EΥΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ: ΤΟ ΦΤΩΧΟΠΑΙΔΟ ΠΟΥ ΕΓΙΝΕ ΑΡΧΟΝΤΑΣ ΤΩΝ ΚΑΠΝΩΝ!

Γράφει η Μαρία Ν. Αγγέλη, φιλόλογος

    «Γεννήθηκα στο Αγρίνιο, το παλιό Βραχώρι, το Δεκέμβρη του 1884. Εκεί μεγάλωσα κι εκεί εργάστηκα ως τα τριάντα μου χρόνια… Τον πατέρα μου τον έλεγαν Αναστάση, κι ήταν παπαδοπαίδι του παπα-Στράτου από το χωριό Προσήλια του τότε δήμου Θέρμου… Παντρεύτηκε περασμένα τα τριανταπέντε του χρόνια, με τη μητέρα μου τη Χαρίκλεια, δεκαεφτά χρονών, κόρη του Γεωργίου Καββαδία, που ήταν δάσκαλος του μόνου τότε σχολείου στο Αγρίνιο.[…] Το πρώτο που έμαθα στη ζωή μου είναι πόσο υπέροχη ευλογία είναι η οικογενειακή σύμπνοια κι αλληλεγγύη[…]. Από μικρός πίστεψα σε τέσσερα βασικά πράγματα: την εργατικότητα, την επιμονή, την υπομονή και την τιμιότητα»

Ευάγγελος  Παπαστράτος

     Πρόκειται για την ιστορία ζωής «ενός φτωχού ελληνόπαιδου που πρόκοψε δουλεύοντας», όπως σημειώνει ο ίδιος στον επίλογο του σχεδόν βιοϊστορικού κειμένου με τίτλο: «Η Δουλειά και ο κόπος της», που εκδόθηκε το 1962. Μια ιστορία που μοιάζει με παραμύθι, όπου ήρωας είναι ο Ευάγγελος Παπαστράτος. Παιδί μιας πολύτεκνης οικογένειας, που από την νηπιακή του ηλικία γνώρισε την ορφάνια και αναγκάστηκε να βγει στην βιοπάλη ως υπάλληλος σε εμπορικό. Μαγεμένος από το βοτάνι του καπνού νωρίς παίρνει τον δρόμο του καπνεμπορίου…........

     Αφού περιπλανήθηκε σε χώρες μακρινές, γνώρισε και συνεργάστηκε με διάφορους ανθρώπους, κατάφερε να διαφημίσει τον ελληνικό καπνό από την Αίγυπτο ως την Αμερική και να καταστήσει το όνομα Παπαστράτος, πρώτο όνομα στην Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό.

Ας παρακολουθήσουμε όμως αυτή την πορεία σύμφωνα με όσα ο ίδιος εξιστορεί:

 Ο Ευάγγελος Παπαστράτος γεννήθηκε στο Αγρίνιο το 1884. Είχε την ατυχία πριν κλείσει τα τέσσερά του χρόνια, να χάσει τον πατέρα του Αναστάση Παπαστράτο. Η μητέρα του Χαρίκλεια, το γένος Καββαδία, πολύ νέα, «μόλις τριαντάρα», ανέλαβε να μεγαλώσει μόνη της έξι παιδιά, τέσσερα αγόρια και δυο κορίτσια(το ένα κορίτσι πέθανε νωρίς). Κατοικούσαν σε ένα μικρό , αλλά βολικό σπίτι στα Καραπανέικα, στο ισόγειο του οποίου ο πατέρας είχε και το μπακάλικό του. Η μητέρα του μετά το θάνατο του πατέρα έκλεισε το μπακάλικο κι ασχολήθηκε με τα αμπέλια της, από τα οποία έβγαζε το φημισμένο «κρασί της Παπαστράταινας». Με την ακούραστη προσπάθειά της κατάφερε να σπουδάσει τα τρία μεγαλύτερα αγόρια, αλλά τα οικονομικά δεν άφηναν περιθώρια για να συνεχίσει τις σπουδές του και ο Ευάγγελος.

Το παιδί υπάλληλος

   Ο Ευάγγελος Παπαστράτος λίγο πριν κλείσει τα 12 χρόνια του, τελειώνει το σχολαρχείο με βαθμό «Καλώς» και επιλέγει να εργαστεί ως μαθητευόμενος υπάλληλος στο εμπορικό κατάστημα υφασμάτων του Αν. Παναγόπουλου. Μόλις 12 ετών. Ένα παιδί-υπάλληλος. Από κείνη τη στιγμή εγκαταλείπει την παιδική ηλικία και περνάει στην πρόωρη ωριμότητα, με ό,τι αυτή η μετάβαση συνεπάγεται…

      Τον πρώτο καιρό σκουπίζει το μαγαζί, κουβαλά νερό από το πηγάδι, κάνει θελήματα στο σπίτι του αφεντικού κι όταν δεν έχει δουλειά κάνει τον κράχτη στημένος έξω από το μαγαζί, καλώντας τους περαστικούς να ψωνίσουν. Αργότερα πήγαινε εμπορεύματα στα σπίτια για να διαλέξουν οι πελάτισσες και να δώσουν παραγγελίες, όπως συνηθιζόταν τότε .Το αφεντικό του όμως σε συνεργασία με το Φαφούτη έκανε και αγορές καπνών . Με τον καιρό ο Ευάγγελος άρχισε να παρίσταται και αυτός στο ζύγισμα των καπνών αλλά και την επεξεργασία τους που γινόταν στο ισόγειο του σπιτιού του αφεντικού του .

       Από τότε χρονολογείται ο ζήλος και το μεράκι του για τα καπνά που υπερσκελίζει το ενδιαφέρον του για το μαγαζί με τα υφάσματα. Ο καπνός τον μαγνητίζει… 

     Μετά από μια πενταετή εργασία στου Παναγόπουλου το 1901 φεύγει για μια καλύτερη θέση στην εταιρεία Ρόζη, από τις σοβαρότερες του νομού Αιτ/νίας που εμπορευόταν σε σχεδόν όλα τα εγχώρια προϊόντα. Εκεί είχε την ευκαιρία ο νεαρός(17χρονος πια) υπάλληλος να παρακολουθεί και την εργασία των καπνών που τον γοητεύει ιδιαίτερα .Λίγα χρόνια μετά αποχωρεί από το γραφείο του Ρόζη με σκοπό να στήσει τη δική του δουλειά.

Ο νεαρός καπνέμπορος

 Μετά την αποχώρησή του από την εταιρεία Ρόζη ο περίπου 22χρονος Ευ. Παπαστράτος δέχεται μια δελεαστική πρόταση από τον Κεφαλλονίτη έμπορο Σ.Αυγερινό. Έτσι στα 1906 ιδρύεται η εταιρεία «Αυγερινός και Παπαστράτος».

    Για πρώτη φορά το όνομα Παπαστράτος χαρακτήριζε μια εταιρεία που ως κύρια απασχόλησή της είχε το καπνεμπόριο και από την αρχή της σύστασής της προσπάθησε να πετύχει: τη συστηματοποίηση της επεξεργασίας του καπνού για την εξασφάλιση της καλύτερης ποιότητας και επομένως της μεγαλύτερης αξίας του προϊόντος, καθώς και την άμεση επαφή με την κατανάλωση. Και τούτο ώστε να μην εξαρτάται πλήρως από τους Πατρινούς εμπόρους οι οποίοι είχαν για πάρεργο την εξαγωγή των καπνών και όριζαν ενιαίες τιμές αδιαφορώντας για τις ποιότητές τους.

      Και η εταιρεία προόδευε, ώσπου οι Βαλκανικοί πόλεμοι και η στράτευση του Ευάγγελου ανακόπτουν την ανοδική πορεία της. Μετά τον πόλεμο επιστρέφει στο Αγρίνιο όπου στοχεύει στην αναδιοργάνωση της εταιρείας. Δυστυχώς όμως, για λόγους υγείας του συνεταίρου του Αυγερινού η εταιρεία διαλύεται το 1913.

Οι ιδρυτές της καπνοβιομηχανίας Παπαστράτος

Μετά τη διάλυσή της δημιουργείται μια καθαρή εταιρεία των Παπαστραταίων: «Αφοί Παπαστράτου» την οποία αρχικά αποτελούν ο Ευάγγελος και ο Σωτήρης.

    Στα 1919 η εταιρεία των αδελφών Παπαστράτου μεταφέρει την έδρα της στην Αθήνα.

     Αρχικά στην οδό Σωκράτους 85 και αργότερο το 1925 στην οδό σταδίου 31, 2^ος  όροφος. Ταυτόχρονα αποφασίζει την ίδρυση υποκαταστήματος στα κυριότερα καπνικά κέντρα της Ελλάδας, φροντίζοντας για την ίδρυση δώδεκα υποδειγματικών αποθηκών με σύγχρονα μηχανήματα και υγιεινό περιβάλλον για τους εργαζομένους.

  

Ο καπνοβιομήχανος του Πειραιά

 * «Μια ελληνική καπνοβιομηχανία εφάμιλλος αν μη υπερτέρα των ευρωπαϊκών».

* «Το εργοστάσιον Αδελφών Παπαστράτου, το σύγχρονον καπνοβιομηχανικόν μεγαθήριον. Το εργοστασιακό συγκρότημα που τιμά την Εθνικήν Βιομηχανίαν»

    Είναι χαρακτηριστικοί τίτλοι των εφημερίδων για τα εγκαίνια του καπνοβιομηχανικού κολοσσού στον Πειραιά(30 Μαΐου 1931).

    Σε μια εποχή που η ελληνική καπνοβιομηχανία ήταν πρωτόγονη, οι αδελφοί Παπαστράτου ιδρύουν μια καπνοβιομηχανία απαράμιλλη για τα ελληνικά δεδομένα και εφάμιλλη των ευρωπαϊκών: Την «Παπαστράτος ΑΒΕΣ» .

    Ο Ελευθέριος Βενιζέλος «πάτησε ένα κουμπί και έβαλε σε κίνηση τα μηχανήματα του εργοστασίου»…

    Ο Ευάγγελος ώριμος πια, νοιώθει μεγάλη ικανοποίηση που με τα αδέλφια του κατόρθωσαν να ιδρύσουν αυτό το καπνεργοστάσιο το οποίο βοήθησε να ανυψωθεί η στάθμη της σιγαρετοβιομηχανίας στην Ελλάδα.

  Οι καπνεμπορικές και καπνοβιομηχανικές εργασίες προόδευαν διαρκώς…

   Ώσπου ήρθε ο πόλεμος και η Κατοχή που «λάβωσαν» και τις καπνικές επιχειρήσεις των Παπαστραταίων…

Μεταπολεμικά όμως, ύστερα από αδιάκοπες προσπάθειες αυτές θα ανυψωθούν και όλα θα γίνουν όπως πριν…

    Ο Ευάγγελος Παπαστράτος θα τις παρακολουθεί «με δουλειά και κόπο» μέχρι που φεύγει, διανύοντας σχεδόν έναν αιώνα ζωής ...

Το 2003 αποτελεί σημαντικό ορόσημο στην ιστορία της Παπαστράτος ΑΒΕΣ: η PHILLIP MORRIS INTERNATIONAL αγόρασε την Π. ΑΒΕΣ και συνεχίζει με επιτυχία την διαδρομή της ιστορικής εταιρείας…

Σημείωση: Το κείμενο αναδημοσιεύεται από το περιοδικό Ρίζα Αγρινιωτών/Σεπτέμβριος 2007.

Αφορμή για την αναδημοσίευση  αποτελεί το γεγονός ότι η Πολιτιστική Ομάδα του  2^ου Γυμνασίου Αγρινίου ανέλαβε να εκπονήσει αυτή τη σχολική χρονιά(2013-2014) το εξής πρόγραμμα:

«Αγρίνιο: Η οικογένεια Παπαστράτου και η προσφορά της στο γενέθλιο τόπο…

Μικρό αφιέρωμα στους Μεγάλους Ευεργέτες!»