ΚΑΠΟΤΕ ΣΤΟ ΞΗΡΟΜΕΡΟ...

Περιήγηση Γαλλικής αποστολής (1731) για εξερεύνηση και αξιολόγηση των Δασών της Μάνινας και του Ξηρομέρου.
Γράφει η : Γιαννακοπούλου Κ. Ελένη*
Το καλοκαίρι του 1731, αφίχθηκε Γαλλική αποστολή για εξερεύνηση και αξιολόγηση των δασών Βελανιδιάς στην Ήπειρο και μετά στο Ξηρόμερο. Ο επί κεφαλής της ομάδος Lentier ανήκε στο διοικητικό προσωπικό των ναυπηγείων και είχε λάβει μέρος σε παρόμοιες αποστολές. Ανάμεσα στα άλλα μέλη της αποστολής ξεχώριζαν, ο επιστημονικά ειδικευμένος Goulomd, από τα επιστημονικά στελέχη των ναυπηγείων της Τουλών και κλιμάκιο από τους Γάλλους Καπετάνιους Simon και Icard που γνώριζαν τον τόπο από τις προηγούμενες περιηγήσεις.
Το κλιμάκιο Lentier-Goulomd, με την φροντίδα του προξένου επανδρώθηκε τέλεια κι έκανε τις αναγκαίες προετοιμασίες. Ειδοποιήθηκαν οι πρόκριτοι, φίλοι του προξένου στα χωριά απ’ όπου θα ξεκινούσε και θα ανεφοδιαζόταν η περιηγητική ομάδα, ενώ από τους ντόπιους επιλέχτηκαν έμπιστοι και έμπειροι οδηγοί για τη διάβαση των δασών, βαρκάρηδες για το πέρασμα των ποταμών και την μετακίνηση στο κόλπο ακόμα και πιλότοι για να αποφεύγονται τα αβαθή σημεία κατά την πλεύση στον κόλπο της Πρέβεζας, ταχυδρόμοι και αγγελιοφόροι που θα κρατούσαν σε επικοινωνία το πρόξενο με τους προκρίτους ανταποκριτές του, αρματολικές ομάδες προστασίας κατά την περιήγηση, ένας διερμηνέας κι ένας γενίτσαρος, μόνιμοι συνοδοί σε κάθε ταξίδι.
Η Γαλλική αποστολή έκανε έναρξη το Σεπτέμβριο του 1731, από το δάσος του Μακρυνόρους αλλά επειδή το δάσος ήταν παρηκμασμένο, δεν ικανοποίησε τους ειδικούς που αναζητούσαν ξυλεία για πολεμικά πλοία και έτσι αναγκάστηκαν να καταλήξουν σε απορριπτικό συμπέρασμα.
Θα επακολουθούσαν περιηγήσεις στα δάση Μάνινας και Ξηρομέρου και είχαν τα κατάλληλα μέτρα απ’ τον πρόξενο για την προετοιμασία φιλοξενίας των μελών της αποστολής στην Κατούνα, απ’ τους προκρίτους για την ετοιμασία της αρματολικής ομάδας συνοδείας και για τη μετάβασή τους απ’ την ακαρνανική ακτή Μύλοι με συνοδεία προεστών και οδηγών στη Κατούνα που θα χρησίμευε ως καταυλισμός και επίκεντρο ανεφοδιασμού της εξερευνητικής αποστολής.
Είχε σχεδιασθεί ν’ αρχίσει η περιήγηση απ’ το δάσος της Μάνινας, νότια του σημερινού χωριού Παλαιομάνινα και θα συνεχιζόταν στο δάσος Ξηρομέρου που αντιστοιχούσε στο σημερινό οροπέδιο Ξηρομέρου ανάμεσα στα χωριά Κατούνα – Μπαμπίνη – Αετό – Μαχαλά με κατεύθυνση προς την περιοχή του Αμβρακικού.
Και στα δυο όμως δάση το έργο της αποστολής κρινόταν επικίνδυνο, διότι στο Ξηρόμερο βρισκόταν τα λημέρια πολλών κλεφτών και η περιοχή δεινοπαθούσε απ’ τις επιδρομές, αρπαγές, λεηλασίες, ζώντας διαρκώς σε κλίμα ανασφάλειας. Εδώ σε κάθε ταξίδι ριψοκινδύνευε κανείς τη ζωή του, χωρίς να ξέρει αν θα φθάσει στον προορισμό του, διότι τα περάσματα έφραζαν συνήθως κλεφτομπούλουκα που επιχειρούσαν συχνά επιδρομές: γι’ αυτό μια ομάδα αρματωλών απ’ την Κατούνα ανέλαβε να προστατεύει τους Γάλλους στο ταξίδι τους.
Έτσι στις 10 Οκτώβρη 1731 ξεκίνησε η Γαλλική αποστολή για το δάσος της Μάνινας, τα όρια του οποίου είχαν επισημανθεί και καταγράφονται σε σχετικό υπόμνημα της αποστολής, όπως αδρά σημειώνονται και τα χαρακτηριστικά του. Το βόρειο κράσπεδό του απέχει μια λεύγα δυτικά της Κατούνας και το υπόλοιπο εκτείνεται προς Νότο σε περίμετρο 9 λεύγες ανάμεσα στο Ιόνιο και τον κόλπο της Ναυπάκτου χωρισμένο από τρία βουνά – προφανώς τις κορυφές των Ακαρνανικών – και με παρεμβολή δασόφυτων κοιλάδων κατά μήκος ενός ποταμού που χύνεται στη θάλασσα και που δεν είναι άλλος απ’ τον Αχελώο που διατρέχει τη Δυτική Ακαρνανία.
Η περιήγηση στο δάσος της Μάνινας εξελίχτηκε ομαλά, αλλά κι εδώ τα μέλη της αποστολής δεν κατέληξαν σε ικανοποιητικά συμπεράσματα, διότι όπως στο Μακρυνόρος έτσι και στο Ξηρόμερο το βραχώδες και άγονο έδαφος δεν έτρεφε καλά τους κλάδους που παρουσιαζόταν γι’ αυτό ατροφικοί και ισχνοί, ακατάλληλο για τη ναυπηγική. Υλοτομικό ενδιαφέρον παρουσίαζαν για τους Γάλλους μόνο τα χονδρά και καλοθρεμμένα δένδρα των κοιλάδων, αλλά επειδή ήταν προσιτά στις κατοικημένες περιοχές είχαν υποστεί φθορά τόσο απ’ τις κατσίκες που τρώγοντας τα τρυφερά μέρη εμπόδιζαν την ανάπτυξη, όσο κι απ’ τους χωρικούς που αδιαφορώντας για την προστασία των δασών ή έκοβαν τα δένδρα για τροφή των ζώων ή γινόταν αίτιοι πυρκαγιάς, όταν καθάριζαν τους αγρούς τους.
Μερικές άλλες κατηγορίες δένδρων με ικανοποιητική εξωτερική εικόνα, επειδή σκεπαζόταν με παρασιτικά φυτά δεν μπορούσαν να εκτιμηθούν με βεβαιότητα, γι’ αυτό και δεν υπολογίστηκαν κι έτσι μετά τη γενική θεώρηση όλων των περιπτώσεων το αποτέλεσμα υπήρξε και πάλι απορριπτικό, διότι η ξυλεία κρίθηκε ακατάλληλη για κατασκευή μεγάλων πολεμικών πλοίων.
Η επίσκεψη στο δάσος της Μάνινας άφησε παθητικό στο γαλλικό προγραμματισμό για τα πολλά έξοδα που στοίχισε, αλλά και τον κόπο και τη σκληρή περιπλάνηση των μελών της αποστολής που με αγανάκτηση διηγείται ο αρχηγός της Lentier χωρίς να κρύβει το φόβο του για τους κλέφτες.
Θα επακολουθούσε σύμφωνα με το πρόγραμμα επίσκεψη στο δάσος Ξηρομέρου, 5 – 6 λεύγες απ’ την Κατούνα προς το μεσημβρινό μέρος του Αμβρακικού, στον περίγυρο των σημερινών χωριών Παπαδάτες, Κωνωπίνα – Αχυρά – Τρύφου.
Η Γαλλική όμως αποστολή δεν έφθασε ως εκεί, διότι μετά την πρώτη είδηση ότι ο κλέφτης Τρουμπούκης με τα παλικάρια του έβαλαν φωτιά σε γειτονικό χωριό η περιηγητική ομάδα διαλύθηκε, οι αρματολοί φρουροί και ο συνοδός πρόκριτος εγκατέλειψαν τους Γάλλους παρά τις αντιδράσεις του διερμηνέα κι εκείνοι καταφοβισμένοι στον έρημο τόπο, μέσα σε σύγχυση και πανικό γυρίζοντας στην Κατούνα προτίμησαν να φύγουν το συντομότερο απ’ την περιοχή αυτή του τρόμου και ο τρόπος που σχολίασαν στο υπόμνημα τους, το γεγονός δείχνει ότι διατήρησαν έντονες εντυπώσεις απ’ αυτήν την περιπέτεια.
Παρά τα αρνητικά αποτελέσματα των μέχρι τότε εξερευνήσεων, μετά την άφιξη της ταλαιπωρημένης γαλλικής αποστολής στην Άρτα ο αρχηγός Lentier επέμενε στον πρόξενο να προετοιμασθεί καινούρια επίσκεψη στο Ξηρόμερο, η οποία τελικά δεν πραγματοποιήθηκε, διότι αν και είχε αντιμετωπισθεί απ’ τον πρόξενο το θέμα του Τρουμπούκη, η πολεμική ατμόσφαιρα που επικρατούσε στο Ξηρόμερο μετά την εξέγερση των κλεφτών και την καταστολή της δεν άφηνε περιθώρια για νέες απόπειρες.
(*Από τη μελέτη Δάση και εκμετάλλευση στη Δυτική Ελλάδα , το 18ο Αιώνα)