ΑΝΥΠΑΡΚΤΗ Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Γράφει ο ΘΩΜΑΣ ΜΠΑΡΜΠΑΡΟΥΣΗΣ
Δημοσιογράφος-Πολιτικός Επιστήμων
Οι κυβερνητικές εξαγγελίες φαίνεται να μη ικανοποιούν τους αγροκτηνοτρόφους και όλα δείχνουν ότι, σύντομα, θα βρεθούμε αντιμέτωποι με σκηνικά, όπως αποκλεισμούς κεντρικών οδικών αρτηριών , συγκρούσεις αγροτών με αστυνομικές δυνάμεις και με την επακόλουθη-όπως συνήθως γίνεται- πολιτική αντιπαράθεση μεταξύ κυβέρνησης και κομμάτων της αντιπολίτευσης , και όχι μόνον.......
Γνώριμο , λοιπόν, και επαναλαμβανόμενο το σκηνικό τα τελευταία τριάντα χρόνια, με εξαίρεση τα δύο τελευταία της πανδημίας. Τριάντα χρόνια τα ίδια αιτήματα - έστω και αν οι κυβερνήσεις ήταν κάθε φορά διαφορετικές-παραμένουν άλυτα και ο πρωτογενής αγροτοκτηνοτροφικός τομέας πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο , κινδυνεύει με μαρασμό και απόλυτη συρρίκνωση. Ένας τομέας, που θα έπρεπε, σε μια σοβαρή χώρα με σκεπτόμενους πολιτικούς και πολίτες, να έχει ιδιαίτερη βαρύτητα για λόγους που σχετίζονται με την αδήρητη ανάγκη για αυτάρκεια σε τρόφιμα και αγαθά, αλλά και για λόγους που συνδέονται με την υγιεινή αλυσσίδα διατροφής σε μια εποχή, που το διατροφικό αποτελεί βασική αιτία του καρκίνου. Και φυσικά, μη λησμονούμε και την αυτάρκεια σε ενέργεια, αφού ένα από τα αιτήματα των αγροτοκτηνοτρόφων είναι η μείωση των τιμολογίων ηλεκτρικού ρεύματος.
Για να συνειδητοποιήσουμε τι σημαίνει αυτάρκεια, ας σκεφθούμε τι μπορεί να συμβεί στην Ευρώπη και φυσικά την Ελλάδα αν πχ ο Πούτιν κλείσει , για οποιονδήποτε λόγο, τις στρόφιγγες φυσικού αερίου, πράγμα, που πλέον δεν μπορεί να θεωρείται απίθανο.
Σε ότι δε, αφορά τα τρόφιμα και γενικά τα αγροτοκτηνοτροφικά πρoϊόντα ,τι μπορεί να σημαίνει για την Ευρώπη και τους λαούς της ο τυχόν προβληματικός εφοδιασμός της από τις τρίτες χώρες, για διάφορους λόγους, που ενδεχομένως αυτή τη στιγμή δεν μπορούμε να φαντασθούμε.
Το θέμα εκφεύγει των ελληνικών ορίων και δυνατοτήτων και φθάνει στις Βρυξέλλες, όπου κάποιοι γραφειοκράτες ξεκομμένοι από την πραγματικότητα και αγκιστρωμένοι στους αμείλικτους και απάνθρωπους-ορισμένες φορές- κανόνες του άκρατου φιλελευθερισμού και ανταγωνισμού της αγοράς, μετρούν τα πάντα με τη χρηματική αξία. Ενώ , την ίδια στιγμή, δεν συγκινούνται με τις οδυνηρές συνέπειες, που μπορεί να έχει αυτή η κουλτούρα και πρακτική στον ευρωπαίο πολίτη, τις ευρωπαϊκές κοινωνίες και οικονομίες των κρατών-μελών.
Μα τι σχέση έχουν όλα αυτά, με τα σοβαρά προβλήματα που αντιμετωπίζουν αγρότες και κτηνοτρόφοι στην Ελλάδα, θα αναρωτηθεί κάποιος ..... Απόλυτη, γιατί η κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι αγροτοκτηνοτρόφοι είναι απόρροια αυτής της άκρως προβληματικής ευρωπαϊκής πολιτικής για τον υπό συζήτηση τομέα.
Από το 1962, οπότε για πρώτη φορά άρχισε να εφαρμόζεται η Κοινή Αγροτική Πολιτική, μέχρι σήμερα, όλα τα μέτρα που ελήφθησαν, από τα διάφορα ,κατά καιρούς ‘’ πακέτα’’, δεν κατάφεραν να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα του αγροτοκτηνοτροφικού κλάδου. Και αν σήμερα καταφέρνει να επιβιώνει οφείλεται, πρωτίστως, στις υπερπροσπάθειες των ίδιων των παραγωγών και δευτερευόντως στις επί μέρους κυβερνήσεις, που πολλές φορές υποχρεώθηκαν να παρακάμψουν τις κοινοτικές ντιρεκτίβες για να περισώσουν τον κλάδο και τους απασχολούμενους σε αυτόν. Σε μια ΕΕ που ‘’κουμαντάρεται’’ από τις Βόρειες και Βιομηχανικές χώρες, όπως η Σουηδία, η Ολλανδία, το Βέλγιο η Γερμανία και οι δορυφόροι τους, τι τύχη μπορούν να έχουν τομείς, όπως ο αγροτοκτηνοτροφικός, στον οποίο στηρίζονται, σε μαγάλο βαθμό, οι οικονομίες των ‘’φτωχών συγγενών’’, δηλαδή των Μεσογειακών χωρών ; Μετά βεβαιότητος καμμία. Αψευδής μάρτυρας, η παραγματικότητα.
Αυτή η ΕΕ ήθελε και θέλει συρρίκνωση στο 3,5% του αγροτικού της πληθυσμού και εισαγωγή γεωργικών και κτηνοτροφικών προϊόντων από οπουδήποτε, αρκεί να είναι φθηνότερα από τα παραγόμενα στις χώρες -μέλη, έστω και αν τα τελευταία υπερτερούν σε ποιότητα και είναι ασφαλέστερα για την υγεία των καταναλωτών.
Η πηγή του κακού, είναι η κρατούσα τάξη στις Βρυξέλλες και, βέβαια, η άρρωστη νοοτροπία της.
Πολλές είναι οι ευθύνες και για τις εκάστοτε ελληνικές κυβερνήσεις που επαναπαύθηκαν στις ευρωπαϊκές παρεμβάσεις, έστω και αν ήταν πασίδηλο ότι αυτές οι πολιτικές και τα μέτρα οδηγούσαν , αργά ή γρήγορα, στην ολοκληρωτική καταστροφή κλάδων, που ανθούσαν για χρόνια και στους οποίους στηριζόταν η ελληνική οικονομία.
Ποτέ δεν υπήρξε ολοκληρωμένη και σοβαρή αγροτοκτηνοτροφική πολιτική- από την μεταπολίτευση και μετά- παρά μόνο αποσματικά και ως εκ τούτου, αναποτελεσματικά μέτρα, που δεν μπορούσαν να διασφαλίσουν τη βιωσιμότητα του κλάδου, σε βάθος χρόνου.
Ένα από τα μόνιμα και βασικά αιτήματα των αγροτοκτηνοτρόφων είναι η επιδότηση του ηλεκτρικού ρεύματος, έτσι ώστε να μειωθεί το κόστος παραγωγής. Σήμερα, που ο αγρότης έχει τη δυνατότητα να απαλλαγεί και να μηδενίσει, δια παντός, το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας, δεν γίνεται τίποτα. Θα μπορούσε για παράδειγμα η κυβέρνηση να εντάξει σε κάποιο πρόγραμμα, από τα πολλά κοινοτικά και να αντλήσει πόρους, ή να εξοικονομήσει πόρους από τον προϋπολογισμό, προκειμένου να επιτύχει την επιδότηση για αυτοπαραγωγή και αυτοκατανάλωση ηλεκτρικού ρεύματος από τους αγρότες. Με πολύ μικρό κόστος, οι αγρότες θα μπορούσαν, είτε είναι κοντά , είτε απομακρυσμένοι από ηλεκτρικό δίκτυο, να παράγουν το ρεύμα , που χρειάζονται όχι μό μόνο στις εγκαταστάσεις τους αλλά και στην οικιακή τους κατανάλωση (net metering).
Πριν λίγες ημέρες, στην ευρύτερη περιοχή της Καστοριάς, παραδόθηκαν από την TAP (Trans Adriatic Pipeline) τέσσερα φοτοβολταϊκά πάρκα, συνολικής δυναμικότητας 400 kw, που θεωρούνται ικανά να τροφοδοτήσουν με το απαιτούμενο ρεύμα τις αντλίες του τοπικού ΤΟΕΒ. Κόστος για τους αγρότες της περιοχής ΜΗΔΕΝ . Ετήσιο, άμεσο όφελος , περίπου 150.000 ευρώ. Και έμμεσο πολύ μεγαλύτερο.
Επίσης, θα μπορούσαν αγροκτηνοτροφικές μονάδες και εγκαταστάσεις να ενταχθούν σε προγράμματα εκσυγχρονισμού, ώστε νε μειωθεί το κόστος παραγωγής, να αναβαθμισθούν τα παραγόμενα προϊόντα και να γίνουν ανταγωνιστικά και περιζήτητα όχι μόνο στην ελληνική αλλά και στην παγκόσμια αγορά.
Γιατί, το ελληνικό ελαιόλαδο, συσκευασμένο στην Ιταλία, να πωλείται στα αγγλικά σούπερ μάρκετς 13 λίρες τα 250 ml , όταν το λάδι πωλείται από τους έλληνες παραγωγούς, στους Ιταλούς εμπόρους 3 ευρώ το λίτρο και να μην συσκευάζεται πχ από κάποιο συνεταιρισμό, ή από κάποια ομάδα παραγωγών;
Η ελληνική τσιπούρα ιχθυοτροφείου σερβίρεται στα πιο ακριβά εστιατόρια του κόσμου, ως ένα από τα καλύτερα μενού. Το 1999 βρέθηκα στη Νέα Υόρκη, σε δημοσιογραφική αποστολή, και σε γεύμα που μας παραχώρησαν στο περίφημο εστιατόριο των Δίδυμων Πύργων, το ‘’σπέσιαλ πιάτο’’ ήταν φρέσκια ελληνική τσιπούρα, που φθάνει με καθημερινές αεροπορικές πτήσεις.
Να θυμίσω ότι ο πρώην αμερικανός πρόεδρος Ομπάμα και η συζυγός του Μισέλ έγιναν φανατικοί λάτρεις του ελληνικού γιαουρτιού και το ενέταξαν στις διατροφικές τους συνήθειες. Τυχαία είναι όλα αυτά και πολλά άλλα ;
Έχουμε το συγκριτικό πλεονέκτημα γιατί τα ελληνικά προϊόντα είναι εξαίρετα, αλλά αυτό φαίνεται δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει και φυσικά δεν το εκμεταλλευόμαστε. Δεν είναι σύμπτωση ότι το ελληνικό γιαούρτι γίνεται ανάρπαστο μόλις φθάνει στα ράφια των ευρωπαϊκών σούπερ μάρκετς, ούτε ότι τα ελληνικά φρούτα , λαχανικά και τυριά φιγουράρουν πρώτα στις βιτρίνες και τα ψυγεία τους. Αυτό το συγκριτικό πλεονέκτημα το έχουμε χάσει γιατί οι έλληνες παραγωγοί δεν είναι ενημερωμένοι. Γιατί δεν έχουν συνεταιρισμούς σοβαρούς που να πλαισιώνονται με ανθρώπους που γνωρίζουν από αγορές και μάρκετινγκ. Είναι τυχαίο ότι σχεδόν όλοι οι συνεταιρισμοί οδηγήθηκαν στη χρεωκοπία, τον υπερδανεισμό και εν τέλει στη διάλυσή τους; Χωρίς συνεταιρισμούς, πως θα εξασφαλισθεί το χαμηλό κόστος προμήθειας των ζωοτροφών και γεωργικών εφοδίων ; Πως θα εξασφαλισθούν καλύτερες τιμές για τα προς διάθεση προϊόντα ; Πως θα προωθηθούν τα προϊόντα στους ενδιαφερόμενους, ανά τον κόσμο, αγοραστές; Κάποιοι δεν έχουν ακούσει ποτέ και δεν έχουν προβληματισθεί για τη σημασία της αρχαίας ρήσης ‘’εν τη ενώσει η ισχύς’’; Ούτε τη λαϊκή παροιμία ΄΄ότι το πρόβατο, που απομακρύνεται από το κοπάδι το τρώει ο λύκος ‘’;
Οι παραγωγοί μας, όντες απομωνομένοι, γίνονται εύκολη λεία στην αδηφαγία των εμπόρων.
Και επειδή, εδώ που έχουμε φθάσει θα πρέπει να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους και χωρίς περιστροφές, δεν πρέπει να κρύβουμε ότι ευθύνη γι αυτή την κατάντια έχουν και οι ίδιοι οι παραγωγοί με τις επιλογές τους, σε ότι αφορά τους εκπροσώπους στους συνεταιρισμούς, αλλά και την ανοχή που έχουν δείξει σε φαινόμενα κακοδιαχείρισης και καταλήστευσης της συνεταιριστικής περιουσίας.
Εν κατακλείδι, λύσεις υπάρχουν και εν πολλοίς αυτές βρίσκονται στα χέρια των παραγωγών. Παραγωγών εντίμων, με θέληση, με γνώση, με τόλμη, με αποφασιστικότητα και προπαντός παραγωγών, που δεν πιστεύουν ότι είναι ‘’ξερόλες’’, αλλά χρειάζονται, κατά περίπτωση, τη συνδρομή, τις γνώσεις και τις συμβουλές ειδικών περί την αγορά, το μάρκετινγκ, τον εκσυγχρονισμό και τις νέες τεχνολογίες.
Ο κτηνοτροφικός τομέας χρειάζεται νέο ξεκίνημα, σε νέες, υγιείς και σύγχρονες βάσεις. Και , κυρίως, χρειάζεται απεγκλωβισμό από τις κομματικές εξαρτήσεις. Τότε μόνο μόνο μπορεί να ελπίζει σε ένα καλύτερο αύριο.
thomas.barmparousis@gmail.com