Τα 6 αρχαία Θέατρα της Αιτωλοακαρνανίας

Ο Νομός Αιτωλοακαρνανίας διακρίνεται για τον Αχελώο, την ελιά του και τα καπνά του. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η κληρονομιά του σταματάει εκεί.

Μετά την Γέννηση της Ελληνικής Δημοσιογραφίας  την γέννηση της Δημοκρατίας ( Κοινό των Αιτωλών), η Αιτωλοακαρνανία μπορεί να περηφανεύεται, γιατί είναι ο Νομός με τα περισσότερα αρχαία Θέατρα στην Ελλάδα, έξι (6) τον αριθμό.

Τα αρχαία Θέατρα του Νομού μας βρίσκονται στη Στράτο, στις Οινιάδες, στην Καλυδώνα, στη Νέα Μακύνεια, στη Πλευρώνα και στο Αμφιλοχικό Άργος. Πρέπει εδώ να τονιστεί ότι θεωρείται βέβαιο ότι το Θέρμο, η πρωτεύουσα των Αιτωλών διαθέτει Θέατρο, πλην όμως δεν έχουν γίνει ακόμη οι απαραίτητες ανασκαφές. 

ΣΤΡΑΤΟΥ: Το μεγαλύτερο σε χωρητικότητα

Το αρχαίο Θέατρο της Στράτου χρονολογείται στο τέλος του 4ου αιώνα π.Χ. και είναι το μεγαλύτερο σε χωρητικότητα του Νομού Αιτωλοακαρνανίας (περίπου 7.000 θεατές). Βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα της αρχαίας πόλης Στράτου (άλλοτε πρωτεύουσα των Ακαρνάνων) και έχει θέα τον ποταμό Αχελώο και την κοιλάδα του.

Το θέατρο συνδεόταν με βαθμιδωτό δρόμο με την αρχαία πόλη, ενώ είναι δομημένο από γκριζοπράσινους ντόπιους ψαμμιτόλιθους. Η κρηπίδα της περιφέρειας της.....

ορχήστρας και ο αποχετευτικός αγωγός είναι κατασκευασμένα από λευκό ασβεστόλιθο. Αξιοσημείωτο επίσης ότι το Θέατρο είναι σκαλισμένο ολόκληρο σε φυσικό βράχο.

Το κοίλο διαιρείται με 12 κλίμακες σε 11 κερκίδες. Σώζονται μέχρι και σήμερα τουλάχιστον 33 σειρές εδωλίων. Σε γενικές γραμμές το Αρχαίο Θέατρο Στράτου βρίσκεται σε πολύ κακή κατάσταση.

Το θέατρο είχε εντοπίσει από το 1805 ο W. Leake.

Πρώτες ανασκαφές έγιναν από τη Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή. Στη συνέχεια το μνημείο επιχώθηκε έως τη δεκαετία του ΄90, οπότε και ολοκληρώθηκε ανασκαφικά η έρευνά του, την περίοδο 1989-1996, με τη συνεργασία της ΣΤ΄ ΕΠΚΑ Πατρών (Δρ. Λάζαρος Κολώνας) και του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου (καθηγ. Ε.-L. Schwandner).

ΟΙΝΙΑΔΩΝ: Το πιο καλά διατηρημένο

Το αρχαίο Θέατρο Οινιαδών κρατά τις ρίζες της ιστορίας του από τον 4ο αιώνα π.Χ και είναι το πιο καλά διατηρημένο από τα 6 Αρχαία Θέατρα της Αιτωλοακαρνανίας. Βρίσκεται κοντά στην Αγορά της αρχαίας πόλης, όπου πρωτοκατασκευάστηκε από τους Αθηναίους.

Το Θέατρο δέχτηκε κάποιες μετασκευαστικές επεμβάσεις από τον Μακεδόνα Φίλιππο τον Ε”, ενώ το 167 π.Χ οι Ρωμαίοι επεμβαίνουν ελαφρώς στη διαμόρφωσή του.

Έχει εκπληκτική θέα στις γύρω πεδινές εκτάσεις, στην παλιά κοίτη του Αχελώου ποταμού και τις παράκτιες περιοχές. Είναι χωρητικότητας 5.000 περίπου θεατών.

Το κοίλο του Θεάτρου είναι μεγαλύτερο από ένα ημικύκλιο και αποτελείται από 28 σειρές εδωλίων, εκ των οποίων διατηρούνται μόνο 19. Διαιρείται με 12 κλίμακες σε 11 κερκίδες χωρίς διάζωμα. Η ορχήστρα του θεάτρου (διαμέτρου 16,14μ.) σώζεται σε άριστη κατάσταση, όχι όμως και η σκηνή, από την οποία είναι ορατά μόνο τα θεμέλια του προσκηνίου (21,89μ.) και των δύο παρασκηνίων (5χ5,62μ. το καθένα, ανατολικά και δυτικά της σκηνής).

Χαρακτηριστικό του Θεάτρου η πολύ καλή ακουστική του.

Η πρώτη έρευνα πραγματοποιήθηκε το 1900 από τον Αμερικανό αρχαιολόγο B. Powell, όταν και αποκαλύφθηκε η σκηνή, η ορχήστρα και το ήμισυ του κοίλου. Τον Μάιο του επόμενου έτους αποκαλύφθηκαν οι ενεπίγραφες λιθόπλινθοι με (απελευθερωτικές) επιγραφές στο νοτιοδυτικό τμήμα του κοίλου. Το 1987 αποκαλύφθηκαν όλα τα τμήματά του από την ΕΠΚΑ Πατρών, ενώ ακολούθησε πλήρης καθαρισμός του περιβάλλοντα χώρου. Το 2002-2006 έγινε συντήρηση με ανάταξη τμημάτων του Θεάτρου.

Θεατρικές παραστάσεις φιλοξενούνται ακόμη μέχρι σήμερα στο Αρχαίο Θέατρο Οινιαδών, ενώ αρκετές φορές φιλοξενούνται και μουσικές συναυλίες. Όλα αυτά στο πλαίσιο του Φεστιβάλ του Δήμου Οινιαδών που αναβιώνει από το 1986. Πρώτο έργο που παρουσιάστηκε στο Θέατρο το 1986 ήταν το «Αχαρνής» του Αριστοφάνη.

ΚΑΛΥΔΩΝΑΣ: Το πιο… περίεργο

Για το αρχαίο Θέατρο της Καλυδώνας δεν έχει καθοριστεί επίσημα χρονολογία κατασκευής, αλλά αν υπολογίσουμε ότι όλα τα υπόλοιπα αρχαία Θέατρα στην Ελλάδα χτίστηκαν περίπου στο ίδιο διάστημα, τότε (αυθαίρετα) μπορούμε να υποθέσουμε ότι και το Θέατρο της Καλυδώνας χρονολογείται στον 3ο – 4ο αιώνα π.Χ.

Το χαρακτηριστικό του είναι ότι έχει ορθογώνια ορχήστρα (16×14μ. περίπου) και οι 26 σειρές εδωλίων του (από ψαμμιτικούς λίθους) είναι διατεταγμένες σε σχήμα Π, κάτι που του έδωσε το χαρακτηριστικό όνομα: «Βουλευτήριο Καλυδώνας»!

Μπροστά από τη σκηνή, η αποκάλυψη ορθογώνιων τόρμων υποδεικνύει την ύπαρξη θυρών προς το προσκήνιο, στο οποίο θα πρέπει να υπήρχαν δώδεκα (12) κίονες ιωνικού ρυθμού, από τους οποίους σώθηκαν μόνο οι έξι (6).

Μπροστά από το προσκήνιο αποκαλύφθηκε στις ανασκαφές αγωγός, ο οποίος επικοινωνούσε με τετράγωνη δεξαμενή αποθήκευσης νερού. Περιμετρικά της σκηνής και του προσκηνίου έχει έλθει στο φως ένας μεγάλος αριθμός από κεραμίδες, στοιχείο ενδεικτικό για την ύπαρξη στέγης.

Το αρχαίο Θέατρο της Καλυδώνας εντοπίστηκε κοντά στο 1960, κατά την κατασκευή της Ε.Ο. Αντιρρίου – Ιωαννίνων. Βρίσκεται στον λόφο του Λαφρίου, όπου βρίσκονται επίσης το ιερό της Αρτέμιδος και του Απόλλωνος Λαφρίου.

Οι νεότερες έρευνες στο μνημείο ξεκίνησαν το 2001 και συνεχίστηκαν έως το 2003, αρχικά σε συνεργασία του Ινστιτούτου της Δανίας με την «Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία» και εν συνεχεία με την Ελληνική Αρχαιολογική Υπηρεσία υπό τη διεύθυνση του Δρ. Λάζαρου Κολώνα. Η ανασκαφή του ολοκληρώθηκε πριν 1 περίπου χρόνο και δείχνει ότι η ορχήστρα είχε σκηνικό οικοδόμημα. Βρέθηκε επίσης ένας τοίχος που ανήκει στο προσκήνιο και διατηρεί στοιχεία θυραίων ανοιγμάτων και κιονοστοιχίας

ΜΑΚΥΝΕΙΑΣ: Με θέα την Γέφυρα Ρίου – Αττιρρίου

Το αρχαίο Θέατρο Μακύνειας βρίσκεται σε ένα μικρό πλάτωμα στην ακρόπολη της αρχαίας Μακύνειας. Από τα εδώλια του θεάτρου μπορεί κανείς να θαυμάσει την θέα προς τον Πατραϊκό και Κορινθιακό κόλπο, τη Γέφυρα Ρίου – Αντιρρίου, αλλά και τα βουνά της Αχαΐας, Παναχαϊκό και Ερύμανθο.

Διασώζεται μέχρι και σήμερα το τοξοειδές κοίλο του και 14 σειρές εδωλίων (χωρίς διάζωμα και κλίμακες) και πιστεύεται ότι χρησιμοποιούταν και ως βουλευτήριο. Έχει επίσης αποκαλυφθεί η ορχήστρα και στοιχεία της σκηνής. Το υλικό που είχε χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή του είναι ψαμμιτόλιθος.

Στο υψηλότερο σημείο του θεάτρου υπήρχαν τρεις ευθύγραμμες και παράλληλες σειρές καθισμάτων με στηρίγματα στην πλάτη, όπου προφανώς κάθονταν οι επίσημοι, ενώ μπροστά από αυτές υπήρχε πέτρινος θρόνος για το τιμώμενο πρόσωπο.

Το θέατρο ήρθε στο φως τη δεκαετία του ’80 κατά τη διάρκεια εργασιών καθαρισμού της αρχαίας πόλης από την αρμόδια τότε ΣΤ” ΕΠΚΑ Πατρών.

Ακόμη σήμερα σχεδόν κάθε χρόνο διοργανώνονται παραστάσεις, αλλά και (αρκετές φορές) συναντήσεις πολιτών της περιοχής.

ΠΛΕΥΡΩΝΑΣ: Το θέατρο – οχυρό

Το αρχαίο Θέατρο Πλευρώνας βρίσκεται σε επαφή με τη δυτική πλευρά της οχύρωσης της Νέας Πλευρώνας και σε απόσταση 130 μ. περίπου από την κεντρική πύλη. Πρόκειται για ένα από τα πιο ενδιαφέροντα αρχαία Θέατρα, τόσο λόγω της μοναδικής θέας προς τη Λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου, όσο και της κατασκευαστικής του ιδιαιτερότητας.

Το προσκήνιό του έχει διαταχθεί μπροστά και σε επαφή με το τείχος, το κοίλο βλέπει προς τα δυτικά, ενώ τη λειτουργικότητα της σκηνής του θεάτρου συμπληρώνει ο πύργος 3 (6,5×3,3μ). Ο πύργος αυτός σώζεται σε ύψος 5,70μ. περίπου, δηλαδή θα πρέπει να αποτελούσε βοηθητικό χώρο της σκηνής και των παρασκηνίων. Οι πάροδοι του θεάτρου ήταν πλάτους 2,40 μ. με ιδιαίτερα χαρακτηριστικούς διαδρόμους.

Η ορχήστρα του θεάτρου (διαμέτρου 11,60 μ.) είναι διαμορφωμένη με χώμα στο φυσικό έδαφος. Υπολογίζεται πως θα είχε 25-30 σειρές εδωλίων. Ορατές είναι μόνο 16.

Τα εδώλια σε αρκετά σημεία είναι κατασκευασμένα από ορθογώνιους λαξευμένους λίθους, ενώ σε άλλα είναι λαξευμένα στο φυσικό βράχο.

Η σημερινή κατάσταση του Θεάτρου είναι ικανοποιητική, ενώ δεν αντιμετωπίζει ιδιαίτερα προβλήματα στατικότητας.

ΑΜΦΙΛΟΧΙΚΟΥ ΑΡΓΟΥΣ – Το άγνωστο

Το αρχαίο Θέατρο του Αμφιλοχικού Άργους είναι το πιο άγνωστο απ” όλα τα προηγούμενα. Εξάλλου μέχρι και σήμερα δεν έχουν γίνει ολοκληρωμένες έρευνες ή και ανασκαφές για να γνωρίζουμε πολλά.

Βρίσκεται σε μια ελαιόφυτη ιδιοκτησία (κληρονόμων Χούτα) σε απόσταση 12 χλμ. από την Αμφιλοχία κοντά στον σημερινό οικισμό Καινούργιο Αμπελακίων.

Την… θέση του πρόδωσε η ύπαρξη 2-3 λαξευτών τοίχων των εδωλίων που βρέθηκαν το 1916 (Κ.Α.Ρωμαίος).

Πηγές (μεταξύ άλλων): diazoma.gr, archaiologia.gr, wikipedia, website πρώην Νομαρχίας Αιτωλοακαρνανίας, Περιοδικό Στρατόσφαιρα

 http://agriniovoice.gr