Το Μεσολόγγι εύγνωμον προς τους Ελληνόβλαχους, προς τα «Παιδιά της Σαμαρίνας»…

Αφιέρωμα  από έναν απόγονο Ελληνοβλάχων που έπεσαν κατά την Έξοδο του Μεσολογγίου, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό και ένα συγκινητικό έγγραφο στις 16 Απριλίου 1826  για την πτώση του Μεσολογγίου



Πίνακας για την ηρωική Έξοδο

 

Του Δημήτρη Στεργίου

 

Κάθε χρόνο, καθώς πλησιάζουν οι Εορτές της Εξόδου του Μεσολογγίου, αισθάνομαι ένα δέος για την υπέρτατη αυτή θυσία των ηρώων προγόνων μας, αλλά και ενισχύονται ακόμα περισσότερο οι αναμνήσεις μου από τη διαμονή μου στην ιερή αυτή πόλη ως μαθητή του Γυμνασίου της Παλαμαϊκής Σχολής Μεσολογγίου για τον ακόλουθο λόγο: ήμουνα σημαιοφόρος (πρώτος στη βαθμολογία μαθητής) στις παρελάσεις ως συμμετοχή του Γυμνασίου στις Εορτές της Εξόδου (στη φωτογραφία κατάθεση στεφάνου στον Τύμβο των Ηρώων στις Εορτές της Εξόδου το 1961). Τα χρόνια περνούσαν, αλλά πάντοτε συγκέντρωνα ιστορικό υλικό που αφορά το Μεσολόγγι, για το οποίο έχω τις καλύτερες αναμνήσεις ως έφηβος.


Χαιρετισμός του Γιάννη Μαρκόπουλου και του γράφοντος προς τους χιλιάδες επισκέπτες στις πολιτιστικές εκδηλώσεις στην Παλαιομάνινα (18 Αυγούστου 2001), όπου ο διάσημος μουσικοσυνθέτης παρουσίασε το γνωστό έργο του «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» του Διονυσίου Σολωμού με συναυλία 11^ο περίπου συνεργατών του

 

Δεν ξέχασα ποτέ το Μεσολόγγι. Απόδειξη ότι ως πρόεδρος του μη κερδοσκοπικού σωματείου «Εταιρεία Φίλων των Μνημείων της Παλαιομάνινας», το οποίο ίδρυσα το 1997 για τη διάσωση, ανάδειξη και αξιοποίηση της πλούσιας πολιτιστικής κληρονομιάς του χωριού μου, διοργάνωσα, στο πλαίσιο των πολιτιστικών εκδηλώσεων της Παλαιομάνινας, δύο αφιερώματα στο Μεσολόγγι. Το πρώτο διοργανώθηκε το 2001 (18 Αυγούστου), με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 180 χρόνων από την έναρξη της Επανάστασης του 1821, με την πολυάνθρωπη συναυλία του Γιάννη Μαρκόπουλου, ο οποίος, μετά το Μέγαρο Μουσικής, ανέβασε στην Παλαιομάνινα το γνωστό μουσικό εκπληκτικό έργο του «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» του Διονυσίου Σολωμού.
Με την υπόσχεση και υλοποίηση της απόφασης αυτής του δημάρχου της Ιεράς Πόλεως του Μεσολογγίου, το Μεσολόγγι εμφανίσθηκε εύγνωμον προς τους Ελληνοβλάχους προγόνους. Το 2012 όμως η τότε και η σημερινή ηγεσία των Ελληνοβλάχων, η οποία εκφράζεται από την Πανελλήνια Ομοσπονδία Συλλόγων Βλάχων (ΠΟΠΣΒ), εμφανίσθηκε αγνώμων για την υπέρτατη θυσία των Εξοδιτών της 10ης Απριλίου του 1826.
Με την τότε απόφαση της ΠΟΠΣΒ επελέγη η περιοχή των … Μετεώρων, όπως και και τώρα το Μέτσοβο, για πολλοστή φορά, και όχι ηρωικός Βόλος και ο Αλμυρός!!!
Μετά από όλα αυτά τα συγκινητικά και προκλητικά, με την ευκαιρία των Εορτών της Εξόδου του Μεσολογγίου, με συγκίνηση κάνω αυτό το αφιέρωμα στο ιερό Μεσολόγγι, με πλούσιο φωτογραφικό υλικό.

Με διάφορες προφάσεις η τότε και η σημερινή ΠΟΠΣΒ απέρριψε την πρόταση της Εταιρείας Φίλων των Μνημείων της Παλαομάνινας, δηλαδή τη δική μου, ως προέδρου τότε, να διοργανωθεί το 28ο Αντάμωμα των Εληνοβλάχων στην Παλαιομάνινα κα το Μεσολόγγι, ως υπέρτατη ευγνωμοσύνη στους ηρωικούς Εξοδίτες, μεταξύ των οποίων ήταν δεκάδες Ελληνόβλαχοι της Ακαρνανίας ( και προπάππους μου!) και τα γνωστά Βλαχόπουλα, «Παιδιά της Σαμαρίνας».

«Τα Παιδιά της Σαμαρίνας» στην Παλαιομάνινα στις πολιτιστικές εκδηλώσεις (29 Ιουλίου του 2006), όπου συναντήθηκαν με αρματωμένους Μεσολογγίτες

Το δεύτερο αφιέρωμα διοργανώθηκε στο πλαίσιο πάλι των πολιτιστικών εκδηλώσεων του 2006 (29 Ιουλίου) με συναυλία του Λάκη Χαλκιά, όταν, σε συνεργασία με το Δήμο της Ιεράς Πόλεως του Μεσολογγίου, όμιλος αρματωμένων Μεσολογγιτών ήρθε στην Παλαιομάνινα για να συναντήσει ύστερα από 180 χρόνια τα  βλαχόπουλα «Παιδιά της Σαμαρίνας» που έπεσαν κατά την Έξοδο του Μεσολογγίου (είχε προσκληθεί ο πολιτιστικός σύλλογος και άλλοι εκπρόσωποι της ηρωικής Σαμαρίνας). Τότε, από το βήμα των εκδηλώσεων πρότεινα στον τότε δήμαρχο της Ιεράς Πόλεως του Μεσολογγίου να στήσει ένα μνημείο στον Κήπο των Ηρώων  για τους Ελληνόβλαχους που έπεσαν κατά την ηρωική Έξοδο (μεταξύ των οποίων ήταν και παππούς μου!) και ιδιαίτερα για τα «Παιδιά της Σαμαρίνας». Ο δήμαρχος υποσχέθηκε ότι θα ανταποκριθεί στο αίτημα αυτό, Όπερ και εγένετο.

 

Η «Γενική Εφημερίς της Ελλάδος» για την πρώτη του Μεσολογγίου.

 

Πίνακας για τους
«Ελεύθερους Πολιορκημένους»

Παραθέτω από το αρχείο ένα έγγραφο – δημοσίευμα της «Γενικής Εφημερίδος της Ελλάδος (αριθμός φύλλου 55,  24 Απριλίου 1826), το οποίο αναφέρεται στην πτώση του Μεσολογγίου.
«Η Διοίκησις, μαθούσα την πτώσιν του Μεσολογγίου, εξέδωκε την ακόλουθον πρόσκλησιν εις το Ελληνικόν Έθνος:
«Προσωρινή Διοίκησης της Ελλάδος, ο Πρόεδρος του Εκτελεστικού:
Έν μέγα δυστύχημα κατελύπησεν όλων τα καρδίας. Το Μεσολόγγιον, το οποίον πέντε ήδη χρόνους αντεστάθη ευτυχώς κατά των βαρβάρων, έπεσε τελευταίον εις την εξουσίαν του Αιγυπτίου εχθρού, και ήδη αυτό το προπύργιον της ελληνικής ελευθερίας δεν παριστάνει, ειμή ένα σωρόν ερειπίων. Αλλά αυτά τα ερείπια και αι σκιαί εκείνων, όσοι ετάφησαν υποκάτω εις αυτά, αφού υπερησπίσθησαν μέχρι τελευταίας στιγμής το φρούριον, λαλούν εις τας καρδίας των Ελλήνων και ζητούν εκδίκησιν δια το αίμα τόσων αθώων ψυχών των ηρώων της ελευθερίας. Όσοι δε διέφυγον με τα όπλα εις τας χείρας τον όλεθρον, είναι λαμπρόν παράδειγμα ηρωικής ανδρείας και σταθερότητος.
Έλληνες!  Αντί να σας τρομάξη η φήμη αυτής της δυστυχίας, ας αυξήση τας δυνάμεις σας εμπνέουσαν εις τας καρδίας  δικαίαν εκδίκησιν κατά του εχθρού σας, όσυις από την φθοράν με την οποίαμ ηγόρασε την νίκην, θέλει πληροφορηθή πόσον αίμα πρέπει να χύση, εάν επιμείνη ακόμη εις τον κατά της Ελλάδος σκοπόν του, και θέλει ιδή τελευταίον ματαιουμένας  τα ελπίδας του.
Τρέξατε, λοιπόν, εις τα όπλα όλοι χωρίς εξαίρεσιν εναντίον του κοινού εχθρού και μην υποφέρετε ουδέ επί στιγμήν να πατή το έδαφος, το οποίον ελάμπρυναν μιαν φοράν οι πρόγονοί σας, και το οποίον και υμείς εβάψατε απ΄ αρχής του αγώνος με τα πολύτιμα αίματά σας.
Η Διοίκησις έλαβεν όλα τα μέτρα υπέρ της κοινής σωτηρίας, αλλά πρέπει να συντρέξετε και υμείς εις τους σωτηρίους σκοπούς της, υποτασσόμενοι εις τας διαταγάς της, προ πάντων δε η ένωσις και η ομόνοια ας οδηγή τους αγώνας σας, και τότε οι βάρβαροι της Ασίας και Αφρικής, θέλουν εύρη τον τάφον των εις την Ελλάδα.
Συλλογιζόμενοι πόσον είναι πολύτιμος η ελευθερία, πόσα καλά, πόσην ευτυχίαν υπόσχεται εις τα τέκνα της Ελλάδος, τρέξατε να αγωνισθήτε ειλικρινώς υπέρ αυτής καθώς και εις την αρχήν του αγώνος ετρέξατε, και θέλετε απολαύσει την αξίαν αμοιβήν των κόπων σας.
Η Διοίκησις ήτις θέλει διευθύνει τους αγώνας σας ωρκίσθη ή να ιδή στερεωμένην την ελευθερίαν της πατρίδος ή να ταφή υπό τα ερείπιά της. Με τοιαύτην απόφασιν, όταν παρουσιάσετε τα στήθη σας εις τον εχθρόν θέλετε νικήσει, και θέλετε στερεώσει δια πάντα την ελευθερίαν της.
Τη 16 Απριλίου 1826, εν Ναυπλίω. Εν απουσία του Προέδρου, Ο Αντιπρόεδρος,  Γκίκας Μπότασης, Ο προσωρινός Γενικός Γραμματεύς , Γ. Πραϊδης».

Η ηρωική Έξοδος του Μεσολογγίου και τα διδάγματά της.

Το Σάββατο του Λαζάρου προς Κυριακή των Βαϊων ο Ελληνισμός και το Μεσολόγγι γιορτάζει την ηρωική «Έξοδο των Πολιορκημένων» του Μεσολογγίου, ως φόρο τιμής σε όλους εκείνους που θυσιάστηκαν για την ανεξαρτησία της χώρας μας από τον τούρκικο ζυγό. Η θυσία του Μεσολογγίου, που επί 12 ολόκληρους μήνες αντιστάθηκε ηρωικά, προώθησε το ελληνικό ζήτημα, όσο καμιά άλλη ελληνική νίκη: πλημμύρισε τους άλλους Έλληνες και τους Ευρωπαίους με αισθήματα θαυμασμού για τους άνδρες της φρουράς του και τον ηρωικό πληθυσμό του Μεσολογγίου. Πραγματικά σπάνια συναντά κανείς στις σελίδες της ιστορίας παραδείγματα παρόμοιας υπεράνθρωπης ψυχικής αντοχής. Οι φλόγες του Μεσολογγίου θέρμαναν τις καρδιές των πολιτισμένων λαών και τους ξεσήκωσαν σε μια αληθινή σταυροφορία για την απελευθέρωση του ελληνικού έθνους. Αυτή η θυσία έκανε τον εθνικό μας ποιητή Διονύσιο Σολωμό να την εξάρει με το γνωστό του στίχο:

 

"Τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι".

 

 Το Δεκέμβριο του 1825 άρχιζε η δεύτερη φάση της πολιορκίας όταν ο Ιμπραήμ έφτασε στο Μεσολόγγι με ισχυρή δύναμη (10.000 άνδρες), αποφασισμένος να το καταλάβει. Μετά την απόρριψη από τους πολιορκούμενους της πρότασής του για παράδοση, η πολιορκία έγινε στενότερη και από το Φεβρουάριο οι πολιορκούμενοι πιέζονταν από τις επιθέσεις των Αιγυπτίων και από την πείνα. Τα νησάκια της λιμνοθάλασσας, προπύργια του Μεσολογγίου, έπεσαν στα χέρια του εχθρού, εκτός από την Κλείσοβα, που η νίκη των Ελλήνων υπήρξε θριαμβευτική. Οι πολιορκούμενοι μάταια περίμεναν την ενίσχυσή τους από το Ναύπλιο, και η προσπάθεια του ελληνικού στόλου να λύσει την πολιορκία από τη θάλασσα αποδείχτηκε αδύνατη. Μόνη λύση μέσα σε αυτές τις συνθήκες, που διαρκώς χειροτέρευαν, απέμεινε η έξοδος.

 

Το μεσημέρι της 10ης Απριλίου καταρτίστηκε το σχέδιο και το δειλινό άρχισαν όλοι να μαζεύονται στις προσδιορισμένες θέσεις. Κατά τις 6.30 ακούστηκε επάνω στο Ζυγό η ομοβροντία του ελληνικού επικουρικού σώματος, που είχε φθάσει από τη Δερβέστικα. Όταν νύχτωσε οι περισσότεροι της φρουράς είχαν βγει έξω από την πόλη και περίμεναν το σύνθημα του ξεκινήματος. Το σχέδιό τους όμως προδόθηκε και οι Τουρκοαιγύπτιοι άρχισαν να τους κτυπούν με πυκνά πυρά κανονιών και τουφεκιών. Τελικά, οι Έλληνες αποφάσισαν να κινηθούν,  όρμησαν οι άνδρες των δύο πρώτων σωμάτων με τα γιαταγάνια και τα σπαθιά τους επάνω στις εχθρικές γραμμές. Καμιά δύναμη δεν ήταν ικανή να αναχαιτίσει το χείμαρρο εκείνο των απελπισμένων. Ο καθένας τους κοίταζε πως να ανατρέψει τα εμπόδια που βρίσκονταν μπροστά του και να περάσει. Εκείνη τη στιγμή ακούστηκε από το τρίτο σώμα των γυναικοπαίδων η φωνή "οπίσω, οπίσω, μωρέ παιδιά!" και αποχωρίστηκαν μερικοί από τα δύο πρώτα σώματα. Η σύγκρουση ήταν φονικότατη. Οι Έλληνες ανατρέπουν όποιον βρουν μπροστά τους και προχωρούν αφήνοντας πίσω πολλούς νεκρούς. Την πορεία τους συνόδευσαν δύο εκρήξεις από την πόλη. Η πρώτη από την έκρηξη των υπονόμων και η άλλη από την ανατίναξη της πυριτιδαποθήκης από τον ηρωικό Χρήστο Καψάλη. Οι Έλληνες είχαν απώλειες και από τους κρυμμένους στα διάφορα υψώματα και τις χαράδρες Αλβανούς.
Είχε αρχίζει να γλυκοχαράζει η Κυριακή των Βαΐων, όταν η μάχη έπαψε. Εκεί επάνω μόνο, στην κορυφή του Ζυγού, μπόρεσαν να αναπνεύσουν λίγο ελεύθερα. Από τους 3000 στρατιωτικούς που πήραν μέρος στην έξοδο, μόνο 1300 σώθηκαν. οι υπόλοιποι 1700 σκοτώθηκαν στις συμπλοκές της εξόδου. Ανάμεσά τους και πολλοί Ελληνόβλαχοι της περιοχής και τα βλαχόπουλα, τα «Παιδιά της Σαμαρίνας Από τις γυναίκες, 13 μόνο Σουλιώτισσες σώθηκαν και από τα παιδιά τρία ή τέσσερα. Οι απώλειες των Τουρκοαιγυπτίων υπολογίστηκαν σε 5000.