Η ΘΕΙΑ ΔΗΜΗΤΡΩ ΑΠ' ΤΗ ΒΟΝΙΤΣΑ: Το Τάμα και οι απαγορευμένοι γάμοι στη Κουκουμίτσα!!!

Η Θειά Δημήτρου από τη Βόνιτσα

"Το μυστήριο της Κουκουμίτσας"

Χρονογράφημα: Το Τάμα και οι απαγορευμένοι γάμοι στη Κουκουμίτσα.

     Εκειό το παρλιακό 1 , η Γκίκου, έκαμε ότι έπιασε παιδί. Κι να χαρά ου Περικλής. 

   Σε κάθε κβέντα κι να το θεμα τσ’ παντριάς. Να φέρεις του διάδοχο κι να σε έχω χωρίς στιφάνι;

   Δίκιο είχε ου Περικλής, ποιός να του χαλάσει το δίκαιο. Η Γκίκου έκανε τ’ δύσκολη. Να απ τ΄μιά μεριά έβαζε τα έξοδα, απ’ τ’ αλλη έβαζε τσ’ καλεσμένους. Ομως τελικά τάμόλσε «θέμα τσ’ εκκλησίας»....

       Τούχε λέει τάμα να παντρευτεί στ’ Κουκουμίτσα. Τώρα τι τάμα νάτανε αυτό, γιατί τόκανε, τι να σομπολιάζει 2 τώρα, κανένας δεν του χαμπαριάζει.

      Μωρή κοπέλα τσ’ αποκρίνουμε. -Μήπως τάχτκες στον Αγιο κι όχι τσ’ Εκκλησία;!! -Θα πάμε να βρούμε εκκλησία με αυτό τον Αγιο κι κεί θα κάνουμε του μυστήριο.

      -Οχι, μ’ κρένει η Γκίκου. -Ακουρμάσου 3 τι είχε γίνει: -Η Βάβου μ’ 4 , που απ’ αυτήνε πήρα του όνομα, είχε πάει με τον νοικοκύρη τσ’ 5, στ’ Κουκουμίτσα να μάσνε 6 κόπλα 7. Είχανε πάρει του λίμπερο 8 από του Φίλιππα Ντόβα 9, γιατί αφτός την είχε νοικιασμένη από τ’ Κοινότητα τσ’ Βόνιτσας για 25 χρόνια.......

         Μάσανε κόπλα, τα κάνανε δυό δεμάτια, τα ζαλικώθκανε 10  κι μπήκανε στο σύρμα 11  για να βγούνε απ τ’ Κουκουμίτσα 12  απέναντι στ΄Σάλτινη 13 .

       Μπροστά πήγαινε ου Παπούλης μ’ ου Τάσους κι από πίσου στου κοντό η βάβου μ’ η Γκίκου.

    Κι να η κακιά η ώρα π’ ξαχουρδάει 14  μέσα στου σύρμα ο Παπούλης μ’ κι πέφτει ολόκληρος στου νερό!!!. 

      Οπως ήτανε ζαλικουμένος με τόσα κόπλα στ’ πλάτη, τονε πήρε βούγκα 15  το ρέμα κι τον έσερνε κατά τ’ Χσύτσα 16.......

          Η Βάβου αμολάει τα λυτάρια, λευτερώνεται από τα κόπλα κι πέφτει μέσα στ’ θάλασσα. Βαριά τα ρούχα τς, κι βαρύτερα μουσκεμένα. Αντρογύναικα η βάβου μ’. Αφού λένε ότι κατούραγε όρθια τ΄αγκάθι κι ξεραίνονταν!!.

         Κάποια στιγμή τόκανε του τάμα: «Αγιέ μ’ σώσε τ’ Τάσου μ’, κι η πρώτη  απ’ τ’ φάρα μ’ θα στεφανωθεί σε εσένα».

      Κι να το θάμα: Ο Τάσος σκαλώνει σε ένα κουντρί 17  ανάμεσα Κουκουμίτσα κι Χσύτσα, τον κοντεύει κι τονε φτάνει η Βάβου-Γκίκου, κι τον λεφτερώνει από τα λυτάρια κι τα κόπλα.

          Σα φτάσανε απέναντι στ΄ Σάλτινη κι ανεβήκανε στου πέτρινο γεφύρι πούτανε εκεί πούνε σήμερα οι βάρκες, κι οι δύο  γύρσανε του κεφάλι πρός  εκκλησία τσ’ Κουκουμίτσας, κάνανε του σταυρό τς΄, κι ου παπούλης μ’ ου Τάσος που ακουρμάστκε το τάμα τς΄βάβους μ΄, τόκράξε 18  κι ου ίδιος.

***********************************

           Τα χρόνια πέρασαν, ο μπαρμπα Φίλιππας παρέδωσε τη  Κουκουμίτσα, μπήκανε μέσα κάθε λογής κατσαπλιάδες κι για στάνη είχανε τ΄εκκλησιά. Τότε ήτανε πούφυγε η εικόνα τ΄Αγίου 19 για του στεφάνι τ’ Αμαδερού 20. Τ’ ξαναφέρανε τ΄εικόνα κάτου στ’ Κουκουμίτσα κι πάλι βρέθηκε επάνω στο στεφάνι η εικόνα.
Τότε φτιάχτκε η σπηλιά στο στεφάνι εκκλησιά και εγκαταλείφτηκε η εκκλησία στ’ Κουκουμίτσα, για το καλό των κατσαπλιάδων που δεν θέλανε να νοικιάσουν τ Κουκουμίτσα, αλλά να τ’ έχουν αμολυτή 21.

           Οταν εφτασε σε ηλικία παντριάς η Λύμπου (έτσι έκραζαν τ’ μάνα μ’), πού να γίνει ο γάμος για του τάμα. Δεν υπήρχε Αγιος στην εκκλησία τσ’ Κουκουμίτσας. 

          Ο Παπά Καούρας που μόλις είχε έρθει από του Βάτου, έδωσε τ’ λύση. Να γίνει ου γάμος επάνω στον Αι Νικόλα στου Στεφάνι τ’ Αμαδερού.

         Τι γάμος ήτανε κι αυτός. Ξεκίνησαν μπονόρα 22  από τσ’ εξι, να πάρνε του σύρμα για το στεφάνι τ’ Αμαδερού κι να φτάσνε πρίν τς δεί ού ήλιος. Ο Γάμος έγινε ακριβώς έξω από τ’ πόρτα στο ξωκλήσι. Ο Παππάς από μέσα κι το ζευγάρι στο κεφαλόσκαλο, αφού δεν χώραγαν μέσα στ’ σπλιά. Οι καλεσμένοι φτάνανε μέχρι το βράχο στο κοντοστάσιμο, εκεί π’ ξεπεζεύνε τις αρτοπλασίες 23 όλες οι γυναίκες, όταν ανέβαιναν στο στεφάνι τ’ Αμαδερού διαβαίνοντας το σύρμα.

***********************************

       Πέρασαν τα χρόνια κι όταν η Νήσσου 24 τ’ Μάρη έφτιαξε πάλι εκκλησιά στ Κουκουμίτσα κι τ΄αφιέρωσε στον Αγιο Νεκτάριο. 
-Τότε η Βάβου μ’ πρίν πεθάνει, άφησε μιλιά στη μάνα μ’: «Οταν μεγαλώσει η Γκίκου το γάμο να το κάνει στ Κουκουμίτσα, δεν τέλειωσε το τάμα».
Για να το πεί η Βάβου-Γκίκου κάτι θά’ δε...

       Τι να πράξει ου Περικλής κίνησε για το Παππά, να κανονίσει του γάμου. Ολα εντάξει εκτός από τ’ εκκλησιά. Δεν αφήνει ο Μητροπολίτης γάμο στ’ Κουκουμίτσα!!

       Ο Περικλής πέρνει το κοντό και το μακρύ κι ξεκαμπάει 25 στ΄Μπούχαλη. Τα λέει στ’ Γκίκου κι τότε με κράζνε 26  να μεριάσω 27  στο κονάκι τσ’. Μαζί με εμένα κόντεψαν η Ζαχαρούλα, η Μαρούλα κι ο Νώντας. Σε λίγο μαζώχτκε η μση Μπούχαλη.

     Η Ζαχαρούλα έφερε κι μια κίκαρη 28 με τσακλατισμένο 29  καφέ, έχει μείνει στα παλιά που του πιστρωνε στη παραλία, σε μια καρέκλα με καζίλια, κι περισότερη ώρα τσακλάταγε παρά που κατάπνε του νες καφέ.

      Τον απθώσαμε 30  κάτω από μια ασκαμνιά κι αρχίσαμε να κάνουμε υποθέσεις για τ απαγόρευση γάμου στ’ Κουκουμίτσα. Το λόγο τον έπαιρνε ο καθένας κι άλλοι, σαν αρχαίος χορός, αποκρίνονταν:

•-Μη δεν είναι καλός ο Αγιος για Γάμους κι είναι μόνο για βαφτίσια ή λειτουργίες;

 =Ωτς΄αφέντη μ’ αποκρίνονταν οι άλλοι, κι συμπλήρωνε η Ζαχαρούλα «Ολοι Αγιοι είναι»

•-Σα μήπως υπάρχει σκάνδαλο με όσα σούργελα φοράνε τς΄γάμους;

  =Ωτς΄αφέντη μ’ αποκρίνονταν οι άλλοι, κι συμπλήρωνε η Μαρούλα. «Που να δείς τι φοράνε τς γάμους σε άλλες εκκλησιές». Η Περιστέρα από τ’ Παλίμπη είχε ένα καπέλο σαν τ’ τέντα απ’ το καφενέ τ’ Μπαρμπάτση.

Δμήτρω: Γβάσ’ Μαρούλα, την αρχή καλή την είχες, μετά προχώρησες σε άλλα χρονογραφήματα τς Θειάς Δμήτρους. Εκτός κι αν κάνεις όπως στο σινεμά. Βάλεις το «Προσεχώς».

•-Σα μήπως που δεν χωράει η εκκλησία όλους τσ’ καλεσμένους;

  =Ωτς΄αφέντη μ’ αποκρίνονταν οι άλλοι, κι συμπλήρωνε η Ζαχαρούλα: « Σε όλα τα μυστήρια περισσότερο κόσμο έχει έξω από την εκκλησιά παρά μέσα». Αφού θα αφήσω διαθήκη να με ψάλνε έξω από την εκκλησία, εκεί πούνε όλος ο κόσμος, κι μετά να με πάνε μέσα για τα συλλυπητήρια. 

       -Ζαχαρούλα γβάσ’ 31 , αποκρίνεται η Γκίκου. -Σειρά να μιλήσει είχε ου Νώντας, αν συνεχίσεις έτσι δεν θα σε ξαναβάλουμε σε ιστορία  τς΄Θειάς Δμήτρους.

•-Μήπως  επειδή από πολλές πόλεις τς Ελλάδας πήγαιναν εκεί να κάνε το γάμο τς΄ διαμαρτυρήθηκαν οι επίτροποι των εκκλησιών για  διαρροή συναλλάγματος;

Ο Χορός τς Μπούχαλης 32: Μια ομορφονιά κοσκίναγε, πλάτσα πλούτσα πήδαγε......

•-Αν το ΤΑΥΠΕΔ χαρίσει για ένα πιάτο φακή τ’ Κουκουμίτσα, θα πάρει κι την εκκλησιά;

  =Ωρε μηδέεεεεε για γάααααμο άλλαξε εεεεεε, μηδέ για πανηγύρι 33 ...., άρχισε να τραγουδάνε οι Μπουχαλιώτες τς μάζωξης. Κι συμπληρώνει η Μαρούλα: «Πούσε Νήσσου να τσ’ δείς, ανασήκου από του τάφου, θάχουμε και άλλη Ανάσταση. Δεν σκώθκες παλιά, θα σκωθείς τώρα».

       Λαρώστε λίγο κι αφήστε τα εγκώμια, κοντολέει ο Βαγγελάκης  τσ’ Πένιας. Για συλλογιστείτε λίγο από πότε βγήκε η απαγόρευση; 

Δμήτρου: Αν το αρχείο τσ’ Κοινότητας Βόνιτσας δεν το πέταγαν στα Παλιάμπελα, θάχαμε τ΄απόφαση και τα ενοίκια πούδινε ο Μπαρμπα Φίλιππος Ντόβας στη Κοινότητα και δεν θα μπορούσε το ΤΑΥΠΕΔ να βάλει πωλητήριο τς Κουκουμίτσα κι νάχτε τώρα υποψίες για ευρύτερη σχέση και κατάσταση..............

Νώντας: Πήγαμε στα Παλιάμπελα εκεί που πέταξαν το αρχείο τς Κοινότητας, τίποτα δεν βρήκαμε. 

•-Μήπως , Μήπως, Μήπως. 

-Τι έγινε μωρέ Περικλή. Τι μήπως; Θα κρίνεις κι τίποτα άλλο;

-Δεν υπάρχει απάντηση παιδιά, αποκρίνεται ου Περικλής.

  -Δεν πάμε να κάνουμε ένα πολιτικό γάμο έξω από την εκκλησία τς΄Κουκουμίτσας; Λέει ο Νώντας. 

 -Μπα, αποκρίνεται η Γκίκου. -Το Τάμα θέλει Παππά και Μυστήριο.

  -Να φέρουμε ενα Παλαιοημερολογίτη, συμπληρώνει ο Νώντας.

   -Νώντα σύνελθε, του αποκραίνει η Δμήτρου.  Οχι πως έχουμε τίποτα με τς Παλαιοημερολογίτες, κιό όλο το Αγιο Ορος Παλαιοημερολογίτες είναι. Αλλά να εδώ εμείς είμαστε με το νέο ημερολόγιο. Αποκραίνει η Δμήτρου.

Η συζήτηση δεν έβγαζε πουθενά.

Μυστήριο τλουπώνει 34  την απαγόρευση.

      Ολοι συμφωνήσανε να φωτίσει ο Θεός και να δοθεί η άδεια για τους γάμους στη Κουκουμίτσα. 

Οσο για τον Περικλή κι τ’ Γκίκου το πήρανε απόφαση:

Ο Γάμος θα γίνει κάπου μακριά κι Ορθόδοξα. Το κρασί θα το ξαναδιαβάσνε κι θα το πιούνε  ΜΟΝΟΙ ΤΟΥΣ, ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΗ ΠΟΡΤΑ ΤΣ’ ΕΚΚΛΗΣΙΆΣ ΣΤ’ ΚΟΥΚΟΥΜΙΤΣΑ, για να στρέξει 35  το ΤΑΜΑ.

***********************************

1.-Παρλιακό: εύθυμος χαρακτηρισμός

2.-Σομπόλιασε : ρήμα για το καλό φτιάξιμο λόγου

3.-Ακουρμάσου: να ακούσεις με προσοχή

4.-Βάβου: η γιαγιά

5.-Νοικοκύρης: ο άνδρας της

6.-Μάσνε: να συγκεντρώσουν

7.-Κόπλα: τα ξύλα που ξεβράζει η θάλασσα

8.-Λίμπερο: Το ελεύθερο, την άδεια,  το δικαίωμα

9.-Φίλιππας Ντόβας: Παππούς του προέδρου της Αμφικτιονίας. Το ενοικιαστήριο ήταν για 25 χρόνια από την Κοινότητα της Βόνιτσας (όχι από το Δημόσιο), την περίοδο  ανάμεσα στο 1900-1925.

10.-Ζαλίκα: τρόπος φορτώματος στη πλάτη 

11.-Σύρμα: μονοπάτι μέσα στη θάλασσα ή στην στεριά

12.-Κουκουμίτσα: Το νησάκι ανατολικά της Βόνιτσας. Το τοπονύμιο υπάρχει από το 1684 πχ τουλάχιστον

13.-Σάλτινη: Η ακτή μπροστά και ανατολικά της Κουκουμίτσας. Εκεί οι Ενετοί είχαν τις αλυκές (Salt).

14.-Ξαχουρδάει: γλυστράει

15.-Βούγκα: με δύναμη

16.-Χσύτσα: Χρυσίτσα, αμμουδιά στην απέναντι όχθη  

17.-Κουντρί: βράχος μέσα στη θάλασσα

18.-Τόκραξε: το επανάλαβε

19.-Πρόκειται για τον Αγιο Νικόλαο τον νέο (εν Βουνένοις), του οποίου την χάρη γιόρταζαν οι Βλάχοι της περιοχής μας (μικρή Βλαχία). Ετσι τον Αγιο Νικόλαο τον Νέο τον συναντάμε εκτός από την Βόνιτσα, στον Αγιο Νικόλαο Βόνιτσας, Αγιο Νικόλαο Ξηρομέρου, Ρούγα Παλιαμπέλων, Ζαβέρδα  

20.-Αμαδερός: Το βουνό στα ανατολικά της Βόνιτσας. Στεφάνι είναι περιοχή του Αμαδερού, περίπου στα μισά για την κορυφή. Εκεί έχει μια πολύ μικρή σπηλιά.

21.-Αμολυτή: Εκφραση σαν το ξέφραγο αμπέλι.

22.-Μπονόρα: πολύ νωρίς το πρωί

23.-Ξεπεζέυνε τς αρτοπλασίες: έκφραση για το κατέβασμα της αρτοπλασίας από το κεφάλι στα χέρια.

24.-Νήσσου: Διονυσία (πρόκειται για την Διονυσία Μάρη, μια από τις δραστήριες γυναίκες της περιοχής. Σε αυτήν (αλλά και στην Βασιλική Γιώτη) οφείλονται οι σωτήριες επεμβάσεις για την διάσωση  στα εξωκλήσια της Βόνιτσας.

25.-Ξεκαμπάει: ΄έρχεται 

26.-Κράζνε: με φωνάζουν

27.-Να  μεριάσω: (να καταλάβω ένα μέρος του σπιτιού), να μπώ μέσα στο σπίτι

28.-Κίκαρη: Πήλινη κούπα 

29.-Τσακλατισμένο: Κτυπημένο

30.-Απθώνω: τοποθετώ. Εδώ κάθομαι.

31.-Γβάς: σιώπα, μη μιλάς

32.-Απάντηση του χορού στη κωμωδία επί δρόμου, δρώμενο που γίνονταν ΠΑΛΙΑ στη Βόνιτσα την Καθαρή Δευτέρα.

33.-Απάντηση του χορού στη κωμωδία επί δρόμου, δρώμενο που γίνονταν ΠΑΛΙΑ στη Βόνιτσα την Καθαρή Δευτέρα.

34.-Τλουπώνει: Καλύπτει ολοσχερώς

35.-Στρέξει: για να γίνει, να ικανοποιηθεί, να λυθεί.