Μερικές εκτιμήσεις μας: «Ο νέος καθοδικός οικονομικός κύκλος χαρακτηρίζεται από ύφεση, επιβράδυνση της ανάπτυξης, πτώση των μετοχικών αξιών, αύξηση της ανεργίας και νέα απειλή του πληθωρισμού. Η αποδυνάμωση των ρυθμών ανάπτυξης θα συνοδευθεί ξανά από λιτότητα και περιοριστικές οικονομικές και εισοδηματικές πολιτικές και μείωση της κατανάλωσης. Και οι Έλληνες εργατοϋπάλληλοι και φορολογούμενοι έχουν εφιαλτικά βιώματα από τέτοιες πολύχρονες περιοριστικές πολιτικές (από το 1985 έως σήμερα σχεδόν)»
Του Δημήτρη Στεργίου*
Η Γερμανίδα καγκελάριος Αγγελα Μέρκελ δήλωσε στις 5 Νοεμβρίου, στο εβδομαδιαίο μήνυμά της προς τους Γερμανούς στην ιστοσελίδα της, πως η Ευρώπη θα χρειαστεί μια δεκαετία για να εξυγιάνει τα οικονομικά της και να βγει από την κρίση χρέους...
Η επίλυση της κρίσης χρέους «είναι ένας δρόμος που απαιτεί πολλές προσπάθειες, στον οποίο θα προχωρήσουμε βήμα-βήμα», τόνισε η κυρία Μέρκελ μια ημέρα μετά τη σύνοδο της G20 στις Κάννες.
«Η κρίση χρέους δεν περνά σε μια στιγμή. Είναι σίγουρο πως θα χρειαστεί μια δεκαετία για να βρεθούμε και πάλι σε μια καλύτερη θέση», πρόσθεσε η καγκελάριος και επισήμανε πως οι χώρες της ευρωζώνης είναι αναγκαίο να περιορίσουν τα ελλείμματά τους.
«Ο καθένας στην Ευρώπη πρέπει να καταβάλει προσπάθειες και να εκπληρώσει τα καθήκοντά του», κατέληξε η κυρία Μέρκελ.
Υπενθυμίζουμε ότι πριν από ένα περίπου χρόνο, ο πρώην υπουργός Οικονομίας της Ιταλίας και σήμερα σύμβουλος του πρωθυπουργού Ιταλός κ. Τομάσο Παντόα Σιόπα προσδιόρισε σε δέκα χρόνια το διάστημα για την πλήρη έξοδο της Ελλάδας από την κρίση που διανύει.
Μιλώντας στο συνέδριο «Η ώρα της ελληνικής οικονομίας: Ανακτώντας την αξιοπιστία μας» που διοργάνωσε το Ελληνοαμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο, ο κ. Σιόπα τόνισε, μεταξύ των άλλων: «Η αποκατάσταση της ελληνικής αξιοπιστίας έχει αρχίσει, αλλά θα χρειαστούν χρόνια, όχι μήνες» και συμπλήρωσε πως «αν υποθέσουμε ότι μία γενιά είναι τριάντα χρόνια, θα χρειαστεί το ένα τρίτο μιας γενιάς» για να εξέλθει της κρίσης η χώρα, ενώ χαρακτήρισε ως λανθασμένη την άποψη ότι η χρεοκοπία της Ελλάδας είναι αναπόφευκτη».
Είναι φανερό ότι σε μόλις λίγες λέξεις ο κ. Σιόπα έκανε δύο προβλέψεις οι οποίες έχουν διαψευσθεί πανηγυρικώς από τις τραγικές οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις στη χώρα μας. Φοβούμαστε όμως ότι θα διαψευσθούν τόσο η κυρία Μέρκελ όσο και ο κ. Σιόπα και για την πρόβλεψή τους ότι η κρίση θα διαρκέσει δέκα χρόνια.
Διότι από τα στοιχεία που παραθέτουμε στα βιβλία μας για τη διάρκεια των ανοδικών και καθοδικών κύκλων στην οικονομία και τις προβλέψεις μας σε άρθρο μας στην εφημερίδα «Παρόν» το 2008, δηλαδή πολύ πριν ακόμα από την έλευση της κρίσης, υπό τον τίτλο «Στη δίνη ενός νέου καθοδικού οικονομικού κύκλου», προκύπτει ότι οι κρίσεις διαρκούσαν έως και 31 χρόνια.
Από τον πίνακα που παραθέτουμε για τις κυκλικές διακυμάνσεις προκύπτει ότι μικρότερη διάρκεια των καθοδικών κύκλων μετά το 1879 είναι … 17 χρόνια και η μεγαλύτερη … 31 χρόνια! Τότε μάλιστα υπογραμμίζαμε προφητικά ότι «ήδη, οι εξελίξεις στην ελληνική οικονομία διαγράφονται δυσμενείς και οι επιπτώσεις θα είναι οδυνηρές πάλι για τους εργατοϋπαλλήλους, τους φορολογουμένους, τους καταναλωτές και τους επενδυτές».
Συγκεκριμένα, τότε, πολύ πριν από τις εκλογές του Οκτωβρίου 2009 και όταν τότε το ΠΑΣΟΚ και ο πρόεδρός του και σημερινός πρωθυπουργός διακήρυττε ακόμα και λίγες ώρες πριν από την εκλογική αναμέτρηση ότι «υπάρχουν λεφτά», γράφαμε στην εφημερίδα «Παρόν της Κυριακής» το άρθρο αυτό το οποίο, δυστυχώς, έχει δικαιωθεί πλήρως από τις μετέπειτα εξελίξεις. Συγκεκριμένα, γράφαμε τα εξής:
«Η διαπίστωση είναι μελαγχολική: καθώς η ελληνική οικονομία απειλείται από νέα διεθνή κρίση ή διεθνή καθοδικό κύκλο, εμφανίζεται ξανά απροετοίμαστη για την αντιμετώπισή της, γιατί η χώρα μας δεν αξιοποίησε τα σημαντικά οφέλη από την ένταξή της στη ζώνη του ευρώ, τον πακτωλό των κοινοτικών πόρων και, φυσικά, το μακρόχρονο προηγούμενο ευνοϊκό ευρωπαϊκό και διεθνές οικονομικό περιβάλλον, που άρχισε μετά το 1994 και φαίνεται ότι τελείωσε το 2007. Οι παράγοντες που συνέβαλαν και στη νέα κρίση είναι πάλι οι διεθνείς τιμές – ρεκόρ του πετρελαίου και η αναταραχή στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Τώρα το κλίμα έχει αλλάξει σημαντικά. Γιατί οι αβεβαιότητες στο ευρωπαϊκό και διεθνές οικονομικό περιβάλλον, οι οποίες, όπως εκτιμάται, αναμένεται να επηρεάσουν δυσμενώς την ελληνική οικονομία, επιβεβαιώνονται από τις πρόσφατες δυσμενείς προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τις εξελίξεις στη διεθνή και ευρωπαϊκή οικονομία. Οι αβεβαιότητες αυτές μπορούμε να πούμε ότι είναι πάλι «υψηλές» και η ύφεση είναι πάλι «συγχρονισμένη».
Όλα αυτά σημαίνουν ότι ίσως ευρισκόμεθα στην αρχή ενός νέου καθοδικού κύκλου στην παγκόσμια οικονομία και θυμίζουν τις γνωστούς «κύκλους Κοντράτιεφ».
Έτσι, η χώρα μας εμφανίζεται να απειλείται από νέα οικονομική δίνη, από την οποία θα μπορούσε να εξερχόταν αλώβητη, αν προωθούνταν έγκαιρα οι περιβόητες διαρθρωτικές αλλαγές, βελτιωνόταν η ανταγωνιστικότητά της και ολοκληρωνόταν η δημοσιονομική εξυγίανση. Διότι μόνο έτσι θα απελευθερώνονταν κεφάλαια για την προώθηση μεγάλων έργων υποδομής, τη δημιουργία μεγάλων επιχειρηματικών μονάδων, την προστασία του καταναλωτή, την ενίσχυση της νέας τεχνολογίας, της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας.
Από την άλλη μεριά, εκτιμάται ότι η αποδυνάμωση των ρυθμών ανάπτυξης θα συνοδευθεί ξανά από λιτότητα και περιοριστικές οικονομικές και εισοδηματικές πολιτικές και μείωση της κατανάλωσης για να αυξηθούν τα κέρδη και να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα. Και οι Έλληνες εργατοϋπάλληλοι και φορολογούμενοι έχουν εφιαλτικά βιώματα από τέτοιες πολύχρονες περιοριστικές πολιτικές (από το 1985 έως σήμερα σχεδόν).
Ο νέος καθοδικός οικονομικός κύκλος χαρακτηρίζεται από ύφεση, επιβράδυνση της ανάπτυξης, πτώση των μετοχικών αξιών, αύξηση της ανεργίας και νέα απειλή του πληθωρισμού. Η αντιστροφή του κλίματος αυτού εξαρτάται από πολλές προϋποθέσεις που εμπεριέχουν υψηλή αβεβαιότητα, όπως αύξηση της καταναλωτικής ζήτησης, μείωση του πραγματικού εισοδήματος και αποδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής»
Όλες αυτές οι προβλέψεις στηρίζονταν στον πίνακα που είχαμε καταρτίσει και δημοσιεύσει με τις μακροχρόνιες κυκλικές διακυμάνσεις από το 1789 έως σήμερα που έχει ως εξής:
-----------------------------------------------------
Μακροχρόνιες κυκλικές διακυμάνσεις
-----------------------------------------------------------------------------------
Κύκλοι Φάση Α΄ (Άνοδος) Φάση Β΄ (Κάθοδος)
---------------------------------------------------------------------------------------------
Πρώτος 1789 – 1816 1816 – 1847
Δεύτερος 1847 – 1879 1879 - 1896
Τρίτος 1896 – 1920 1920 - 1945
Τέταρτος 1945 – 1973 1973 – 1994
Πέμπτος 1994 – 2007 2007 - ……
Και συνεχίζαμε:
«Όταν, λοιπόν, επισημαίνονται από τους διεθνείς οργανισμούς τόσο πολλά ανασχετικά προβλήματα διεθνώς και ιδιαίτερα στη ζώνη του ευρώ αντιλαμβάνεται κανείς πόσο δυσοίωνες διαγράφονται οι προοπτικές για την ελληνική οικονομία. Η κρίση αυτή, λοιπόν, βρίσκει ξανά την ελληνική οικονομία να μην έχει πλεονάσματα. Αντίθετα, εμφανίζεται να έχει υψηλό δημόσιο χρέος, που δεν επιτρέπει, μαζί με τα ελλείμματα, την εφαρμογή επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής και την προώθηση της αναγκαίας φορολογικής μεταρρύθμισης για να ανταποκριθεί στον ευρωπαϊκό φορολογικό ανταγωνισμό. Ύστερα, παρά τον υπερδιπλάσιο ρυθμό ανάπτυξης σε σύγκριση με εκείνο της ευρωζώνης, η χώρα μας δεν έχει τη δυνατότητα περαιτέρω ενίσχυσης της ανάπτυξης, της απασχόλησης και ανταγωνιστικότητας, αφού δεν προωθήθηκαν εγκαίρως και δεν προωθούνται οι αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές. Και είναι γνωστό ότι σε περίοδο ύφεσης και διεθνούς κρίσης είναι σχεδόν αδύνατο να γίνουν όσα δεν έγιναν όταν το εγχώριο και διεθνές περιβάλλον ήταν προκλητικά ευνοϊκότερο.
Δυστυχώς, ουδέποτε σχεδόν η εφαρμοσθείσα οικονομική πολιτική δεν παρέσχε «αγκυροβόλιο» για τους εργαζόμενους, τους φορολογούμενους, τους καταναλωτές και τους επιχειρηματίες. Γιατί στο βωμό των κομματικών σκοπιμοτήτων και της διατήρησης με κάθε τρόπο της εξουσίας θυσιάζονταν τα συμφέροντα της χώρας μας.
Δεν θα ήταν υπερβολή αν αναφέραμε ότι η διάθεση πολύτιμων εθνικών κεφαλαίων χωρίς να πιάνουν τόπο ή, όπως λένε οι οικονομικοί νόμοι, χωρίς να έχουν έστω κι έναν ελάχιστο συντελεστή απόδοσης, είναι η βασική κακοδαιμονία της ελληνικής οικονομίας και η κυριότερη αιτία της μόνιμης παθογένειάς της. Το εκπληκτικό είναι ότι τις δυσμενείς συνέπειες της φιλέκδικης αυτής συμπεριφοράς των οικονομικών νόμων από τη σπάταλη διαχείριση των δημόσιων πόρων τίς πλήρωσαν μόνον και αποκλειστικά οι Έλληνες εργατοϋπάλληλοι και οι φορολογούμενοι και όχι, φυσικά, οι εκάστοτε διαχειριστές, οι οποίοι πάντοτε σχεδόν ανταμείβονταν στις εκλογές με την ανάδειξή τους στο αξίωμα του πρωθυπουργού, του υπουργού, του υφυπουργού και του βουλευτή.
Σημειώνεται ότι η διαχείριση των εθνικών πόρων δεν γινόταν ποτέ στη χώρα μας με βάση την οικονομική αυτή αρχή, δηλαδή να πιάνουν οπωσδήποτε τόπο οι δημόσιες δαπάνες. Για το λόγο αυτό ο Εμμ. Ροϊδης είχε καταγγείλει τη σπάταλη αυτή διαχείριση προ πολλών δεκάδων ετών με την επισήμανση ότι «η Ελλάς εδαπάνησε άπαν το χρήμα του λαού αντί έργων χρησίμων εις συντήρησιν κοπαδίου κομματικών κηφήνων, χάριν των οποίων στέργει την πενίαν, την κακοπραγίαν, την ασημότητα και τους εμπαιγμούς το κόσμου όλου…»!
Γίνεται, λοιπόν, σαφές ότι η καθυστέρηση στην προώθηση τολμηρών ρυθμίσεων έχει εξελιχθεί σε εφιάλτη για τη χώρα, αφού πρέπει να γίνουν πρωτόγνωρες σε σκληρότητα παρεμβάσεις στην οικονομία. Οι δυσμενείς προβλέψεις διεθνών οργανισμών (ΔΝΤ, ΟΟΣΑ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή) για επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ και για ύφεση στην ευρωπαϊκή και την αμερικανική οικονομία, οι δυσμενείς εξωγενείς παράγοντες που κάνουν επισφαλή τη σταθερότητα των τιμών και επιδεινώνουν τις εξελίξεις στην ελληνική οικονομία, την οποία έτσι τα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα την καθιστούν συνεχώς ευάλωτη σε κρίσεις κυρίως από εξωγενείς παράγοντες και αβεβαιότητες. Η διαπίστωση αυτή επιβεβαιώνεται συνεχώς από το 1973 έως σήμερα».
Αυτά υπογραμμίζαμε στα βιβλία μας και στο παραπάνω άρθρο μας στην εφημερίδα «Παρόν» πολύ πριν παραδώσει ο κ. Κώστας Καραμανλής την εξουσία στον διψώντα γι΄ αυτή και με κάθε τρόπο κ. Γιώργο Παπανδρέου.
Οι αναγνώστες μας θυμούνται την επίμονη αρθρογραφία μας για την ανάγκη αναδιάρθρωσης του δυσθεώρητου δημόσιου χρέος, ενώ η κυβέρνηση διερρήγνυε τα ιμάτιά της ότι δεν είναι επιθυμητή και αναγκαία!
Τώρα ο πρωθυπουργός κ. Γιώργος Παπανδρέου, σε συνομιλία που είχε με Έλληνες δημοσιογράφους, στο περιθώριο της δεύτερης ημέρας της Συνόδου Κορυφής Αφρικής-ΕΕ, στην Τρίπολη της Λιβύης, έκανε λόγο για «θετική απόφαση γύρω από τη δρομολόγηση της επιμήκυνσης του χρόνου αποπληρωμής του ελληνικού δανείου» που «ουσιαστικά αίρει ένα σημαντικό βάρος της γρήγορης αποπληρωμής.
Ο κ. Παπανδρέου ανέφερε ότι κατά τις διμερείς επαφές που είχε με Ευρωπαίους ηγέτες στις δύο ημέρες της Συνόδου, συζήτησαν τις τελευταίες εξελίξεις γύρω από την Ευρωζώνη. Είπε, επιπλέον, ότι οι αγορές συνεχίζουν τις δυσκολίες και πως, ωστόσο, η Ευρώπη έχει τις δυνατότητες να παρέμβει.
«Ο μηχανισμός είναι υπαρκτός, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι πρέπει να μπουν όλοι», επισήμανε και διαχώρισε την περίπτωση της Ιρλανδίας από εκείνη της Ισπανίας. Τόνισε, ειδικότερα, ότι η Ιρλανδία έχει ειδικό πρόβλημα με τις τράπεζες, ενώ η Ισπανία είναι μια «υγιής οικονομία», τα προβλήματα της οποίας, όπως πρόσθεσε, δεν έχουν σχέση με τα προβλήματα της Ελλάδας.
Ακόμη, ο πρωθυπουργός ανάφερε ότι το έλλειμμα της Ισπανίας ήταν μικρό, αλλά μεγάλωσε με την κρίση. «Εμείς θεωρούμε ότι η Ευρώπη πρέπει να σταθεί αλληλέγγυα», τόνισε, «Έχουμε τις επαφές μας με πολλούς και πιστεύω ότι θα έχουμε κάποια κοινά σημεία για τη μετεξέλιξη της κατάστασης», ανέφερε ο κ. Παπανδρέου σχετικά με την προσεχή Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, όπου θα ληφθούν αποφάσεις για τον μόνιμο ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης. Υπογράμμισε δε ότι η εμπειρία της χώρας μας είναι πολύτιμη για τους άλλους, προσθέτοντας ότι «γνωρίζουμε ποιοι είναι οι κίνδυνοι».
Έξαρση της κατάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης
Στα όρια της κατάθλιψης λόγω της οικονομικής κρίσης βρίσκεται το 70% των Ελλήνων στην παραγωγική ηλικία, σύμφωνα με έρευνα που εκπονείται από την Εταιρεία Κοινωνικής Ψυχιατρικής και Ψυχικής Υγείας. Το πρόβλημα είναι πιο έντονο στα άτομα που βιώνουν ανεργία ή μειώνεται δραματικά ο μισθός τους.
Το κύριο συναίσθημα που διαπιστώνεται είναι ο θυμός, που σημαίνει ματαίωση των προσδοκιών και της ελπίδας για οποιοδήποτε μέλλον και φόβος ότι οι πληροφορίες που ακούμε όλοι γύρω μας είναι πραγματικές. Σύμφωνα με την ψυχολόγο Μαρία Λασιθιωτάκη, ο θυμός αυτός συνήθως εκτονώνεται είτε με οξυθυμία είτε με απάθεια ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία του ατόμου. Επίσης, παρατηρούνται συναισθήματα ενοχής και ντροπής των Ελλήνων σε σύγκριση με πολίτες άλλων χωρών.
Σύμφωνα με την κ. Λασιθιωτάκη, η διαχείριση της κατάστασης απαιτεί δράσεις απελευθέρωσης από το συναίσθημα στέρησης. «Η αισιοδοξία, το χιούμορ και ο εστιασμός σε άλλου είδους αγαθά έξω από τα καταναλωτικά είναι ένας πολύ καλός τρόπος αντιμετώπισης».
Από τον κλάδο του εμπορίου χάνεται η μία στις τέσσερις θέσεις εργασίας στο σύνολο της ελληνικής οικονομίας, ενώ όσες διατηρούνται προσλαμβάνουν άλλες μορφές, μερικής ή ακόμη και προσωρινής απασχόλησης. Η ανεργία στο εμπόριο αναμένεται να λάβει ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις το 2011 καθώς το 43,7% των Α.Ε. και ΕΠΕ του κλάδου προτίθεται να μειώσει το προσωπικό του, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις Ο.Ε., Ε.Ε. και ατομικές επιχειρήσεις ανέρχεται σε 13,1%. Σύμφωνα, εξάλλου, με τα στοιχεία που υπάρχουν έως τώρα από τα επιμελητήρια, «λουκέτο» έχουν βάλει 27.500 επιχειρήσεις.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ετήσιας έκθεσης ελληνικού εμπορίου που καταρτίζει η Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου (ΕΣΕΕ) η απασχόληση στο εμπόριο (σύμφωνα με τα στοιχεία μέχρι και το β΄ τρίμηνο του 2010) μειώθηκε κατά 27.100 άτομα, ενώ η απασχόληση στο σύνολο της οικονομίας μειώθηκε κατά 104.920 άτομα. Το 60% των απωλειών σημειώθηκε στο λιανεμπόριο, το 30% στον κλάδο εμπορίας αυτοκινήτων και το υπόλοιπο 10% στο χονδρικό εμπόριο.
Την ίδια στιγμή ενισχύονται στο εμπόριο οι ευέλικτες σχέσεις εργασίας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΣΕΕ, οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου έφτασαν τις 344.000, σημειώνοντας αύξηση κατά 19,4% την ώρα που οι θέσεις πλήρους μισθωτής εργασίας αυξήθηκαν μόλις κατά 1,4%. Ετσι, πλέον, το 42% της αύξησης της απασχόλησης των μισθωτών στον κλάδο του εμπορίου οφείλεται σε θέσεις προσωρινής απασχόλησης. Ο αριθμός των μισθωτών ηλικίας έως 29 ετών που εργάζεται με συμβάσεις αορίστου χρόνου μειώνεται σημαντικά, κατά 8.600 άτομα (ή κατά 7,8%) σε σχέση με πέρυσι.
Αύξηση παρουσιάζει και η μερική απασχόληση και μάλιστα σε εργαζομένους άνω των 30 ετών. Σύμφωνα με την έκθεση της ΕΣΕΕ, η μερική απασχόληση σε απόλυτους αριθμούς αυξήθηκε φέτος κατά 2.750 άτομα και το 88% αυτής αφορά εργαζόμενους άνω των 30 ετών.
Απογοητευτικά είναι τα στοιχεία για το 2009, το 2010 αλλά και οι προβλέψεις για το 2011 σε ό,τι αφορά τον τζίρο και τα κέρδη των εμπορικών επιχειρήσεων.
Στο 15% η ανεργία το 2011!
Η ελληνική οικονομία θα αρχίσει να ανακάμπτει το δεύτερο εξάμηνο του 2011, ωστόσο θα απαιτηθούν επιπλέον μέτρα λιτότητας για το 2012, ενώ η ανεργία θα αυξηθεί δραματικά και θα φτάσει του χρόνου το 15%, προβλέπει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Στις προβλέψεις της για τα επόμενα δύο χρόνια η Κομισιόν τονίζει πως είναι επιτακτική ανάγκη η επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και η συγκράτηση των μισθών. Οι Βρυξέλλες θεωρούν ότι η υστέρηση των εσόδων το 2010 είναι ο κύριος λόγος που ανάγκασε τον κ. Γιώργο Παπακωνσταντίνου να λάβει επιπλέον μέτρα λιτότητας για το 2011.
Το στοίχημα για την Ελλάδα τα επόμενα δύο χρόνια θα είναι να επιστρέψει στην ανάπτυξη, ενώ ταυτόχρονα θα εξακολουθήσει να μειώνει τα ελλείμματα, θεωρεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις φθινοπωρινές της προβλέψεις. Τα μέτρα λιτότητας θα εξακολουθήσουν να πλήττουν την ελληνική ανάπτυξη και το 2011, χρονιά κατά την οποία το ΑΕΠ θα υποχωρήσει κατά 3%. Ωστόσο, τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης θα έρθουν το δεύτερο εξάμηνο του 2011, ενώ η επιτυχής εφαρμογή του Μνημονίου θα αποκαθιστά την εμπιστοσύνη των αγορών προς την Ελλάδα και θα βελτιώνει το γενικότερο κλίμα για τη χώρα μας. Το 2011 θα είναι η τρίτη και τελευταία χρονιά που η Ελλάδα θα βρίσκεται σε ύφεση (3%) και το 2012 η ελληνική οικονομία θα αναπτυχθεί κατά 1,1%. Για φέτος, προβλέπει ύφεση 4,25%, σε αντίθεση με την αρχική πρόβλεψη της τρόικας για ύφεση 4%. Στο μέτωπο του ελλείμματος η πρόβλεψη της Κομισιόν είναι 9,6% (ή 22,3 δισ. ευρώ) το 2010, 7,4% το 2011 (στόχος του Μνημονίου είναι 17 δισ. ή 7,6% του ΑΕΠ), ωστόσο για να επιτευχθεί η απαιτούμενη από το Μνημόνιο μείωση του ελλείμματος το 2012, (στο 6,5% του ΑΕΠ) η Κομισιόν εκτιμάει ότι θα απαιτηθούν επιπλέον μέτρα που μέχρι σήμερα δεν περιλαμβάνονται στο Μνημόνιο. Ενδιαφέρον έχει και η εκτίμηση της Κομισιόν για τους λόγους που το έλλειμμα του 2010 δεν θα κλείσει στον αρχικό στόχο του 8,1% του ΑΕΠ (ή 18,5 δισ. ευρώ).
Η διαπίστωση είναι μελαγχολική: καθώς η ελληνική οικονομία γνωρίζει πια έντονα τις οδυνηρές συνέπειες από νέα διεθνή κρίση ή διεθνή καθοδικό κύκλο, εμφανίζεται ξανά απροετοίμαστη για την αντιμετώπισή της, γιατί η χώρα μας δεν αξιοποίησε τα σημαντικά οφέλη από την ένταξή της στη ζώνη του ευρώ, τον πακτωλό των κοινοτικών πόρων και, φυσικά, το μακρόχρονο προηγούμενο ευνοϊκό ευρωπαϊκό και διεθνές οικονομικό περιβάλλον, που άρχισε μετά το 1994 και φαίνεται ότι τελείωσε το 2007. Οι παράγοντες που συνέβαλαν και στη νέα κρίση είναι πάλι οι διεθνείς τιμές – ρεκόρ του πετρελαίου και η αναταραχή στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Τώρα το κλίμα έχει αλλάξει σημαντικά. Γιατί οι αβεβαιότητες στο ευρωπαϊκό και διεθνές οικονομικό περιβάλλον, οι οποίες, όπως εκτιμάται, αναμένεται να επηρεάσουν δυσμενώς την ελληνική οικονομία, επιβεβαιώνονται από τις δυσμενείς προβλέψεις της τελευταίας έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθώς και των εκθέσεων του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου για τις εξελίξεις στη διεθνή και ευρωπαϊκή οικονομία. Οι αβεβαιότητες αυτές μπορούμε να πούμε ότι είναι πάλι «υψηλές» και η ύφεση είναι πάλι «συγχρονισμένη».
Όλα αυτά σημαίνουν ότι ίσως ευρισκόμεθα στην αρχή ενός νέου καθοδικού κύκλου στην παγκόσμια οικονομία και θυμίζουν τις γνωστούς «κύκλους Κοντράτιεφ». Έτσι, η χώρα μας εμφανίζεται να απειλείται από νέα οικονομική δίνη, από την οποία θα μπορούσε να εξερχόταν αλώβητη, αν προωθούνταν έγκαιρα οι περιβόητες διαρθρωτικές αλλαγές, βελτιωνόταν η ανταγωνιστικότητά της και ολοκληρωνόταν η δημοσιονομική εξυγίανση.
Διότι μόνο έτσι θα απελευθερώνονταν κεφάλαια για την προώθηση μεγάλων έργων υποδομής, τη δημιουργία μεγάλων επιχειρηματικών μονάδων, την προστασία του καταναλωτή, την ενίσχυση της νέας τεχνολογίας, της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας. Από την άλλη μεριά, εκτιμάται ότι η αποδυνάμωση των ρυθμών ανάπτυξης θα συνοδευθεί ξανά από στασιμοπληθωρισμό, λιτότητα και περιοριστικές οικονομικές και εισοδηματικές πολιτικές και μείωση της κατανάλωσης για να αυξηθούν τα κέρδη και να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα. Και οι Έλληνες εργατοϋπάλληλοι και φορολογούμενοι έχουν εφιαλτικά βιώματα από τέτοιες πολύχρονες περιοριστικές πολιτικές (από το 1985 έως σήμερα σχεδόν).
Ο νέος καθοδικός οικονομικός κύκλος χαρακτηρίζεται από ύφεση, επιβράδυνση της ανάπτυξης, πτώση των μετοχικών αξιών, αύξηση της ανεργίας και νέα απειλή του πληθωρισμού. Η αντιστροφή του κλίματος αυτού εξαρτάται από πολλές προϋποθέσεις που εμπεριέχουν υψηλή αβεβαιότητα, όπως αύξηση της καταναλωτικής ζήτησης, μείωση του πραγματικού εισοδήματος και αποδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής.
-------------------------------------------------------------
Μακροχρόνιες κυκλικές διακυμάνσεις
---------------------------------------------------------------------------------------------
Κύκλοι Φάση Α΄ (Άνοδος) Φάση Β΄ (Κάθοδος)
---------------------------------------------------------------------------------------------
Πρώτος 1789 – 1816 1816 – 1847
Δεύτερος 1847 – 1879 1879 - 1896
Τρίτος 1896 – 1920 1920 - 1945
Τέταρτος 1945 – 1973 1973 – 1994
Πέμπτος 1994 – 2007 2007 - 2010
Όταν, λοιπόν, επισημαίνονται από τους διεθνείς οργανισμούς τόσο πολλά ανασχετικά προβλήματα διεθνώς και ιδιαίτερα στη ζώνη του ευρώ αντιλαμβάνεται κανείς πόσο δυσοίωνες διαγράφονται οι προοπτικές για την ελληνική οικονομία.
Η κρίση αυτή, λοιπόν, βρίσκει ξανά την ελληνική οικονομία να μην έχει πλεονάσματα. Αντίθετα, εμφανίζεται να έχει υψηλό δημόσιο χρέος, που δεν επιτρέπει, μαζί με τα ελλείμματα, την εφαρμογή επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής και την προώθηση της αναγκαίας φορολογικής μεταρρύθμισης για να ανταποκριθεί στον ευρωπαϊκό φορολογικό ανταγωνισμό.
Ύστερα, παρά τον υπερδιπλάσιο ρυθμό ανάπτυξης σε σύγκριση με εκείνο της ευρωζώνης, η χώρα μας δεν έχει τη δυνατότητα περαιτέρω ενίσχυσης της ανάπτυξης, της απασχόλησης και ανταγωνιστικότητας, αφού δεν προωθήθηκαν εγκαίρως και δεν προωθούνται οι αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές. Και είναι γνωστό ότι σε περίοδο ύφεσης και διεθνούς κρίσης είναι σχεδόν αδύνατο να γίνουν όσα δεν έγιναν όταν το εγχώριο και διεθνές περιβάλλον ήταν προκλητικά ευνοϊκότερο.
Δυστυχώς, ουδέποτε σχεδόν η εφαρμοσθείσα οικονομική πολιτική δεν παρέσχε «αγκυροβόλιο» για τους εργαζόμενους, τους φορολογούμενους, τους καταναλωτές και τους επιχειρηματίες. Γιατί στο βωμό των κομματικών σκοπιμοτήτων και της διατήρησης με κάθε τρόπο της εξουσίας θυσιάζονταν τα συμφέροντα της χώρας μας.
Δεν θα ήταν υπερβολή αν αναφέραμε ότι η διάθεση πολύτιμων εθνικών κεφαλαίων χωρίς να πιάνουν τόπο ή, όπως λένε οι οικονομικοί νόμοι, χωρίς να έχουν έστω κι έναν ελάχιστο συντελεστή απόδοσης, είναι η βασική κακοδαιμονία της ελληνικής οικονομίας και η κυριότερη αιτία της μόνιμης παθογένειάς της.
Το εκπληκτικό είναι ότι τις δυσμενείς συνέπειες της φιλέκδικης αυτής συμπεριφοράς των οικονομικών νόμων από τη σπάταλη διαχείριση των δημόσιων πόρων τίς πλήρωσαν μόνον και αποκλειστικά οι Έλληνες εργατοϋπάλληλοι και οι φορολογούμενοι και όχι, φυσικά, οι εκάστοτε διαχειριστές, οι οποίοι πάντοτε σχεδόν ανταμείβονταν στις εκλογές με την ανάδειξή τους στο αξίωμα του πρωθυπουργού, του υπουργού, του υφυπουργού και του βουλευτή.
Σημειώνεται ότι η διαχείριση των εθνικών πόρων δεν γινόταν ποτέ στη χώρα μας με βάση την οικονομική αυτή αρχή, δηλαδή να πιάνουν οπωσδήποτε τόπο οι δημόσιες δαπάνες.
Για το λόγο αυτό ο Εμμ. Ροϊδης είχε καταγγείλει τη σπάταλη αυτή διαχείριση προ πολλών δεκάδων ετών με την επισήμανση ότι «η Ελλάς εδαπάνησε άπαν το χρήμα του λαού αντί έργων χρησίμων εις συντήρησιν κοπαδίου κομματικών κηφήνων, χάριν των οποίων στέργει την πενίαν, την κακοπραγίαν, την ασημότητα και τους εμπαιγμούς το κόσμου όλου…»!
Γίνεται, λοιπόν, σαφές ότι η καθυστέρηση στην προώθηση τολμηρών ρυθμίσεων έχει εξελιχθεί σε εφιάλτη για τη χώρα, αφού πρέπει να γίνουν πρωτόγνωρες σε σκληρότητα παρεμβάσεις στην οικονομία. Οι δυσμενείς προβλέψεις διεθνών οργανισμών (ΔΝΤ, ΟΟΣΑ, Ευρωπαϊκή Επιτροπή) για επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης του ΑΕΠ και για ύφεση στην ευρωπαϊκή και την αμερικανική οικονομία, οι δυσμενείς εξωγενείς παράγοντες που κάνουν επισφαλή τη σταθερότητα των τιμών και επιδεινώνουν τις εξελίξεις στην ελληνική οικονομία, την οποία έτσι τα χρόνια διαρθρωτικά προβλήματα την καθιστούν συνεχώς ευάλωτη σε κρίσεις κυρίως από εξωγενείς παράγοντες και αβεβαιότητες.
Η διαπίστωση αυτή επιβεβαιώνεται συνεχώς από το 1973 έως σήμερα.
(* Δημήτρης Στεργίου: Δημοσιογράφος – συγγραφέας από την Παλαιομάνινα. Διετέλεσε διευθυντής Σύνταξης του «Οικονομικού Ταχυδρόμου» και της «Απογευματινής, διευθυντής του «Ελεύθερου Τύπου της Κυριακής» και επί τριάντα χρόνια στέλεχος, αρθρογράφος, αναλυτής και σχολιαστής στις εφημερίδες «Βήμα» και «Νέα»)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τι λες γι αυτό αγαπητό Ξηρόμερο