασίου και Λυκείου Κατούνας ).

 http://konopinanews.blogspot.gr/