ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Γράφει ο Ντίνος Στυλιανός, με στοιχεία από βυζαντινό-αρχαιοελληνικό κείμενο, το οποίο μεταφράστηκε από τις φιλολόγους: Αθανασούλα Κασσιανή, Κέφη Χριστίνα, Τσούκα Κατερίνα.
Η μάνα μου, η Αλκμήνη Ζέρη, πάντα μου έκανε περιήγηση στα τόπια που τα είχε διαβεί καβάλα στο άλογο όταν ήταν κοπέλα, και είχε αναλάβει τις υποχρεώσεις επίβλεψης των χωραφιών και των καλλιεργειών της φαμίλιας των Ζεραίων
Μια ημέρα πορευτήκαμε προς τα βόρειο-ανατολικά, για να φτάσουμε στον Άγιο
Νικόλαο τον εν Βουνένοις[1],
στο δρόμο για την Ρούγα Παλιαμπέλων. .....
Παραμένοντες στο ίδιο σημείο, με παρότρυνε να γυρίσω το βλέμμα μου προς τα νότιο-δυτικά. «Εκεί πάνω στον λόφο ήταν το Ασκηταριό. Πολλές σκήτες, άλλες μέσα σε σπηλιές και άλλες εκτός», και συνέχισε: «εδώ, αυτός ο τόπος έχει δεχθεί ασκητές και πολλοί θρύλοι συνδέονται με γεγονότα, τόσα και τόσα χρόνια…»
Τα χρόνια πέρασαν αλλά οι θύμισες της μάνας μου, πάντα με προσανατόλιζαν στην έρευνα.
Όταν εντοπίσαμε το πολυσέλιδο βυζαντινό κείμενο, η συνεργασία με τις φιλολόγους Κέφη Χριστίνα, Τσούκα Κασσιανή και Αθανασούλα Κασσιανή, απέδωσε το παρόν άρθρο.
Στο Ασκηταριό Παλιαμπέλων, είχε ασκητέψει και ο Άγιος Γεώργιος ο Αμάστριδος.
Ο Άγιος Γεώργιος, έζησε στο δεύτερο ήμισυ του 8ου αιώνα και απεβίωσε στις αρχές του 9ου αιώνα. Τόπος γέννησής του η Παφλαγονία της Μικράς Ασίας, σε μια πόλη κοντά στην Αμάστριδα, με καταγωγή από πλούσια οικογένεια. «Οι γονείς του Αγίου είναι ευπατρίδες και σπουδαίοι που ζουν περισσότερο με το Θεό παρά με τη σάρκα. Αποκαλούσε τον Θεοδόσιο πατέρα, μητέρα τη Μεγεθώ, εξαιτίας των οποίων ονομάστηκε ο χώρος τεράστιο τέμενος των αρετών και καλόν είναι να μην μείνουν τα ονόματα αυτά χωρίς να ερευνηθούν πόσο σπουδαίοι ήταν οι σεπτοί γεννήτορες.», απόσπασμα από το 3ο κεφάλαιο.
Η μητέρα του για πολλά έτη ήταν στείρα και προσπαθούσε για την καρποφορία της μήτρας της, με προσευχή και νηστεία. Όταν η Μεγεθώ έμεινε έγκυος συνέχισε τη προσευχή μέσα στο ναό. Ο Υμνωδός στο βυζαντινό κείμενο αναφέρεται στους κορυφαίους της Ορθόδοξης πίστης, τέκνα γυναικών που επί σειρά ετών ήταν στείρες, και την μάχη του κακού ενάντια σε αυτές τις ιεροσύνες. «Από την στειρότητα γίνονται όλοι οι σπουδαίοι που με Θεία χάρη, την αρετή, την προσευχή γίνονται τέτοιο. Ο συγκεκριμένος είχε τη Θεία Χάρη πριν ακόμη γεννηθεί και έγινε εκλεκτός του Θεού και πλούτισε με χαρίσματα δοσμένα από τη Θεία Χάρη.
Και για να μην μακρηγορώ, ας επιστρέψω στη διήγηση. Το παιδί λοιπόν γεννιέται και τρέφεται με τη Θεία Χάρη πάρα με γάλα. Αυξάνει το πνεύμα του παρά τη σάρκα του. Όμως παραφύλαγε ο εχθρός από την αρχή της γέννας του, και δεν έμεινε άπραγος», απόσπασμα από κεφάλαιο 6 και 7.
Από μικρός μελετούσε τις γραφές και όταν παραδόθηκε σε διδάσκαλο, ήταν γνώστης πλήθους ιερών κειμένων. Συνέχισε την μελέτη του και όταν βρέθηκε στην εφηβική ηλικία ς εγκατέλειψε τους γονείς του και πορεύτηκε στην Αγριοσυρική για να προσεγγίσει μέσα από την νηστεία και προσευχή την Θεία Χάρη. Εκεί έλαβε το Χρίσμα του μοναχισμού.« Έτσι σιγά-σιγά απέκτησε και το χάρισμα της προφητείας και της έκβασης των γεγονότων που πρόκειται να συμβούν. Είχε τον ίδιο τρόπο με τον Μωυσή και τον Ηλία, ο άλλος έγινε σαν τον Ααρών και τον Ελισσαίο. Γιατί ο Θεός οδηγεί τον όμοιο προς τον όμοιο.», απόσπασμα από το 11ο κεφάλαιο.
Επόμενος σταθμός στον μοναχισμό του η περιοχή της νέο-ιδρυθείσας Βόνδιτζας[2], στο Ασκηταριό. Στα ανατολικά της περιοχής, που είναι σήμερα τα Παλιάμπελα[3] υπάρχει ακόμα το τοπωνύμιο «Ασκηταριό».
12. Σε λίγο στη μέση ζητούσε η χοροστασία από πάνω τον γέροντα και ήρθε η ώρα της ανάλυσης και η θεϊκή εκείνη ψυχή που γνώριζε από πριν την έξοδο στέλνει και προσκαλεί τον ευγενικό στην ψυχή και αναγεννά με τις θείες προτάσεις και προβλέπει την έκβαση όσων πρόκειται να γίνουν. Και φτάνει σε κάποια μονή την οποία οι ντόπιοι ονομάζουν Βόνυσσα[4] (Βόνιτσα). Εκεί με καλή διάθεση έσκυβε ανεμπόδιστα για να γίνει καλά αποδεκτός. Αυτή η Βόνυσσα (Βόνιτσα), για την αρετή της οποίας γίνεται πολύς λόγος και είναι περιβόητη, στην οποία πραγματοποιείται η συγκέντρωση των μοναχών στη γη όμοια με αυτή των αγγέλλων, απαλλάχθηκε από κάθε είδους γήινο φρόνημα και εκείνος , σαν κάποιος Ηλίας, αφού χρησιμοποίησε ως άρμα τη ζωή έφτασε σ’ αυτόν που διακατεχόταν από πόθο και με χάρη έσκυψε μπροστά, όπως εκείνος στον Ελισσαίο, επειδή του χάρισε την προβιά.
Το βυζαντινό κείμενο μας πληροφορεί ότι με τις ευχές-προτροπές ενός ηγούμενου φεύγει από το Ασκηταριό και εγκαθίσταται σε μοναστήρι. Εκεί τον καλοδέχθηκαν γιατί τον γνώριζαν από πριν, αφού αυτός επισκέπτονταν το μοναστήρι συχνά.
Ας διαβάσουμε την μετάφραση του βυζαντινού-αρχαιοελληνικού κειμένου: «Εκείνος στηριζόμενος στις ευχές του ηγούμενου εγκαταλείπει το ερημικό άκρο και το γρηγορότερο καταλαμβάνει το μοναστήρι και γίνεται ο άγνωστος καλοδεχούμενος, επειδή ήταν γνωστός από πολύ καιρό ο νεαρός καθώς πάντα σύχναζε εκεί.».
Ποιο να ήταν αυτό το μοναστήρι;
Με βάση την γραφή του βυζαντινού κειμένου και την σημείωση ότι όσο μόναζε στο Ασκηταριό σύχναζε σε αυτό το μοναστήρι, αυτό μας οδηγεί ότι το μοναστήρι ήταν κοντά στο Ασκηταριό.
Ποια μοναστήρια υπήρχαν εκείνη την περίοδο κοντά στο Ασκηταριό;
Η χρονική περίοδος κατά την οποία ο Αγιος Γεώργιος ήταν στο Ασκηταριό είναι γύρω στο 780 μ.Χ. Από τις επιστολές του Ιωάννη Απόκαυκου, Μητροπολίτη Ναυπάκτου, στην χρονική περίοδο 1200-1232 μ.Χ, τα μοναστήρια της περιοχής ήταν του Σωτήρος των Σφετών[5] και το μοναστήρι στην σημερινή περιοχή Παλιοεκκλησιά Δρυμού[6] (πρώην Φινάκιο Ασκηπειίο).
Βέβαια μεταξύ του 780 μ.Χ και του 1220 μ.Χ, μεσολαβούν 450 χρόνια, αρκετά για ύπαρξη και άλλων μοναστηριών στη περιοχή, μοναστήρια που να έπαυσαν την λειτουργία τους σε αυτό το μεσοδιάστημα. Αυτό πάντως που δεν αμφισβητείται, βάσει του βυζαντινού κειμένου, είναι ότι η απόσταση του Ασκηταριού με το μοναστήρι δεν θα πρέπει να ήταν μεγαλύτερη από διαδρομή μισής ή μιάς ημέρας.
Το 790 μ.Χ. ο Γεώργιος κλήθηκε για να αναλάβει την Επισκοπή της Αμάστριδος. Επέστρεψε στην πατρίδα του και παρά τις καταστάσεις που αντιμετώπισε: «Ξεπέρασε τους πατέρες που είχαν διαπρέψει στην ποιμαντική. Οι αρετές του: φιλανθρωπία, ταπείνωση, ακτημοσύνη, έλεος, δικαιοσύνη, σωφροσύνη, ανδρεία και ανέλαβε την διοίκηση της πολιτείας», όπως αναγράφει το βυζαντινό κείμενο στην Σ62.
Τα θαύματα του γεμίζουν το πολυσέλιδο βυζαντινό κείμενο, αναδύουν την αγιοσύνη του και τις αρετές του. Ακόμα και μετά τον θάνατό του, η Αγιοσύνη του, προσέφερε την προστασία (θαύμα) της περιοχής από τους Ρώς.(παράγραφοι 43-48).
Επίσης αξίζει να διαβαστεί το θαύμα που συνέβη κατά την ημέρα της ταφής του Αγίου. (παράγραφοι 41 και 42)
Παραθέτουμε την μετάφραση από το βυζαντινό-αρχαιοελληνικό κείμενο (επιμέλεια από τις φιλολόγους Τσούκα Κατερίνα, Κέφη Χριστίνα και Αθανασούλα Κασσιανή).
Μετάφραση:
Η ζωή και το εγκώμιο του Άγιου Πατέρα μας και θαυματουργού
Γεωργίου του Αρχιεπισκόπου Αμάστριδος.
1.Αυτοί που γυμνώνονται και για ένα αθλητικό αγώνα δεν επιλέγονται για το σκάμμα από τους εκπαιδευτές μέχρι να επιδείξουν την καταλληλότητα που ταιριάζει στις ικανότητές τους στις ασκήσεις π ροθέρμανσης. Αλλά οι πνευματικές μου κρίσεις με προτρέπουν να μπω προς το ίδιο σκάμμα των γραμμάτων και να με κρίνεται άξιο της παρούσας πρόκλησης, αν και είμαι άπειρος και δεν έχω παράγει τίποτα ως τώρα. Ο κύριος λόγος της καθυστέρησής μου ήταν ο ακόλουθος: η υποχώρηση, σ’ αυτούς που πιέζουν είναι επικίνδυνη, ενώ η εξάσκηση στη σιωπή δεν είναι τίποτα άλλο από την αρχή της δοκιμασίας. Το πρώτο δείχνει αναίδεια, γιατί το να υπερεκτιμάς αυτό που βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια φτάνει τα ύψη της αλαζονείας, και το δεύτερο είναι αδιαφορία. Αυτό που πρέπει να προτιμάται όμως είναι το λιγότερο κακό. Και στη συγκεκριμένη περίπτωση το λιγότερο κακό είναι η αναίδεια από την αδιαφορία (γιατί ο θεϊκά εμπνευσμένος ζήλος προκαλεί μερικές φορές περισσότερη αναίδεια που τρέφεται από την καυτή επιθυμία, αλλά η αδιαφορία οδηγεί στην απραξία και την απελπισία). Από τη στιγμή που επέλεξα να διαλέξω το πρώτο, είμαι ανυπόμονος να αρχίσω το λογοτεχνικό αγώνα μόνος μου. Για να μη φανεί η δική μου εργασία ανώτερη από τον ζήλο μου, τοποθέτησα το Θεό ηγέτη της ιστορίας μου, αφού αυτός τοποθετεί αυτές τις λέξεις στο στόμα μου.
2.Για να μην μακρηγορώ, θα σας θυμίσω τα κατορθώματα του Αγίου. Ποιος δεν γνωρίζει το ουράνιο και θείο καλλιέργημα, το αληθινό αμπέλι και βλάστημα που η δόξα του είναι γνωστή στα πέρατα, όχι μόνο για τα θαύματα, τα κατορθώματα, το προφητικό χάρισμα, την λαμπρότητα της ιεροσύνης του, το σεβασμό του χαρακτήρα του, το υπόδειγμα των ασκητών, το εγκαλλώπισμα (στολίδι, κόσμημα) των ιερέων, τον βοηθό τους στους κινδύνους, τον γιατρό στους ασθενείς, τον άνθρωπο που βοηθάει τους αμαρτωλούς να επιστρέψουν στην σωφροσύνη, τον δίκαιο άνθρωπο (σύμφωνα με τα σεμνά λόγια του Παύλου) οδηγώντας στο σωστό μονοπάτι μέσω της καθοδήγησής του.
3.Οι γονείς του Αγίου είναι ευπατρίδες και σπουδαίοι που ζουν περισσότερο με το Θεό παρά με τη σάρκα. Αποκαλούσε τον Θεοδόσιο πατέρα, μητέρα τη Μεγεθώ, εξαιτίας των οποίων ονομάστηκε ο χώρος τεράστιο τέμενος των αρετών και καλόν είναι να μην μείνουν τα ονόματα αυτά χωρίς να ερευνηθούν πόσο σπουδαίοι ήταν οι σεπτοί γεννήτορες. Η κλίση, η πράξη, η ασχολία, όλα δεν είναι θεϊκή πρόνοια; Αυτούς γνώριζε και προόρισε, όπως ισχυρίζεται ο απόστολος, και έδωσε χάρισμα και καρποφόρησε (η μητέρα γέννησε). Αυτοί κατοικούν στην Αμάστριδα πόλη της Κρώμης που έγινε γνωστή όχι λόγω του πλούτου της, αλλά λόγω των αρετών της δικαιοσύνης, της σωφροσύνης και της χάριτος του Θεού που είχαν αυτοί οι άνθρωποι.
4.Οι γονείς του δεν είχαν παιδιά και δεν σταματούσαν τη νηστεία και την προσευχή εκλιπαρώντας τον Θεό να τους χαρίσει απόγονο, αλλά ο Θεός διαρκώς το ανέβαλλε. Εκείνοι συνέχισαν τις προσευχές και αναρωτιόνταν μήπως έπεσαν σε διαβολικές σκέψεις. Τελικά κατάλαβαν ότι ήταν οι ίδιοι αίτιοι της θεϊκής αναβολής και προσπαθούσαν να διορθώσουν τα κρίματά τους. Είχαν σαν υπόδειγμα τον Αβραάμ, τη Σάρρα και την Άννα που την βοήθησε και παρόλο το γήρας ο Θεός έδωσε και καρποφόρησε η μήτρα της μετά από ικεσίες πολλών ετών. Έτσι περίμεναν ότι θα συμβεί και σ’ αυτούς. Τότε εκείνοι θα το έδιναν και θα το αφιέρωναν στο ναό ενώπιον του Θεού. Έτσι και έγινε και η στείρα συνέλαβε στην κοιλιά της και δεν έχασε την ελπίδα και γέννησε όπως η Σάρρα η γυναίκα του Αβραάμ.
5.Ο Γεώργιος είχε τη Θεία Χάρη και έγινε εκλεκτός του Θεού πριν τη γέννησή του όσο ήταν ακόμη στη κοιλιά της μάνας του. Έγινε ιερέας όχι από τους ανθρώπους, αλλά από τον Θεό. Από την κοιλιά της μάνας του βρισκόταν στην εκκλησία, αφού η μητέρα του βρίσκονταν εκεί συνέχεια και προσευχόταν. Την έβλεπαν οι φρουροί της πόλης και δεν την σεβότανε, αλλά αυτή συνέχιζε να προσεύχεται να της στείλει ο Θεός απόγονο. Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους εκεί έβλεπε άντρες με ρόπαλα και φονικό βλέμμα να είναι απειλητικοί και να προκαλούν τον τρόμο και κάθε βράδυ ήταν και πιο απειλητικοί περισσότερο και από τον τρόμο που προκαλούν οι χειρότεροι εφιάλτες. Όταν όμως κατάλαβαν ότι η γυναίκα έφερνε στην κοιλιά της Άγιο βρέφος, άλλαξε η όψη τους και όσοι ήταν εκεί για τον όρθρο γονάτιζαν και ζητούσαν συγνώμη και εξομολογούνταν με δάκρυα το αμάρτημά τους. Η μητέρα έμαθε ότι η αιτία όλου αυτού του εφιάλτη ήταν ότι αυτή δεν είχε σεβαστεί τον αρχιερέα της περιοχής. Όμως γεμάτη από χαρά αφενός αλλά και κατάπληξη αφετέρου ήταν.
6.Η μητέρα συναντά κάποιο θεοφόρο άντρα και βλέποντας την καθαρότητα του βίου του, της είπε όσα θα γίνουν, αλλά και όλα όσα είχαν ήδη γίνει: ότι το παιδί της είχε κλίση και χρίσμα ιεροσύνης και ότι θα είχε τα χαρίσματα της θείας χάριτος. Όταν από μία στείρα θα βλαστήσει καρπός, αυτό σημαίνει ότι θα προσφέρει στη ζωή πολλή ωφέλεια. Έχε στο νου σου τις περιπτώσεις του Ισαάκ , του Σαμουήλ, του Ιωάννη. Ο Ισαάκ ήταν πρότυπο του Θεού και η εκπλήρωση της υπόσχεσης που έδωσε ο Θεός στον πατέρα, ο άλλος έγινε προφήτης, ιερέας, ο άλλος λύχνος του ήλιου, πρόδρομος της Χάριτος, αρχή μετάνοιας. Από την στειρότητα γίνονται όλοι οι σπουδαίοι που με Θεία χάρη, την αρετή, την προσευχή γίνονται τέτοιο. Ο συγκεκριμένος είχε τη Θεία Χάρη πριν ακόμη γεννηθεί και έγινε εκλεκτός του Θεού και πλούτισε με χαρίσματα δοσμένα από τη Θεία Χάρη.
7.Και για να μην μακρηγορώ, ας επιστρέψω στη διήγηση. Το παιδί λοιπόν γεννιέται και τρέφεται με τη Θεία Χάρη πάρα με γάλα. Αυξάνει το πνεύμα του παρά τη σάρκα του. Όμως παραφύλαγε ο εχθρός από την αρχή της γέννας του, και δεν έμεινε άπραγος (ο εχθρός=το κακό=ο διάβολος). Παρακολουθούσε την εγκυμοσύνη που ήταν αποτέλεσμα των προσεχών και του Θείου προμηνύματος το οποίο μεγάλωνε για ένα αγέννητο παιδί. Μέσα στην κακία που ένιωθε ήταν ικανός να προβλέψει το σχήμα και να συκοφαντήσει το καλό και να επιτεθεί σε ό,τι ήταν όμορφο. Θυμόταν όλους όσους είχαν γεννηθεί από τη στειρότητα οι οποίοι δεν είχαν υποκύψει στη δύναμή του. Ανακαλούσε στην μνήμη του τον Ισαάκ, τον Σαμουήλ και τον Ιωάννη και ένοιωθε ότι αυτό τον απογοήτευσε. Πριν ο στρατιώτης (διάβολος-κακός) αποκτήσει πείρα, στήνει μια παγίδα, ετοιμάζεται για τον αγώνα και χτυπάει από μακριά, πριν ακόμη δει τον εχθρό, προσπαθεί να τον πληγώσει, αλλά κυρίως βιάζεται να τον σκοτώσει. Έτσι δρα μ’ αυτόν τον τρόπο και δεν απομακρύνεται από τον στόχο της κακίας του. Σ’ αυτό το σημείο θυμήθηκα τα λόγια του Παύλου «πόσο σοφός είναι ο Θεός, πόσο με όλους τους τρόπους επέτρεψε στον εχθρό να προσπαθήσει να επιβάλει το κακό ενάντια στο μωρό». Αφηνόταν λοιπόν το κακό να πληγώσει το παιδί. Το έσπρωχνε το τρίχρονο στη φωτιά, για να κάψει τα χέρια του και τα πόδια του, κατά την γνώμη μου σκόπιμα, και ενώ ο εχθρός ήξερε ότι θα πληγωνόταν και ο ίδιος, συνέχισε να πληγώνει το παιδί ακρωτηριάζοντάς το. Ίσως αυτό το επέτρεπε ο θεός για να καταλάβει το παιδί και να επιμείνει στον αγώνα του και να ξέρει ότι παρά τις πληγές του ο θεός θα μπει εμπροσθοφυλακή και θα τον βοηθήσει.
8.Και το παιδί αναλήφθηκε απ’ τη φωτιά και αξιώθηκε της κατάλληλης θεραπείας, πρόκοβε στη σοφία παρά τα χρόνια του. Όταν παραδόθηκε στους δασκάλους, ήταν ήδη ικανός στη μάθηση. Έμαθε όλη την υπόλοιπη εγκύκλιο, τη δική μας και τη δική τους, μαθαίνοντας όλη τη δική μας σε βάθος και επιλέγοντας αυτό που ήταν χρήσιμο απ’ τη δική τους. Παίρνοντας κάθε σκέψη απ’ τη δική μας, κατακτούσε με σκοπό την υπακοή στον Χριστό και χάριν καθαρότητας, απωθούσε από τη σκέψη του ότι ήταν ψεύτικο απ’ τη δική τους, καρπώνονταν ό,τι ήταν ωφέλιμο από την καθεμιά. Εξαιτίας της καλής φύσης του και της οξύτητας του νου του, ήταν δυνατό να δει ότι επέτυχε, σε μικρό διάστημα, αυτά που άλλοι δεν καταφέρνουν σε μεγαλύτερα διαστήματα. Γι’ αυτούς που δείχνουν ικανότητα στη μάθηση, δεν αντανακλάται όμως στα θέματα της σάρκας, το τελικό αποτέλεσμα της ικανότητάς τους είναι κατά κάποιο τρόπο άχρηστο και μη αποτελεσματικό λόγω της υπερβολής των σαρκικών επιθυμιών. Αλλά γι’ αυτούς που η αντανάκλαση των σαρκικών πραγμάτων συνοδεύει την ικανότητα της μάθησης, είναι αδύνατο να περιγραφεί πόση πρόοδος έχει γίνει. Τέτοιος ήταν ο νεαρός Ιωσήφ. Ήταν ο κανόνας της μετριοπάθειας, ελεύθερος από κάθε παιδιάστικη συμπεριφορά και εξωφρενικές επιθυμίες. Επείχε από κοροϊδευτικές καταστάσεις, κολακείες, παιγνίδια και από κάθε άλλη κακοήθεια. Στην ακμή της ηλικίας του επιδείκνυε τις ποιότητες των μεγαλυτέρων. Ενώ δεν ήταν ακόμη ενήλικας, απέφευγε τις απολαύσεις της νεότητας, όταν η φύση δεν εμφανίζει σταθερότητα προς το καλό, αντίθετα στρέφεται εύκολα προς το κακό. Καθώς το σώμα του ωρίμαζε, έδειχνε αρετή ανάλογη με την φυσική του ανάπτυξη. Στόλιζε το σώμα του με την αρετή στρεφόμενος μακριά από κάθε πολυτέλεια και έλξη του προσώπου και του σώματος. Δεν ανεχόταν τη φλυαρία στις κοσμικές σχέσεις, θεωρώντας την ησυχία αρχή πνευματικής και ψυχικής κάθαρσης. Δεν επέτρεπε στον εαυτό του βρομερές σκέψεις, ούτε να διασκορπίζεται σε εξωτερικές υποθέσεις μέσω των αισθήσεών του, αλλά έστρεφε στον εαυτό του στη σύλληψη του Θεού, και λαμπρυνόμενος από το φώς του Ενός, μέρα με τη μέρα άλλαζε προς το καλύτερο.
9.Όταν μεγάλωσε και ασχολήθηκε με την πρακτική φιλοσοφία, υιοθετήθηκε από τον ιερέα θείο του ο οποίος τότε κατείχε τον θρόνο στην πατρική του πόλη. Συμμετείχε στους εκκλησιαστικούς κανόνες και ήταν μυημένος σε κάθε εκκλησιαστική σειρά και σταθμό. Έτσι αγάπησε το Θεό και περισσότερο το εκκλησιαστικό σύστημα. Θεωρούταν ιερέας πριν την ιεροσύνη του, αρχιερέας πριν το Χρίσμα, γιατί είχε πολλά πλεονεκτήματα, γι’ αυτό και αυτή η φήμη. Ήταν μετριοπαθής, ήρεμος, ευγενής και με ευθυκρισία. Νήστευε, είχε ταπεινοφροσύνη, χαλιναγωγούσε τα πάθη, ύψωνε τον εαυτό του πάνω από κάθε ζωώδες ένστικτο και κάθε επίγεια σκέψη και προετοίμαζε το έδαφος για το Άγιο Πνεύμα.
10.Η ευγενής νεότητα δεν είχε μόνο αυτό το περιεχόμενο, αλλά περισσότερο ατένιζε την ερημιτική ζωή του. Επιθυμούσε να βρίσκεται μακριά από το πλήθος και να συνομιλεί καθημερινά με το Θεό σε μια νοητική αταραξία. Είχε στο μυαλό του τον Ηλία, τον Μωυσή, τον Πρόδρομο, πως ο ένας συναντήθηκε με τη Θεία εκδήλωση στο Χορίβ, ο άλλος έλαβε τις γραμμένες πλάκες στο Σινά, ό άλλος έσβησε την αμαρτία από τον κόσμο. Συχνά ζύγιζε με νου τέτοιες ιστορίες, έτσι ώστε να διακρίνει πολλά παραδείγματα. Τελικά χωρίστηκε κρυφά από την πατρίδα του, χωρίς ιδιαίτερες προετοιμασίες για την έξοδό του. Δεν κουβαλούσε ούτε σακούλα, ούτε ραβδί, ή χρήματα. Ήταν μαζί του μόνο ένας υπηρέτης και ένα ζευγάρι ζώα. Δεν υπολόγισε τα γηρατειά των γονιών του, αυτό το πολύ γνωστό ευλογημένο εμπόδιο. Γιατί πολλές φορές οι άνθρωποι θεωρούν δύσκολο να αποχωριστούν τους δικούς τους ανθρώπους και αρνούνται έτσι τη σωτηρία τους παραμένοντας ακίνητοι μπροστά στο καλό. Αυτός όμως δεν είχε τέτοιο εμπόδιο, γιατί ήξετε ότι οι γονείς του θα γηροκομηθούν απ’ τον δημιουργό τους. Ασπάστηκε λοιπόν την έρημο μαζί με τον Ηλία και τον Ιωάννη για να διαφυλάξει το φρούριο της ψυχής του προκειμένου να εισπράξει πλήρως την ακτίνα του Πνεύματος.
11.Μόλις σταμάτησε στους πρόποδες του βουνού που ονομαζόταν Αγριοσηρική, στέλνει το παιδί με τα ζώα πίσω για να απομονώνεται από κάθε γήινη επιμειξία και πλησιάζει το Θεό σε ηρεμία μέσω της αγνότητάς του και προχώρησε στο πιο μέρος του βουνού. Εκεί ένα δάσος με ποικίλα χρώματα και είδη δέντρων, τον περικύκλωναν. Σε αντίθεση με τα άλλα εμπόδια υπήρχαν απόκρημνοι λόγοι σε όλες τις πλευρές. Από το βουνό όχι μόνο τον απάλλαξε από κάθε κοσμικό, αλλά αποθάρρυνε και κάθε ταξιδιώτη. Σκαρφαλώνοντας σκόνταψε πάνω σε μια συγκεκριμένη σπηλιά, εργαστήριο αρετής στην οποία κάθε άνθρωπος ζει για το Θεό εξαιτίας της αγνότητας της ζωής του, έχοντας κουραστεί από κάθε κοσμική ματαιότητα. Έτσι σιγά-σιγά απέκτησε και το χάρισμα της προφητείας και της έκβασης των γεγονότων που πρόκειται να συμβούν. Είχε τον ίδιο τρόπο με τον Μωυσή και τον Ηλία, ο άλλος έγινε σαν τον Ααρών και τον Ελισσαίο. Γιατί ο Θεός οδηγεί τον όμοιο προς τον όμοιο. Εκείνος τον δέχθηκε με χαρά, γιατί ήταν προορισμένος για την αρετή, αφού είχε γίνει εκ των προτέρων γνωστός από τον γέροντα. Εκεί κατοίκησαν μαζί, γιατί είχε πετύχει ήδη τον τύπο των αρετών και τέλος διδασκόταν από αυτόν. Έτσι αποφάσισε ότι η αναχώρηση από τον κόσμο δεν θα έπρεπε να είναι μια σωματική αναχώρηση, αλλά αποφάσισε να διαρρήξει την ψυχή του από τη συμπάθεια προς το σώμα και να γίνει άπολις, χωρίς σπίτι, χωρίς ιδιοκτησία, χωρίς παρέα, αγνοώντας ό,τι έμαθε στον κόσμο, έτοιμος να δεχθεί στη καρδιά του ό,τι ερχόταν ως θεϊκό δίδαγμα. Έχοντας λοιπόν κατακτήσει τόσο πολύ την αρετή, δέχθηκε την κουρά από το θείο γέροντα και ντύθηκε το μοναχικό σχήμα νόμος και κανόνας στη ζωή του ήταν η πειθαρχία. Έγινε τελικά ένας συνομιλητής του Θεού και των αγγέλων.
12. Σε λίγο στη μέση ζητούσε η χοροστασία από πάνω τον γέροντα και ήρθε η ώρα της ανάλυσης και η θεϊκή εκείνη ψυχή που γνώριζε από πριν την έξοδο στέλνει και προσκαλεί τον ευγενικό στην ψυχή και αναγεννά με τις θείες προτάσεις και προβλέπει την έκβαση όσων πρόκειται να γίνουν. Και φτάνει σε κάποια μονή την οποία οι ντόπιοι ονομάζουν Βόνυσσα[7] (Βόνιτσα). Εκεί με καλή διάθεση έσκυβε ανεμπόδιστα για να γίνει καλά αποδεκτός. Αυτή η Βόνυσσα (Βόνιτσα), για την αρετή της οποίας γίνεται πολύς λόγος και είναι περιβόητη, στην οποία πραγματοποιείται η συγκέντρωση των μοναχών στη γη όμοια με αυτή των αγγέλλων, απαλλάχθηκε από κάθε είδους γήινο φρόνημα και εκείνος , σαν κάποιος Ηλίας, αφού χρησιμοποίησε ως άρμα τη ζωή έφτασε σ’ αυτόν που διακατεχόταν από πόθο και με χάρη έσκυψε μπροστά, όπως εκείνος στον Ελισσαίο, επειδή του χάρισε την προβιά. Εκείνος στηριζόμενος στις ευχές του ηγούμενου εγκαταλείπει το ερημικό άκρο και το γρηγορότερο καταλαμβάνει το μοναστήρι και γίνεται ο άγνωστος καλοδεχούμενος, επειδή ήταν γνωστός από πολύ καιρό ο νεαρός καθώς πάντα σύχναζε εκεί. Σε έναν τέτοιο μετέχοντα απομένει όλη η αρετή και στους κοντινούς [p. 23] αφήνει ακτινοβολίες και στολίζει αυτόν που νοερά τις απέκτησε και δεν ξεφεύγουν από αυτούς που θέλουν να βλέπουν ορθά αλλά κάνει τον συμμετέχοντα με την πείρα να είναι σεβάσμιος και τον προετοιμάζει, για να αναγνωρίζεται από την όψη. Διότι, όπως ένας αγρότης αναγνωρίζει τον αγρότη από την ίδια την όψη και ο γεωργός τον γεωργό, αν θέλει, και ο στρατιώτης τον στρατιώτη, έτσι γίνεται και στους πνευματικούς άνδρες από τη φύση τους. Αποδεικνυόταν από τη λάμψη που φαινόταν ο εσωτερικός τους κόσμος και στο εξής δεν είχαν να πληροφορηθούν τίποτα περισσότερο ή να αποδεχτούν με προθυμία. Και γίνεται πιο ευπρεπής ο κόσμος των πατέρων της χοροστασίας και σαν κάποιος ήλιος φωτίζει το στερέωμα του εκεί συστήματος.
13. Και στο εξής από εκεί στη θαυμαστή εκείνη πολιτεία η ασώματη κατάσταση που φιλονικά τη συναγωνιζόμενη σάρκα, γίνεται κοινωνός θαυμάσιος και υποδύεται τους αγώνες της άσκησης, αφού απομακρύνεται από κάθε υλικό στοιχείο της ζωής με αφορμή κάτι πρόσφορο. [p. 24] Απομακρύνοντας το μυαλό από τη φροντίδα για τα γήινα και αναγκαία, το οδήγησε σε κάθε φροντίδα για την απόκτηση των αιώνιων και αναγκαίων. Πώς θα φροντίσει γι’ αυτό η δικαιοσύνη και σωφροσύνη, πώς θα το πετύχει η φρόνηση και η ανδρεία, πώς όλες οι υπόλοιπες, όσες από τη φύση τους έχουν αναλάβει αυτά τα γενικά καθήκοντα (το εντόπισε) ασχολούμενος ακατάπαυστα με τη μελέτη των θείων γραφών με τη εντύπωση ότι εκεί είναι υποθηκευμένες οι πράξεις και ότι παραδόθηκαν οι βίοι των μακάριων ανδρών χωρίς να έχουν γραφεί, όπως βρέθηκαν κάποιες εικόνες για να δίνουν θάρρος σύμφωνα με τη θεϊκή πολιτεία, ώστε να μιμείται κανείς τα θαυμαστά έργα. Ξετυλίγοντας συνεχώς την ιστορία του Ιωσήφ και διδασκόμενος από τις συνετές του πράξεις, εύρισκε ότι αυτός δεν είχε μόνο εγκράτεια απέναντι στις ηδονές αλλά και ότι διάκειτο με εκτίμηση απέναντι στην αρετή. Και όσες ορθές (πράξεις) συναντούσε τις μιμούταν και γέμιζε με ζήλο και αναζωπυρωνόταν το πνεύμα του. Συναντώντας την πολυτεκνία του Ιώβ εκπαιδευόταν κοντά του όχι μόνο στην ανδρεία και στην υπομονή, ώστε το αντίθετο από εκείνο συνέβη με τον καιρό, δηλαδή από τον πλούτο φτώχεια, και από την πολυτεκνία μη απόκτηση παιδιών. Αλλά [p.25] υπέφερε το σχετικό όνειδος, αν ποτέ συνέβαινε, με επιείκεια διδασκόμενος έχοντας εκείνον ως υπόδειγμα, να κάθεται τραυματίας στην κοπριά. Παρόλο που οι φίλοι του επενέβαιναν και συχνά τον επέπλητταν, δεν ταράχτηκε ούτε άφησε τη φωνή να φανερώσει το μέγεθος του θυμού του και στο εξής απλά από όλα έπαιρνε ό, τι ήταν χρήσιμο. Από τον Δαυίδ την πραότητα, από τον Σολομώντα τη δικαιοσύνη και τη φρόνηση. Έπειτα ανατρέχοντας στον Αβραάμ και έχοντας από αυτόν παραδείγματα παρέμενε στηριζόμενος στην πίστη του στον Θεό και σταθερός.
14. Και γενικώς τέτοια ήταν η τάξη στη ζωή εκείνου και τέτοιο το ύψος της φιλοσοφίας και η σεμνότητα της οργάνωσης στη διαγωγή νύχτα και μέρα, ώστε να ξεπερνά την υπόσχεση στα λόγια, ακριβώς όπως και οι ψυχές που βγαίνουν από τα σώματα με τον θάνατο και διαλύονται από τις φροντίδες σ’ αυτή τη ζωή. Έτσι αποχωρίστηκε αυτές η ψυχή και απομακρύνθηκε από κάθε φροντίδα επιβίωσης και ρυθμίστηκε μιμούμενη τη διαγωγή των αγγέλων, στους οποίους δεν υπάρχει ούτε θυμός, ούτε φθόνος, ούτε μίσος ούτε υποψία ούτε τίποτα άλλο τέτοιο [p. 26] ενατενιζόταν. H επιθυμία για τα μάταια, την τιμή και τη δόξα και την αλαζονεία και την υπερηφάνεια και τα τέτοιου είδους, αποβαλλόταν. Πολυτέλεια όμως ήταν η εγκράτεια και δόξα η άγνοια, πλούτος η ακτημοσύνη και η αποτίναξη της υλικής περιουσίας σαν τη σκόνη. Την τέτοιου είδους διαγωγή ποιος ανθρώπινος λόγος θα την έπαιρνε στα υπόψη, με τον οποίο η ζωή θα βρισκόταν στο μεταίχμιο της ανθρώπινης και ασώματης φύσης;
15. Ο χρόνος (ενασχόλησης) με αυτά δεν ήταν λίγος και αυξάνονταν με το χρόνο τα κατορθώματα. Από εκεί τρέχοντας στην κλίμακα των αρετών και αφού έγινε μετέωρος δεν ήταν δυνατόν πια να κρυφτεί. Διότι πάνω στο βουνό δεν ήταν δυνατόν να κρυφτεί η λυχνία. Ούτε ήταν δυνατόν το μαργαριτάρι να κρύψει τη λάμψη αλλά οι ακτίνες διέτρεχαν την οικουμένη, η λαμπρότητα διαφημιζόταν, η πρόνοια άνωθεν προτιμούταν και έφτανε η φήμη μέχρι την πατρίδα και διέλυε [p. 27] τη σκυθρωπότητα και μετέβαλλε την προηγούμενη κατήφεια σε χαρά. Κάθε στεναχώρια εξαφάνισε το λείψανο. Και όταν ο πρόεδρος της εκκλησίας εκείνης πέθανε, ο κύριος εμποτίζει με ζήλο (τους κατοίκους) της πατρίδας να αποφασίσουν όπως ταιριάζει σε θεό και αρμόζει στις τότε περιστάσεις, δηλαδή να ψηφίσουν ως αρχιερέα τον προηγούμενο ιερέα και να στείλουν σ’ αυτόν πρεσβεία, να υποχωρήσει και να αναλάβει την ιεραρχία. Και στέλνεται σ’ αυτόν ως εκλεκτός της πόλης, του ιερατικού καταλόγου και όλων γενικά.
16. Εκείνοι, αφού έφτασαν, κάτι τέτοιο μετέφεραν σ’ αυτόν : << η πόλη, που σε ανέθρεψε, και η εκκλησία, που σε έθρεψε, ελπίζει από εσένα πολλούς καρπούς. Αυτή (η πόλη) έγινε περιβόητη για τα αναθρέμματά της και δόξα εξαίρετη επέφερε στις υπόλοιπες πόλεις, η οποία θα κυβερνήσει καλά και για τίποτα από όσα της έχουν φέρει νόμιμα δε θα αδιαφορήσει. (Όσες πόλεις) χάνουν τις ελπίδες τους, αποτυγχάνουν και παραπονιούνται με αγανάκτηση. Τώρα, αφού σηκωθείς, εκπλήρωσε με τη διαμονή στην πατρίδα την οφειλή και [p. 28] δώσε τα τροφεία σε όσους σε έθρεψαν πράττοντας τα δίκαια. Φρόντισε τη δόξα με την άφιξή σου σε αυτή, το καύχημα με την εγκατάσταση και στους δύο (πόλη και εκκλησία) τη σύνεση με τον ερχομό. Να μιμείσαι αυτούς που ακολουθούν τον Χριστό, όπως ορίζει το κήρυγμα για όλα τα μεγαλεία του Θεού και η επιστροφή όσων έχουν αμαρτήσει. Διότι η περιποίηση του εαυτού μας δεν χαρακτηρίζεται τελειότητα της αρετής αλλά στην πρόνοια και στη σωτηρία των πολλών φαίνεται η κορυφή της διανοίας καθενός από τους αγίους. Γι’ αυτό ο Παύλος έφτασε από την Ιερουσαλήμ μέχρι την Ιλλυρία, γι’ αυτό υπέμεινε τους συχνούς διωγμούς, τους κινδύνους στη γη, στη θάλασσα. Γι’ αυτό ο Πέτρος αντάλλαξε τα δεσμά με δεσμά και τις θλίψεις με θλίψεις και μύρια άλλα, για να μην αναφέρουμε καθένα ξεχωριστά. Γι’ αυτό ο Χριστός πήρε τη μορφή δούλου, γι’ αυτό δέχτηκε ραπίσματα, φτυσίματα, γροθιές, σταυρό, θάνατο και την κάθοδο στον Άδη.
[p. 29]
17. Αυτά και περισσότερα από αυτά αφού είπαν οι απεσταλμένοι, ο σπουδαίος εκείνος και μαθητής της ειρήνης με ήρεμη φωνή τους απάντησε : <<Για μένα, παρευρισκόμενοι, ο κόσμος και τα εγκόσμια έχουν σταυρωθεί, η προστασία του λαού και το χρίσμα τη ιεραρχίας έχει μείνει σε όσους θέλουν και για τους οποίους θα αποφασίσει η πρόνοια από Πάνω.>> Ω (άνθρωπε) υψηλής διάνοιας, που χαρακτηρίζεσαι απ’ το ελεύθερο φρόνημα, στο οποίο δεν παρασύρθηκε το καλύτερο από το χειρότερο, που καταστάθηκε αδούλωτο απ’ όλα και ξένο στην επιμειξία με το χειρότερο για χάρη της ανάπτυξης των καλών. Ο μόνος δρόμος που οδηγεί προς την φροντίδα για το έσχατο των αγαθών και δεν μετατρέπει το σύνολο προς τίποτα άλλο. Επειδή η άποψη του γενάρχη ήταν αμείλικτη οι απεσταλμένοι είδαν ότι (θαύμα!) πρόκειται να συμβεί κάτι τολμηρότερο, αν μπορεί κάποιος να το πει έτσι αλλά εκτός αν είναι έργο ανώτερης δύναμης. Αποφασίζουν με ευσέβεια και θρασύτητα, τραβούν τον άγιο από το χέρι βίαια και χωρίς τη θέλησή το. Από καιρό επιθυμούσαν ένθερμα να τολμήσουν και [p. 30] να το κάνουν. Αλλά δεν ήταν απρεπής η τόλμη, αλλά με πολλή ευλάβεια το θράσος αποδεικνυόταν.
18. Και εκείνος έζησε την καλή τυραννία. Εκείνοι, όταν άρχισε να ελπίζει, με όση δύναμη είχαν προχωρούσαν προς τη Βασιλεύουσα, καθώς η προθυμία περιόριζε το μήκος του δρόμου, και η ελπίδα απομάκρυνε τους κόπους από την οδοιπορία και η πίστη προετοίμαζε ότι δε θα συναντούσαν τίποτα άσχημα πάρα πολύ εύκολα. Και ήταν δυνατόν να δουν επί τη ευκαιρία όσα συναντούσαν και συνέβαλαν σε καλό σκοπό. Όταν έγιναν δεκτοί από το ιεράρχη, Ταράσιος ήταν το όνομα του πατριάρχη, ισόρροπη επιθυμία υπήρχε από τους υποψηφίους και αναγνώριση από την πρώτη συνάντηση. Έτσι είναι τα πράγματα για πλήρη γνώση. Ακόμη ο μεγάλος Ταράσιος δεν είχε ανέβει στον ιερατικό θρόνο και όταν κατατάχτηκε στο τάγμα που επιτελούσε τη μυστική ανάγκη, το οποίο στη διάλεκτο των Ιταλών ονομάζεται ασηκρήτης, αφού μίσθωσε λαούς και επιτέλεσε ολονύχτια ψαλμωδία, συνέβη στον μέγα Γεώργιο, όταν ήταν ακόμη νέος και ακολουθούσε συνεχώς τον Θεό, να συναντήσει το νέο και να γίνει η ιερή εκείνη ψαλμωδία. Καθώς ολοκληρώθηκε η συνήθεια των ψαλμωδών, ήταν η ώρα να μοιρασθεί ο μισθός στους ψάλτες. Μοιράστηκε στον καθένα ανάλογα με την τάξη του και όταν έφτασε η διανομή σ’ αυτόν, δε δέχτηκε να πάρει (τον μισθό), αφού ισχυρίστηκε ότι είναι καλύτερο να δεχτεί τον μισθό στον αιώνα του μέλλοντα. Και αυτός έτσι (φέρθηκε). Εκείνος (Ταράσιος) εξέτασε το γεγονός και θαύμασε την αρετή του νέου σαν μια φλόγα να κατέλαβε το μυαλό του που άναψε αφού είχε τραφεί στη μνήμη του. Αυτή η πράξη φάνηκε ενάρετη στα πνευματικά μάτια όσων την αντιλήφθησαν αξέχαστη για τη μνήμη και ανεξίτηλη. Και στον άνδρα, όταν ξεκάθαρα το ανιστόρησε, θεώρησε ότι το έργο είναι θεία πρόνοια και επιθυμία. Και τέτοια γνώμη είχε, ώστε το γρηγορότερο, με την ιδέα ότι μαρτυρείται από πάνω, να τον αναδείξει ιερέα και να παρασχεθεί σε όσους το αναζητούσαν αυτό που πολύ επιθυμούσαν.
[p. 32]
19. Αλλά η αποστολή του βασιλέα, περισσότερο δε η προσβολή του φθόνου έκοψε την ορμή του πατριάρχη. Στον θρόνο της επισκοπής κοντά στον αυτοκράτορα ψηφίστηκε άλλος. Αλλά με κανέναν τρόπο το πρόσταγμα του αυτοκράτορα δεν έπεισε τον θείο αρχιερέα να προτιμήσει το ψεύδος από την αλήθεια, ούτε να ντραπεί το πρόσωπο του βασιλιά ή να φοβηθεί το τυραννικό χέρι ή να υποχωρήσει στην κολακεία, αλλά προχώρησε στην ακριβή τήρηση των θεϊκών εντολών. Αφού προσκάλεσε όλο το ιερό σύστημα και οδήγησε στη μέση τους άνδρες, Ματθία και Νικάνορα, προσπάθησε να συγκρίνει τα ασύγκριτα για τους άλλους και την εκκλησιαστική τάξη, πουθενά αλλού πλέον δε βρισκόταν ο χρυσός, ο χρυσός εξ’ αιτίας της αντιπαράθεσης με τον μόλυβδο ήταν ακόμη λαμπρότερος και προτιμότερος. Και μπορούσε να δει κανείς τη συμφωνία των ιερέων και την κοινή απόφαση και τον κλήρο όπως στον Ματθία, στον Γεώργιο. Δέχεται το χρίσμα της ιεροσύνης και στέλλεται στην πατρίδα στενοχωρημένος με την αναχώρηση {p. 33] για τη Βασιλεύουσα. Σε σύντομο χρονικό διάστημα έγινε γνώριμος, ποθητός και σεβαστός στους βασιλιάδες, στους άρχοντες, στους υπηκόους, στους δυνάστες και στους φτωχούς. Συγχρόνως αναγνωρίστηκε και αποσπάστηκε για να μη προφτάσει ο πολύς πόθος να αφοσιωθεί σε κάποιον. Έτσι και στο Βυζάντιο. Στην πατρίδα, επειδή είχαν αυτό που ζητούσαν, επειδή δε διαψεύστηκε η ελπίδα τους, αφού πήραν αυτόν που τα επιθυμούσε, έφυγαν.
20. Αλλά έφτασε τρελαμένος ο λόγος και έψαλλε πάνω από τα λόγια και τολμούσε αυτά που δε λέγονται και συνέχιζε να λέει, σαν να έγινε θεατής όσων δε λέγονται. Για ένα τέτοιο κατόρθωμα κρότος υπήρξε από πάνω και έπαινος, και καλή φήμη των πολιτών της ουράνιας πόλης και χαρά για ολόκληρη την ουράνια πανήγυρη. Εύλογα, βέβαια, αυτό που τελούταν, τελούταν για τη σωτηρία πολλών. Διότι, όπως ο προαναφερθέν(;) λόγος, θα φανερώσει ότι πολλά κατορθώματα έγιναν κοντά του. Συμφορές που φέρουν στην ψυχή αυτή απαλλαγή από τον κίνδυνο, κάθαρση ψυχών και πλήθος μυρίων άλλων κατορθωμάτων. Οι άγγελοι χαίρονται για τη σωτηρία των ανθρώπων, επειδή ορίστηκαν φύλακες κάθε ζωής. Άρα εύλογα και εκείνοι χαίρονται και πανηγυρίζουν μαζί για τα επίγεια και ευφραίνονται. Και αν οι ψυχές των αγίων είναι στο χέρι του Θεού, χαίρεται ο Θεός για την επιστροφή και σωτηρία των αμαρτωλών και εύλογα χαίρονται και αυτές επειδή αισθάνονται τη σωτηρία του συγγενούς εξ’ αιτίας της αρετής του άνδρα και της πρόνοιας.
21. Προχωρούσε προς την πατρίδα τo σπουδαίο θησαύρισμα, για να κάνει αυτή αξιοθαύμαστη και περιβόητη. Αφού περιποιήθηκε αυτή ως προς τα άλλα και είχε τη χάρη να μην εξουσιάζεται από κάποιον, έδειξε ελευθεροστομία απέναντι στο βασιλιά. Εκείνο τον καιρό ασχολούταν με τη μητρόπολη των Γαγγρηνών, όπως είναι φυσικό έδειχνε σοβαρός και κατά κάποιο τρόπο αλαζονεία [p. 35] και περισσότερο το σκληρό πρόσωπο της μισανθρωπίας, χωρίς να ντρέπεται τη χάρη του θείου πνεύματος. «Σίχαμα για τον αμαρτωλό» κατά την παροιμία, «θεοσέβεια». Από τη φύση του το καλό, όπως είναι δίκαιο, επαινείται από το καλό και δέχεται σεβασμό, αντίθετα ό, τι δεν έχει κάτι τέτοιο αντιμετωπίζεται με φιλονικία. Έδιωξε κάποτε αυτόν τον σπουδαίο μητροπολίτη από την άνω Ιερουσαλήμ, επειδή έφτασε σ’ αυτόν για επίσκεψη με τρόπο υποταγής. Ίσως αυτό ήταν έργο πρόνοιας που φροντίζει καλά για όλα, εξ’ αιτίας της σκληρής καρδιάς εκείνου, για να μην εξουσιάζεται το καλύτερο από το χειρότερο. Πράγμα που έκανε καλά και βοήθησε. Αυτό έγινε αιτία να μην εξουσιάζεται ο θρόνος της πατρίδας από κάποιον και με αίτηση του αγίου φρόντισε γι’ αυτό δίκαια το χέρι του βασιλιά. Και αυτά είπα, όχι επειδή ήταν πρώτα στην τάξη ή κατορθώθηκαν στα προοίμια, αλλά το αντίθετο ύστερα από πολύ χρόνο, επειδή εμπίπτει σε αυτό το λόγο και απαιτεί μια δεύτερη εξήγηση.
[p. 36]
22. Αλλά ας επιστρέψει ο λόγος στην υπόθεση και ας ειπωθούν διεξοδικά τα σχετικά με την είσοδο. Προχωρούσε προς την πατρίδα το ιερό αυτό κειμήλιο, το σκεύος της εκλογής, ο Παύλος, ο δεύτερος, που φαινόταν απλός και άκακος, χωρίς ελάττωμα στη ζωή του, γλυκός στο λόγο, επιεικής στους τρόπους του. Αναγγέλλεται η παρουσία του στην πόλη και ήταν δυνατόν να δει κανείς την κοινή βοήθεια και ένα θέαμα γεμάτο θαύματα. Πρεσβύτες που ξεχνούσαν την ασθένειά τους και εμφορούμενοι από τη νεανική προθυμία να σπεύδουν να τον συναντήσουν, ασθενείς να γίνονται καλά και λόγω του πόθου να απαλλάσσονται από τις προφάσεις της ενοχλητικής αρρώστιας, γυναίκες να απαρνούνται τον αδύναμο χαρακτήρα τους και να αποκτούν ανδρεία γνώμη, παιδιά να επιδεικνύουν τον ίδιο πόθο με τους μεγαλύτερους και όλοι απλά, όπως ακριβώς τα πολύ διψασμένα ελάφια στις πηγές, να τρέχουν να συναντήσουν τον άγιο συναντώντας ο ένας τον άλλο. Γεμάτες ήταν οι λεωφόροι, γεμάτοι οι δρόμοι, γιορτή σε όλο το λαό. Τι να απαριθμήσεις κανείς από όσα έγιναν τότε, ενώ είναι δυνατόν [p. 37] με λίγα λόγια να ειπωθούν; Οδηγείται ο δίκαιος στη μητέρα εκκλησία και παίρνει τα κλειδιά ο Πέτρος ο κορυφαίος από πάνω και χειρίζεται το πηδάλιο ο καλός κυβερνήτης και γνωρίζει ακίνδυνα να φέρνει εις πέρας τη ζωή στη θάλασσα.
23. Τόση, λοιπόν, ήταν η προθυμία για την πατρίδα και μικρότερος από την προθυμία ο αγώνας του ευγενούς, που αγωνίζεται για την ισόρροπη κατάσταση των εκκλησιαστικών πραγμάτων όχι πεπαιδευμένα. Συνετά μεν αλλά όχι ταιριαστά. Όλα αυτά ήταν τέλεια και πέρα από τα λόγια και υπολειπόταν το λείψανο σε μικροψυχία ή σε φρόνημα ταπεινότητας; Βεβαίως όχι. Αλλά τα πάντα πραγματοποιούταν μαζί και φροντίζονταν. Ιερές διατάξεις, ευκοσμία του βήματος, κατάσταση του ιερατικού συστήματος, σε αυτόν, όπως ακριβώς αποστρέφοντας το βλέμμα από τον πρωτότυπο πίνακα, τους καθαρούς χαρακτήρες των αρετών καθάρισαν και διδασκόμενοι περισσότερο με έργα παρά με λόγια, ανεξίτηλες οι εικόνες της αρετής τυπώνονταν στην ψυχή και από εκεί διδασκόταν η πίστη, η ελπίδα, η αγάπη, η δικαιοσύνη, η σωφροσύνη και ο υπόλοιπος [p. 38] κατάλογος των αρετών, εκεί επιείκεια, πραότητα, ταπείνωση, προστασία των χήρων και τροφή για τους φτωχούς, απάλειψη χρεών, συγχώρεση αποζημιώσεων, συμπάθεια προς τους ομόφυλους, οίκτος για όσους έχουν ανάγκη, τελευταίο και σπουδαιότερο, η ευσέβεια προς το θεό, η περιφρόνηση για τα πρόσκαιρα, η φροντίδα για όσα θα γίνουν στο μέλλον και επίδοση για κάθε αρετή.
24. Σχετικά με την κηδεμονία της πατρίδας και την προστασία και πολλά άλλα είναι τα γνωρίσματα. Συναντήσεις με βασιλείς, ελευθεροστομία σε άρχοντες και τους άλλους που ασχολούνται με τα δημόσια, απαλλαγές φόρων, αποτροπή από επιρροές, προστασία όσων είναι αναγκαία, περισσότερες πνευματικές (προστασίες), αλλά όχι λιγότερες και σωματικές; Για όσα άλλα ο αληθινός άνθρωπος ορίστηκε από τον Θεό να ωφελήσει το λαό, απ’ αυτά πιο είναι το σπουδαιότερο και πιο γνώριμο; Η έφοδος των εχθρών και όσων εφόδων ποτέ μέχρι σήμερα δεν έχουν μνημονευτεί, τυχαίνει να είναι η πιο δύσκολη. Σερνόταν από τα χέρια [p. 39] ολόκληρο το γένος των άνομων αιχμάλωτο και κάθε ηλικία, όσο ήταν κατάλληλος καθένας για μάχη, οι μεγαλύτεροι ή τα νήπια με το ξίφος οδηγούταν στον θάνατο. Οι μεν για να μη δείξουν κάτι νεανικότερο ή και θρασύτερο, οι δε ως αχρείοι που δεν προσφέρουν καμία ωφέλεια. Οι μεν βασανισμένοι από τα γηρατειά, οι δε εμποδιζόμενοι από την ατέλεια της ηλικίας. Στο εξής όσο ακατάλληλος ήταν κάποιος για μάχη δεν επιλεγόταν ως αχρείος για να προσφέρει υπηρεσία σε ατιμίες. Γεμάτη αίματα η γη, γεμάτα τα χωριά θρήνους, τα πάντα γεμάτα κλάματα θύμιζαν την αιχμαλωσία των Ιουδαίων (;) από τους Πέρσες. Το γένος των Αγαρηνών δεν αποδεικνύεται καθόλου κατώτερο σε αυθάδεια από την περσική ωμότητα. Έδειχναν τόση σκληρότητα, όσο τους έλειπε η ανδρεία. Η ύφεση της δύναμης, δηλώνεται ως ένδειξη απελπισίας. Όταν προστίθεται νίκες, η ένταση της δύναμης είναι ένδειξη συμπάθειας. Τα αγαπητά παιδιά στα χέρια των μητέρων τους υπέμεναν τον πρώιμο θάνατο από το ξίφος. Και εκείνες τοποθετούσαν τον αυχένα τους στην κόψη του ξίφους, για να μη δουν με τα μάτια τους τα φοβισμένα βρέφη να σκοτώνονται από τα χέρια των εχθρών. Ποιος μπορεί να διηγηθεί τραγικά την πολύτροπη συμφορά; Την σκληρότητα των εχθρών, την ωμότητα, τη θηριωδία; Πώς το βρέφος στο στήθος προσκολλούταν και άρπαζε την ευκαιρία από τα σπλάχνα; Πώς η ταλαίπωρη μητέρα έβαζε τη θηλή στο στόμα του νηπίου και το αίμα του τέκνου έφτανε στους κόλπους; Πολλές φορές με τη δύναμη του χεριού ο εχθρός, με μιας με την ορμή του ξίφους, χώριζε το παιδί από τη μητέρα. Πώς κάποιος από τους πατέρες μπορεί να διηγηθεί τις προσκλήσεις, τους θρήνους, τις τελευταίες εμπλοκές των τέκνων; Παιδιά αρπάζονταν από τα χέρια των πατέρων τους και υπέμεναν την φύση της ελεεινής τραγωδίας.
25. Εν τω μεταξύ και σ’ αυτές τις περιστάσεις (ω θαύμα) δεν παρασύρθηκε στην ψυχή ο άγιος από το πάθος της δειλίας. Ούτε εξέτασε πώς θα ξεφύγει από την αιχμαλωσία. Ούτε σκέφτηκε να κάνει κάτι αγενές, αλλά σήκωσε ψηλά το κεφάλι και αφού παρεμπόδισε με το τρόπαιο του σταυρού και πήρε την ασπίδα της πίστης τρέχει στα γειτονικά χωριά και συγκεντρώνει τους πάντες σαν άριστος ποιμένας σε [p. 41] επιδρομή εχθρικών λύκων, και αφού ασφάλισε την πόλη σαν σε μάνδρα, ο ίδιος περιφερόταν έξω μόνος και άοπλος κινδυνεύοντας από πριν για την πατρίδα του και θέτει την ψυχή του για τα πρόβατα, μιμούμενος τον ποιμένα, τον δεσπότη και τον αρχιερέα. Για ποιο λόγο ο κύριος των θαυμασίων, ο οποίος, ένα, προετοιμάζεται να διώξει πίσω χίλιους και δεύτερον να μετακινήσει πολλές χιλιάδες; Στις επτά ιερές περιόδους και με ισάριθμο ήχο σαλπίγγων, αφού γκρέμισε τα ανώτερα τείχη της Ιεριχούς, σε μια ιερή περίοδο σώζει την πόλη των χιλίων ανδρών και απομακρύνει ένα έθνος γεμάτο μανία και κάθε φιλονικία από την κληρονομιά του Θεού, με ευχές σαν να χτυπιέται με βέλη και να ηττάται, από την πατρίδα μεταφέρει την ευθύνη μακριά. Πράγματι κατά το ρητό «την αρετή του άνδρα σέβεται και ο εχθρός, ακόμα και αν δε θέλει όμως αναγκάζεται» τότε ήταν δυνατόν να τους δουν να φεύγουν ενώ κανείς δεν τους καταδίωκε, να πέφτουν, ενώ κανείς δεν τους χτυπούσε.
26. Τι είναι πιο παράδοξο από αυτά παρά η ίδια η αλήθεια; Ποιο διήγημα είναι πιο θαυμαστό; Από παλιά νικά ο Μωυσής τον Αμαλήκ με τη διάταξη του Θεού και την έκταση των χεριών, φέρνοντας την εικόνα και το χαραγμένο σύμβολο μεγαλύτερου μυστηρίου, αλλά όχι χωρίς κόπο. Oύτε έστησε το τρόπαιο χωρίς αίμα αλλά χρειάστηκε πολλούς εκλεκτούς από άνδρες για την παράταξη των σιδηροφόρων. Χρειάστηκε τα χέρια όσων προσευχήθηκαν για την παράταξη της μάχης. Ο Ιησούς ο ίδιος (χρειάστηκε) στερεώσει τον ήλιο του Ναυή κατά τον Γαβαώ και τη σελήνη κατά τα φαράγγια. Ο ίδιος δε χαρίστηκε με τον οπλοφόρο στρατό στην αντιπαράταξη κατά των εχθρών, ούτε με τους ιππείς, ούτε με τους ακροβολιστές, ούτε με κάτι άλλο απ’ όσα ήταν κατάλληλα για μάχη. Ούτε με τα χέρια σε έκταση παρακαλώντας τον Θεό, ούτε με την παράταση της μέρας, ούτε με κάτι άλλο απ’ όσα έχουν απαριθμηθεί, τα οποία παραδίδει η ιστορία, αλλά μόνος άοπλος σηκώνοντας τα χέρια προς τον Θεό στήνει το μόνο τρόπαιο από τα όσια και την πατρίδα σώζει και φανερώνει την αρετή ως απρόσιτη και πείθει τους θεούς να μη νομίσουν ότι ξεσηκώνεται κατά του ποιμνίου του Χριστού και υποφέρουν τα νικητήρια. Αλλά και το συμβάν να θεωρηθεί ως παραχώρηση της άνω πρόνοιας κατά την οποία σκοτώνει και δίνει τη ζωή [p. 43] με χτύπο και γιατρεύει. Χτυπά πάντως, για να δημιουργήσει κάτι μεγάλο, για να σώσει την ψυχή με την παιδεία. Επειδή και ο λαός του Ισραήλ κάποτε προχωρούσε στην αιχμαλωσία και οδηγήθηκε στη δουλεία, για να μην υποδουλώνεται σε ξένους θεούς αλλά να επιστρέψει προς την αλήθεια.
27. Αλλά δεν είναι σπουδαία αυτά; Δεν είναι γεμάτα θαύμα; Άραγε, οι ιστορίες των Ελλήνων δεν μαρτυρούν μια τέτοια πράξη; Ποιος Οδυσσέας έστησε ένα τέτοιο τρόπαιο; Ποιοι Ηρακλείδες ή Πελοπίδες; Των οποίων οι πράξεις αριστείας δεν έχουν τίποτα περισσότερο , παρά φαίνονται γεμάτες ντροπή. Και όμως, αν και αυτές οι πράξεις δεν είναι τέτοιες, άραγε τα παρακάτω είναι πιο θαυμαστά. Θα το φανερώσει και ο τωρινός λόγος. Λεηλάτησαν κάποτε αυτή την πόλη οι έμποροι στην Τραπεζούντα, αφού συκοφαντήθηκαν για εγκλήματα. Δεν είναι πράγματι η συκοφαντία φοβερή και συγγενής με τον φθόνο; Και τα δύο ο φθόνος τα κατέστρεψε. Λεηλάτησαν και αφού δημόσια από τον στρατηγό παρέδωσαν τη φρουρά για επιτήρηση, δέχτηκαν το θάνατο με το ξίφος. Και ήταν δυνατόν να δουν [p. 44] στους άνδρες, όπως είναι φυσικό αν οι κακούργοι υπομείνουν τον θάνατο, να αλλοιώνονται οι όψεις και τα πρόσωπα να πέφτουν και η ομορφιά να αμαυρώνεται και να χάνεται η φυσική της ισχύ και η φανερή δύναμη να απαρνιέται και η καρδιά να συντρίβεται και τα γόνατα να ατονούν. Οι φωνές να κόβονται με λυγμό και να μοιάζουν άσημες και τα μάτια να γεμίζουν δάκρυα και η δύναμη να αχρηστεύεται. Και καθώς κλαίνε τα παιδιά από τη στέρηση, οι οικείοι και οι συγγενείς, φωνάζουν το θείο και επικαλούνται τον Άγιο. Σαν να ξέρει τα πάντα (αυτός) σπεύδουν να τον συναντήσουν λέγοντας «Βοήθησέ μας! Διώξε μακριά τον άδικο θάνατο! Απάλλαξέ μας από την οδύνη που μας κατέχει! Μη συμφωνήσεις να υπομείνουμε τον θάνατο για τις κακουργηματικές πράξεις. Μην αναπτυχθεί φθόνος μέσα μας για τον φόνο των οικείων. Το αίμα μας που χύθηκε σε ξένη χώρα να μην φέρει ντροπή στην πατρίδα και να μην επιτρέψεις να γίνει παρανάλωμα συκοφαντίας.
28. Αυτά και τα παραπλήσια έγιναν όταν οι άνδρες μιλούσαν με οδυνηρή καρδιά και κατέσχιζαν τα ρούχα τους και έριχναν σκόνη στο κεφάλι τους, ο θαυμαστός και ελεήμονας κύριος κάνει το δράμα φανερό του υπηρέτη του όπως αν συμπαθεί ομόφυλό του να δέσει στο κεφάλι του λαμπρότερα στέφανα αρετής.
Και τι γίνεται; Φεύγει από την πατρίδα χωρίς να πέφτει στα γόνατα κατά μήκος της οδού, χωρίς να έχει ανάγκη πολλούς όταν φεύγει, χωρίς να προφασίζεται αρρώστια σώματος, ούτε χειμώνα, ούτε ταξίδι φουρτουνιασμένο, ούτε οτιδήποτε άλλο οποιαδήποτε εμπόδιο τον παρεμπόδισε, αλλά συνάμα έφυγε μόνος του.
Αλλά την ίδια στιγμή όταν έμαθε την καταστροφή των προβάτων ο ποιμήν ο καλός, και μεγάλος μιμητής του μεγάλου αρχιποιμένος, έτρεξε να βοηθήσει. Και γρήγορα μπήκε στο πλοίο, πλέει για να βοηθήσει τους αδικουμένους. Φαινόταν καθαρά ότι ήθελε να βοηθήσει. Και το ταξίδι στην θάλασσα γίνεται αίσιο και τα κύματα γαληνεύουν και ακούγεται φωνή που υπόσχεται ότι θα υπηρετήσει τον δίκαιο και κανένας να μην απιστήσει.
Π,46. Και όσα λέγονται ανατρέχοντας τον πρώτο άνθρωπο και ανατρέχοντας στο αξίωμά του πρίν την παράβαση, όπως για αυτόν όλος ο ορατός κόσμος κατασκευάστηκε για να τον υπηρετεί, όπως έγινε από τον πλάστη κυρίαρχος και όπως κάποιος οικοδεσπότης έδωσε κατάλληλο όνομα στους δούλους και στις υπηρέτριες σχετικά με την φύση τους, πολλά καλά έτσι είχαν τα πράγματα, εξ αιτίας όμως της παρακοής του έχασε το αξίωμά του, εκείνος όμως που θα διαφυλάξει την εντολή του οπωσδήποτε θα το λάβει. Και θα έχει υπηρέτες και την γη και την θάλασσα και θα τα μαρτυρούν όλες οι προφητείες των προφητών, των αποστόλων και των μαρτύρων. Και τα σημάδια τα παράδοξα για να μην τα αναφέρω διεξοδικά, και αυτός που στην πορεία της ζωής του ακολουθεί την θεία εντολή, θα έχει την βοήθεια του θεού. Απέπλευσε για να βοηθήσει αυτούς που δέχθηκαν την τελευταία απόφαση.
29. Ο αντίπαλος της αλήθειας και εχθρός των δικαίων, αυτός που βασκαίνει πάντα το καλό, και σπέρνει το κακό και επινοεί κάθε είδους κακίες και προηγείται του δρόμου του καλού, και τον υπασπιστή του στρατηλάτη του κοάρτης, που λέγεται έτσι στην ιταλική διάλεκτο, χρησιμοποιεί ως συνεργό σε αυτά, ο οποίος συγχρόνως με την άφιξή του έμαθε την αιτία, και την γλώσσα κίνησε σαν ακονισμένο ξυράφι κατά των ανδρών, ανανεώνοντας τις συκοφαντίες και επιβαρύνοντας τα εγκλήματα και επιστρέφοντας τον φθόνο σε αυτούς που λοιδορούν με λόγια και βάσκανες σκέψεις, επιδεικνύοντας τους άνδρες ενόχους πολλούς θανάτων και έχοντας αμαρτήσει τα μέγιστα. Και οι νόμοι θα παραβιαστούν και τα ήθη θα αναιρεθούν και συμβεί ώστε να δυσφημιστεί από τους τολμηρούς. Και όσα άλλα οι πονηροί λογισμοί γενούν, και η άθλια γλώσσα συνηθίζει να λέει και πείθονταν ο στρατάρχης, χρησιμοποιώντας τον άφρονα λογισμός του, άλλοτε με την θέλησή του και άλλοτε όχι, πειθόμενος τον κακό του σύμβουλο, γιατί δύσκολα ρέπει προς την αρετή ο άνθρωπος, δύσκολα πείθεται για τα καλύτερα, και συνηθίζει να διάκειται ευπειθέστερα προς τα χειρότερα.
30. Αυτός που κτύπησε τα πρωτοτόκια του Φαραώ, και με πολλά θεία σημεία κτύπησε την Αίγυπτο, ακρωτηρίασε τα μάτια της συζύγου του, γιατί ακριβώς φάνηκε να απιστεί προς τον υπηρέτη του, για να ανακουφίσει την καρδιά που κτυπάει{σ 48} και κάμψει τον άκαμπτο και ημερώσει τον ατίθασο και στήσει την ορμητικότητα του φθόνου με την αναίρεση του φόνου και απαλύνει το δόρυ του δόλου και αφήσει την αλήθεια να παρουσιαστεί.
Και αυτός όταν είδε το συμβάν, ήταν όλος ελεεινός, παρακαλώντας , χύνοντας δάκρυα, εξομολογούμενος το αμάρτημα, υποσχόμενος την διόρθωση, τόσο γενναίος στην εύνοια, όσο πριν γενναίος σκεπτόμενος την απελπισία, γιατί οι περισσότεροι από την φύση τους θέλουν την ευημερία, γιατί αλαζονεύονται για πολλά, πιο πολύ γενναίος όταν αλλάζει η κατάσταση και ταπεινώνονται και θεωρούν αφόρητα όλα όσα τους συμβαίνουν και διάκειται με ένα τρόπο μικροψυχίας,
Εκείνος ο μαθητής που νομοθέτησε εβδομήντα επτά φορές να συγχωρούνται τα αμαρτήματα, το πέλαγος της συμπάθειας, η πηγή της αγάπης, το πρότυπο της ταπεινοφροσύνης, όταν είδε το θράσος να μετατρέπεται σε ταπείνωση, όταν οι θρασείς μετανόησαν, όταν είδε ικέτες, δεν χρειάστηκε πολλά λόγια, και αμέσως με Θεία μεσολάβηση επήρε την αναπηρία. Και οι μέν όταν απλανή όψη και όχι με αμφίβολη ακουή κατάλαβαν τέτοια θαύματα , φοβούμενοι και τρέμοντας με τα σημάδια που έβλεπαν, παρείχαν στον Άγιό τους άνδρεςμ και ζήτησαν συγχώρηση για τα σφάλματά τους.
31. Κάποια γυναίκα ευσεβής, πυρπολούμενη με θείο έρωτα, γυναίκα ευσεβής που δείχνει τους καρπούς της ευσέβειας, παρακαλεί το Αγιο Πνεύμα να επιτελέσει την θεία λειτουργία στο δικό της σπίτι και βλέπει το θαύμα εφάμιλλο των μέχρι τότε θαυμάτων γιατί όπου ψάλλετε θεία τεράστια πίστη γυναίκας, όπως ακριβώς πάντα ο θυμός στηλιτεύεται με κακία, και τα δύο αυτά σε ένα προφήτη φαίνονται.
Διώκεται ο Ηλίας από τον Ιεζαβέλ και κατοικεί την έρημο, προφήτης έτσι φοβερός, με ένα λόγο φωτιά από τον ουρανό φέρνοντας, και πυρπολεί τους ιερείς της ντροπής και αποκλείει τους ουρανούς και μαστιγώνοντας με την ανομβρία όλης τη γή, πηγαίνει στην χήρα την Σαραφθία και πολλαπλασιάζει το αλεύρι, και πολλαπλασιάζει το λάδι και ανασταίνει τον πεθαμένο γιό και τον χαρίζει στην μητέρα.
Και ο Ελισσαίος ξεναγείται στην Σαμανίτιδα και κάνει το ίδιο θαύμα. Και η Ραάβ η πόρνη ξεναγεί τους κατασκόπους και σώζεται. Πόρνη προσφέρει μύρον πολύτιμο και αλείφει τον Ιησού, αληθινό μύρο τον θεό μαζί και άνθρωπο και απαλλάσσεται από τις αμαρτωλές πράξεις . Και η Μαρία του Λαζάρου κάθεται στα πόδια του Ιησού και προσέχει την σωτήρια διδασκαλία του, είναι πραγματικά θαυμαστή γυναίκα με θαυμάσιο χαρακτήρα. Γιατί γνώριζε το μάνα στην έρημο και το νερό που βγήκε από τη πέτρα, και με πέντε άρτους χόρτασε πέντε χιλιάδες, χωρίς να φοβάται τα σωματικά, ακόμα και αν πείνασε ή δίψασε η ίδια, και κουράστηκε σύμφωνα με τον νόμο του σώματος, συνεχίζει να ακούσει τον λόγο του Ιησού, παρά τα παράπονα της αδελφής της.
32. Αυτή για εμένα η γυναίκα είναι αξιοζήλευτη, γιατί προσηλωμένη στον θείο λόγο ξέχασε τα πάντα. Γι’ αυτό και θα ανταμειφτεί, γιατί ακούγοντας την διδασκαλία, περιφρονεί τα γήινα και φροντίζει για τα αιώνια. Θαυματουργεί ο άγιος, μάλλον ο Θεός που έθρεψε στον λάκκο τον Ηλία μέσω ενός κόρακος , και στους μαθητές του ετοίμασε εκείνο το θείο δείπνο, θείου σώματος και αίματος, άρτο και οίνο, για να δοξάσει τον ευσεβή λογισμό της πιστής εκείνης γυναίκας. Ότι αυτός μας προτρέπει να μην μεριμνούμε για την ανάγκη των συγγενών αλλά για την Βασιλεία του Θεού.
33. Είναι επαινετή για την ολόψυχη αφοσίωση που έδειξε στην θεία διδασκαλία.(περίληψη της παραγράφου).
Π53. Τα αποτελέσματα της φιλαργυρίας είναι πικρότατα. Φθόνοι, φόνοι, ναυάγια, ληστές, κλέφτες, άρπαγες, ψέματα και όρκοι και επιορκίες, ενώ τα πλάσματα του θεού στον κύριο στρέφουν την μέριμνά τους, τον πρωτόπλαστο τον είχε αξιώσει με την ζωή χωρίς βάσανα, αλλά λόγω του αμαρτήματος καταδικάστηκε να τρώει το ψωμί του με τον ιδρώτα του προσώπου του.
34. Η Τραπεζούντα απόλαυσε θαύματα και από εκεί ο Άγιος έφτασε στην πατρίδα και από εκεί επανήλθε στην Βασιλεύουσα. Η αυτοκράτειρα ήταν η Ειρήνη και ο γιός της ο Κωνσταντίνος. Δεν ανέχθηκε την μεγάλη του απουσία αλλά φανερά τον εκβιάζει να συναναστραφεί μαζί του και να συμμετέχει μαζί του στην Βασιλεία για να διευθύνει καλά, αν και ο Άγιος αποστρέφονταν να μείνει στο βασίλειο.
35. Συμβαίνει τότε κάτι παράδοξο, Φάνηκε να έχει προφητικό χάρισμα, να γνωρίζει τα πάντα πριν γίνουν αυτά.
Π 55. Εκείνο τον καιρό ο πρόεδρος των δημοσίων φόρων Νικηφόρος ήταν το όνομα του Λογοθέτη, συνήθιζε να θεωρεί τον Άγιο από τους καλύτερους του φίλους και είχε τον άγιο καθοδηγητή της ζωής και έτσι η ζωή του, ο λόγος και οι πράξεις του να διευθύνονται σωστά. Αυτός ο Λογοθέτης ήθελε να αποκτήσει σπίτι με αγορά και αφού το ανακοίνωσε σε όλους έπαθε το ίδιο με τον Σαούλ, γαιτί η αξία του έργο φάνηκε μεγαλύτερη. Ο Άγιος του προφήτευσε ότι μετά από λίγο θα γίνει κληρονόμος. Επρόκειτο για την βασίλισσα που διαδέχθηκε την βασιλεία. Και επειδή αυτός του τα προείπε , κατανόησε το προφητικό του χάρισμα.
36. Έπλευσε μέσω του Ευξείνου Πόντου στην πατρίδα και έφτασε στον ποταμό Σαγγάριο και αρχίζει η τρικυμία και στο τέλος αποβιβάστηκε στην ξηρά και σηκώνοντας τα χέρια στον ουρανό επιτίμησε το πνεύμα και από τότε δεν έπνευσε άνεμος σε εκείνο τον τόπο. Για την δική σας σωτηρία και με τα θαύματα των αγίων, διώχνει δαίμονες και θεραπεύει αρρώστιες και κάνει πολλά θαύματα.
37. Ο Γεώργιος εμποτίστηκε με την ενέργεια αυτών των θαυμάτων και μιμήθηκε αυτή την απάθεια και καθαρότητα των θαυμάτων.
38. (περίληψη) Αναφέρεται στο γένος του Ισραήλ που διέφυγε από την Αίγυπτο και πέρασε την Ερυθρά θάλασσα. Αναφέρεται στον Φινέα, τον αγώνα Δαβίδ και Γολιάθ, τον Ηλία και τον Ιωάννη τον Πρόδρομο που έλεγχαν τους πάντες, την πίστη του Πέτρου και Παύλου και την αποστολή όλων των μαθητών.
62. Ξεπέρασε τους πατέρες που είχαν διαπρέψει στην ποιμαντική . ΟΙ αρετές του: φιλανθρωπία, ταπείνωση, ακτημοσύνη, έλεος, δικαιοσύνη, σωφροσύνη, ανδρεία και ανέλαβε την διοίκηση της πολιτείας.
Π63. Πρό δύο του Δύστρου μηνός, η ψυχή του ανεβαίνει στον Θεό. Όλοι μαζί άρχοντες και αρχόμενοι θρηνούσαν. Έκλαιγαν γιατί ήταν καλός άρχοντας και προστίθεται στους Αγίους του Χριστού.
41. και ενταφιάζεται ως άνθρωπος αλλά κάνει θαύματα για τα οποία λίγα θα δηλώσουμε, γιατί δεν θα προσπαθήσουμε όλα με τα λόγια να τα διηγηθούμε. Πόσοι ενοχλούμενοι από ακάθαρτα πνεύματα απαλλάσσονταν από τα δαιμόνια, ή παράλυτοι που τους έφερναν επέστρεφαν στα σπίτια τους με τα πόδια γερά, οι τυφλοί είδαν το φώς τους. Αναρίθμητα τα θαύματα.
42. Καταρρακτώδης βροχή έγινε σφοδρότατη και φάνηκε σαν ένας κατακλυσμός. Τα όρη καλύφθηκαν, οι πεδιάδες πλημύρισαν τα σπίτια όλα και οι ναοί. Όλη η πόλη κατακλύστηκε από τα ύδατα, όπως η θάλασσα όταν τρικυμίζει και απειλεί με καταστροφή τα πάντα, εάν δεν υπήρχε από ψηλά και προς το συμφέρον μας η θεία πρόνοια, που σηκώνει την ρομφαία της τιμωρίας, χωρίς να δημιουργεί τραυματισμό, αλλά ανοίγει τον δρόμο της μετάνοιας, το ρεύμα του ποταμού σταμάτησε και επιβράβευσε την σωτηρία με τις πρεσβείες του Αγίου.
66. Το θαύμα που εκτελέστηκε πάνω στην σωρό του ενώ ό όλος ο ναός πλημμύρησε, το νερό δεν πλησίασε καθόλου τον τάφο του αλλά όπως άλλοτε έσκισε στα δύο την Ερυθρά θάλασσα μια ανέκοψε τη ροή του Ιορδάνη ποταμού, αυτός και τώρα έκανε το θαύμα: Και να σήκωσε γύρω από τον τάφο ένα τοιχίο, δεν πειράχθηκε ούτε στο ελάχιστο ο τάφος του. Θαυμαστός είναι ο θεός και επιτελεί θαυμαστά και εξαίσια έργα, όλα με τον λόγο και την δύναμή του.
43. Τα επόμενα είναι πολύ παράδοξα: Έγινε έφοδος των Ρως, λαού ωμότατου χωρίς ίχνος φιλανθρωπίας, θηριώδης στους τρόπους και απάνθρωποι στα έργα, αιμοδιψείς στην όψη, δεν χαίρονταν περισσότερα για τίποτα άλλο παρά να σκοτώνουν. Αυτοί λοιπόν ξεκινώντας από την Προποντίδα άρχισαν τα εγκλήματα [Π67] έφτασαν μέχρι την πατρίδα του αγίου. Τους σκότωναν όλους χωρίς να λυπούνται κανέναν, ούτε γέροντες ούτε νήπια. Σκόρπισαν παντού τον όλεθρο. Κατέστρεψαν ναούς, βεβήλωσαν τα άγια. Στην Ταυρική έγιναν σφαγές νέων και κανένας δεν μπορούσε να βοηθήσει και ίσως να έγιναν αυτά από την θεία Πρόνοια, γιατί το κακό είχε ήδη πληρωθεί. Όπως και το Ισραήλ είχε πάθει πολλά, όπως έχουμε μάθει από τις γραφές.
44. Ο ποιμήν ο καλός ανέβαλε την βοήθεια, αλλά δεν ανέχθηκε πλέον να παραβλέπει τα κακουργήματα και αρχίζει να θαυματουργεί και εδώ, Οι Βάρβαροι εισήλθαν στον ναό, είδαν τον τάφο και θεώρησαν ότι είχε θησαυρό. Όρμησαν να τον ανοίξουν και τότε σαν δεσμά αόρατα να κάλυψαν τα χέρια και τα πόδια , έμειναν ακίνητοι, ελεεινοί, γεμάτοι δέος και δεν μπορούσαν ούτε να μιλήσουν.
45. Ο ηγεμόνας τους αφού είδε το παράδοξο πράγμα, γέμισε με δέος και έκπληξη και προσήγαγε ενώπιόν του έναν αιχμάλωτο και ζήτησε να μάθει από αυτόν τι είναι αυτό το γεγονός και ποιού Θεού ήταν η δύναμη αυτή και τι ήταν ο τάφος αυτός και τι έπαθαν οι στρατιώτες.
Αυτός του λέει ότι ο θεός είναι αυτός που παράγει αυτή τη μεγάλη δύναμη και μπορεί να κάνει ότι θέλει και δεν μπορεί να του αντισταθεί κανείς ούτε βασιλειάς, ούτε τύραννος, ούτε άρχοντας, ούτε βάρβαρος, γιατί από αυτόν βασιλεύουν οι βασιλείς και τυρανούν οι τύραννοι.
Τι απαντά ο βαρβαρος; Εμείς δεν προσφέρουμε κάθε μέρα θυσία στους θεούς, έχοντας βωμούς και κάνοντας σπονδές;
Αυτός του λέει: Δεν είναι αυτοί οι αληθινοί θεοί στους οποίους εσείς θυσιάζεται, ούτε τέτοιες θυσίες χρειάζεται ο δικός μας θεός. Δεν έχει ανάγκη γιατί είναι κυρίαρχος σε όλα.
Ο βάρβαρος: Και υπάρχει κάποια άλλη θυσία την οποία χρειάζεται ο δικός σας θεός; Πως δεν έχει ανάγκη από τίποτα;
Αυτός του λέει: Δεν έχει ανάγκη για τίποτα αυτά θέλει καλές πράξεις , είναι αγαθός, θέλει καλές πράξεις που προσφέρονται από καλές σκέψεις. Όποιος λοιπόν του φαίνεται καθαρός με έργα αγαθά, αυτός αξιώνεται από αυτόν με την μεγαλύτερη τιμή, και ζωντανός και νεκρός. Και ποια είναι αυτή η τιμή. Όλα όσα κάνει να γίνονται στο όνομα του και ευεργετεί όσους τον τιμούν , να αμύνεται σε όσους επιχειρούν να τον ατιμάσουν. Γι’αυτό και οι στρατιώτες σου επειδή τόλμησαν να ανοίξουν αυτόν τον τάφο επειδή είναι ύβρις να ψάχνουν βάρβαροι ανόσιοι, αιχμαλώτισε τα χέρια και τα πόδια τους, και μάθε ότι αυτή είναι η αλήθεια.
Σ70. Συνεχίζει: Προσέφερε σε αυτόν δώρα και εξευμένισέ τον με μας τους χριστιανούς και θα απαλλαγούν οι άνδρες σου από την οδυνηρή αιχμαλωσία. Και με ποια δώρα; Δέχεται λάδι και κερί (αυτή είναι η συνήθεια στους χριστιανούς ) και σου συνιστώ να ελευθερώσεις τους αιχμαλώτους και να διαφυλάξεις τις εκκλησίες. Αν τα κάνεις όλα αυτά θα δείς και τους στρατιώτες σου δυνατούς και ελεύθερους όπως πριν.
48. Ο βάρβαρος γεμάτος έκπληξη υποσχέθηκε αυτά να τα κάνει όσο γίνεται πίο γρήγορα. Έδωσε την ελευθερία στους χριστιανούς και επέτρεψε πρεσβεία προς τον Θεό και τον Άγιο. Και γίνεται φωταγωγία, ολονύκτια παράκληση και ψαλμωδία και απαύγασαν οι βάρβαροι από την θεϊκή οργή και άρχισαν να καταλαβαίνουν τους χριστιανούς και να μην βρίζουν τα άγια ούτε να καταστρέφουν τα θεία θυσιαστήρια ούτε με τα ανόσια χέρια τους να αφαιρούν ιερά κειμήλια, ούτε με αίμα να μολύνονται οι εκκλησίες.
Ηταν αρκετός ένας τάφος να ελέγξει την άγνοια των βαρβάρων, να πατήσει τη μεγάλη σφαγή, να σταματήσει την θηριωδία, και ο καλός Θεός να μετατρέψει τους ανήμερους λύκους σε ημερότατα πρόβατα, να σέβονται τους θείους ναούς, τα άλση και τα λιβάδια.
47. Είδε την δύναμη του τάφου και αγώνα όλου του έθνους; Βόσκουν μαζί ο λύκος με το αρνί, κατά τον Ησαΐα και η λεοπάρδαλη με το ερίφιο, Είδες την δόξα της σορού; Όλα προβάλλονται τα θαύματα σε ολοφώτεινες αυγές. Είδες σκόνη πολλών οστών ισχυρότερη από δόρατα, είδες λείψανο που μαλάκωσε καρδιά σκληρή;
Ω τάφε που μοιάζεις με θησαυρό, ώ τάφε που σε πολλούς προξένησες ζωή, ώ σωρός που η δόξα σου έφτασε τα όρια του ωκεανού, ώ σκόνη που συνέτριψες τους βαρβάρους, ώ λείψανα πολυτιμότερα από χρυσό και από πολυτελείς λίθους λαμπρότερα από πορφύρα, δυνατότερα από βασιλείς, κράτος και καύχημα χριστιανών.
48 Μας εποπτεύεις και μας απελευθερώνεις από τις αμαρτίες, τα πταίσματα, μας απαλλάσσεις από τις θλίψεις και τους κινδύνους.
[Σ73]. Τόλμησα να σε υμνήσω αλλά αυτό είναι θεάρεστο στον θεό. Γι’αυτό να φανείς προστάτης και βοηθός υπερασπιστής. Δώσ’ μας περισσότερες αφορμές για να υμνήσουμε τα θαύματά σου. Φρούρησε την πόλη σου, διαφύλαξε το ποίμνιό σου, φύλαξέ την στο όνομα του Κυρίου ημών Χριστού, που η δόξα του υπάρχει στους αιώνες των αιώνων.
Αμήν.
ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΊΑ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
[1] Πρόκειται για τον Άγιο των Βλάχων. Δυστυχώς πριν δεκαπέντε χρόνια, ξένοι άνθρωποι στον τόπο αυτό, ξεκομμένοι από την παράδοση χρόνων, κουφοί στα θαύματα του Αγίου σε αυτό τον τόπο, και με άγνοια στην ιστορία, έχρισαν την εκκλησία της Ρούγας ως αφιερωμένη στον Αγιο Νικόλαο «τον θαλασσινό» και την εκκλησία μέσα στο χωριό Παλιάμπελα αφιερωμένη στον Αγιο Νικόλαο τον εν Βουνένοις. Ότι πιο αντίθετο από αυτό που επί εδραίωσης των δύο εκκλησιών υπήρχε.
[2] Σύντομα η νέο-ιδρυθείσα Βόνδιτζα θα δεχθεί τους τίτλους της επισκοπής της Δωδώνης και με σοβαρές πιθανότητες της Αβαρνίτσας (βλέπε «Αχτίδες πολιτισμού από την Μεσαιωνική Βόνδιτζα»).
[3] Επί βενέτικης κυριαρχίας τα Παλιάμπελα λέγονταν Pagliabella (καλό άχυρο) και βρίσκονταν βόρειο-ανατολικά της σημερινής λίμνης Αβελαριά και νότιο-ανατολικά του Άγιου Ηλία. Σήμερα στο χωριό της βενέτικης εποχής, διασώζεται ο ημικατεστραμένος ναός του Αγίου Αθανασίου.
[4] Στην περιοχή Ασκηταριό- σπήλαιο Κουρήτα- ιερό Ψηλόραχης , της σημερινού χωριού Παλιάμπελα Βόνιτσας
[5] Βλέπε μελέτη της Αμφικτιονίας Ακαρνάνων για τα Σφετά.
[6] Βλέπε αρθρογραφία του αρχαιολόγου Ευθύμιου Μαστροκώστα.
[7] Στην περιοχή Ασκηταριό- σπήλαιο Κουρήτα- ιερό Ψηλόραχης , της σημερινού χωριού Παλιάμπελα Βόνιτσας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τι λες γι αυτό αγαπητό Ξηρόμερο