1684: Η μάχη Βενετών κατά Οθωμανών στα Όχθια

Εικόνα 1 : Χάρτης-χαλκογραφία  του Longhi Giuseppe με τίτλο: NOVO DISEGNO della FORTEZA   della/PREVESA…, Mπολόνια περίπου 1684. Από :[ http://preveza-cult.gr/content/grav/18/0111.jpg].

13 Σεπτεμβρίου  1684, η  μάχη των Βενετών κατά των Οθωμανών, στη θέση ‘‘STURMILUS’’[=‘‘στους Μύλους ’’] Ακαρνανίας παρά τον Αχελώο ποταμό, σημερινή θέση Mύλος της Τοπικής Κοινότητας Οχθίων της  Δημοτικής  Ενότητας  Στράτου του  Δήμου Αγρινίου

Γράφει ο: Αλέξιος Γ. Κατεφίδης 

Μηχανολόγος μηχανικός Τ.Ε., καθηγητής 1ου ΕΠΑΛ Αγρινίου

      Το καλοκαίρι του 1683 ο τούρκικος στρατός με επικεφαλή τον Καρά Μουσταφά πολιορκεί την Βιέννη. Στις 12 Σεπτεμβρίου 1683 όμως οι ενωμένες στρατιωτικές δυνάμεις με επικεφαλή τον βασιλιά της Πολωνίας Sobieski στα υψώματα  του Kahlenberg  (στις βόρειες παρυφές της πόλης) μετά από μάχη  υποχρεώνουν τους Τούρκους σε άτακτη υποχώρηση. 

    Οι  Οθωμανοί πλέον περνούν από την επίθεση στην άμυνα σε όλα τα μέτωπα. Ακολούθως  οι θριαμβευτές Πολωνοί, Αυστριακοί, Γερμανοί μαζί με την Βενετική Δημοκρατία και μετά από πρωτοβουλία και συντονισμό του Πάπα Ιννοκέντιου ΙΑ΄, υπογράφουν στις 5 Μαρτίου του 1684, στη πόλη  Linz της άνω Αυστρίας, τη συγκρότηση συμμαχίας με την ονομασία «ιερός συνασπισμός του Linz»............

      Με τη σύμπραξη αυτή υποχρεούνται οι μεν Αψβούργοι και Πολωνοί να συμμετέχουν στις επιχειρήσεις με τις χερσαίες δυνάμεις τους, οι δε Βενετοί με τον στόλο τους, αποκλειστικά και μόνο  ενάντια των Τούρκων και όχι κατά άλλης χριστιανικής δύναμης.

      Σύμφωνα με το πρόγραμμα του συνασπισμού σχεδιάστηκε επίθεση ενάντια των τούρκικων θέσεων στις παραδουνάβιες περιοχές. 

     Συγχρόνως  οι βενετικές δυνάμεις, για δημιουργία αντιπερισπασμού, έπρεπε να εκστρατεύσουν στον ελληνικό χώρο προς κατάληψη περιοχών. 

    Με τον τρόπο αυτό οι Τούρκοι έπρεπε να πολεμούν σε διαφορετικά μέτωπα με συνέπειες τον αποσυντονισμό και την  διάσπαση των δυνάμεων τους. 

     Προκειμένου όμως να επιτύχει το εγχείρημα στον ελληνικό χώρο, ήταν απαραίτητη και η συνδρομή του ελληνικού πληθυσμού. Οι επιχειρήσεις λοιπόν των βενετικών στρατευμάτων στον ελλαδικό χώρο εγγράφονται στη σύγκρουση των ευρωπαϊκών δυνάμεων, που συγκρότησαν τον ιερό συνασπισμό του Linz, με την Οθωμανική Αυτοκρατορία στη διάρκεια του έκτου Βενετο-τουρκικού πολέμου (1684-1699).

     Στα αρχικά γεγονότα αυτού του πολέμου, περιλαμβάνεται και η πολεμική επιχείρηση των Βενετών, τον Σεπτέμβρη του 1684,   ενάντια στους Τούρκους, στην Αιτωλία και Ακαρνανία (εικόνα 1, εικόνα 2).  

    Συγκεκριμένα, μετά  τη κατάληψη  της  Λευκάδας (Santa Maura) και των παρακείμενων νήσων υπό των Βενετών, τον Αύγουστο του 1684, ο αρχιστράτηγος των Βενετών Φραντζέσκο Μοροζίνι με τον στόλο του καταπλέει στις ακτές της Ακαρνανίας. 

    Συνακόλουθα, στις αρχές Σεπτέμβρη του 1684, το στρατιωτικό σώμα των Βενετών, με αρχηγό τον στρατηγό κόντε Carlo di Strassoldo, αποβιβάζεται στη βορειοδυτική ακτή, του  “Dragοmestro” (σημερινό χωριό Καραϊσκάκη), στους όρμους  ανάμεσα από το Ασπρογιάλι, τη Βελά και τον Σταυρολιμνιώνα. 

    Το στρατιωτικό σώμα αποτελείται από χίλιους εξακόσιους Ενετούς, χίλιους Μαλτέζους, τριακόσιους στρατιώτες του Πάπα, από Αλβανούς και από Κροάτες. Συνεπικουρείται, επίσης, από σώμα χιλίων πεντακοσίων Ελλήνων εθελοντών της περιοχής με την εποπτεία του κεφαλλονίτη συνταγματάρχη του βενετικού στρατού Άγγελου Δελαδέτσιμα. 

      Το εκστρατευτικό σώμα, ανερχόμενο πλέον σε πέντε χιλιάδες στρατιώτες, ακολουθεί την εξής διαδρομή αλληλοδιαδόχως από χωριό σε: 

Εικόνα 2: Το σχεδιάγραμμα  της στρατιωτικής επιχείρησης των  Ενετών κατά των Οθωμανών στην Αιτωλία και την Ακαρνανία τον Σεπτέμβριο του 1684, με στοιχεία κώδικα: Biblioteca Νazionale Marciana- Venezia –IT- VE0049;   Ms.It.VII.94(10051) (6.9.1991 PF)-GEO0025899

.....χωριό:  περνά από το  “Dragοmestro”(σημερινό χωριό Καραϊσκάκη), από την “Strovizza” [=Χρυσοβίτσα Ακαρνανίας], από  τον “Podromo” [=Πρόδρομο] και διασχίζοντας το βελανιδόδασος του Ξηρόμερου φτάνει στη δυτική (ακαρνανική) όχθη του Αχελώου στη σημερινή περιοχή του χωριού Όχθια. 

        Στην απέναντι αιτωλική όχθη του Αχελώου, στη  σημερινή θέση Υψηλή Παναγία, κοντά στο χωριό Ζαπάντι (=νυν Μεγάλη Χώρα, Δημοτικής Ενότητας Νεάπολης, Δήμου Αγρινίου), επί του λόφου έχουν στρατοπεδεύσει οι Οθωμανοί υπό την ηγεσία του Σεφέρ Αγά, με   χίλιους πεντακόσιους στρατιώτες και διακόσιους ιππείς. 

     Στη μάχη που έγινε στις 13  Σεπτέμβρη του 1684 παρά τον Αχελώο, στη θέση “Sturmilus”  [=“στους Μύλους”] (ήτοι σημερινή θέση Mύλος της Τοπικής Κοινότητας Οχθίων της  Δημοτικής  Ενότητας  Στράτου του  Δήμου Αγρινίου) (εικόνα 3), oι Toύρκοι με αρκετές απώλειες τρέπονται σε άτακτη υποχώρηση. 

       Οι  Βενετοί περνάνε πλέον  εύκολα στην ανατολική όχθη του Αχελώου. Προελαύνοντας λεηλατούν και κατακαίουν τα εξής χωριά: 

      Πρώτα-πρώτα, το Sapandi-Sipandi Spandi-Ζappandi [= Ζαπάντι, νυν Μεγάλη Χώρα], και μετά το Βραχώρι που στις Βενετικές ιστορικές πηγές δηλώνεται με τους παραλλάσσοντες λογότυπους Uracori, Viacouij, Vrachori, Vracori, Vurachacori, Vvricori, Wracori, Wrachori. 

       Περνώντας, συνακόλουθα, από το χωριό Caliccia-Caliuia-Caliva–Calivia-Calliuia-Calluia [=Kαλύβια], και συνεχίζοντας νοτιοδυτικά την πορεία τους λεηλατούν επίσης και κατακαίουν, το Angelo Castro-Argirocastro [=Αγγελόκαστρο], την Uva-Stiuoria-Striuoria [=Γουριά;], και το Gnocori- Guocori- Neocori [=Νιοχώρι] καταλήγοντας για επιβίβαση στο Porto di Petalá [= όρμο Πεταλά] στις εκβολές του Αχελώου. 

     Εκεί τους περιμένει ο αρχιστράτηγος Φραντσέσκο Μοροζίνι με το στόλο, αφού νωρίτερα είχε καταπλεύσει προς το Πατραϊκό κόλπο και τη Ναύπακτο για αντιπερισπασμό. 

      Κατόπιν αποπλέουν για το Porto di Démata [=όρμο Αγίου Νικολάου] στα δυτικά της Βόνιτσας προετοιμάζοντας τη πολιορκία  της Πρέβεζας, που έλαβε χώρα στα τέλη Σεπτεμβρίου του 1684. 

Εικόνα 3: Απεικόνιση  της περιοχής Όχθια-Αχελώος-Μεγάλη Χώρα, όπου διεξήχθη η μάχη των Βενετών κατά των Οθωμανών στις 13 Σεπτεμβρίου 1684.( από το φύλλο του χάρτη  1618 ΙΙ ΑΓΡΙΝΙΟΝ της Γ.Υ.Σ. 1971 )

       Όλη αυτή η στρατιωτική επιχείρηση των Βενετών στην Ακαρνανία και την Αιτωλία κατά το 1684 πραγματεύεται μέσα από πρωτογενείς ιστορικές πηγές, όπως είναι: 

     είτε σχεδιαγράμματα και χάρτες της περιοχής, είτε περιγραφές που έχουμε από χρονογράφους και ιστορικούς εκείνης της εποχής, είτε από διακεκριμένη αναφορά (Distinta Relatione) (εικόνα 4) των  Βενετών για τα πολεμικά αυτά γεγονότα, είτε, τέλος, από δημοσιεύματα του Τύπου της εποχής(εικόνα 5).

     Ολοκληρώνεται δε η ιστορικό-γεωγραφική προσέγγιση αυτής της στρατιωτικής επιχείρησης, χρησιμοποιώντας δευτερεύουσες συναφείς πηγές όπως: μεταγενέστερους χάρτες (κατά κύριο λόγο στρατιωτικούς), περιγραφές από ανάλογα  κείμενα είτε περιηγητών, είτε ύστερων ιστορικών και μελετητών. 

-Η πραγματεία αυτή παρουσιάστηκε  και δημοσιεύτηκε στο Διεθνές  Συνέδριο  Τοπικής Ιστορίας & Πολιτισμού Τριχωνίας και Ναυπακτίας 9-10-11 Ιουνίου 2012  Ακρόπολη Θεστίας (Βλοχός) – Θέρµον – Ναύπακτος.

-Σχετικός σύνδεσμος της παρουσίασης: http://www.livemedia.gr/video/25306

-Σύνδεσμος από το ανάτυπο της δημοσίευσης (σε μορφή pdf):http://www.academia.edu/4141935/I_STONASPRO_STURMILUS_14

Εικόνα 4: Το εξώφυλλο της διακεκριμένης αναφοράς (Distinta  Relationi) του FRANCESCO MOROSINI στα 1684 για το WRACORI και το DRAGOMESTRE  με στοιχεία   κώδικα της κρατικής βιβλιοθήκης της Βαυαρίας στο Μόναχο:Eur.1009q. 

Εικόνα 5: Το πρωτοσέλλιδο του φύλλου, με αριθμό 1973 και ημερομηνία από Δευτέρα  13 Οκτωβρίου 1684 έως  Πέμπτη 16   Οκτωβρίου 1684, της εφημερίδας  The London Gazette, που αναφέρεται στην πολεμική επιχείρηση των Βενετών, τον Σεπτέμβρη του 1684,   ενάντια στους Οθωμανούς, στην Αιτωλία και Ακαρνανία.