ΒΑΡΑΣΟΒΑ: ΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ ΤΗΣ ΑΙΤΩΛΙΑΣ

Τρίτη 2 Ιουλίου 2013

ΒΑΡΑΣΟΒΑ: ΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ ΤΗΣ ΑΙΤΩΛΙΑΣ

«…υπήρχαν εβδομήντα δύο εκκλησιές και παρεκκλήσια στις κορφές και στις πλαγιές της Βαράσοβας…»

«…οι απόκρημνες πλαγιές τις Βαράσοβας από αιώνες πριν άρχισαν να προσελκύουν αναρριχητές..».

Γράφει ο Χρήστος Γερ. Σιάσος

Καθηγητής

Εκεί που ανταμώνεται ο Αιτωλικός κάμπος με τη θάλασσα, πλάι στις εκβολές του Ευήνου ποταμού, ξεπηδά επιβλητικός ο βράχος της Βαράσοβας.

Η Βαράσοβα απέχει 240 χιλιόμετρα από την Αθήνα, 30 χιλιόμετρα από το Αντίρριο και 15 χιλιόμετρα από το Μεσολόγγι. Μετά από τη γέφυρα του Ευήνου, στη διασταύρωση της Εθνικής οδού από Μεσολόγγι προς το Γαλατά, θα στρίψουμε δεξιά και σε απόσταση 6 χιλιόμετρα θα βρεθούμε στην όμορφη παραλία του Κρυονερίου, δίπλα στον ασβεστολιθικό όγκο των 917 μέτρων, τη Βαράσοβα............

Απέναντι από την Βαράσοβα στέκει ο δασωμένος Αράκυνθος ή Ζυγός που αποτελεί την αντίθεση με την γυμνή και βραχώδη Βαράσοβα. Ένας μεγάλος μυθολογικός κύκλος φαίνεται πως διαμορφώθηκε από αρχαιοτάτων χρόνων στην περιοχή της Αιτωλίας.

Μια ερωτική ιστορία μας λέει ότι νεαρός ιερέας του Διονύσου στην Καλυδώνα ερωτεύτηκε την Καλλιρρόη η οποία δεν ανταποκρίθηκε στα αισθήματά του και ο ιερέας ζήτησε βοήθεια από τον προστάτη θεό του.

Έτσι ο Διόνυσος αφού άκουσε τις παρακλήσεις του ερωτευμένου έριξε την Καλυδώνα σε συμφορά. Οι Καλυδώνιοι ακολούθησαν το χρησμό του μαντείου που τους έλεγε να θυσιάσουν την κοπέλα και την θυσία θα εκτελούσε ο ερωτευμένος Ιερέας. Η Καλλιρρόη δεν άντεξε και αυτοκτόνησε κοντά στην πηγή του λιμανιού της Καλυδώνας όπου από τότε η πηγή αυτή ονομάσθηκε Καλλιρρόη.

Σήμερα γνωρίζουμε ότι από τον 9^ο μέχρι τον 12^ο αιώνα μ.Χ., Καππαδόκες ζωγράφοι ταξίδευαν από την Ανατολή στην Ιταλία προτιμώντας τον χερσαίο δρόμο Κορινθιακού - Πατραϊκού και κάποιοι απ’ αυτούς έμεναν αρκετό καιρό προκειμένου να ζωγραφίσουν μορφές Αγίων σε Σπήλαια.

Η Βαράσοβα την εποχή εκείνη υπήρξε μεγάλο ασκητικό κέντρο με πάρα πολλά σπήλαια ή ασκηταριά, σύμφωνα με μαρτυρίες βοσκών υπήρχαν εβδομήντα δύο εκκλησιές και παρεκκλήσια στις κορφές και στις πλαγιές της Βαράσοβας και από τότε έλαβε και το όνομα «Άγιο Όρος της Αιτωλίας». Τα ποιο σπουδαία ήταν των Αγίων Πατέρων, της Παναγίας, του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Πέτρου, του Προδρόμου και του Αγίου Αθανασίου.

Στην Ανατολική πλευρά βλέπουμε «σκαρφαλωμένο» στο βράχο το μεγάλο και εντυπωσιακό σπήλαιο του Αγίου Νικολάου με αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Σύμφωνα με τα αρχιτεκτονικά στοιχεία μπορούμε να πούμε ότι πρόκειται για ένα μοναστηριακό συγκρότημα φρουριακού χαρακτήρα και που για 10 αιώνες ήκμαζε ένας μικρός αριθμός μοναχών.

Το 1991 υπό την εποπτεία του ομότιμου καθηγητού Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Αθανασίου Παλιούρα άρχισε η ανασκαφή στο σπήλαιο αυτό όπου έφερε στο φως σπουδαία ευρήματα.

Το άνοιγμα του σπηλαίου έκλειναν διώροφα κελιά ενώ από τον εξωτερικό περίβολο άρχιζε η κεντρική είσοδος-διαβατικό, το οποίο οδηγεί στην είσοδο του μικρού καθολικού γύρω από το οποίο τοποθετούνται εκτός από τα κελιά, δεξαμενή νερού, τράπεζα, εστία, μαγειρείο, φούρνος.

Στην Β.Δ. πλευρά του σπηλαίου υπήρχε τριώροφος πύργος που χρησίμευε ως παρατηρητήριο προς τον Πατραϊκό κόλπο που ήταν μια διαρκής απειλή πειρατών που λυμαίνονταν κατά την Βυζαντινή εποχή τον Κορινθιακό και Πατραϊκό κόλπο. Πίσω από το Ιερό του ναού βρέθηκε κοιμητήριο, τάφοι μονώροφοι και διώροφοι με σκελετούς, καθώς πολλά οστά και κάρες.

Βορειοδυτικά του σπηλαίου υπάρχει μια κόγχη σε πολύ μεγάλο ύψος καθώς και ξύλινη σκάλα που οδηγεί στο πάνω σπήλαιο, εγκλείστρα. Στον απομονωμένο αυτό χώρο ανέβαινε για αρκετές ημέρες ο ασκητής για περισσότερη προσευχή.

Στον Ελλαδικό χώρο δεν υπάρχει άλλη εγκλείστρα, συναντάμε όμως στον Άγιο Ιωάννη-Χοζεβίτη στην Έρημο ανάμεσα Ιεροσολύμων και Ιεριχούς και στον Άγιο Νεόφυτο στην Κύπρο. Η μοναδικότητα αυτή προσδίδει στο σπήλαιο του Αγίου Νικολάου της Βαράσοβας ξεχωριστό ενδιαφέρον καθ’ ότι από τον 9^ο μέχρι τον 19^ο αιώνα μ.Χ. παρατηρούμε σημαντική δραστηριότητα ως λατρευτικό και ησυχαστικό κέντρο.

Μορφολογικά η Βαράσοβα αποτελείται από τρεις ισοϋψείς κορυφές. Πίσω από την μία της κορυφή, σ’ ένα καταπράσινο λιβάδι υπάρχει πηγάδι που πριν από μερικά χρόνια ήταν τελείως απροστάτευτο, χρησιμοποιούταν δε από τους αγελαδοτρόφους για να ποτίζουν τα βόδια τους που στάλιζαν γύρω απ’ αυτό. Σήμερα με πρωτοβουλία κατοίκων της περιοχής το πηγάδι ανακαινίσθηκε.

Οι απόκρημνες πλαγιές τις Βαράσοβας από αιώνες πριν άρχισαν να προσελκύουν αναρριχητές. Πριν από το 1958 πραγματοποιούνταν από Συλλόγους αναβάσεις ορειβατών.

Σημαντικοί Έλληνες ορειβάτες της εποχής επισκέπτονταν την Βαράσοβα με στόχο να «σαρώσουν» την ορθοπλαγιά ανοίγοντας νέες διαδρομές. Το 1970 ομάδα αναρριχητών σημαδεύει νέα μονοπάτια και συνεχίζουν μετέπειτα άλλες ομάδες.

Το 1979 εκδίδεται ο πρώτος οδηγός για τις αναρριχήσεις στη Βαράσοβα και το ενδιαφέρον των αναρριχητών επικεντρώνεται πλέον στην ελεύθερη αναρρίχηση.

Το 1981 η Βαράσοβα καθιερώνεται πια σαν απαραίτητο στάδιο για τις σχολές Ορειβασίας-Αναρρίχησης, έκτοτε η έμφαση δίνεται πια στην υπέρβαση μεγάλων δυσκολιών, δημιουργούνται νέες πολύ δύσκολες διαδρομές, εξοπλισμένες με πλακέτες ανοίγοντας στα πιο απίθανα σημεία.

Ο Ορειβατικός Σύλλογος Μεσολογγίου πιο παλιά άνοιξε νέο μονοπάτι από την ανατολική πλευρά της Βαράσοβας όπου την τελευταία Κυριακή του Αυγούστου πραγματοποιούσε ανάβαση η οποία διαρκούσε τέσσερις περίπου ώρες.

Η Βαράσοβα χαρακτηρισμένη ως «ιδιαίτερα φυσικού κάλλους» περιοχή από το 1974 έχει εκτός του Ορειβατικού και τεράστιο οικολογικό και πολιτιστικό ενδιαφέρων. Οι μοναδικοί βράχοι της την καθιστούν Ορειβατικό Κέντρο όχι μόνο Ελληνικού αλλά Ευρωπαϊκού και Διεθνούς Ενδιαφέροντος. Διαθέτει πανίδα-χλωρίδα, αγριόγιδες, βόδια ζουν μόνιμα στα βράχια της, σπάνια δε άνθη και φυτά φύονται στις πλαγιές της.

Μπορεί αλήθεια να σκεφθεί κανείς πόσα καλά κληρονόμησε η φύση απ’ αυτήν την περιοχή; Αποτελεί πράγματι μοναδικό-παγκόσμιο ενδιαφέρον για όλες τις εποχές του χρόνου, η Βαράσοβα. Αξίζει , λοιπόν, η πολιτεία να κάνει ένα συνολικό σχεδιασμό για ίδρυση ενός αθλητικού κέντρου, γιατί η νέα γενιά των αναρριχητών αξίζουν καλύτερης μεταχείρισης.

Kάθε χρόνο η Ιερά Μητρόπολη Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου πραγματοποιεί Αρχιερατική Θεία Λειτουργία στο Σπήλαιο του Αγίου Νικολάου της Βαράσοβας, χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Ιεροθέου πλαισιωμένο από Ιερείς της περιοχής. Τη Θεία Λειτουργία παρακολουθούν εκατοντάδες πιστοί από όλα τα μέρη του Νομού και όχι μόνο, που έρχονται στο Σπήλαιο με τις βαρκούλες που διαθέτουν οι ψαράδες της περιοχής και στη συνέχεια ανεβαίνουν με πολύ κόπο το μονοπάτι που οδηγεί στο Σπήλαιο. Στο τέλος της Θείας λειτουργίας πραγματοποιείται αρτοκλασία.

Το ετήσιο αυτό προσκύνημα το περιμένουν με χαρά πολλοί Χριστιανοί της περιοχής και όχι μόνο εύχονται και ευχαριστούν τον Άγιο Νικόλαο για τη δύναμη που τους δίνει να πραγματοποιήσουν το προσκύνημα τους.

Ακολουθεί ξενάγηση από τον Ομότιμο Καθηγητή Βυζαντινής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ. Αθανάσιο Παλιούρα.

Ο Εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς, σε ένα ποίημα του που έγραψε, για την Βαράσοβα τον Ιούνιο του 1882 γράφει:

«Παντού σε ήρεμη κι ολάνοιχτη θωριά το μάτι θα κυλά, και θα μας φοβερίζει από της Πάτρας τη μεριά, βαριά.

Μαύρ’ η Βαράσοβα, σαν άγριο μετερίζι.

Μα απ’ την τριπλή της την κορφή τουφέκι κλεφτουριάς λερής δε θα προβάλει μονάχα η χλωμή του ηλίου αδερφή θα φανερώνετ’ από κει αγάλι-αγάλι…»

Το Σάββατο 6 Ιουλίου 2013 στο Σπήλαιο του Αγίου Νικολάου Βαράσοβας θα τελεστεί Αρχιερατική Θεία Λειτουργία Θεία Λειτουργία χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου κ Ιεροθέου. Με το πέρας της Θείας Λειτουργίας θα γίνει η παρουσίαση του βιβλίου «Αιτωλία, Αποκαλύπτοντας τον Βυζαντινό Πολιτισμό μέσα από τις Ανασκαφές» του Ομότιμου Καθηγητού του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων κ Αθανασίου Παλιούρα, στο Ξενοδοχείο «ΠΙΝΕΛΟΠΗ» στην Κάτω Βασιλική.