ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ-ΚΡΙΤΙΚΗ
“Μικρές και Μεγάλες στιγμές” της Δέσπως Γράψα – Καλέζου από την Αλέκα Κατσουλίδη
Μικρές και μεγάλες στιγμές, το δεύτερο βιβλίο της Δέσποινας Καλέζου, βλέπει το φως της δημοσιότητας. Το έναυσμα; Τα διαδραματιζόμενα σε καθημερινή διάσταση γεγονότα. Ο φόβος για τα τεκταινόμενα και τις επιπτώσεις τους στο βίο και την εξέλιξη του ανθρώπινου είδους όταν, αντί να εξελίσσεται, υποδαυλίζεται και υποτιμάται. Όταν καταρρακώνεται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Φοβάμαι: μια ποιητική απόδοση, ένα πραγματικό μανιφέστο των φόβων, μια διεκτραγώδηση παθημάτων και παθών των αρχηγετών.
«Φοβάμαι γιατί ζω σ’ αυτόν τον κόσμο που κατάργησε σύνορα και εθνότητες, έσμιξε και χώρισε τους ανθρώπους, στέγνωσε την ψυχή και φυλάκισε το συναίσθημα», γράφει, αλλά αυτόχρημα αντιδρά στο να γίνει «άθυρμα στις ορέξεις των μεγάλων γεωπολιτικών και οικονομικών συμφερόντων», καταλήγοντας στο να ελπίζει «στις μικρές συναισθηματικές οάσεις, στις εκρήξεις ανθρωπιάς» που θ’ αλλάξουν την ανθρώπινη μοίρα.
«Φοβάμαι», δηλώνει. Και πώς; Πόλεμοι, εκπατρισμοί, βανδαλισμοί, ομαδικές εκτελέσεις, κατατρεγμοί, πνιγμοί................
Η αδιαφορία των ειδικών την ξεσηκώνει μα και μια εσωτερική δύναμη πως η δικαιοσύνη θα επικρατήσει στο τέλος, την διακατέχει. Έτσι από τα καθημερινά και οικεία ξεκινώντας, προσεγγίζει με δέος τοπικά, πολιτειακά, παγκόσμια γεγονότα. «Η παγκοσμιοποίηση ή διεθνοποίηση είναι ελληνικό δημιούργημα», σημειώνει.
Όταν τα γεγονότα σε προλαβαίνουν, εικόνες τρομερές κι ανεκδιήγητες σε καθηλώνουν, η μια τραγωδία διαδέχεται την άλλη, πώς να μείνεις απαθής; και μάλιστα ένας άνθρωπος με ανθρωπιστικές σπουδές, και τριάντα πέντε χρόνια στην εκπαίδευση, όπως η Δέσποινα Καλέζου.
Έτσι καταγράφονται, σκιαγραφούνται, απεικονίζονται τα δρώμενα.
Γράφει, αναλύει, συνθέτει, φωνές- κραυγές.
Μια αυτοκτονία ένα πολιτικό μήνυμα: «Απρίλης του 2012 ο Δ. Χ στήνει το δικό του τραγικό σκηνικό στην Πλατεία Συντάγματος. Διάλεξε έναν τόπο με ιστορικό περιεχόμενο, έναν τόπο συμβολικό, όπως είναι και η τραγική πράξη- θυσία του. Διάλεξε έναν χώρο ιερό, όπου οι Μεγάλοι Έλληνες άναψαν τη φωτιά της επανάστασης ενάντια στον αυταρχισμό της μοναρχίας και της βαυαρικής εξουσίας, ενάντια στους ξένους διαφεντευτές και τους καταχραστές της νεοσύστατης ελεύθερης ζωής τους, απαιτώντας συνταγματικές ελευθερίες…έκανε τη δική του επανάσταση…ο ήχος (του όπλου) διαπέρασε και ράγισε κάθε ευαίσθητη ελληνική ψυχή. Το μήνυμα στάλθηκε…» και δεν σταματάει, αλλά συνεχίζει για το πώς την ερμήνευσαν ορισμένοι καταχωρίζοντάς την στις «παράπλευρες απώλειες», στηλιτεύοντας τη στάση των πνευματικών ανθρώπων στην ελληνική κρίση: «Δυστυχώς απουσιάζουν οι φωνές τους εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων», σημειώνει επιβεβαιώνοντας το λόγο της με τη φωνή του Αιμίλιου Χουρμούζιου: «Ο πνευματικός άνθρωπος, περισσότερο από κάθε άλλον, ακόμα και από τον μαχητή του δρόμου που μεταβάλλει τους αγώνες των ιδεών σε πράξεις, έχει την ευθύνη των κοινωνικών και πολιτικών καθεστώτων που επιβάλλονται στην εποχή του…»1
Στη φράση που ξεστόμισε απερίφραστα ο υπουργός οικονομίας της Γερμανίας Σόιμπλε: «Οι Έλληνες να μάθουν να ζουν με μέτρο», δίνει ένα μάθημα για το «Μέτρον άριστον» των Ελλήνων, καταλήγοντας πώς αυτό επιτυγχάνεται μόνο με μια σωστή ανθρωποκεντρική παιδεία, ανταπαντώντας με τη φράση ενός μεγάλου Γερμανού προγόνου του Σόιμπλε που θαύμαζε απεριόριστα την ελληνική παιδεία, Werner Jarger: «Όταν ο Έλληνας λέει παιδεία εννοεί κάτι άλλο από τους υπόλοιπους λαούς, δηλαδή ακριβώς αυτό που η γερμανική γλώσσα δήλωσε με μια λέξη που ένιωσε πολύ ελληνικά, τη λέξη Bildung (διαμόρφωση-πλάσιμο).2
Στο δοκίμιο: Η επικοινωνιακή μέθοδος στη διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας, «Εμείς οι δάσκαλοι -γράφει- πρέπει να είμαστε συνεχώς στρατευμένοι με τη γλώσσα και όχι ευκαιριακά και δίνει την πραγματικότητα της γλώσσας όπως βιώνεται στη σχολική πράξη. «Γιατί η γλώσσα αν το σκεφτούμε καλά είναι η οντότητά μας, η κοινωνία μας, ο πολιτισμός μας. Είναι η ελευθερία και η υποδούλωσή μας, η ακμή αλλά και η παρακμή, η φθορά μας, η ανεξαρτησία και η εξάρτησή μας». 3
Βραδιά μνήμης η θεατρική παράσταση: Η γυναίκα και ο Λάθος του Ιάκωβου Καμπανέλλη. «Ένας ελάχιστος φόρος τιμής σε αυτούς που αντέταξαν τον παραλογισμό της ομορφιάς και του ονείρου στον παραλογισμό της βίας και της τυραννίας», γράφει χαρακτηριστικά. 4
«Φοβερά τσουνάμια πείνας και ανέχειας, αρρώστιες και δυστυχίες σαρώνουν τα περισσότερα μέρη της γης. Ποια είναι η παγκόσμια μέριμνα και αλληλεγγύη, για να αλλάξει η μοίρα των βασανισμένων της γης»; Κατάλογος ερωτηματικών.
Το τσουνάμι της παγκόσμιας αγάπης: «Τι κάναμε, τι κάνουμε και τι κάνουν “οι πολιτισμένες” χώρες για τα τσουνάμια των πεινασμένων, των απόκληρων της κοινωνίας;» 5
Και συνεχίζει στο ρυθμό των προσωπικών εκμυστηρεύσεων: Απόψε θα σας διηγηθώ ένα παραμύθι… ξετυλίγοντας το νήμα της δικής της διδακτικής πορείας σε μια συνάντηση με τους μαθητές της, ύστερα από τριάντα επτά χρόνια:
-«Θυμάσαι Δήμητρα; κάποτε ρώτησα: Τι πολίτευμα έχουμε σήμερα»;
«Ξέρω κι εγώ Κυρία; -μου απάντησες. Αυτοί που κυβερνούν το ονομάζουν δημοκρατία, αυτοί που κυβερνούνται δικτατορία. Ας πούμε δικτατορική δημοκρατία».
-«Δεν συμβιβάζονται και τα δυο».
«Το κάνουν οι κυβερνώντες και συμβιβάζονται» απαντάς. 6
Και το παιχνίδι της ζωής συνεχίζεται με βιβλιοκρισίες ανιχνεύοντας και διερευνώντας ενδεικτικές σκέψεις κι αφορμές για την προσωπική της ιδεολογία και κριτική θεώρηση. Αναφέρω επιλεκτικά το Παιχνίδι αιχμηρό, της Νόνης Σταματέλου.
«Ο τίτλος και μόνο παραπέμπει- κατά την Δέσποινα Καλέζου- στον πνευματικό κάματο, τον εσωτερικό πόνο και την αγωνία κάθε δημιουργού να φιλοτεχνήσει με τις λέξεις ένα πνευματικό σώμα, να τις ανασύρει από την ακινησία και τη νοητική αναμονή και να σκορπίσει στην πλάση τις ομορφιές τους»:
Οι δρόμοι που αγάπησα χάθηκαν
ή δεν τους αναγνωρίζω πια
και η αθωότητα από τα βάθη του μυαλού μου
επιμένει να μου ορίζει τον κόσμο…
«Βαρύ φορτίο, είναι το βαρύ ηθικό χρέος για τη διαφύλαξη μιας ζωής θεμελιωμένης στην ποιότητα. Θεμελιώσαμε μια ζωή όμορφη με ιδανικά και αξίες. Η νιότη μέσα από τα ακούσματά της, τα βιβλία μια τέτοια ζωή ονειρεύεται. Όταν όμως μπει μέσα στον στίβο της για ν’ αγωνιστεί, διαπιστώνει με πίκρα και απογοήτευση ότι άλλα διδάχτηκε, άλλα έμαθε και άλλα η πραγματικότητα παρουσιάζει…» 7
Η βία και η ποίηση τραβούσαν πάντα αντίθετους δρόμους -έγραφε ο Γκαίτε. Η βία διαμελίζει κορμιά, σκορπίζει τα κομμάτια της εδώ και εκεί. Η ποίηση ξαναμαζεύει ό,τι καταστράφηκε και ξαναφτιάχνει με αυτό ολάκερους ανθρώπους.
Τι καλύτερος τρόπος για να ξεκινήσει την κριτική της ανάλυση στις επόμενες ποιητικές συλλογές του Κ. Φωτεινού.
«Αν και η περιρρέουσα ατμόσφαιρα είναι αποπνικτική, αν και κάποιοι ισχυροί προσπαθούν να τον αποπροσανατολίσουν από ευγενείς στόχους, αν κάποιοι προσπαθούν να τον φέρουν στα μέτρα τους, να τον καταστήσουν ιδεολογικό τους φερέφωνο, δεν υποκύπτει, αντιστέκεται»:
Όμως εγώ αδέσποτος θα ’μαι
και αυτοί που γεωμετρούν ερήμην μου
δε θα με πιάνουν στις συνισταμένες τους. 8
Στην ποιητική συλλογή, Ο ρακοσυλλέκτης, επισημαίνει η Δ. Καλέζου, «…κυριαρχεί ο άνθρωπος ρακοσυλλέκτης που παίρνει καθολική, πανανθρώπινη διάσταση. Ο άνθρωπος κάθε κοινωνίας, ο ευαίσθητος, ο προβληματισμένος της σύγχρονης βάνδαλης εποχής, που προσπαθεί να σώσει τα ράκη της χαμένης ανθρωπιάς, της χαμένης πνευματικής και ηθικής νιότης, να αντισταθεί στη λεηλασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας …» 9
Από κάθε συλλογή αντλεί, όποιο στοιχείο την ευαισθητοποιεί και ενεργοποιεί τη σκέψη της. Ολοκληρώνει με ένα υπαρξιακό θέμα που απασχολεί τον καθένα μας, το θάνατο, ζωντανεύοντας μνήμες και αποδίδοντας ευγνωμοσύνη σε δασκάλους και μη, αναζητώντας «μια ζεστή ανθρώπινη παρουσία που θα ζεστάνει τις νοσταλγικές αναπολήσεις μας, πολύ συχνές, σχεδόν καθημερινές , γιατί είναι βαρύς ο χειμώνας της εποχής μας» όπως χαρακτηριστικά καταλήγει σε μια από τις «μνήμες» της.
Θα απαιτούσε χρόνο και σελίδες να καταγράψει κανείς τα συναισθήματα που διακατέχουν την ψυχή, διατρέχοντας τις ποικίλου περιεχομένου σελίδες της Δέσποινας Καλέζου. Η θεματολογία της μοιάζει με της μέλισσας που αγγίζει ό,τι την έλκει περισσότερο και το προσεγγίζει με μια ερευνητική, κριτική, εξεταστική ματιά, έτσι που δίνει μαθήματα ανθρωπιάς, παρατηρητικότητας και αισθαντικότητας.
Δημιουργός, και μετά την πορεία της στην εκπαίδευση, δίνει την εντύπωση ότι συνεχίζει στον ίδιο ρυθμό να φτιάχνει ανθρώπους, να χτίζει.
Γι’ αυτό και οι σπόροι που έσπειρε, θερίζονται από τους μαθητές της.
Σημείωση: Οι ανωτέρω αριθμοί αναφέρονται στα θέματα και τη σελίδα από όπου εκμαιεύονται τα αποσπάσματα.
1-Η ελληνική κρίση και η στάση των πνευματικών ανθρώπων, σ.17
2-Η έννοια του μέτρου και ο Σόιμπλε, σ. 21
3-Η επικοινωνιακή μέθοδος στη διδασκαλία της Νεοελληνικής Γλώσσας, σ. 22
4-«Η γυναίκα και ο λάθος», Ιάκωβου Καμπανέλλη, σ. 31
5- Το τσουνάμι της παγκόσμιας αγάπης, σ. 41
6-Μια συνάντηση μετά από 37 χρόνια, σ. 47
7-«Παιχνίδι αιχμηρό», Νόνης Σταματέλου, σ. 55
8-Ποιητικές συλλογές: «Οι δρόμοι της Αριάγνης», σ. 61 και
9-«Ο ρακοσυλλέκτης», Κώστα Φωτεινού, σ. 65
Αλέκα Κατσουλίδη
......................................................................
Σημείωση: Η Δέσποινα Καλέζου κατάγεται από την Βόνιτσα, και για πολλά έτη δίδαξε ως εκπαιδευτικός Φιλόλογος σε Γυμνάσια-Λύκεια της Λευκάδας. Από την Δημόσια εκπαίδευση απεχώρησε ως Λυκειάρχης. Ασχολήθηκε με τον Δήμο Λευκάδας, και είχε το αξίωμα του Αντιδημάρχου. Είναι βασικός συνεργάτης της Αμφικτιονίας Ακαρνάνων. Στο συγγραφικό της έργο εκτός από πολλά άρθρα, έχουν κυκλοφορήσει τρία βιβλία της. Τη περίοδο αυτή ασχολείται με το Project για την παρουσία των Ακαρνάνων στα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τι λες γι αυτό αγαπητό Ξηρόμερο