Παναγιώτης Α. Κατσούλης : Οι “δύο κόσμοι” της αυτοδιοίκησης και η επόμενη μέρα

Κάθε εκλογικός νόμος αποτυπώνει στο συγκεκριμένο χρόνο το δεδομένο συσχετισμό δύναμης. Αυτό συμβαίνει τώρα και στο χώρο της αυτοδιοίκησης Α και Β βαθμού, όπου αναδεικνύεται η πολιτική κυριαρχία της ΝΔ και η προσπάθεια εδραίωσης της μέσω και του εκλογικού νόμου.....

Διαβάστε περισσότερα »
Κυριαρχία που ξεκίνησε το 2014, διευρύνθηκε το 2019 και επιχειρείται η μονιμοποίηση της στις εκλογές του 2023.

Εκφράζεται μέσω μιας ευρείας “συντηρητικής συνεύρεσης” Δημάρχων και Περιφερειαρχών που εκλέχθηκαν με το χρίσμα της ΝΔ και μέρος του ΚΙΝΑΛ, η οποία επί 1,5 χρόνο ευνοήθηκε θεσμικά/κρατικά από σειρά κυβερνητικών ρυθμίσεων. Ρυθμίσεις αντιδημοκρατικές και απαξιωτικές για τον ίδιο το θεσμό, οι οποίες ενίσχυσαν το “δημαρχοκεντρισμό” και περιόρισαν τη λογοδοσία και τη διαφάνεια.

Όμως η κατάθεση του εκλογικού νόμου, έφερε στο φως και τον “άλλο κόσμο” της αυτοδιοίκησης. Δεν έχει την ισχύ των μηχανισμών της “συντηρητικής συνεύρεσης”, αλλά είναι λιγότερο αλλοτριωμένος και πιο κοντά στις ανάγκες των τοπικών κοινωνιών. Είναι ο κόσμος των “μειοψηφιών” στα συλλογικά όργανα (ΚΕΔΕ, ΠΕΔ), σκεπτόμενοι πρώην και νυν αιρετοί ευρέως πολιτικού φάσματος και πολλοί τοπικοί σύμβουλοι των Κοινοτήτων που αντιδρούν στην εξαφάνιση τους.

Είμαστε πολλοί, αλλά σκόρπιοι. Για να ενωθούμε πρέπει κατ’ αρχάς να συνομιλήσουμε και ακολούθως να αναζητήσουμε το δικό μας αυτοδιοικητικό πολιτικό προσδιορισμό σε τοπικό επίπεδο και σε εθνική κλίμακα. Απέναντι στον πόλο της “συντηρητικής συνεύρεσης” να διαμορφώσουμε τον ανατρεπτικό πόλο της “δημοκρατικής – προοδευτικής μεταρρύθμισης” στην αυτοδιοίκηση.

H συγκρότηση αυτής της αυτοδιοίκητικής συμμαχίας είναι αναγκαία για την ύπαρξη και μετεξέλιξη του ίδιου του θεσμού. Μέρα με τη μέρα η αυτοδιοίκηση διολισθαίνει σ’ ένα γραφειοκρατικό κρατικό οργανισμό τοπικής διαχείρισης, ο οποίος υπό το πλέγμα της υφιστάμενης ετεροδιοίκησης απομακρύνεται ακόμη και από την ίδια τη “διοίκηση των τοπικών υποθέσεων”. Η πλειοψηφία δε των δημοτικών και περιφερειακών αρχών, έχοντας αναλάβει οικιοθελώς το ρόλο του μεσάζοντα κυβέρνησης και τοπικών κοινωνιών, απολαμβάνει ως “αντιπαροχή” των πολιτικών της υπηρεσιών τα δώρα του εκλογικού νόμου και ορέγεται την επανεκλογή της.

Η αυτοδιοίκηση χρειάζεται ένα φρέσκο, ριζοσπαστικό και μεταρρυθμιστικό άνεμο. Ένα ρεύμα εφαρμόσιμων αντιλήψεων και ιδεών, στον αντίποδα της στασιμότητας και της συντηρητικής άπνοιας κυβέρνησης και πλειοψηφίας της ΚΕΔΕ.

Άλλωστε το ομολογούν και οι ίδιοι. Ο Καθηγητής Ξενοφών Κοντιάδης, ο οποίος είχε οριστεί πρόεδρος της επιτροπής για “Για την προετοιμασία του νόμου για τη μεταρρύθμιση και ανασυγκρότηση της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και του Κράτους”, με άρθρο του στο “Πρώτο Θέμα” (16/01/2021), δήλωσε:

“Η επιτροπή δεν κατέληξε στην επικύρωση και την επίσημη παράδοση του πορίσματός της στην πολιτική ηγεσία, ούτε στην πλήρη επεξεργασία του σχεδίου νόμου…” και πως “για να ολοκληρωθεί το φιλόδοξο αυτό έργο είναι αναγκαίο να συμπράξουν περισσότερα υπουργεία!”. Ήτοι ο κ. καθηγητής δηλώνει πως οι υπουργοί του κ. Μητσοτάκη δεν συνεργάστηκαν, η επιτροπή ούτε πόρισμα δεν παρέδωσε και η μεταρρύθμιση της “πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και της μεταφοράς αρμοδιοτήτων και λειτουργιών από την κεντρική διοίκηση στην Τ. Α.” παραπέμφθηκε στις καλένδες.

Επομένως για τη γενναία μεταρρύθμιση που έχει ανάγκη ο ίδιος ο θεσμός, όσο και για ένα νέο δημοκρατικό εκλογικό νόμο που θα αρνείται τη φιλοσοφία του “ενός ανδρός αρχή”, πρέπει να ξεκινήσουμε άμεσα τον ουσιαστικό προγραμματικό διάλογο που απαιτούν οι ανάγκες των τοπικών μας κοινωνιών.

Όσον αφορά τον εκλογικό νόμο και την περιβόητη “κυβερνησιμότητα”, η κατ’ αρχήν θέση που πρέπει να εξειδικεύσουμε είναι απλή. Κυβερνησιμότητα σημαίνει σύνθεση διαφορετικών απόψεων στα συλλογικά όργανα της αυτοδιοίκησης, με επιχειρήματα, πειθώ και διαφάνεια. Οι εμπειρίες μας έχουν αποδείξει το εφαρμόσιμο αυτής της αντίληψης, η οποία ταυτόχρονα σηματοδοτεί και τη διαφορετική μας προγραμματική θέση για ένα νέο μοντέλο αυτοδιοίκησης. Η ανάδειξη ενός νέου πολιτικού πολιτισμού, μιας νέας κουλτούρας σύνθεσης και συνεργασιών στις τοπικές κοινωνίες είναι αναγκαία.

Για να προλάβω τυχόν ενστάσεις περί μπλοκαρίσματος των συλλογικών αποφάσεων, τονίζω πως δύναται να υπάρξουν οι αναγκαίες θεσμικές και νομικές παρεμβάσεις αντιμετώπισης των πιθανών προβλημάτων που θα προκύψουν.

Όσον αφορά τα προς συζήτηση προγραμματικά ζητήματα, επιγραμματικά εκκινώ από δύο καίρια πολιτικά ερωτήματα:

1ο) Αλλαγή εκ βάθρων της αυτοδιοίκησης; Σε ποια κατεύθυνση; με ποιο σχέδιο;

2ο) Μέσω ποιών ριζικών ανατροπών στο κράτος και τη δημόσια διοίκηση;

Επικουρικά στα παραπάνω ερωτήματα, οι κάτωθι 9 θεματικές ενότητες:

ü Θεσμικό πλαίσιο κανονιστικής και καταστατικής αυτονομίας για τους Δήμους και τις Περιφέρειες.

ü Αντιπροσωπευτικότητα - συμμετοχική δημοκρατία – διαφάνεια. Ουσιαστικός δημοκρατικός έλεγχος στα όργανα συλλογικά διοίκησης.

ü Ο ρόλος των Κοινοτήτων στη βάση των αρχών της Εγγύτητας και της Επικουρικότητας, αλλά και ως βάση μιας νέας συνολικής μεταρρύθμισης.

ü Αποκέντρωση με μεταφορά πόρων και αρμοδιοτήτων στην αυτοδιοίκηση και όχι κρατική αποσυγκέντρωση. Αποκέντρωση εξουσίας προς τα κάτω.

ü Ενδυνάμωση - στήριξη των βασικών κοινωνικών δομών και της αλληλεγγύης, αντί της εμπορευματοποίησης.

ü Αναβάθμιση της καταστατικής θέσης των αιρετών, αντί του θεσμικού και ποσοτικού περιορισμού.

ü Ευρωπαϊκά προγράμματα (ΕΣΠΑ – Ταμείο Ανάκαμψης) - Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων. Η σημασία του δημοκρατικού περιφερειακού και τοπικού προγραμματισμού.

ü Οικονομική αυτοτέλεια των ΟΤΑ Α & Β βαθμού.

ü Ο ρόλος της αυτοδιοίκησης στην προστασία του περιβάλλοντος.

Να ξεκινήσουμε άμεσα τολμηρές τοπικές πρωτοβουλίες διαλόγου.

Για να κάνουμε την επόμενη μέρα στην αυτοδιοίκηση φωτεινή!

Παναγιώτης Α. Κατσούλης

Εκπαιδευτικός

Πρώην Δήμαρχος Μεσολογγίου