Εφιαλτικές διαπιστώσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τα αγροτικά προϊόντα και τους νέους αγρότες

Του Δημήτρη Στεργίου*

Για την Ελλάδα και την ελληνική κτηνοτροφία ηχούν εκκωφαντικότερα, αφού είναι σχεδόν πλήρως εξαρτημένη σε αγροτικά προϊόντα και δημητριακά από άλλες χώρες και τη διεθνή κερδοσκοπία... 

Είδες τι λέει τώρα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σε Ψήφισμα της ολομέλειάς του: Πρέπει, τονίζει, υιοθετήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση μία δυναμική γεωργική πολιτική, ώστε να εξασφαλιστεί η ασφάλεια εφοδιασμού σε τρόφιμα, σε λογικές τιμές, κυρίως μέσω της καταπολέμησης της κερδοσκοπίας στις αγορές βασικών προϊόντων και της αντιμετώπισης του φαινομένου του γηράσκοντος αγροτικού πληθυσμού.

Κάπως αργά για δάκρυα! Διότι, αφού ρήμαξε την περιφέρεια με τις εύκολες και άσκοπες επιδοτήσεις της (η ΕΟΚ ξεκίνησε μόνο σχεδόν με εφαρμογή αγροτικής πολιτικής) και αφού όλες σχεδόν οι κυβερνήσεις και, κυρίως, της Ελλάδος αδιαφόρησαν πλήρως για την προώθηση μέτρων ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών αγροτικών προϊόντων, τώρα όλοι σχεδόν αυτοί οι πόροι μετατράπηκαν σε κουφάρια τρακτέρ και άλλων αγροτικών μηχανημάτων, που σαπίζουν στις αυλές ερημόσπιτων. Από την άλλη μεριά, εξαιτίας των εύκολων επιδοτήσεων και της έλλειψης ανταγωνιστικότητας, γέμισαν τα σούπερ μάρκετ από εισαγόμενα αγροτικά προϊόντα κυρίως από τρίτες χώρες. Σκόρδα από την Κίνα και την Αργεντινή, φακές από την Αμερική, φρούτα και άλλα αγροτικά προϊόντα από την Αίγυπτο, πολλά αγροτικά προϊόντα από την Τουρκία, ενώ από τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης «αλωνίζουν» η Ολλανδία, η Κύπρος, η Ιταλία, η Γερμανία και άλλες.

Έκανα πριν από μερικά χρόνια μια αφελή ερώτηση σε συγχωριανούς μου επαγγελματίες αγρότες γιατί δεν σπέρνουν φακές, ρεβίθια, κουκιά, γιατί δεν φυτεύουν σκόρδα και κρεμμύδια, που εισάγονται σωρηδόν από άλλες χώρες, και μου απάντησαν ορθά – κοφτά: γιατί δεν μας συμφέρει η παραγωγή τέτοιων αγροτικών προϊόντων, αφού έχουν απελπιστικά χαμηλές εμπορικές τιμές και, συνεπώς, οι έμποροι τα εισάγουν από άλλες χώρες με μικρότερο κόστος.

Είχα κάνει την ερώτηση αυτή όταν όλοι στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στη χώρα μας μιλούσαν τάχα για αναγκαίες αναδιαρθρώσεις στην αγροτική παραγωγή μετά το «θάνατο» της προσοδοφόρας (λόγω κοινοτικών επιδοτήσεων) καλλιέργειας καπνών.

Τώρα τα πράγματα στη χώρα μας για αξιοποίηση μιας «δυναμικής», όπως τη χαρακτηρίζει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, αγροτικής πολιτικής είναι πολύ δύσκολα, για πολλούς λόγους:

Πρώτον, οι Έλληνες αγρότες είναι σχεδόν μοναχικοί στην ανάληψη οποιαδήποτε πρωτοβουλίας για να γίνουν επιχειρηματίες αγρότες. Δεν υπάρχει καμία σχεδόν επιστημονική στήριξη και, συνεπώς, ο οποιοσδήποτε αυτοσχεδιασμός τους φοβίζει!

Δεύτερον, δεν υπάρχει σχεδόν καμιά ενημέρωση γύρω από συγκεκριμένα κοινοτικά προγράμματα και, συνεπώς, οι οποιεσδήποτε επιχειρηματικές πρωτοβουλίες τους αποθαρρύνονται.

Τρίτον, δεν υπάρχουν συγκεκριμένες έρευνες αγοράς για πολλά αγροτικά προϊόντα, για την απορροφητικότητά τους, το κόστος παραγωγής και τα οφέλη από μια την προώθηση μιας επενδυτικής πρωτοβουλίας στον αγροκτηνοτροφικό τομέα.

Τέταρτον, οι νέοι αγρότες που επιμένουν τα μείνουν στα χωριά τους ολοένα γίνονται και λιγότεροι και είναι σχεδόν απαυδισμένοι από τη γραφειοκρατία, τις δημόσιες υποδομές, την ταλαιπωρία και το συνεχώς μειούμενο ή ανύπαρκτο πια αγροτικό εισόδημα.

Διαβάστε, λοιπόν, μερικές επισημάνσεις του Ψηφίσματος αυτού, οι οποίες για τη χώρα μας είναι εφιαλτικές, κυρίως για την κτηνοτροφία, η οποία είναι πλήρως σχεδόν εξαρτημένη από τις άλλες χώρες σε δημητριακά. Το Ψήφισμα μιλάει για επισιτιστική κρίση. Στην Ελλάδα μπορούμε να μιλάμε για εφιάλτη κρίσης στην κτηνοτροφία και στην ανταγωνιστικότητα.

Διαπιστώσεις

Στο ψήφισμα, λοιπόν, διαπιστώνεται ότι η άνοδος της ζήτησης για τρόφιμα σε παγκόσμιο επίπεδο αυξάνεται, ενώ το 16% των Ευρωπαίων ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, γεγονός που καθιστά την πρόσβαση στην τροφή ένα ολοένα και πιο σημαντικό ζήτημα. Υπογραμμίζεται, ακόμη, ότι η παραγωγή τροφίμων πρέπει να αυξηθεί τουλάχιστον κατά 70%, για να μπορέσει να ανταποκριθεί στην αυξανόμενη ζήτηση του παγκόσμιου πληθυσμού, που αναμένεται να υπερβεί τα 9 δισεκατομμύρια έως το 2050.

Επιπλέον, περίπου 900 εκατομμύρια άτομα σε όλο τον κόσμο υποφέρουν από χρόνια πείνα εξαιτίας ακραίας φτώχειας, ενώ περίπου 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν πραγματική, μακροχρόνια επισιτιστική ασφάλεια εξαιτίας φτώχειας διαφόρων βαθμών.

Παρά τη φαινομενική επάρκεια των αποθεμάτων, ένα σημαντικό ποσοστό του παγκόσμιου πληθυσμού δεν έχει τα οικονομικά μέσα να προμηθευτεί τη βασική τροφή που χρειάζεται, υπογραμμίζεται στο Ψήφισμα, ενώ διαπιστώνεται, παράλληλα, ότι η πρόσβαση στην τροφή παραμένει, ακόμη και στις μέρες μας, ένα σημαντικό θέμα προς αντιμετώπιση.

Εγκρίνοντας την έκθεση της Σοσιαλίστριας, Ρουμάνας, ευρωβουλευτού Daciana Octavia Sarbu, οι ευρωβουλευτές συμφώνησαν ότι, η μελλοντική γεωργική πολιτική της ΕΕ, γνωστή ως Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ), η οποία συζητείται αυτό το διάστημα μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, θα πρέπει να διασφαλίζει την επισιτιστική ασφάλεια για όλους, να διαφυλάσσει τη ζωτικότητα της αγροτικής Ευρώπης και να εξασφαλίζει τη συνέχιση της γεωργικής παραγωγής στο σύνολο της ΕΕ.

Υποστήριξαν ακόμη ότι η αγροτική αυτή πολιτική χρειάζεται να διασφαλίσει την πρόσβαση στα τρόφιμα και τις προσιτές τιμές τους, μέσω ενός ικανοποιητικού εφοδιασμού τροφίμων, να στηρίξει την ενημέρωση γύρω από την υγιεινή διατροφή και να βοηθήσει στη βελτίωση της εφαρμογής διατροφικών προγραμμάτων στα κράτη μέλη, όπως τα προγράμματα για τα φρούτα και το γάλα στα σχολεία.

Στο Ψήφισμα τονίζεται ιδιαίτερα ότι, τα χρηματοπιστωτικά μέσα πρέπει να βοηθούν τη γεωργική παραγωγή να ξεπεράσει τις κρίσεις και να μην επιτρέπουν στην κερδοσκοπία την πρόκληση μεγάλης αστάθειας των τιμών.

Σύμφωνα με τους ευρωβουλευτές, η κερδοσκοπική συμπεριφορά είναι υπεύθυνη για περίπου το 50% της πρόσφατης ανόδου των τιμών. Παραδείγματος χάριν, η πρόσφατη αύξηση των τιμών των συμβολαίων για το σιτάρι ανήλθε σε 70% μέσα σε δύο μήνες.

Με το Ψήφισμα του, το Ευρωκοινοβούλιο ζητά την αναθεώρηση της ισχύουσας νομοθεσίας για τους χρηματοδοτικούς μηχανισμούς, με στόχο την ενίσχυση της διαφάνειας των εμπορικών συναλλαγών. Στο ψήφισμα τονίζεται ακόμη, ο σημαντικός ρόλος που πρέπει να παίξουν οι νέοι γεωργοί στη νέα ΚΓΠ. Μόνο το 7% των ευρωπαίων γεωργών είναι κάτω των 35 ετών, ενώ 4,5 εκατομμύρια γεωργοί θα συνταξιοδοτηθούν κατά τη διάρκεια της επόμενης δεκαετίας. Οι ευρωβουλευτές ζητούν την ενίσχυση των μέτρων ενθάρρυνσης των νέων γεωργών, όπως είναι τα επιδόματα εγκατάστασης και τα επιδοτούμενα επιτόκια.

Για τη δημιουργία της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας, οι ευρωβουλευτές προτείνουν τη δημιουργία ενός «στοχοθετημένου παγκόσμιου συστήματος αποθεμάτων σε τρόφιμα», με αποθέματα έκτακτης ανάγκης για τη μείωση της πείνας και αποθέματα για τη ρύθμιση των τιμών. Η διαχείριση αυτών των αποθεμάτων θα πρέπει να ανατεθεί σε έναν κοινό οργανισμό υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών ή στον FAO.

(* Δημοσιογράφος από την Παλαιομάνινα (πρώην διευθυντής του «Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής», πρώην διευθυντής Σύνταξης του «Οικονομικού Ταχυδρόμου» και της «Απογευματινής», αρθρογράφος – αναλυτής στις εφημερίδες «Νέα» και «Βήμα»)