Τί είναι η Διπολική Διαταραχή (ή μανιοκατάθλιψη)

Η διπολική διαταραχή (ή μανιοκατάθλιψη) είναι μία από τις πιο σοβαρές ψυχικές παθήσεις. Η ασθένεια χαρακτηρίζεται από επεισόδια (φάσεις) μανίας και κατάθλιψης, καθώς επίσης και πολλές φορές ψυχωτικά συμπτώματα.

Η συχνότητα της ασθένειας στο γενικό πληθυσμό είναι σχετικά μικρή (1% - 1 στους 100) αλλά πιο ελαφριές εκφάνσεις της ασθένειας (βλέπε κυκλοθυμία) υπολογίζεται να έχουν πολύ υψηλότερη συχνότητα (5%).

Τα αίτια της διπολικής διαταραχής παραμένουν άγνωστα αλλά τα περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι υπάρχει μεγάλο ποσοστό κληρονομικότητας (τρέχει στις οικογένειες). Παρόλα αυτά, η εκδήλωση και η πορεία της ασθένειας επηρεάζεται έντονα από ψυχοκοινωνικούς παράγοντες. Η πορεία της ασθένειας χαρακτηρίζεται από συνεχόμενα επεισόδια με περιόδους ..............
ανάκαμψης (εαν και όχι απαραίτητα πλήρους ανάρρωσης). Κλινικά ακόμα και όταν ο ασθενής ειναι εκτός "επεισοδίου", το κυρίαρχο σύμπτωμα είναι η κατάθλιψη με σημαντικές διακυμάνσεις κατά διαστήματα.

Αν και ακόμα δεν υπάρχει τρόπος πλήρης θεραπείας, ψυχοφαρμακευτικές αγωγές με σταθεροποιητές διάθεσης (mood stabilisers) και αντιεπιληπτικά (anticonvulsants) φέρνουν τα καλύτερα αποτελέσματα, παράλληλα με σύγχρονες ψυχοθεραπευτικές μεθόδους συμπεριφορικού και εκπαιδευτικού χαρακτήρα. Με τη κατάλληλη αγωγή και χρόνια στήριξη, ασθενείς με Διπολική διαταραχή μπορούν να έχουν μία καλή πορεία και να λειτουργούν ικανοποιητικά στον επαγγελματικό και κοινωνικό τους χώρο (η συμβολή της μανιοκατάθλιψης στο καλλιτεχνικό, πολιτικό και επιστημονικό χώρο είναι γεγονός).

Διάγνωση της Διπολικής Διαταραχής

Η διάγνωση της Διπολικής Διαταραχής γίνεται από ειδικευμένο Ψυχίατρο ή Κλινικό Ψυχολόγο. Όπως και για τις περισσότερες ψυχικές παθήσεις ακόμα δεν υπάρχουν εργαστηριακές / βιολογικές εξετάσεις που να μπορούν να κάνουν σωστή διάγνωση. Η Διάγνωση βασίζεται στην εξέταση του ιστορικού του ασθενή (ή στην παρούσα καταστασή του) και κοιτάει συμπτωματολογία σε τρία επίπεδα: 1. Συναίσθημα (τι αναφέρει ότι αισθάνεται ο ασθενής), 2. Σκέψη (τι και πως σκέφτεται), 3. Συμπεριφορά (τι κάνει και πως συμπεριφέρεται).

Αν και η διάγνωση της Διπολικής διαταραχής είναι σχετικά εύκολη υπόθεση (σε σχέση με άλλες ψυχικές παθήσεις) απαιτείται προσοχή και εξειδίκευση στο αντικείμενο. Είναι σημαντικό ο ασθενής και η συμπεριφορά του να εξεταστούν μέσα από τη πάροδο του χρόνου και όχι βάσει απλής παρατήρησης μίας άσχημης περιόδου. Πρόχειρες διαγνωστικές πρακτικές μπορούν εύκολα να οδηγήσουν σε λανθασμένη διάγνωση Σχιζοφρένιας (όταν παρουσιάζονται ψυχωτικά συμπτώματα) ή Κατάθλιψης (όταν παρουσιάζεται κατάθλιψη και δεν εξετάζεται το ιστορικό υπομανίας/μανίας).

Η ύπαρξη όμως ενός και μόνο επεισοδίου Μανίας (το οποίο δεν οφείλεται σε χρήση ουσιών ή σε άλλο οργανικό αίτιο) είναι αρκετή για την διάγνωση της ασθένειας.

Συμπτώματα Επεισοδίων

1. Επεισόδιο Μανίας / Υπομανίας (βάσει του DSM-IV)

• Τουλάχιστον Μία εβδομάδα (ή νοσηλεία) με τα εξής:
• Ανεβασμένη (ή θυμωμένη) διάθεση
• Ανεβασμένο εγώ / αυτοπεποίθηση / μεγαλομανία,
• Μειωμένη ανάγκη ύπνου
• Λογοδιάρροια / πίεση λόγου
• Υπερδιέργεση σκέψης / αδυναμία συγκέντρωσης
• Αυξημένη ενέργεια / δραστηριότητα-κοινωνικότητα / υπερδιέργεση
• Αυξημένη ενασχόληση με θετικές ή και επικίνδυνες δραστηριότητες / έλλειψη αυτοελέγχου
• Πρόβλημα λειτουργίας στον επαγγελματικό χώρο, στο κοινωνικό, ή οικογενειακό περιβάλλον

(το επεισόδιο υπομανίας μπορεί να έχει πιο μικρή περίοδο – 4 ημέρων – και χαρακτηρίζεται από τα ίδια συμπτώματα τα οποία όμως εμφανίζονται σε πιο ελαφρια μορφή)

2. Επεισόδιο Κατάθλιψης (βάσει του DSM-IV)

Τουλάχιστον Δύο εβδομάδες με:

• Κατεβασμένη, Πεσμένη διάθεση / συναίσθημα θλίψης
• Ανηδονία / μείωση δραστηριοτήτων-ενδιαφέροντος-απάθεια
• Διαταραχή διατροφής / βάρους (μείωση η αύξηση)
• Διαταραχή Ύπνου (μείωση η αύξηση)
• Διαταραχή Κίνησης (μείωση η αύξηση)
• Συνεχόμενη κούραση / Έλλειψη ενέργειας
• Αδυναμία συγκέντρωσης
• Αίσθημα ενοχής, απώλεια αυτοπεποίθησης
• Ιδέες / Απόπειρες αυτοκτονίας
• Πρόβλημα λειτουργίας στο επαγγελματικό, κοινωνικό, ή οικογενειακό περιβάλλον

(Τα συμπτώματα και των δύο επεισοδίων δεν πρέπει να έχουν προκληθεί απο την χρήση ουσιών/φαρμάκων ή από άλλη ιατρική ασθένεια)

Τύποι Διπολικής Διαταραχής

Διαγνωστικά αναγνωρίζονται δύο τύποι διπολικής διαταραχής (Τύπος 1 και 2)

Διπολική Διαταραχή Τύπου 1 (Bipolar I)

Ο πιο κλασικός και γνωστός τύπος. Χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη ενός και μόνο Μανιακού επεισοδίου. Ο ασθενής μπορεί να παρουσιάσει και καταθλιπτικά και υπομανιακά επεισόδια καθώς και ψυχωτικά συμπτώματα.

Διπολική Διαταραχή Τύπου 2 (Bipolar II)

Ο λιγότερος γνωστός και καμιά φορά λανθασμένα θεωρημένος πιο "ελαφρύς" τύπος Διπολικής διαταραχής. Χαρακτηρίζεται απο την ύπαρξη ενός τουλάχιστον υπομανιακού επεισοδίου (ελαφριά μανία χωρίς νοσηλεία ή πρόβλημα λειτουργίας) και κυρίως καταθλιπτικών επεισοδίων. Ο ασθενής συνήθως παρουσιάζει καταθλιπτικά επεισόδια και είναι πολύ εύκολο να γίνει λανθασμένη διάγνωση μονοπολικής κατάθλιψης (απλής κατάθλιψης).

Θεραπεία της Διπολικής διαταραχής

Η θεραπεία της Διπολικής διαταραχής είναι πρωτίστως φαρμακευτική, και παραμένει η πρώτη μορφή θεραπείας κυρίως για τις οξείες φάσεις της ασθένειας, την κατάθλιψη και τα μανιακά επεισόδια. Παρόλ’ αυτά, για την πλειοψηφία των ασθενών, η χρόνια φαρμακοθεραπεία λειτουργεί ως προφύλαξη ακόμα και αν τα μακροχρόνια αποτελέσματα δείχνουν μεγάλα ποσοστά υποτροπής, ακόμα και όταν οι ασθενείς βρίσκονται υπό φαρμακευτική αγωγή. Αυτή η αδυναμία των διαφόρων ειδών φαρμακοθεραπείας να διατηρήσουν τους ανθρώπους σε μια καλή κατάσταση μακροχρόνια, καθώς και τα υψηλά ποσοστά μη φαρμακευτικής συμμόρφωσης σε αυτόν τον πληθυσμό, έχουν οδηγήσει στην δημιουργία ειδικών ψυχολογικών θεραπειών, οι οποίες δουλεύουν μαζί με τις θεραπείες φαρμάκων.

Το λίθιο αποτελεί το πιο φημισμένο φάρμακο για τη θεραπεία των οξέων επεισοδίων μανίας και λειτουργεί προληπτικά για την εμφάνιση περαιτέρω επεισοδίων (Schou, 1999). Αντιεπιληπτικά φάρμακα , όπως η καρβαμαζεπίνη και το βαλπροϊκό νάτριο (Bowden & Brugger et al. 1994), χρησιμοποιούνται επίσης για την αντιμετώπιση οξέων μανιακών επεισοδίων, σε συνδυασμό με τα αντιψυχωτικά φάρμακα, όπως η χλωροπρομαζίνη και η ολανζαπίνη, για πιο γρήγορη βελτίωση ή θεραπευτική συντήρηση (Vieta & Goikolea, 2005). Τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα χρησιμοποιούνται κυρίως για τη θεραπεία της Διπολικής κατάθλιψης, σε συνδυασμό συνήθως με σταθεροποιητές διάθεσης, με σκοπό την αποφυγή της μετατροπής σε υπομανία ή μανία (Moller & Grunze, 2000).

Το αντιεπιληπτικό φάρμακο λαμοτριγίνη (Calabrese & Huffman et al., 2008) φαίνεται να είναι πολλά υποσχόμενο για τη Διπολική κατάθλιψη χωρίς να υπάρχει το ρίσκο για υπομανιακές/μανιακές μετατροπές. Παρόμοια φάρμακα χρησιμοποιούνται για τη Διπολική τύπου ΙΙ, αλλά υπάρχει αρκετός προβληματισμός σχετικά με την επάρκεια αυτών. Παρόλ’ αυτά, ένα μη τυπικό αντιψυχωσικό φάρμακο η κουετιαπίνη (Keating & Roobinson, 2007) πρόσφατα εγκρίθηκε από την FDA ως μια αποτελεσματική θεραπεία για τη Διπολική τύπου ΙΙ και τη διπολική κατάθλιψη.

Μέχρι τώρα υπάρχουν σχεδόν τέσσερις ψυχοκοινωνικές θεραπείες για τη Διπολική διαταραχή με μία τουλάχιστον ελεγχόμενη, τυχαιοποιημένη μελέτη που αποδεικνύει την αποτελεσματικότητά τους. Αυτές περιλαμβάνουν τη Γνωσιακή Συμπεριφοριστική θεραπεία (Lam & Watkins et al., 2003), τη Διαπροσωπική - Κοινωνικού Ρυθμού (Frank & Kupfer et al, 2005), την Οικογενειακή (Miklowitz & George et al., 2003), και την Ομαδική Ψυχοεκπαιδευτική (Bauer & McBride 2003, Colom & Vieta et al. 2003). Παρόλο τις διαφορές στους θεραπευτικούς στόχους που έχει η κάθε θεραπεία, όλες δίνουν έμφαση στην ψυχοεκπαίδευση του ασθενή, στην τακτική παρακολούθηση της διάθεσης, καθώς και στην συμμόρφωση με τη φαρμακευτική αγωγή.

 http://www.psychologynow.gr