Σεβασμός, έννοια προς εξαφάνιση;

Περπατώντας για τη δουλειά, πέρασα μπροστά από ένα γυμνάσιο. Παρατήρησα «κουβάρια» παιδιών να αγκαλιάζονται και να φιλιούνται, ενώ λίγο πιο πέρα ο γυμναστής παρέδιδε μάθημα. Μπήκα στο λεωφορείο και παρατήρησα έναν ηλικιωμένο κύριο που έστεκε όρθιος υπομονετικά, ενώ μια παρέα νεαρών είχε απλωθεί φαρδιά πλατιά στα καθίσματα, όλοι μ’ ένα ζευγάρι ακουστικά στ’ αυτιά.  Μπήκα στο ασανσέρ ενός μεγάλου βιβλιοπωλείου μαζί με δυο έφηβες και άκουσα τη μια να λέει στην άλλη : «Μη σε νοιάζει ρε, ο γέρος μου θα μου δώσει, είναι πολύ κουλ.»

Έκανα, λοιπόν, την αναπόφευκτη αναδρομή στο παρελθόν. Ουδεμία σύγκριση υπήρχε! Γιατί; Τι φταίει και δεν υπάρχει πια ο σεβασμός?

Η έννοια του σεβασμού τυπικά για πολλούς από εμάς ισοδυναμεί με την πειθαρχία και τους τρόπους σωστής συμπεριφοράς. Στην πραγματικότητα όμως ο σεβασμός είναι μια έννοια πολύ πιο σύνθετη. Είναι ένα αίσθημα έμφυτο στον άνθρωπο, συγγενές με την αγάπη, ένα αίσθημα θαυμασμού, αλλά και εκτίμησης, που δείχνεις στο πρόσωπο κάποιου αναγνωρίζοντας σε αυτό στοιχεία ηθικής και αξίες. Παράλληλα, όμως, ο σεβασμός περικλείει και ένα είδος φόβου, απαραίτητου, ώστε να δημιουργούμε υγιείς σχέσεις. Για το λόγο αυτό άλλωστε, ο σεβασμός βρίσκεται ψηλά στο βάθρο των αξιών.

Η διαπαιδαγώγηση των παιδιών, μια φιλία, ένας έρωτας, ένας γάμος, ακόμη και οι επαγγελματικές και κοινωνικές σχέσεις στηρίζονται πάνω στον αμοιβαίο σεβασμό, δίχως την ύπαρξη του οποίου είναι καταδικασμένες στην αποτυχία. Πάρα ταύτα, διακρίνουμε, μέσα από πολλά καθημερινά παραδείγματα, πως η έννοια αυτή τείνει να εκλείψει από την σημερινή κοινωνία. Φταίμε εμείς οι ίδιοι; Φταίει το πολιτικό μας σύστημα; Φταίει το υπάρχον εκπαιδευτικό σύστημα; Φταίει η απομάκρυνση από τις παραδοσιακές οικογενειακές αρχές και αξίες;

Όπου και αν στρέψει κανείς την προσοχή του θα ακούσει έντονους προβληματισμούς και διαμαρτυρίες για τις διαπροσωπικές σχέσεις. Ίσως, διότι η άρρηκτα συνδεδεμένη με την ευτυχία έννοια του σεβασμού έχει καταλήξει να αποτελεί μια παρωχημένη έννοια και δη για πολλούς ανύπαρκτη. Ίσως, διότι ο σεβασμός δεν περιορίζεται, όπως πολλοί καταλήγουν να υποστηρίζουν, σε τρόπους καλής συμπεριφοράς και σε πληθυντικό ευγενείας, αλλά στην σκέψη, στην πράξη, στο συναίσθημα, στον τρόπο που κοιτάμε και ακούμε κάποιον, στην αξιολόγηση ενός ανθρώπου.

Ο PASCAL έχει χαρακτηριστικά πει για το σεβασμό: «Το πρώτο αποτέλεσμα της αγάπης, είναι η έμπνευση ενός μεγάλου σεβασμού». Στηριζόμενοι σε αυτά τα λόγια, καταλαβαίνουμε πως σέβεται κανείς και τιμά αυτόν που αγαπά. Από μικρός, λοιπόν, ο άνθρωπος αναζητά την αγάπη, αυτή τον εμπνέει. Και, καθώς φουντώνει η αγάπη του, αναπτύσσεται και ο σεβασμός προς αγαπημένα πρόσωπα. Αυτή η αγάπη έχει την δύναμη από τη μια να μας συγκρατεί και από την άλλη να μας ωθεί σε δημιουργία. «Το παιδί πού αγαπιέται, βρίσκει τη δύναμη να αγαπήσει, να σεβαστεί και να προχωρήσει στη ζωή».

Ο σεβασμός αποτελεί ένα θαυμάσιο μέσον αγωγής και βοήθειας στην ανύψωση του ανθρώπου και στην καλλιέργεια των διαπροσωπικών σχέσεων και, επί τούτου, πρέπει να είναι ένας από τούς κύριους στόχους της αγωγής των παιδιών. Η αγωγή αυτή συνεπάγεται της έμπνευσης και για να εμπνεύσει κανείς τον σεβασμό στα παιδιά, πρέπει πρώτα να τον βιώσει. Δεν μπορείς να δώσεις κάτι πού δεν το ζεις.

Δίνοντας αξία στον εαυτό μας, δίχως να υποτιμούμε τις δυνατότητες μας, εστιάζοντας σε θετικά γνωρίσματα και αναγνωρίζοντας τις αδυναμίες μας, αλλά και μένοντας σταθερά σε αξίες, μην κάνοντας εκπτώσεις σε ζητήματα ηθικής, σεβόμενοι το προσωπικό μας περιβάλλον μπορούμε να καλλιεργήσουμε τον αυτοσεβασμό. Το θεμέλιο λίθο ,δηλαδή, κάθε αρετής αλλά και τον βασικό πυλώνα για την μακροημέρευση των κάθε είδους σχέσεων μας. Ας μην ξεχνάμε, λοιπόν, πως ο σεβασμός εμπνέεται, δεν επιβάλλεται και ότι κανένας δε βαδίζει μόνος του, ό,τι στέλνουμε στη ζωή των άλλων, επιστρέφει στη δική μας