Μετά την απαξίωση και τον κίνδυνο κατάργησης του μεγαλύτερου αρδευτικού οργανισμού των Βαλκανίων από τα χρόνια οικονομικά προβλήματα και κρατική αδιαφορία, απειλείται ολόκληρη η περιοχή να γυρίσει … 30 χρόνια πίσω στην εποχή της ξεραϊλας και της ταλαιπωρίας
Από τον Δημήτρη Στεργίου*
Καθώς ο πάλαι ποτέ μεγαλύτερος αρδευτικός οργανισμός των Βαλκανίων, ο Τοπικός Οργανισμός Εγγείων Βελτιώσεων (ΤΟΕΒ) της Παλαιομάνινας απειλείται με πλήρη απαξίωση και κατάργηση εξαιτίας των χρόνιων οικονομικών του προβλημάτων, ας πάμε τριάντα περίπου χρόνια… πίσω, όταν στην περιοχή κυριαρχούσε ξηραίλα και δεν αρδευόταν ούτε ένα μέτρο γης για την αύξηση του αγροτικού εισοδήματος! Και είναι, πράγματι, εφιαλτική η σκέψη ότι θα γίνει ξανά η περιοχή ένας ξερότοπος!....
Εφέτος, λοιπόν, συμπληρώνονται τριάντα χρόνια από τότε που, ύστερα από σκληρές προσπάθειες της διοίκησης του Αρδευτικού Συνεταιρισμού «Άγιος Νικόλαος» Παλαιομάνινας, ο οποίος είχε ιδρυθεί στις 17 Οκτωβρίου 1973, αποφασίσθηκε η κατασκευή του ΤΟΕΒ Παλαιομάνινας.
Το πείσμα όλων των διοικήσεων του αρδευτικού αυτού συνεταιρισμού ήταν παροιμιώδες. Αρκεί να αναφερθεί μάλιστα ότι πολύ πριν, όταν πρόεδρος ήταν ο αείμνηστος Παναγιώτης Καλύβας, είχε καταρτιστεί και σχετική τεχνική μελέτη για άντληση νερού από τον Αχελώο και τη συγκέντρωσή του με πίεση σε δεξαμενή.
Αυτή ίσως η μελέτη να είναι και σημαδιακή για τις προσπάθειες που είχαν καταβληθεί τα προηγούμενα χρόνια από όλες τις διοικήσεις του Συνεταιρισμού και, φυσικά, για την έναρξη κατασκευής του έργου.
Θυμάμαι ότι στα μέσα περίπου του 1980 είχα πάει στο γραφείο του τότε διοικητή της Αγροτικής Τράπεζας καθηγητή κ. Αδαμαντίου Πεπελάση για να πει και να μου δώσει στοιχεία για μιαν έρευνα την οποία ετοίμαζα στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» σχετικά με την αξιοποίηση κοινοτικών κονδυλίων στον αγροτικό τομέα με την κατασκευή δεξαμενών κλπ. Τότε, ο κ. Πεπελάσης μου είπε: «Αφήστε τις δεξαμενές και τα πηγάδια και ας κοιτάξουμε πώς θα αξιοποιήσουμε τα κονδύλια της ΕΟΚ για μεγάλα αρδευτικά έργα. Μας ζητάει η ΕΟΚ μελέτες και δεν έχουμε έτοιμες».
Αμέσως, τότε θυμήθηκα τη μελέτη του Αρδευτικού Συνεταιρισμού «Ο Άγιος Νικόλαος» της Παλαιομάνινας, την οποία προανέφερα και την οποία μου την υπενθύμιζαν συνεχώς διοικήσεις και συγχωριανοί μου. Και είπα στον τότε διοικητή της Αγροτικής Τράπεζας: «Κύριε διοικητά, υπάρχει μια μελέτη εδώ και δέκα περίπου χρόνια για αρδευτικό έργο στο χωριό μου από τον Αχελώο ποταμό. Μπορεί να αξιοποιηθεί τώρα;».
Ο κ. Πεπελάσης, αμέσως πήρε τηλέφωνο τον τότε υπουργό Δημόσιων Έργων, Αιτωλοακαρνάνα, αείμνηστο Χριστόφορο Στράτο και τον ενημέρωσε σχετικά. Ο Χριστόφορος Στράτος επιφυλάχθηκε να απαντήσει, διαβεβαιώνοντας όμως τον κ. Πεπελάση ότι θα «ψάξει» να βρει τη μελέτη.
Για να μη πολυλογούμε, η «σκονισμένη» μελέτη βρέθηκε, παραδόθηκε αμέσως στον τότε νέο υπουργό Γεωργίας και συνάδελφο στο «Βήμα» καθηγητή Αθανάσιο Κανελλόπουλο, ο οποίος την κατέθεσε στην ΕΟΚ για τα περαιτέρω.
Σημειώνεται ότι η μελέτη αυτή εγκρίθηκε υπό την επιφύλαξη ότι θα επικαιροποιούνταν και θα συμπληρωνόταν με νέα στοιχεία και άλλες περιοχές. Τότε με ειδοποίησε η αρμόδια Διεύθυνση της Αγροτικής Τράπεζας για την αίσια αυτή έκβαση της προσπάθειας, ενώ η τότε διοίκηση του Αρδευτικού Συνεταιρισμού «Ο Άγιος Νικόλαος» Παλαιομάνινας με πρόεδρο τον δραστήριο συγχωριανό μου Δημήτρη (Μήτσο) Αναστασίου έτρεχε συνεχώς για την παροχή πρόσθετων στοιχείων και πληροφοριών που ζητούνταν κυρίως από την Αγροτική Τράπεζα, η οποία χρηματοδοτούσε το έργο με 210 εκατ. δραχμές, από τα οποία 50% καλύπτονταν από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.
Αρχικά, το Καταστατικό του Αρδευτικού Συνεταιρισμού «Ο Άγιος Νικόλαος» Παλαιομάνινας περιελάμβανε μέλη – γεωργούς από τα χωριά Παλαιομάνινα και Στρογγυλοβούνι, οι οποίοι είχαν κτήματα στην περιοχή.
Το 1980 ο Συνεταιρισμός τροποποίησε το Καταστατικό του και περιέλαβε και νέα μέλη από τα χωριά Πρόδρομος και Αγράμπελο με σκοπό να αυξήσει τη δύναμή του και να επιμερίσει σε περισσότερα μέλη την επιβάρυνση από το έργο αυτό που θα άρδευε συνολική έκταση 6.050 στρεμμάτων.
Μετά από τρεις μήνες ο κ. Πεπελάσης με κάλεσε να επισκεφθώ το γραφείο που ασχολούνταν με το έργο αυτό. Όταν πήγα βρέθηκα στην κυριολεξία σε ένα εργοτάξιο, με τεράστιους χάρτες, με υπομνήματα, με δείκτες και άλλα στοιχεία που αφορούσαν το έργο αυτό. Μετά τη χαρά αυτή που ένιωσα από την επίσκεψη αυτή, με πλησίασε δειλά ο διευθυντής του γραφείου και μου είπε: «Κύριε Στεργίου, διότι έχουμε πληροφορίες ότι υπάρχουν αντιδράσεις για το έργο αυτό στην Παλαιομάνινα, τις οποίες προσπαθεί να αντιμετωπίσει η διοίκηση, ο κ. Αναστασίου».
Μετά την ενημέρωσή μου ότι οι αντιδράσεις περιορίζονται κυρίως στην «τρομακτική» επιβάρυνση των αγροτών και στον «κίνδυνο» να χάσουν την περιουσία τους από την υποθήκη των κτημάτων τους για τη χρηματοδότηση του έργου, παρακάλεσα να μου δώσουν μερικά οικονομικά και τεχνικά στοιχεία για το έργο και τα οφέλη για τους αγρότες –μέλη του Συνεταιρισμού.
Με βάση αυτά τα στοιχεία πήγα στην Παλαιομάνινα, όπου σε μια πολυπληθή συγκέντρωση έγινε ευρεία συζήτηση για το έργο αυτό, ακούστηκαν τα υπέρ και τα κατά από ορισμένους. Έχω την εντύπωση ότι, με τη βοήθεια και της τότε διοίκησης, αμβλύνθηκαν οι περισσότερες αντιδράσεις και το έργο προχώρησε.
Η σημασία του έργου
Σημειώνω ότι πριν από τη μετάβασή μου στην Παλαιομάνινα, δημοσιεύθηκε στον «Οικονομικό Ταχυδρόμο» στις 6 Μαϊου 1982 άρθρο υπό τον τίτλο «Μεγάλο συνεταιριστικό αρδευτικό έργο» στο οποίο παρουσιαζόταν το ιστορικό και η σημασία του έργου αυτού.
Από το άρθρο αυτό παραθέτω ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα:
«Περιττό να σημειωθεί ότι με την κατασκευή του μεγάλου αυτού έργου, η περιοχή αυτή της Αιτωλοακαρνανίας θα μεταβληθεί σε πλουτοφόρο παράδεισο και θα συμβάλει στη βελτίωση όλων σχεδόν των οικονομικών δεικτών. Τα κύρια χαρακτηριστικά των εκμεταλλεύσεων της περιοχής που θα αρδευτεί είναι τα εξής:
- Οι γεωργικές εκμεταλλεύσεις είναι ιδιόκτητες οικογενειακής μορφής.
- Το μέσο μέγεθος κάθε εκμετάλλευσης στην περιοχή είναι 22,8 στρέμματα.
- Το μέγιστο και ελάχιστο μέγεθος των εκμεταλλεύσεων είναι 20 και 8 στρέμματα αντίστοιχα.
- Ο αριθμός αγροτεμαχίων κατά εκμετάλλευση είναι ένα έως τρία.
Με την κατασκευή του αρδευτικού αυτού έργου θα επέλθουν σημαντικές βελτιώσεις στο γεωργικό εισόδημα, την απασχόληση, τους οικονομικούς δείκτες και στο πρόγραμμα καλλιεργειών της περιοχής. Συγκεκριμένα:
· Γεωργικό εισόδημα: Το εισόδημα της περιοχής, το οποίο υπολογίζεται σήμερα σε 39.985.000 δραχμές, θα φθάσει μετά την άρδευση και την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών σε 95.374.000 δραχμές!
· Απασχόληση: Το εργατικό δυναμικό που θα ωφεληθεί άμεσα από το έργο αυτό ανέρχεται σε 588 εργατομονάδες που ανήκουν στις 265 γεωργικές οικογένειες – μέλη του Συνεταιρισμού. Με την άρδευση και την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών το εργατικό δυναμικό θα απασχοληθεί περισσότερο κατά 17.200 ημερομίσθια. Όλο το απαιτούμενο εργατικό δυναμικό για τις καλλιεργητικές ανάγκες θα εξαντληθεί από τις οικογένειες των παραγωγών.
· Οικονομικοί δείκτες: Το έργο, σύμφωνα με στοιχεία που μας έδωσε η Αγροτική Τράπεζα, χαρακτηρίζεται από μια σχετικά υψηλή επένδυση κατά στρέμμα (39.880 δραχμές), έχει λόγο ωφέλειας προς κόστος 1,67, ενώ η μέση αύξηση του εισοδήματος προς κόστος επένδυσης είναι 20%! Η αύξηση του εισοδήματος σε σχέση με την αποπληρωμή του κεφαλαίου (πριν από την επιδότηση) είναι 3,13 φορές μεγαλύτερη, που σημαίνει ότι η αύξηση του εισοδήματος θα εξυπηρετήσει με μεγάλη ευχέρεια τη ρευστοποίηση του δανείου και ιδιαίτερα μετά την επιδότηση του έργου. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο βαθμός εσωτερικής απόδοσης της επένδυσης είναι 22,2% που θεωρείται ένας από τους καλύτερους δείκτες.
· Πρόγραμμα καλλιεργειών: Οι νέες καλλιέργειες που προγραμματίζονται για την περιοχή αυτή μετά την κατασκευή του έργου είναι οι εξής: καπνός αρδευόμενος, αραβόσιτος, μηδική και ελιά βρώσιμη σε μικρή έκταση. Οι αποδόσεις των καλλιεργειών αυτών προβλέπεται να αυξηθούν: του καπνού από 80 κιλά το στρέμμα σε 120 κιλά το στρέμμα και των βρώσιμων ελιών από 150 κιλά σε 500 κιλά το στρέμμα. Επίσης, οι αποδόσεις της μηδικής και του αραβόσιτου υπολογίζεται ότι θα υπερβούν τα 1.000 κιλά και 1.300 κιλά το στρέμμα αντίστοιχα. Πέρα από τις αποδόσεις αυτές, η εισαγωγή της μηδικής και του αραβόσιτου θα βελτιώσει σημαντικά τις συνθήκες της κτηνοτροφίας της περιοχής που επιβαρύνεται δυσβάστακτα από τις αγορές ζωοτροφών.
Χρηματοδότηση του έργου
Η κατασκευή του αρδευτικού έργου θα χρηματοδοτηθεί από την Αγροτική Τράπεζα με 210 εκατ. δραχμές που προέρχονται κατά 50% από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Η χρηματοδοτική αυτή ενίσχυση από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων γίνεται βάσει του σχετικού Πρωτοκόλλου που υποβλήθηκε πριν από την ένταξη της χώρας μας στην ΕΟΚ. Το υπόλοιπο 50% προέρχεται από πιστώσεις της Αγροτικής Τράπεζας. Το συνολικό κόστος του έργου θα επιδοτηθεί κατά 35% από το Πρόγραμμα Δημόσιων Επενδύσεων και το υπόλοιπο από 15% θα καλυφτεί με δάνειο της Αγροτικής Τράπεζας προς τον Συνεταιρισμό. Η διάρκεια του δανείου αυτού είναι 15 χρόνια με τριετή περίοδο χάριτος που καλύπτει το χρόνο κατασκευής του έργου. Το επιτόκιο έχει οριστεί σε 5,5%. Στη διάρκεια της περιόδου χάριτος θα καταβληθούν μόνον οι απλοί τόκοι.
Οι επιβαρύνσεις των συνεταίρων από την κατασκευή του έργου αυτού υπολογίζονται ότι θα είναι οι εξής:
- Για την άρδευση 1.085 δραχμές το στρέμμα.
- Για τη ρευστοποίηση του δανείου 4.027 δραχμές το στρέμμα. Η τελευταία επιβάρυνση θα μειωθεί μετά την επιδότηση του έργου κατά 35% σε 2.247 δραχμές το στρέμμα. Σημειώνεται ότι σήμερα καταβάλλονται από τους ίδιους τους συνεταίρους για ενοικίαση ποτιστικών αγρών σε γειτονικές περιοχές 4.500 έως 5.000 δραχμές το στρέμμα, πράγμα που δικαιολογεί την απόφαση και την πίστη τους στο έργο αυτό.
Σημειώνεται ότι η δαπάνη της κατασκευαστικής μελέτης που ξεπερνά τα 3.500.000 δραχμές καλύφθηκε από δωρεά της Αγροτικής Τράπεζας. Επίσης, από την εισήγηση της Αγροτικής Τράπεζας στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων προβλέπεται περίοδος προσαρμογής για τη νέα διάρθρωση των καλλιεργειών πέντε χρόνια, που σημαίνει ότι το έργο θα αξιοποιηθεί μέσα μια πενταετία από την αποπεράτωσή του».
Για την ιστορία αναφέρω ότι από το Μάϊο του 1982 δρομολογήθηκε η κατασκευή του έργου αυτού. Η αναγνωριστική μελέτη έγινε από την Υπηρεσία Εγγείων Βελτιώσεων του υπουργείου Γεωργίας και η κατασκευαστική μελέτη εκπονήθηκε από το τεχνικό γραφείο του Θ. Μαντζάρα υπό την καθοδήγηση και συνεργασία της Υπηρεσίας Εγγείων Βελτιώσεων και της Αγροτικής Τράπεζας. Φορέας του έργου ήταν ο Αρδευτικός Συνεταιρισμός «Ο Άγιος Νικόλαος» Παλαιομάνινας, ο οποίος ιδρύθηκε στις 17 Οκτωβρίου 1973 με 109 αρχικά μέλη και με σκοπό την εκμετάλλευση των νερών του Αχελώου ποταμού.
Το αντλιοστάσιο κατασκευάσθηκε κοντά στην όχθη του Αχελώου ποταμού, το οποίο στέλνει νερό στην τοποθεσία «Άγιος Νικόλαος» που δεσπόζει υψομετρικά της περιοχής όπου κατασκευάστηκε μια τεράστια δεξαμενή νερού χωρητικότητας 6.000 κυβικών μέτρων.
(*Ο Δημήτρης Στεργίου είναι δημοσιογράφος - συγγραφέας με καταγωγή από την Παλαιομάνινα του Δήμου Ξηρομέρου)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τι λες γι αυτό αγαπητό Ξηρόμερο