Πολυσπόρια της Πολυσπορίτισσας: Ένα πιάτο γευστικό και συμβολικό…

«Και τι δεν κάνατε για να με θάψετε

όμως ξεχάσατε πως είμαι σπόρος»

(Nτίνος Χριστιανόπουλος)

Γράφει η Μαρία Ν. Αγγέλη
Δρ. Κοινωνικής Λαογραφίας

Η Πολυσπορίτισσα: Τα Εισόδια της Θεοτόκου, 21 Νοεμβρίου, είναι μια γιορτή που συνδέεται με τη σπορά. Ανάλογα με τον τόπο και τις κλιματολογικές συνθήκες, η σπορά κατά την ημέρα αυτή αλλού είναι στο τέλος και αλλού στο μέσον της. Αν είναι στο τέλος, τότε η ονομασία που αποδίδουν στην Παναγία είναι «Αποσπερίτισσα». Αν είναι στο μέσον «Μεσοσπερίτισσα».....

Ο λαός θεωρεί την Παναγία, εκτός των άλλων, προστάτρια της σοδειάς, γι’ αυτό κατά την αρχαία συνήθεια, την «πανσπερμία», εισάγει στο ναό πολυσπόρια. Έτσι, προκύπτει και η ονομασία « Πολυσπορίτισσα»......

Ο Δημήτριος Λουκάτος, καθηγητής της Λαογραφίας, γράφει ότι προσφέρεται στην Παναγία – Δήμητρα «ευχαριστήρια πανσπερμία για το καλό που πέρασε και το καλό που πρέπει να συνεχιστεί». Αφού η σοδειά του καλοκαιριού έχει καταναλωθεί περίπου στο μισό:

«Μισό ’φαγα, μισό ’σπειρα,

μισό ’χω να περάσω», κατά το λαϊκό δίστιχο.

Τα πολυσπόρια: Την παραμονή ή ανήμερα των Εισοδίων της Θεοτόκου οι νοικοκυρές έβραζαν πολλά σπόρια: σιτάρι, καλαμπόκι, φασόλια, φακές, κουκιά, ρεβίθια, μπιζέλια… για την οικογένεια και για να μοιράσουν στη γειτονιά τους, να τους ευχηθούν να γίνουν τα σπαρτά και να έχουν καλή σοδειά!

Ένα πιάτο το πήγαιναν στην εκκλησία κατά τη λειτουργία και διαβαζόταν. Στη συνέχεια το μοίραζαν στον κόσμο (όπως τα κόλλυβα). Μέρος του κρατούσαν για στο σπίτι. Από αυτό έδιναν στα ζώα που χρησιμοποιούνταν παλιά στο όργωμα και το υπόλοιπο το έριχνε ο γεωργός στο χωράφι.

Ο Δημήτρης Λουκόπουλος διασώζει και μια άλλη συνήθεια των Αιτωλών:

«σε πολλά χωριά παίρνουν πολυσπόρια και πάνε στην πηγή, τα ρίχνουν μέσα και λένε:

όπως τρέχει το νερό να τρέχει το βιό. Παίρνουν νερό και γυρίζουν».

Όπως αναφέραμε, πρόκειται για μια αρχαία συνήθεια που δείχνει το σεβασμό των ανθρώπων στη μάνα φύση και στη ζωοδότρα γη.

Ο αγροτικός κόσμος ήθελε να ευχαριστήσει τη γη που του χαρίζει καρπούς απαραίτητους για τη ζωή του. Έτσι το έθιμο συνεχίστηκε από τα αρχαία στα νεώτερα χρόνια.

Η τεχνολογική εξέλιξη, τα λιπάσματα και τα φυτοφάρμακα βελτίωσαν σημαντικά την απόδοση των αγροτικών καλλιεργειών. Η γη χαρίζει άφθονους καρπούς στους νεοέλληνες αγρότες.

Έτσι, δεν υπάρχει η ανάγκη να την εξευμενίσουν με διάφορα έθιμα… Πολλά από αυτά παραμελήθηκαν και ξεχάστηκαν…

Ωστόσο, και σήμερα κάποιες νοικοκυρές, κυρίως από αγροτικές οικογένειες, συνεχίζουν το έθιμο αυτό. Στα Εισόδια της Θεοτόκου βράζουν πολυσπόρια!

Το διατηρούν ως ένα ιδιαίτερο πιάτο συνδεδεμένο με την αγροτική καλλιέργεια και παραγωγή. Και κυρίως συνδεδεμένο με την Παναγιά μας! Την Πολυσπορίτισσα!

Εξάλλου στις μέρες μας η χύτρα ταχύτητας διευκολύνει το βράσιμο των σπόρων… Δεν απαιτείται πια εκείνη η χρονοβόρα διαδικασία βρασμού τους στην απλή κατσαρόλα στο τζάκι ή στο πετρογκάζ…