-Kυρία Αγγέλη, διαβάσαμε πέρυσι το εξαιρετικό βιβλίο σας «Κτηνοτροφικά του Ξηρομέρου. Τσοπάνηδες, κοπάδια, μαντριά…». Φέτος, 2023, έχουμε το νέο βιβλίο σας με τίτλο: Ο ΠΑΤΕΡΑΣ. Πώς αποφασίσατε να γράψετε αυτό το βιβλίο;.....
Aυτό το βιβλίο ήρθε ως συνέχεια του προηγούμενου, «Κτηνοτροφικά του Ξηρομέρου…». Ο πατέρας μου ήταν κτηνοτρόφος. Τσοπανόπουλο από 10 χρονών… Αισθάνθηκα την ανάγκη, να γράψω μερικές σελίδες για τη ζωή και τους τόπους μνήμης του πατέρα, σαν ταπεινό μνημόσυνο για κείνον και τους ανθρώπους που έζησαν όπως εκείνος. Δεν αποτελεί μοναδική περίπτωση ο Πατέρας … Εκπροσωπεί μια γενιά…
Βγάζω στης μνήμης μου το ξέφωτο τον Πατέρα και δίνω «φωνή» στους «αθέατους» τσοπάνηδες της εποχής του…
-Θα σας ρωτήσω, παρουσιάζει ενδιαφέρον η ζωή ενός τσοπάνη στο Ξηρόμερο του 20ου αιώνα;
Ενδιαφέρον, κυρίως, παρουσιάζουν οι ιστορίες των διασήμων προσώπων, των «επωνύμων», όπως χαρακτηρίζονται, σε αντίθεση με τους «ανώνυμους»… Εγώ σκέφτηκα να παρουσιάσω σε τούτες τις λίγες σελίδες την ιστορία ενός «άσημου» και «ανώνυμου» προσώπου, ενός τσοπάνη του 20ου αιώνα στο Ξηρόμερο της Αιτωλοακαρνανίας … Την ταπεινή ιστορία ζωής του Πατέρα μου, Νικολάου (Νίκου) Αγγέλη. Είναι η ζωή ενός «άσημου» αλλά σημαντικού(!) ανθρώπου, που έζησε στο Ξηρόμερο.
΄Ηταν ένα παιδί αγροτο-κτηνοτροφικής οικογένειας που οι συνθήκες δεν του επέτρεψαν να ακολουθήσει τις σπουδές που επιθυμούσε. Ο πατέρας, όπως και πολλά παιδιά της εποχής του, θυσίασαν τα «θέλω» τους στα «πρέπει» της οικογένειας.
Η ζωή των τσοπάνηδων του καιρού του ήταν σκληρή. Ζήσανε μακριά από την πολύβουη ζωή, μακριά από τις όποιες ανέσεις της αγροτικής κοινότητας, ανηφόριζαν στις ράχες και στα κορφοβούνια. Ξεκομμένοι από τους άλλους ανθρώπους, μακριά από τη ζωή της κοινότητας, προσηλωμένοι στο «βιος» και στη φροντίδα των ζωντανών τους… Είχαν να παλέψουν με «θεούς και δαίμονες», όπως λένε χαρακτηριστικά. «Αθέατοι» ίσως, για την εποχή τους, έδιναν καθημερινά τον αγώνα της επιβίωσης και πρόσφεραν στην τοπική κοινωνία… Για να εκτιμήσει κάποιος την αξία αυτών των ανθρώπων πρέπει να έχει βιώσει ή να νιώσει τη λιτή(!) και αξιοπρεπή ζωή τους. Πιστεύω, ότι κάποιοι δείχνουν ενδιαφέρον για τις ιστορίες τίμιων βιοπαλαιστών…
-Νοσταλγείτε αυτή τη ζωή; Την τσοπάνικη;
Αυτή η ζωή με συγκινεί βαθιά! Τη σέβομαι πολύ. Σας το έχω ξαναπεί αυτό… Για να είμαι ειλικρινής όμως δεν τη νοσταλγώ. Και για να γίνω πιο σαφής: δεν θα ήθελα, αν γινότανε, να την ξαναζήσω. Δεν θα ήθελα να τη ζήσω, γιατί η τσοπάνικη ζωή είναι ζωή σκληρή. Είχε και εξακολουθεί να έχει μόχθο και πόνο. Είναι ένας τιτάνιος αγώνας για την επιβίωση της οικογένειας και του κοπαδιού…
Ακόμη και τώρα, που φέρνω στη θύμησή μου τη βιωτή του πατέρα, συγκινούμαι για την άπειρα σκληρή(!) δουλειά που ήταν αναγκασμένος να κάνει.
-Μπορείτε να μας δώσετε μια περίληψη του βιβλίου σας, τις ενότητες;
Αντί προλόγου, δανείζομαι ένα εξαιρετικό ποίημα του Μιχάλη Γκανά, δυο στίχοι του οποίου αποτελούν τον υπότιτλο του βιβλίου:
«Κάθεται μόνος του δίπλα στο τζάκι,
δεν πίνει, δεν καπνίζει, δε μιλάει».
Στην εισαγωγή αναφέρομαι και εξηγώ γιατί γράφω αυτό το βιβλίο, δηλ. τη ζωή ενός «άσημου» αλλά σημαντικού(!) ανθρώπου, που έζησε στο Ξηρόμερο και πάλεψε σκληρά, για να στήσει με αξιοπρέπεια την οικογένειά του και να μεγαλώσει με αρχές τα παιδιά του…
Κύριο μέρος
Α)Ελάχιστα βιογραφικά στοιχεία του Νικολάου Δ. Αγγέλη (1927-2009)
Παραθέτω ένα σύντομο βιογραφικό του πατέρα… Ήταν πολύ καλός μαθητής, ωστόσο δεν κατάφερε να ολοκληρώσει το Δημοτικό σχολείο, γιατί οι ανάγκες του κοπαδιού, ήταν πολλές. Ο πατέρας του, όπως οι περισσότεροι γονείς τότε, είχαν ανάγκη από εργατικά χέρια. Έτσι από την παιδική ηλικία έγινε κτηνοτρόφος. Η προσπάθεια του δασκάλου του να πείσει το γονιό του για τη συνέχιση του σχολείου δεν έφερε αποτέλεσμα.
Β)ΤΟΠΟΙ ΜΝΗΜΗΣ… κάνω μια περιήγηση στα χνάρια του και περιγράφω συνοπτικά τους τόπους - σταθμούς της απλής και τίμιας ζωής του. Οι φωτογραφίες που παραθέτω αποτυπώνουν την τοπιογραφία του Ξηρομέρου, ρυμοτομημένης από τα ανασαλέματα της μνήμης και τις εργασίες του πατέρα… Βλυζιανά, Βίτσι, Βρίστιανα, Χρυσοβούνι, Μαναστράκια, είναι μερικοί τόποι μνήμης.
Γ) ΨΙΧΟΥΛΑ ΜΙΚΡΟΪΣΤΟΡΙΑΣ… Είχε κάποια απλά εργαλεία και σύνεργα ο πατέρας απαραίτητα για την εργασία του. Αυτά τα απλά αντικείμενα δεν είναι χρηστικά σήμερα. Είναι αντικείμενα με επικάλυψη σκόνης, σκουριάς, κόπου, ιδρώτα και μνήμης. Τα καταγράφω με σεβασμό γιατί και αυτά τα ταπεινά αντικείμενα απαραίτητα για τις εργασίες του τσοπάνη, όπως : καρδάρα, γαλακτοδοχείο, καζάνι κ.ά. αφηγούνται την ιστορία της παραδοσιακής κτηνοτροφίας. Αποτελούν σπαράγματα μικρο-ϊστορίας. Της ιστορίας με μικρό (ι) γιώτα, των απλών, «ανώνυμων» ανθρώπων. Συμπληρώνουν όμως την Ιστορία με το κεφαλαίο (I) γιώτα.
Μην πετάτε τα «τριμοψίχια», έλεγε η γιαγιά μου, με σεβασμό για τα ψίχουλα του ψωμιού που τρώγαμε. Ως ιερά «τριμοψίχια» βλέπω και εγώ αυτά τα «άχρηστα» εργαλεία με τη μεγάλη χρησιμότητα…
Δ). ΕΝΑΣ ΤΣΟΠΑΝΗΣ ΑΦΗΓΕΙΤΑΙ
Ο πατέρας, απόμαχος τσοπάνης πια, καθισμένος απέναντι από το τζάκι του, θυμάται και απαντά λακωνικά στις ερωτήσεις της μεγαλύτερης εγγονής του, της Μαρίνας. Στην ερώτηση, αν ήταν ευχαριστημένος από τη δουλειά του, απαντάει: «ήμνα δεν ήμνα, τι να’κανα;». Δεν είχε άλλη επιλογή. Υπερίσχυσε η θέληση του πατέρα του, τον ήθελε τσοπάνη στο κοπάδι, όχι γραμματισμένο! Ο παππούς μου, αγράμματος άνθρωπος, δεν εκτιμούσε την αξία των γραμμάτων…
Ε). ΓΙΑ ΣΕΝΑ ΠΑΤΕΡΑ. Αντί μνημοσύνου… Ξηρομερίτικα μοιρολόγια
Αποχαιρετώ τον πατέρα, κατά τα έθιμα του Ξηρομέρου, με μοιρολόγια που του ταιριάζουν:
Στρώστε χεράμια κόκκινα και αργυρινά σεντόνια
Για νάρθει ο στύλος του σπιτιού, για να ξαπλώσει πάνω
Στρώστε τα στρώματα διπλά, διπλά τα μαξιλάρια
-Πατέρα μ’, καλωσόρισες, πατέρα μ’ καλωσήρθες!
Για διάβα κάτσε στην κορφή, κάτσε να ξανασάνεις
Κι ήρθαν οι μάνες για να δουν, μαυραδερφές να μάθουν
Ποιόν είδες, ποιόν απάντησες απ’ όλο μας το σόι
Για διάβα κάτσε να μας πεις το πώς τα πέρασες
τούτους τους τρεις τους χρόνους…
Στο ξίσκιπο, στο ξέστρωτο, στο χώμα κυλισμένος…
Στο Επίμετρο επιλέγω να παραθέσω δυο δημοσιευμένες, προ δεκαετίας, εργασίες μου που αναφέρονται στις διατροφικές συνήθειες του Ξηρομέρου. Πρόκειται για εκλεκτούς ξηρομερίτικους μεζέδες που παρασκεύαζε αριστοτεχνικά(!) ο πατέρας. Η μυρωδιά και μόνο αυτών των μεζέδων, όπως τα κοκορέτσια, τα φρυγαδέλια, τα σπληνάντερα κ.ά. ανακαλεί στη μνήμη μου βιώματα και γεύσεις από το πατρικό μου σπίτι και από τα επιδέξια χέρια του πατέρα.
Α. Koκορέτσια, φρυγαδέλια, γαρδούμπες… Του Ξηρομέρου γεύσεις εκλεκτές!
Β. Χριστουγεννιάτικες γεύσεις από το Ξηρόμερο
Έτσι με σημαντικές μνήμες και ωραίες γεύσεις κλείνει αυτό το πόνημά μου… Οι φωτογραφίες που παραθέτω αποτυπώνουν την τοπιογραφία του Ξηρομέρου, ρυμοτομημένης από τα ανασαλέματα της μνήμης και τις εργασίες του πατέρα…
Να συμπληρώσω, ότι η επιμέλεια του βιβλίου και η εκτύπωση έγινε στο Αγρίνιο από τους αδελφούς Χρήστο και Θύμιο Βοϊδή. Hσυνεργασία μαζί τους ήταν πολύ καλή.
-Βρίσκω πολύ ενδιαφέρον και αυτό το βιβλίο σας, κυρία Αγγέλη! Είναι το καλύτερο μνημόσυνο για τον Πατέρα σας και τον κάθε Ξηρομερίτη αγρότη ή κτηνοτρόφο της εποχής του. Εύχομαι να είναι καλοτάξιδο και καλοδιαβασμένο! Περιμένουμε το επόμενο.
Χαίρομαι, κύριε Μπενέκο, που βρίσκεται πολύ ενδιαφέρον ένα βιβλίο, που αναφέρεται, όπως είπαμε, σε έναν «άσημο» αλλά όχι ασήμαντο άνθρωπο! Πιστεύω ότι και άλλοι άνθρωποι, όπως ανέφερα, βρίσκουν σημαντικές τις ιστορίες ζωής απλών και τίμιων βιοπαλαιστών… Αυτών που δεν προβάλλουν life-style, αλλά εργατικότητα, λιτότητα, τιμιότητα, αξιοπρέπεια…
Σας ευχαριστώ πολύ!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τι λες γι αυτό αγαπητό Ξηρόμερο