Μονή Προυσού: Το παραμυθένιο τοπίο της Ευρυτανίας

 Κι όμως μπορεί για κάποιους να είναι το χωριό τους αλλά και για κάποιους άλλους όμως είναι ο τόπος που τον ξεχώρισαν μόνο και μόνο από την ομορφιά του. Μια άκρως αντικειμενική άποψη για τους επισκέπτες κάθε λογής που πηγαίνουν κάθε χρόνο να απολαύσουν την φυσική ομορφιά του τοπίου καθώς επίσης και να “απολαύσουν” και να ασπαστούν την εικόνα της Παναγιάς Προυσιώτισσας όπως συνηθίζεται να λέγεται, στην Ιερά Μονή Προυσού.

Ένα τοπίο, το οποίο αντικρίζοντας το μαγεύεσαι, θαρρείς και έχει βγει από παραμύθι. Συχνά αποκαλείτο ένα τοπίο βγαλμένο μέσα από παραμύθι. Η καταπράσινη ομορφιά, τα κρύα νερά, καθώς και η ιστορία τόσο του βουνού όσο και της μονής είναι στ’ αλήθεια ένα παραμυθένιο τοπίο, ένα τοπίο που “στεγάζεται” στην Ευρυτανία. Ωστόσο, η διαδρομή από το Καρπενήσι προς τον Προυσό είναι μαγευτική και αποτελεί από μόνη της μια πρόγευση για όσα θαυμάσια τον περιμένουν στο μοναστήρι.

Η αγριότητα του τοπίου σε κάνει να αισθάνεσαι δέος για τη δύναμη της φύσης. Το δέος αυτό θα μετατραπεί σε γαλήνη φτάνοντας στο μοναστήρι, αν κι εκεί το τοπίο είναι υπερβολικά απότομο με τεράστιους γκρεμούς που οδηγούν αναγκαστικά ψηλά το βλέμμα.

Το Κλαυσί (Κλαψί), το Μεγάλο και το Μικρό Χωριό, καθώς και ο Γαύρος είναι πάνω στο δρόμο σας, μην παραλείψετε να περάσετε μια βόλτα. Τα χωριουδάκια αυτά αξίζουν μια μικρή επίσκεψη, έστω και σε βάρος του προγράμματός σας, αφού έτσι κι αλλιώς ο χρόνος εδώ πάνω δεν μετράει με τον τρόπο που μετρά στην πόλη.

Η Διαδρομή

Η συνολική διαδρομή με την επιστροφή σας στο Καρπενήσι είναι 74 χλμ. περίπου και ο συνολικός χρόνος που θα χρειαστείτε είναι λίγο περισσότερο από 1,5 ώρα οδήγησης.

Φυσικά οι στάσεις που θα πραγματοποιήσετε αναλόγως αυτών που σας ενδιαφέρουν, καθώς και το χρόνο που θέλετε να διαθέσετε, θα προγραμματιστούν από εσάς.

Η Ιστορία της μονής Προυσιώτισσας

Η Μονή Προυσού είναι μοναστήρι του Νομού Ευρυτανίας. Βρίσκεται 31 χιλιόμετρα νότια του Καρπενησίου και 53 βορειοδυτικά του Αγρινίου, 2 χιλιόμετρα από το ομώνυμο χωριό. Kαι αποτελεί πνευματικό και προσκυνηματικό κέντρο ολόκληρης της περιοχής. Είναι χτισμένη σε ένα τοπίο επιβλητικό, σε απόκρημνη, βραχώδη περιοχή μεταξύ των βουνών Χελιδόνα, Καλιακούδα και της οροσειράς του Παναιτωλικού, η οποία είναι κατάφυτη από έλατα.

Η Ιερά Μονή Προυσού είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου (στην Απόδοση της Κοίμησης).

Το 10 αιώνα μ.Χ εντάθηκαν οι προσπάθειες της Κωνσταντινούπολης για εκχριστιανισμό και αφομοίωση των βαρβαρικών λαών της αυτοκρατορίας. Δύο ριψοκίνδυνοι μοναχοί ο Διονύσιος και ο Τιμόθεος, ακολουθώντας τις εντολές του αυτοκράτορα και του πατριαρχείου, έφτασαν στον άγριο αυτό τόπο με τους σκόρπιους ποιμενικούς πληθυσμούς, ενθουσιώδεις και με ακλόνητο σκοπό της ζωής τους να κάνουν τους κατοίκους χριστιανούς.

Για να μπορέσει να γίνει αποδεκτή η νέα θρησκεία, έστησαν προσκυνητάρι και εγκαταστάθηκαν εκεί που για αιώνες χτύπαγε η ιερή καρδιά του τόπου. Εκεί από όπου ο χτύπος αυτός αντανακλούσε σε ψυχές Ελλήνων και βαρβάρων. Στη θέση που υπήρχε για πολλούς αιώνες, το ανύπαρκτο πια Μαντείο του Οδυσσέα. Άναψαν μόνιμα και έναν πυρσό που αντανακλούσε το φως του στα βράχια και μάγεψε τους ντόπιους.

Εξαιτίας του πυρσού αυτού το μοναστήρι που χτίστηκε εκεί το 12ο αιώνα πήρε το όνομα “Μονή Πυρσού” (“Ορθόδοξος Συναξαριστής”: Σύναξη της Παναγίας η «ἐν τῷ Πυρσῷ τῆς Εὐρυτανίας» στις 22-23 Αυγούστου). Το 1587 το καθολικό καταστράφηκε από πυρκαγιά. Αμέσως μετά ξαναχτίστηκε και διακοσμήστηκε με τοιχογραφίες. Τότε, περί το 1600 μ.Χ, φιλοτεχνήθηκε και η εικόνα της Παναγίας.

Επειδή με τους αιώνες το όνομα έγινε από “Πυρσού”, “Μπουρσού” που ακούγονταν κακόηχο, το 1845 επίσημα πλέον το μοναστήρι και το χωριό μετονομάστηκαν σε Μονή Προυσού και Προυσός αντίστοιχα ( ΦΕΚ, Νόμος ΚΕ’ της 5ης Δεκεμβρίου 1845 ).

Η Μονή παρέμεινε ενεργή όλα τα χρόνια που ακολούθησαν, αν και η φήμη της δεν ήταν πολύ μεγάλη, λόγω και του δύσβατου της περιοχής. Το 1748 η Μονή έγινε Σταυροπηγιακή.

 

                                  1821

• Κέντρο πολιτικής καθοδήγησης
• Στρατηγείο
• Θεραπευτήριο-Αναρρωτήριο τραυματιών

Λίγα χρόνια πριν την εθνεγερσία του 1821 στάλθηκε στο μοναστήρι ως ηγούμενος, ο αγιορείτης πνευματικός Κύριλλος Καστανοφύλλης. Ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρίας και η πρόφαση ήταν να διορθώσει την δήθεν πνευματική και ηθική παρακμή του. Αμέσως και βάση σχεδίου οργάνωσε και λειτούργησε τη “Σχολή Ελληνικών Γραμμάτων” ( 1818-1828 ). Η Μονή αποτέλεσε κέντρο πολιτικής καθοδήγησης του απελευθερωτικού αγώνα (υπάρχουν επιστολές του Μαυροκορδάτου κ.α). Έπαιξε δε κρίσιμο ρόλο στην όλη διαχείριση της πολιορκίας του Μεσολογγίου αλλά και στη σωτηρία πολλών μετά την καταστροφή της “Εξόδου”.

Λειτούργησε δε καθ’ όλη τη διάρκεια του αγώνα σαν θεραπευτήριο και αναρρωτήριο τραυματιών. Ο Καραϊσκάκης είχε εδώ το στρατηγείο του, όχι μόνο τους έξι μήνες που ήταν άρρωστος. Απλά το υπόλοιπο διάστημα ήταν αναγκασμένος να οργώνει τη Ρούμελη. Μάλιστα ο στρατηγός Καραϊσκάκης δώρισε το ασημένιο κάλυμμα της εικόνας σε ένδειξη ευγνωμοσύνης για τη θέρμη, η οποία τον ταλαιπωρούσε και από την οποία γιατρεύτηκε κατά την παραμονή του στη Μονή. Το Σκευοφυλάκιο της Μονής διαθέτει σήμερα τα όπλα του Καραϊσκάκη.

Μεγάλο μέρος της Μονής κάηκε από τους Γερμανούς στις 16 Αυγούστου του 1944, γιατί αυτή αποτελούσε κέντρο στήριξης των ανταρτών της αντίστασης. Καταστράφηκαν πολλά κειμήλια, σκεύη, χειρόγραφα και βιβλία, αλλά ευτυχώς όχι και η πολύτιμη εικόνα της Παναγίας, η οποία είχε τοποθετηθεί σε κρύπτη.

Μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο ξεκίνησε εκ νέου η ανοικοδόμηση της Μονής από τον ηγούμενο Γερμανό, η οποία συνεχίστηκε και στη δεκαετία του 1970 από τον τότε ηγούμενο της μονής και μετέπειτα ηγούμενο της Ιεράς Μονής Δοχειαρίου του Αγίου Όρους Γρηγόριο.

Η Παράδοση και το όνομα της

Κατά την παράδοση το όνομα της Μονής οφείλεται στη θαυματουργή εικόνα της «Παναγίας Προυσιώτισσας». Η εικόνα αυτή κατάγεται από την Προύσα της Μικράς Ασίας και εικάζεται ότι είναι έργο του Ευαγγελιστή Λουκά. Η Μονή ιδρύθηκε τον 9ο αιώνα. Την εποχή εκείνη αυτοκράτορας του Βυζαντίου ήταν ο Θεόφιλος (829-842), ο οποίος ήταν εικονομάχος. Η εικόνα της Παναγίας βρισκόταν σε ναό της Προύσας, αλλά υπό τον φόβο ότι θα καταστραφεί βάσει διατάγματος του αυτοκράτορα, φυγαδεύτηκε στη Στερεά Ελλάδα.
Η παράδοση συνδέει το καταφύγιο της εικόνας, τη σημερινή τοποθεσία της Μονής, με θαύματα που συνέβησαν κατά τη μεταφορά της εικόνας εκεί. Ο νέος που τη μετέφερε, μαζί με κάποιον υπηρέτη του, αποφάσισαν να ιδρύσουν μοναστήρι στο σημείο αυτό καθώς διαπίστωσαν ότι ήταν αδύνατο να μετακινήσουν την εικόνα από εκεί. Οι ίδιοι έγιναν οι πρώτοι μοναχοί, με τα ονόματα Διονύσιος και Τιμόθεος.

                                               Αξιοθέατα

Η Ιερά Μονή Προυσσού είναι ένα από τα λίγα μοναστήρια που σώζονται στην Ευρυτανία. Το καθολικό της είναι ενδιαφέρων ναΐσκος, σταυροειδής με τρούλλο. Στα δυτικά του, στη ρίζα του βράχου, υπάρχει κρύπτη διαμορφωμένη σε παρεκκλήσι. Οι σήμερα σωζόμενες τοιχογραφίες φιλοτεχνήθηκαν γύρω στο 1785. Μέσα στην κρύπτη διασώζονται στην εξωτερική πλευρά τοιχογραφίες του 13ου αιώνα, ενώ εσωτερικά υπάρχουν δύο στρώματα, από τα οποία το ένα χρονολογείται στα 1518. Πολύ αξιόλογο είναι και το ξυλόγλυπτο τέμπλο της κρύπτης, που χρονολογείται στα 1810.
Το Σκευοφυλάκιο της Μονής περιέχει πλήθος πολύτιμων χειρόγραφων Κωδίκων, εικόνες, ιερά σκεύη, λειψανοθήκες και βιβλία. Στη Μονή λειτουργεί ενδιαφέρον μουσείο με μέρος των θησαυρών, όπως εικόνες από το 15ο και 16ο αιώνα, ιερά άμφια, αργυρά και χρυσά δισκοπότηρα, χειρόγραφοι κώδικες, τυπογραφημένα βιβλία και το σπαθί του Καραϊσκάκη.
Έξω από τη Μονή υπάρχουν δύο κάστρα αριστερά και δεξιά, οι «πύργοι του Καραϊσκάκη». Υπάρχει επίσης εκκλησάκι των Αγίων Πάντων, που κτίστηκε το 1754. Τέλος, σώζεται, πλήρως αναστηλωμένο το κτίριο που στέγασε επί Τουρκοκρατίας τη «Σχολή Ελληνικών Γραμμάτων» που λειτούργησε στη Μονή.

Η Διαμονή

Η Διαμονή σας κατά την επίσκεψη σας στο χώρο της μονής και γενικότερα κατά την έλευση σας στο Προυσσό Ευρυτανίας θα έχετε την δυνατότητα να βρείτε ένα κατάλυμα τόσο μέσα στην μονή όσο και στο Καρπενήσι. Το οποίο είναι μερικά χιλιόμετρα μακριά από την μονή. Ωστόσο, για τη διαμονή σας στην Ευρυτανία, μπορείτε να κλείσετε δωμάτιο σε κάποιο από τα ξενοδοχεία ή ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Στο Καρπενήσι αλλά και σε πολλές περιοχές του νομού, υπάρχουν ξενοδοχεία, ξενώνες, ενοικιαζόμενα δωμάτια, επιπλωμένα διαμερίσματα και studios, διαφόρων κατηγοριών και τύπων, που μπορούν να ικανοποιήσουν τις απαιτήσεις των επισκεπτών, για μια ευχάριστη και απολαυστική παραμονή. Θα βρείτε υπέροχα ξενοδοχεία, ξενώνες και προσεγμένα ενοικιαζόμενα δωμάτια, όλων των κατηγοριών και με ποικιλία τιμών.

ΠΗΓΗ αν/λο