Βασίλειος I. Ζαγκότας : Εξ αποστάσεως εκπαίδευση: 14 περιορισμοί και 14 συμβουλές προς τους γονείς

Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση μπήκε στη ζωή μας με τρόπο ξαφνικό και η προσαρμογή μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών πραγματοποιήθηκε απότομα, καθώς κανείς δεν ήταν προετοιμασμένος για μια τέτοια εξέλιξη......

Διαβάστε περισσότερα »
Ωστόσο, αποδείχθηκε εκ των πραγμάτων ότι σε συνθήκες εγκλεισμού, η εξ αποστάσεως διδασκαλία κατάφερε να διατηρήσει την επαφή ανάμεσα στα μέλη της σχολικής κοινότητας και να προωθήσει τη διδακτική διαδικασία. Η αποτελεσματικότητα της εξ αποστάσεως διδασκαλίας σε σύγκριση με τη δια ζώσης ελέγχεται σε πολλά σημεία, καθώς η εξ αποστάσεως διδασκαλία εξαρτάται αφενός μεν από τη διάθεση του μαθητή για συνεργασία με τον εκπαιδευτικό, αφετέρου δε από την ποιότητα του τεχνολογικού εξοπλισμού που χρησιμοποιείται από τους συμμετέχοντες στη διαδικασία.

Οι δύο όροι που κατά κύριο λόγο χρησιμοποιούνται για την εξ αποστάσεως διδασκαλία είναι η «σύγχρονη» και η «ασύγχρονη». «Σύγχρονη» είναι η εξ αποστάσεως διδασκαλία που πραγματοποιείται μέσω μιας πλατφόρμας τηλεδιάσκεψης σε πραγματικό χρόνο, ενώ στην «ασύγχρονη» η αλληλεπίδραση εκπαιδευτικών και μαθητών δεν γίνεται στον ίδιο χρόνο αλλά μέσω ανταλλαγής διδακτικού υλικού.

Μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί συχνά εκφράζουν τη δυσφορία τους για την εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, καθώς αυτή εμπεριέχει μια σειρά από περιορισμούς. Συγκεκριμένα:

(α) στην ασύγχρονη διδασκαλία, η επαφή εκπαιδευτικών και μαθητών πραγματοποιείται μέσω e-mail όπου χρησιμοποιείται επίσημη και περισσότερο απρόσωπη γλώσσα, δυσχεραίνοντας τη διαδικασία.

(β) η συμμετοχή του μαθητή εξαρτάται από το ατομικό του κίνητρο και η μελέτη του από την προσωπική του πρωτοβουλία

(γ) η απουσία προσωπικής επαφής δεν συντελεί στη βελτίωση των επικοινωνιακών δεξιοτήτων των μαθητών και, επομένως, καθιστά λιγότερο αποτελεσματική την κοινωνικοποίησή τους.

(δ) σε κάποιες περιπτώσεις ενδέχεται οι μαθητές να εμφανίσουν ζητήματα αποξένωσης και απομόνωσης από τα άλλα μέλη της τάξης τους.

(ε) μαθητές και εκπαιδευτικοί είναι δυνατό να εμφανίσουν συμπτώματα έλλειψης αυτοπεποίθησης και άγχους κατά τη συμμετοχή τους στις τηλεδιασκέψεις.

(ζ) μαθητές με διαφορετική μητρική γλώσσα δυσκολεύονται να παρακολουθήσουν το μάθημα.

(η) προκύπτουν ζητήματα σύνδεσης στο διαδίκτυο.

(θ) προκύπτουν ζητήματα υλικοτεχνικού εξοπλισμού συγκεκριμένων τεχνικών προδιαγραφών, του οποίου η απόκτηση και η συντήρηση επιβαρύνει τα νοικοκυριά εκπαιδευτικών και μαθητών.

(ι) μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικοί, δεν έχουν πάντα το απαιτούμενο εύρος τεχνολογικών γνώσεων.

(ια) η φύση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης δυσχεραίνει την αξιολόγηση των μαθητών σε πραγματικό χρόνο.

(ιβ) κάποιες δραστηριότητες εργαστηριακής φύσης δεν μπορούν να πραγματοποιηθούν με τη συμμετοχή των μαθητών.

(ιγ) η οικογενειακή καθημερινότητα διαταράσσεται και απορρυθμίζεται όταν ενσωματώνει το ωράριο διδασκαλίας και μελέτης του μαθητή μαζί με το εργασιακό ωράριο του γονέα.

(ιδ) η εξ αποστάσεως διδασκαλία, οργανωμένη από έναν κεντρικό φορέα, μπορεί να παρουσιάσει οργανωτικές αστοχίες.

Ωστόσο, παρά την πληθώρα περιορισμών που εντοπίζονται, η εξ αποστάσεως εκπαίδευση κρίνεται πλέον –υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες- ως αναγκαία, καθώς προωθεί σε κάποιον βαθμό την επαφή μεταξύ των μελών της σχολικής κοινωνικής ομάδας και δημιουργεί ένα πλαίσιο συνθηκών μάθησης. Στη βάση αυτή και παρά την απότομη προσαρμογή όλων στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση, ακολουθεί μια σειρά από συμβουλές προς τους γονείς, προκειμένου να βοηθήσουν τα παιδιά τους να ανταποκριθούν στο στοίχημα της εξ αποστάσεως διδασκαλίας:

(α) Φροντίστε το περιβάλλον του μαθητή να είναι άνετο και χωρίς εξωτερικούς θορύβους. Απομακρύνετε αντικείμενα που μπορεί να αποσπάσουν την προσοχή του μαθητή.

(β) Προμηθεύστε το παιδί με νερό και φροντίστε να έχει στη διάθεσή του ένα μικρό σνακ.

(γ) Τοποθετήστε την οθόνη στο ύψος του προσώπου και σε μέση απόσταση, ούτε κοντινή, ούτε μακρινή.

(δ) Ρυθμίστε τον φωτισμό της οθόνης στα μέσα επίπεδα και φροντίστε ο περιβάλλων χώρος να έχει περίπου την ίδια φωτεινότητα.

(ε) Συμβουλέψτε το παιδί σας κατά τα διαλείμματα να μην απασχολείται στην οθόνη αλλά να σηκώνεται από την καρέκλα του και να κινείται στον χώρο για να χαλαρώνει.

(στ) Κατά τις ημέρες της εξ αποστάσεως διδασκαλίας μειώστε τον χρόνο χρήσης άλλων συσκευών με οθόνες (τάμπλετ, κινητά, τηλεόραση).

(ζ) Ενθαρρύνετε τα παιδιά να ρίχνουν νερό στα μάτια τους για να τα ενυδατώνουν.

(η) Δημιουργήστε ένα σταθερό καθημερινό πρόγραμμα: ορίστε ώρες μελέτης και συμπεριλάβετε στο πρόγραμμα ώρες εξόδου για περπάτημα και παιχνίδι.

(θ) Εάν η εξ αποστάσεως διδασκαλία λαμβάνει χώρα το μεσημέρι, φροντίστε το παιδί να έχει φάει επαρκώς αλλά όχι υπερβολικά ώστε να μην παρουσιάζει κατά το μάθημα συμπτώματα υπνηλίας.

(ι) Αποφύγετε να ψιθυρίζετε τις απαντήσεις στο παιδί σας: τα λάθη στη διδασκαλία αποτελούν μέσο μάθησης. Εποπτεύστε διακριτικά το παιδί και ενισχύστε την αυτονομία του.

(ια) Μολονότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν μπορεί να αντικατασταθεί από τη δια ζώσης, ενθαρρύνετε το παιδί σας να συμμετέχει ενεργά στο μάθημα: δείξετε αισιοδοξία και καλή διάθεση προσπαθώντας να βρείτε λύσεις ζητώντας συμβουλές από τους εκπαιδευτικούς για οποιοδήποτε πιθανό πρόβλημα.

(ιβ) Μη διστάσετε να συμβουλευτείτε συμμαθητές των παιδιών σας για την ολοκλήρωση κάποιων εργασιών, εφ’ όσον τα παιδιά έχουν απορίες. Συμβουλέψτε τα παιδιά σας να θέσουν τις απορίες τους ξανά μέσα στο μάθημα.

(ιγ) Ενθαρρύνετε την τηλεφωνική επαφή μεταξύ των συμμαθητών, έτσι ώστε το παιδί σας να ανταλλάσσει απόψεις με τους φίλους του καλλιεργώντας τις κοινωνικές του δεξιότητες.

(ιδ) Βοηθήστε τα παιδιά να εκφράσουν τα συναισθήματα που απορρέουν από τον εγκλεισμό και να προσπαθήσουν να βρουν λύσεις μέσα από τη συζήτηση στο πλαίσιο της οικογένειας.

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι η εξ αποστάσεως διδασκαλία αποτελεί πρωτόγνωρη κατάσταση και για τον Έλληνα εκπαιδευτικό, καθώς οι απαιτήσεις της προϋποθέτουν περισσότερο χρόνο για τον σχεδιασμό της διδασκαλίας, αναπροσαρμογή της διδακτικής στρατηγικής και τροποποίηση του περιεχομένου διδασκαλίας χωρίς όμως κανένα σχετικό πρόγραμμα σπουδών ή κάποια οργανωτική καθοδήγηση. Παρά ταύτα, οι σχολικές κοινότητες δείχνουν να ανταποκρίνονται στις προκλήσεις: παραμένει ωστόσο ακόμη σημαντικός αριθμός μαθητών που δεν μπορούν να συμμετάσχουν στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση για οργανωτικούς και οικονομικούς λόγους. Αυτό είναι το στοίχημα που πρέπει η κοινωνία να διεκδικήσει με όλες της τις δυνάμεις, καθώς η προώθηση των ίσων ευκαιριών αποτελεί βασική αποστολή του δημόσιου σχολείου.

Βασίλειος I. Ζαγκότας,

Εκπαιδευτικός του Δημοτικού Σχολείου Αστακού

Υπ. Δρ. Παιδαγωγικής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Επικοινωνία: zagkotas@gmail.com