Το κάτω φέρνει το παρακάτω

Γράφει ο χρήστης του Forum του Capital Ιουλιανός

Μια από τις πιο "διαχρονικές" αιτίες της κρίσης που βιώνουμε –και κατά τα φαινόμενα θα συνεχίσουμε να βιώνουμε για αρκετά χρόνια ακόμα– είναι η άρνηση και, εν συνεχεία, η απώλεια της αξίας. Δεν πρόκειται ούτε για "φυσικό φαινόμενο" ούτε για "νομοτέλεια", αλλά για συνειδητή, διαχρονική επιλογή του ελληνικού πολιτικού κατεστημένου, σχεδόν σύμφυτη με τη γένεση του ελληνικού κράτους ως χαλαρής συνομοσπονδίας από αρματολίκια και καπετανάτα. Η ύπαρξη και η αναγνώριση της αξίας προϋποθέτουν την ύπαρξη και την αναγνώριση κάποιας κοινής, ενιαίας αξιολογικής κλίμακας. Στην περίπτωσή μας κλίμακα, υπό την έννοια μιας κοινά αποδεκτής θέσμισης δεν υπήρξε ποτέ, τα δε αρματολίκια και τα καπετανάτα, παρότι στη συλλογική συνείδηση καταγράφονται –επιφανειακά τουλάχιστον– ως φάροι ελευθερίας, στην πράξη αποδείχθηκε ότι υπήρξαν οι πλέον διαχρονικοί διαιρέτες ....................
και, επομένως, οι πλέον διαχρονικοί εγγυητές της συλλογικής ανελευθερίας.

Σε ό,τι αφορά τις πιο πρόσφατες γενιές, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον το γεγονός ότι η παλαιά πρακτική της οργανωμένης άρνησης και απώθησης της αξίας – ένας συνδυασμός πελατοκρατίας, ευνοιοκρατίας, μετριοκρατίας και... πολιτικής ακράτειας – ενδύθηκε μανδύα "κοινωνικής δικαιοσύνης", με "αριστερό" μάλιστα πρόσημο: θεωρήθηκε, ούτε λίγο ούτε πολύ, ότι η αποσύνδεση του εν ευρεία εννοία (παρα)σιτισμού με δημόσιους πόρους από κάθε μέτρο αξίας – ή, στην καλύτερη των περιπτώσεων, η "τυπική" μόνο σύνδεση με εξίσου τυπικές, για το θεαθήναι, επικλήσεις αξίας – αποτελεί, κατά κάποιον τρόπο, επιλογή "κοινωνικής δικαιοσύνης", "αποκατάστασης αδικιών", "δικαίωσης των μη προνομιούχων", οι οποίοι διεκδικούσαν "μια θέση στον ήλιο" ως αναξιοπαθούντες και όχι επειδή αντικειμενικά την άξιζαν ή τη "δικαιούνταν". Αυτό, βεβαίως, ήταν πολύ βολικό, καθόσον αυτόχρημα απενοχοποιούσε τους ενόχους τέτοιων πρακτικών και, προσέτι, ενοχοποιούσε όλους όσοι είχαν το σθένος να αντισταθούν και να τις καταγγείλουν. 

Στη διελκυστίνδα μεταξύ "καλών" και "κακών", "προοδευτικών" και "αντιδραστικών", "κοινωνικά ευαίσθητων" και "ανάλγητων" είναι περίπου εκ των προτέρων βέβαιο – και "ηθικά επιβεβλημένο" με τον μοναδικό τρόπο που οι ανήθικοι χρησιμοποιούν την ηθική – ότι θα επικρατήσουν οι πρώτοι. Οι μανιχαϊσμοί καταλήγουν, σχεδόν πάντοτε, στη "δικαίωση" επιλογών που γίνονται με κριτήριο το "ποιος" επιλέγει και όχι με βάση το περιεχόμενο, τη σκοπιμότητα, το δυνητικό ή/και το πραγματικό αποτέλεσμα της επιλογής. Για τούτο άλλωστε εν ονόματι κάποιας "μυθικής", "αυθεντικής" και πάντως αναπόδεικτης "ηθικής" υποβαθμίζουν, σχεδόν πάντοτε, τα όποια "ηθικά"-"αξιακά" πρότυπα. Όπως υποστηρίζει ο Thomas Mann στο μεγαλειώδες roman-fleuve "Ο Ιωσήφ και τ’ αδέλφια του": "Βαδιζουμε πάνω σε ξένα χνάρια κι όλη η ζωή δεν είναι τίποτ’ άλλο από τη ρευστοποίηση του παρόντος στα εκμαγεία κάποιου μύθου". Κάποιου βολικού μύθου, σπεύδω να συμπληρώσω. Τέτοιου που να ωραιοποιεί και να εξιδανικεύει ό,τι χρειάζεται την ωραιοποίηση και την εξιδανίκευση για να μη προκαλεί έμετο. Για σκεφτείτε λιγάκι: τι έχει πραγματική σημασία στη ζωή, το "πρόσημο" ("αριστερό"-"δεξιό", "προοδευτικό"-"αντιδραστικό", "ευαίσθητο"-"ανάλγητο", κ.ο.κ.) ή το περιεχόμενο; Και τι συμβαίνει, αλήθεια, όταν όλα τα "πρόσημα" έχουν το ίδιο περιεχόμενο; Είναι ή δεν είναι ανούσια όσο και ανόσια;

Οι βαθύτερες αιτίες της ανομίας και της αποκλειστικά προσχηματικής λειτουργίας του κράτους ως, κατ’ ουσίαν, δημιουργού, υπερασπιστή και εγγυητή ενός συστήματος στεγανών με βάση τις σταθερές και ιδεολογικά άχρωμες επιταγές των εκάστοτε δομών εξουσίας υπήρξαν τα "όπλα" των πελατοκρατών: οι αρχές της ήσσονος προσπάθειας και της εξίσωσης προς τα κάτω. Αμφότερες αποτελούν διαστροφές της δημοκρατικής αρχής. Η δημοκρατία θεωρείται ότι είναι το καλύτερο πολίτευμα διότι περιορίζει την ύπαρξη στεγανών και κατ’ αυτόν τον τρόπο διασφαλίζει, περισσότερο από κάθε άλλο πολίτευμα, την κοινωνική εξέλιξη των πολιτών με βάση την ατομική τους αξία. Πόσο συμβιβάζεται αυτό με την κατάργηση της αξίας; Και πού οδηγεί η κατάργηση της αξίας αν όχι στην αυθαιρεσία; Ποιος αποφασίζει και ποιος ελέγχει την κατανομή των δημόσιων πόρων σε μια κοινωνία χωρίς κλίμακα αξιών; Να θυμίσω ότι εν ενεργεία υπουργός της παρούσας κυβέρνησης επιχείρησε, στο πρόσφατο παρελθόν, να επιχειρηματολογήσει κατά της "αριστείας"; Ποιον ευνοεί μια τέτοια "επιχειρηματολογία", αν όχι τους πελάτες άνευ αξίας που αναζητούν μια θέση υπό τον κομματικό ήλιο; Δεν τους βλέπουμε να συνωθούνται καθημερινά για μια θέση αργομισθίας; Δεν τους οσμιζόμαστε; Δεν υποφέρουμε από την κακοφωνία του λόγου τους;

Για δείτε όμως! Το κάτω φέρνει το παρακάτω. Είναι τυχαίο το γεγονός ότι ένα σύστημα βασισμένο, είτε ρητά είτε σιωπηλά, και πάντως διακομματικά, στην άρνηση της αξίας, οδηγείται πλέον σε μια αντίστοιχη με την κατανομή των προνομίων κατανομή των βαρών; Όταν έχεις πρακτικά εξουθενώσει κάθε φορέα ικανό να παράγει "αξία", πού θα βρεις το προϊόν της αξίας που χρειάζεσαι για να το μοιράσεις στους ανάξιους; Είναι ή δεν είναι αυτό το καίριο πρόβλημα του ψωραλέου ελληνικού κράτους; Επιβάλλει, ναι ή όχι, η λογική της άρνησης της αξίας, τη συνεχή διεύρυνση των απαιτήσεων του αδηφάγου – πλην όμως αδέκαρου – κράτους προς τα "κάτω"; Είναι συμπτωματική ή "νομοτελειακή" η συνεχής πτώση του αφορολόγητου ορίου σε κοινωνίες όπως η δική μας – κοινωνίες που διώκουν τους "πλουσίους" και διώχνουν στην αλλοδαπή τους ικανούς; Είναι συμπτωματική ή "νομοτελειακή" η συνεχής αύξηση των έμμεσων φόρων, η οποία, όπως όλοι ομολογούν, πλήττει ιδίως τους "φτωχούς" και όχι τους "πλούσιους"; Πού μετακυλίεται το βάρος σ’ αυτές τις περιπτώσεις; Στους "πλούσιους"; Δεν το νομίζω. Ούτε κι εσείς το νομίζετε, ασχέτως του αν το παραδέχεστε, διότι το ζείτε.

Βλέπετε, η έννοια της "αξίας" είναι αμφίδρομη: η ύπαρξη του "πάνω" επιτρέπει τη διαφοροποίηση της μεταχείρισής του σε σχέση με το "κάτω". Αν η σχέση αυτή ανατραπεί και βρεθούν οι πάντες "κάτω", τότε αντίστοιχα ανατρέπεται και η προηγούμενη διαφοροποιημένη αντιμετώπιση. Θα ’λεγα ότι πρόκειται πλέον για "ισότητα στη φτώχεια", η οποία όμως, όσο η φτώχεια επιδεινώνεται, γίνεται ολοένα και πιο επαχθής για τους ίδιους τους φτωχούς. Πρακτικά μιλώντας: η αδυναμία δημιουργίας πλούτου, λόγω κατάργησης της αξίας, ναι μεν αντισταθμίζεται "ηθικά" από τις αργομισθίες και τις προνομίες, πλην όμως, στον επόμενο τόνο, κι αυτές κατ’ ουσίαν τις καταργεί. Δεν μπορείς να "δώσεις" ό,τι δεν έχεις. Δεν μπορείς να μοιράσεις την απαξία κι αυτή να θρέψει στόματα.

Συνοψίζοντας, η θέση που θα ήθελα να σας παρουσιάσω είναι ότι ένα σύστημα εξουσίας που δεν βασίζεται στην αξία, αλλά στην άρνησή της, αργά ή γρήγορα στρέφεται εναντίον των ίδιων των πυλώνων του. 

Η διαφοροποίηση των αξιών είναι αυτή που επιτρέπει και τη διαφοροποίηση των εσόδων. Με τη σειρά της, η διαφοροποίηση των εσόδων αποτελεί προϋπόθεση για την εφαρμογή ενός αληθινά δίκαιου φορολογικού συστήματος. Η αναγνώριση της αξίας επιτρέπει την παραγωγή πλούτου που θα αντικατοπτρίζει αυτήν ακριβώς την αξία, η δε παραγωγή πλούτου αποτελεί την υλική βάση για τη διαφοροποίηση των φορολογικών βαρών με όρους κοινωνικής δικαιοσύνης. Εάν κανείς δεν παράγει πλούτο, αλλ’ αντιθέτως όλοι καταναλώνουν πλούτο, τότε πού θα στραφεί το σύστημα εξουσίας για να βρει τον πλούτο που χρειάζεται για την αναπαραγωγή του και, κατ’ επέκταση, για τη νομιμοποίησή του; 

Η αδυναμία δημιουργίας πλούτου και, επομένως, η έλλειψη πλούτου δημιουργεί μια θεμελιώδη αντίφαση: αυτός που δημιούργησε τους "πελάτες" είναι πλέον υποχρεωμένος να στραφεί εναντίον τους στην αγωνιώδη προσπάθειά του να περισώσει ένα μη αυτάρκες, μη λογικό, μη βιώσιμο κοινωνικό "σύστημα". Εξάλλου, αυτή ακριβώς η αντίφαση απονομιμοποιεί τον "προστάτη" όσο κι αν προσπαθήσει να κρυφτεί πίσω από ταμπέλες και ιδεολογικές επικλήσεις και προσεπικλήσεις, όσο κι αν προσπαθήσει να περισπάσει την προσοχή των "πελατών", όσο κι αν προσπαθήσει να αποκρύψει τις δικές του ευθύνες και να τις αποδώσει σε φανταστικούς εχθρούς. Το "σύστημα" που βασίζεται στην άρνηση της αξίας, στην ήσσονα προσπάθεια και την εξίσωση προς τα κάτω, δεν μπορεί να αυτοσυντηρηθεί. Είναι καταδικασμένο. Είναι μη λειτουργικό. Δεν διαθέτει ούτε τα ελάχιστα αντισώματα που απαιτούνται για να αντιδράσει στους περιορισμούς του εξωτερικού του περιβάλλοντος. Ζει με αυταπάτες. Με λογικές υπερβάσεις. Με μύθους που τρέφονται με το παρόν εξανεμίζοντας το μέλλον. 

Να πω και κάτι άλλο, που εμμέσως αλλά σαφώς σχετίζεται με το θέμα μας; Ο Bertrand Russell κάποτε έγραψε ότι "Ο βλαξ δεν μπορεί να μεταφέρει με ακρίβεια τους λόγους ενός ευφυούς ανθρώπου, και τούτο διότι ο βλαξ ασυναίσθητα μεταφέρει ό,τι ακούει σύμφωνα με ό,τι ο ίδιος καταλαβαίνει" (A History of Western Philosophy (1945), Book One, Ancient Philosophy, Part II, Chapter XI, Socrates, σ. 83). Η βλακεία αποτελεί την ουσιαστικότερη προϋπόθεση για την ευόδωση κάθε μορφής εκμετάλλευσης. Είναι η ισοπεδωτική δύναμη που καταργεί την αξία και στη θέση της βάζει τους λογής-λογής "χρυσούς μόσχους" της Ουτοπίας...

 http://www.capital.gr