“ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ ΕΙΝΑΙ ΑΝΩΤΕΡΟ ΤΟΥ ΑΤΟΜΙΚΟΥ”

Ένα Άρθρο του ΜΟΥΝΤΟΥΡΗ ΑΝΔΡΕΑ

Ε-mail : a.moudouris@gmail.com

    «Ούτω δημόσιον κακόν έρχετ’ οίκαθ’ εκάστω αύλειος δ’ έτ’ έχειν ουκ’ εθέλουσι θύρας».

     Ένας απ’ τους επτά σοφούς της Αρχαιότητας ο Σόλων, με απλά λόγια, πιο πάνω μας λέει:

  «Όταν το σύνολο κακοπερνά αυτό το κοινό κακό θα φθάσει στη πόρτα του καθενός».

        Πράγματι, σε όσες κοινωνίες επικράτησε ο άκρατος ατομικισμός, παρατηρήθηκε στασιμότητα, εκμετάλλευση, ηθική σήψη, πολιτικός εκφυλισμός, πολιτιστική οπισθοδρόμηση και κυρίως μια οικονομική κρίση, τέτοιου μεγέθους, με ολέθρια, για όλους,  αποτελέσματα.

        Είναι χρέος λοιπόν όλων μας, να ξεριζώσουμε το καταστρεπτικό ζιζάνιο του εγωισμού και να καλλιεργήσουμε στις ψυχές μας αληθινή υπερηφάνεια. Έτσι μόνο θα υπηρετήσουμε θετικά το ατομικό και κοινωνικό συμφέρον...........

     «Ταίριαζε, άκουε, φρόντιζε και ρώτα, γείρε, αν θέλεις να υψωθείς, νίκη σου ανυπότακτε, σ’ εσέ να πεις: υποτάξου πρώτα ».

Κ. Παλαμάς.

       Το άτομο πρέπει να υποταγεί πρώτα στην κοινωνία, την πολιτεία, χωρίς ασφαλώς να χάσει τη συνείδηση της ατομικότητάς του. 

     Μόνο όταν σέβεται τα δικαιώματα των άλλων και εκπληρώνει στο ακέραιο τις υποχρεώσεις του προς την πολιτεία, έχει το δικαίωμα να σεβαστούν τα δικαιώματά του.  Και για να έχουμε αληθινή πρόοδο σε όλους τους τομείς του πολιτισμού, είναι ανάγκη η εκπλήρωση των υποχρεώσεων να γίνεται χωρίς πιέσεις και καταναγκασμούς.

        Όταν υπάρχει η συναίσθηση της κοινωνικής ευθύνης στους πολίτες ενός κράτους, αυτό διαγράφει λαμπρή οικονομική και εκπολιτιστική πορεία και οδηγεί στην καθολική πρόοδο κι ευημερία.

        Ο ατομικισμός ταυτίζεται με τον εγωισμό, ένα ελάττωμα από τα πλέον επιζήμια για το άτομο και την κοινωνία, καθώς η παθολογική και υπερβολική αγάπη για τον εαυτό μας, πολλές φορές γίνεται ρυθμιστικός παράγων της συμπεριφοράς μας, που οδηγεί σε μύρια κακά. Ο ατομικισμός παραμερίζει τη λογική, ή την προσαρμόζει σε υποκειμενικά δεδομένα. Έτσι οδηγεί  στην αλαζονεία, στην ματαιοδοξία, στην αυταρχικότητα  και γενικώς στην αποτυχία.

       Η υπεροψία προηγείται της πτώσης κι αληθινή ευτυχία δεν υπάρχει μέσα στον εγωισμό. Γι’ αυτό ο μεγάλος μας ποιητής Κ. Καβάφης συνιστά :

 «Τα μεγαλεία να φοβάσαι, ώ ψυχή και τες φιλοδοξίες να υπερνικήσεις, αν δεν μπορείς, με δισταγμό και προφυλάξεις να τες ακολουθείς. Κι όσο εμπροστά προβαίνεις, τόσο εξεταστική, προσεκτική να είσαι».

       Το ανθρώπινο σύνολο είναι η υποδομή για την ανάπτυξη όλων των ατόμων. Οι μεγάλοι της ιστορίας δεν θα μπορούσαν να υπάρξουν χωρίς αυτό. Το άτομο, είτε το θέλει είτε όχι, ανήκει περισσότερο στην κοινωνία και λιγότερο στον εαυτό του, έχει αξία μόνο ως τμήμα του συνόλου, που είναι άφθαρτο, ενώ το άτομο φθείρεται.

         Η προτίμηση του κοινωνικού συμφέροντος, απ’ όλους φυσικά δημιουργεί όλες τις προϋποθέσεις, για ανεμπόδιστη δημιουργική προσπάθεια. Όταν το σύνολο ευημερεί, κατά κανόνα, μπορεί να ευημερήσει και το άτομο. Η οργανωμένη κοινωνία, που ευημερεί, παρέχει ευνομία, ασφάλεια, παιδεία, εργασία, προστασία της υγείας. Και μόνο στην περίπτωση αυτή ο ατομικός, σωματικός και πνευματικός, μόχθος μπορεί να καρποφορήσει.

         Μέσα στο κοινωνικό σύνολο ο καθένας επιδιώκει να ικανοποιήσει τις δικές του ανάγκες, αγωνίζεται για τη δική του προκοπή και ευτυχία.

           Δεν πρέπει όμως να μας διαφεύγει ότι μόνο η αρμονική σύζευξη του προσωπικού και του κοινωνικού συμφέροντος θα οδηγήσει στην καθολική πρόοδο κι ευημερία. Κανείς δε θα μπορούσε να αμφισβητήσει σε όλη τους την έκταση, τις ανθρώπινες αξίες που διατηρήθηκαν στους αιώνες, αξίες που φώτισαν τον ανθρώπινο νου και διεύρυναν τον ψυχικό μας κόσμο. 

      Όμως έχει γίνει λίγο - πολύ παραδεκτό, ότι οι ανθρώπινες αξίες στο σημερινό κόσμο έχουν σημαντικά μεταβληθεί, ή ίσως και δραματικά υποβαθμιστεί. Προσωπικά δε θα ήθελα να υιοθετήσω αυτή την άποψη. Οι ηθικές αξίες ως άποψη ζωής, δε μπορεί να χάθηκαν, διότι ευτυχώς δεν χάθηκε ο άνθρωπος πάνω στη Γή.

         Πολλές φορές «οι πολίτες συντρίβονται απ’ τους Νόμους, και μη έχοντας άλλη ελπίδα προσφεύγουν στη βία. Αν οι νόμοι είναι εχθροί τους, θα γίνουν κι αυτοί εχθροί των νόμων, κι εκείνοι που έχουν πολλά  να ελπίσουν και τίποτα να χάσουν, είναι πάντα επικίνδυνοι».

            Φοβάμαι, ωστόσο, πως εμείς δε μπορούμε να ελπίσουμε ούτε με την προσφυγή στη βία. Έχουμε τόσο ποτιστεί απ’ το φαρμάκι της ανομίας και της κακονομίας, που ή παθαίνουμε ανοσία μπροστά της ή βολευόμαστε μέσα σ’ αυτόν το «θάλαμο αερίων», που κάπου, κάποιους εξυπηρετεί, και φιλοδοξούμε να γίνουμε κι εμείς μέλος της ομάδας των βολεμένων.

      Ο Κικέρων, πάλι, έλεγε πως πρέπει: «να υποδουλωνόμαστε στους νόμους, για να μπορούμε να είμαστε ελεύθεροι». Εδώ το Κράτος, μας εκπαιδεύει πως, για να είμαστε ελεύθεροι, δηλαδή, ασύδοτοι, πρέπει να κάνουμε τους νόμους δούλους μας. Τον τρόπο, μας τον μαθαίνει το ίδιο το Κράτος, ξεκάνοντας τους νόμους του και ξεκάνοντας κι εμάς με τις ανομίες του.

     

Έτσι ο Έλληνας μέσα σ’ αυτό το ασθενές «Κράτος Δικαίου» νιώθει σαν  «Αετός χωρίς φτερά». Ένας αετός καθηλωμένος σε μια χαράδρα που  συνθλίβεται από δύο τεράστιες συμπληγάδες. 

      Από τη μια μεριά η κρίση αρχών, ιδεών και αξιών συνοδευόμενη πολλές φορές από μια κακή ελληνική νοοτροπία και γιατί όχι κι απ’ την έλλειψη μιας σωστής πολιτικής αγωγής και παιδείας, κι απ’ την άλλη πλευρά από τη συμπληγάδα ενός εκφυλισμένου και χρεοκοπημένου πολιτικού συστήματος που δε λέει ν’ απαγκιστρωθεί απ’ τον κομματισμό, την ιδιοτέλεια και τον ανεύθυνο λαϊκισμό.

      Για να γίνουν περισσότερο κατανοητά, όσα αναλύονται στο παρόν άρθρο, θα αναφερθώ σε δύο περιστατικά που συνέβησαν πρόσφατα.

     Προχθές μπήκα σ’ ένα κατάστημα για ν’ αγοράσω κάτι που ήθελα. Την ίδια ώρα, κάποιος άλλος πελάτης έφευγε, κρατώντας στα χέρια του την τσάντα με τα ψώνια που μόλις αγόρασε. 

      Είχα παρατηρήσει, ότι ο καταστηματάρχης δεν του έκοψε απόδειξη, κι επειδή προφανώς γνώριζε, ότι εγώ ήμουν εφοριακός, φώναξε τον πελάτη, ο οποίος ήδη βρισκόταν στο πεζοδρόμιο, να επιστρέψει για να πάρει την απόδειξή του.  

       Αμέσως τον παρατήρησα, λέγοντάς του, πως η απόδειξη δίδεται στον πελάτη μαζί με την παράδοση του εμπορεύματος κι όχι μετά την έξοδό του εκ του καταστήματος. 

       Εν τω μεταξύ, ο πελάτης σα να μη συνέβαινε τίποτα, του απάντησε, πως δε πειράζει, άλλωστε δεν τη χρειάζεται την απόδειξη. Τότε επενέβην, και σε έξαλλη κατάσταση του απάντησα:  Αν εσένα δε σε πειράζει, που δε θα κόψει απόδειξη, πειράζει εμένα και πολύ μάλιστα, γιατί εγώ δεν ανέχομαι να με κλέβουν, ούτε να μ’ εκμεταλλεύονται.

    Σιγά, μου λέει, μη ζημιώσουμε το κράτος ! 

    Και βέβαια δεν πρέπει να ζημιωθεί το κράτος, του απάντησα, γιατί το Κράτος δεν είναι μια αφηρημένη έννοια, αλλά μια οργανωμένη κοινωνία ανθρώπων. 

      Εμείς οι πολίτες αποτελούμε το Κράτος και θα πρέπει να γνωρίζουμε, πως κάθε ζημιά σ’ αυτό έχει αντίχτυπο στα μέλη του, δηλαδή σε μας. Αν όλοι οι Έλληνες πολίτες στις συναλλαγές που κάνουν, για αγορές αγαθών οι παροχές υπηρεσιών, ζητούσαν επίμονα αποδείξεις, δε θα υπήρχε αυτή η φοροδιαφυγή και σίγουρα δε θα βρισκόμασταν σήμερα σ’ αυτή τη δεινή οικονομική κατάσταση.

      Την ίδια μέρα συνάντησα, στο δρόμο μου, το γιό μιας φιλικής μου οικογένειας κι αντάλλαξα μαζί του δυό λόγια. Ένας λαμπρός νέος με πανεπιστημιακούς τίτλους, ξένες γλώσσες, μεταπτυχιακές σπουδές, χαραχτήρα «διαμάντι» και μου έλεγε, ότι είναι άνεργος και πως η οικογένειά του και ’κείνη δεν είναι σε θέση να τον βοηθήσει.

       Συγκλονίστηκα μ’ όλα εκείνα που μου είπε το παλληκάρι και προσπάθησα να το ενθαρρύνω και να του δώσω κουράγιο, βέβαια σε τέτοιες εποχές όλοι μας τα βγάζουμε δύσκολα πέρα, όμως είναι τρομερό για ένα νέο άνθρωπο, με τόσα προσόντα, να μη μπορεί να καλύψει ακόμα και τις βασικές βιολογικές και βιοτικές του ανάγκες.

        Το ξέρω, μου είπε, με παράπονο το παλληκάρι, πως η δική μας γενιά δεν έχει ούτε παρόν ούτε μέλλον, γι’ αυτό κι εγώ αποφάσισα να καλλιεργήσω τη γη μας και ν’ ασχοληθώ με το επάγγελμα του αγρότη, όμως πώς να καλλιεργήσω τη στιγμή που δεν υπάρχει νερό, γιατί τα αρδευτικά έργα (Τ.Ο.Ε.Β.) τέθηκαν εκτός λειτουργίας. 

      Μάλλον κ. Ανδρέα, μου είπε, θα φύγω και θά αναζητήσω την τύχη μου στο εξωτερικό. Ειλικρινά, δεν ήξερα τι να πω, λυπήθηκα τόσο πολύ που λίγο έλλειψε να βάλλω τα κλάματα, προσποιήθηκα πως είχα δουλειά, κι αφού χαιρέτησα το νεαρό, βιαστικά εξαφανίστηκα. Επί τέλους, εδώ θα πρέπει ν’ αναζητηθούν οι ευθύνες τις Πολιτείας και να επιβληθούν κυρώσεις στους υπεύθυνους.

      Φθάνουν πια  κ. Πρωθυπουργέ  οι υποσχέσεις και εξαγγελίες.  

         Φθάνουν πια τα αισιόδοξα μηνύματα και διαγγέλματα, γι’ ανάπτυξη και επενδύσεις. Πολλά παχιά λόγια και στην πράξη τίποτα. Οι επενδύσεις δε γίνονται κατά παραγγελία, απαιτούν μεταρρυθμίσεις, όπως ένα σταθερό και φιλικό γι’ αυτές περιβάλλον. Απαιτούν ένα αξιόπιστο και σταθερό Φορολογικό Σύστημα, τουλάχιστον πενταετίας, απαιτούν την απομάκρυνση της γραφειοκρατίας και της πολυνομίας οι οποίες αποτελούν τροχοπέδη κάθε δημιουργικής προσπάθειας.

       Οι εξελίξεις τρέχουν με την ταχύτητα του ήχου και σεις με ρυθμούς χελώνας. Επί τέλους, ξυπνήστε !