ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
Χρονολόγηση της εκκλησίας
«Άγιος Γεώργιος» Ζαβέρδας
Πρόσφατα βρεθήκαμε στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου Ζαβέρδας, όπου εκεί θα τελούνταν ο γάμος δύο φίλων. Στον εξωτερικό χώρο της εκκλησίας θαυμάσαμε τον διάκοσμο της Ιεράς Κόγχης (Ιερό).
Από τις συνεργασίες που είχαμε με τον ιστορικό ερευνητή -συνεργάτη της Αμφικτιονίας Ακαρνάνων, τον Κο Στυλιανό Μουζάκη *1 και την χρονολόγηση που ενέργησε σε μεγάλο πλήθος εκκλησιών της Βόνιτσας (ναοί της πόλης και εξωκλήσια), ένα σοβαρό κριτήριο για το έτος κατασκευής της εκκλησίας είναι ο τρόπος κατασκευής του εξωτερικού μέρους της κόγχης του ιερού.........
Άμεσα αποστείλαμε το φωτογραφικό υλικό. Από το σύνολο των πληροφοριών που απεικονίζονταν στις φωτογραφίες κάθε μέρους του ναού, αλλά και κυρίως από την κόγχη του Ιερού, ο Κος Στυλιανός Μουζάκης μας ενημέρωσε ότι πρόκειται για κατασκευή του δεύτερου μισού του 18ου αιώνα, δηλ. από το 1750-1800 μχ. Η τεχνοτροπία της κατασκευής μας προσανατολίζει στις νοοτροπίες των βόρειο-ελλαδίτικων συνεργείων.
Με αυτή την ενημέρωση άρχισε μια πρόσθετη έρευνα καθόσον ο εν λόγω ναός μέχρι να λειτουργήσει ο σημερινός ναός της Αγ. Παρασκευής, ήταν ο καθεδρικός ναός του χωριού, όπου και στο προαύλιο του υπήρχε το νεκροταφείο.
Το ερώτημα που αιωρήθηκε ήταν για την ύπαρξη άλλου παλαιότερου ναού, χωρίς μέσα σε αυτή την έρευνα να συμπεριληφθεί η Μονή του Αγίου Δημητρίου, λόγω του ότι η απόσταση από το σημερινό χωριό της Ζαβέρτας ήταν απαγορευτική στις καθημερινές ανάγκες της θρησκευτικής λατρείας.
Παράμετρος σε αυτή την έρευνα τέθηκε ότι η Ζαβέρδα δεν ήταν μία, αλλά πολλές Ζαβέρδες. Την πληροφορία αυτή την πρωτοσυναντούμε στο χρονικό των Τόκκο, όπου περισσότερες από μία φορές, αυτός ο άγνωστος συγγραφέας του μεσαίωνα αναφέρει «Ζαβέρδες» και όχι Ζαβέρδα. Στα Οθωμανικά κατάστιχα των απογραφών απίστων παρουσιάζονται τουλάχιστον τρείς Ζαβέρδες (Ζαβέρδα, Ζαβέρδα Ρούννες, Κατούνα Ζαβέρδα).
Άλλη σοβαρή παράμετρος τέθηκε η λίγο πριν τα μέσα του 18ου αιώνα ισχυρή παρουσία (για να μην αναφέρουμε την λέξη κυριαρχία), των Βαρζέληδων (βλέπε μελέτη «Απόστολος Βαρζέλης , Ο Ζαβεδριανός») στη Ζαβέρδα. Οι Βαρζέληδες είχαν αποκτήσει την Ρωσική υπηκοότητα και ήταν «σκληροπυρηνικοί Ορθόδοξοι». Αυτή την συμπεριφορά κράτησαν και στα επόμενα χρόνια (από το 1820 μχ και μετά) σε όποιο μέρος μετοίκησαν. Όλες οι πράξεις τους με βαρύ σεβασμό στην Ορθόδοξη Χριστιανή πίστη εκφραζόμενη:
-με μεγάλες δωρεές σε εκκλησίες,
-υποστήριξη στο έργο των μητροπόλεων αλλά και
-με εγκατάσταση στις περιουσίες τους στη Ζαβέρδα απελευθερωμένων, από αυτούς, ελλήνων αιχμαλώτων.
Όπως παρατηρούμε υπάρχει μια σύμπτωση στις δύο χρονολογίες δηλ. αυτή της ταύτισης της Ζαβέρδας με την οικονομική κυριαρχία της φαμίλιας Απόστολου Βαρζέλη καθώς και αυτής της οικοδόμησης της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου.
Ερωτηματικά προκαλεί η δια διαθήκης μεγάλη δωρεά (μέσα του 19ου αιώνα) του Θεόδωρου Βαρζέλη στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου Ζαβέρδας. Στην διαθήκη δεν αναφέρει κάποιο ποσό για τον τότε καθεδρικό ναό της Ζαβέρδας. Μια σκέψη μπορεί να είναι οι τυχόν διαθέσεις ποσών σε αυτό τον ναό τα προηγούμενα χρόνια.
Τα Ιερά κειμήλια της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου καταγράφονται ως μεγάλης ιστορικής και θρησκευτικής αξίας. Το φορητό αναγνωστάριο της εκκλησίας δεν συναντάται πουθενά αλλού παρά μόνο στις μεγάλες μονές του Αγίου Όρους.
Άξιο συνέχισης της έρευνας είναι η διερεύνηση της τυχόν ύπαρξης παλαιότερης εκκλησίας σε αυτό τον χώρο και η κατασκευή του 1750 μχ να είναι ανακατασκευή του παλαιότερου ναού. Αυτό μπορεί να διαπιστωθεί από την επιτόπια έρευνα ειδικών, μεταξύ των οποίων και ο ερευνητής Κος Στυλιανός Μουζάκης.
Επικοινωνήσαμε μαζί του και του ζητήσαμε να προγραμματίσει μια επίσκεψη στη περιοχή μας για να ασχοληθεί και να μας συνδράμει στην ιστορική καταγραφή οικοδόμησης αυτού του περίφημου ναού. Η έρευνα πρέπει να συσχετιστεί και για την ύπαρξη-χρονολόγηση των τυχόν άλλων παλαιότερων εκκλησιών στις «Ζαβέρδες».
*********************************
*1: ΜΟΥΖΑΚΗΣ ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ του Αντωνίου. Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1945. Ερευνητής Ιστορίας των Πολιτισμών.
Συστηματικά ασχολείται με την έρευνα, μελέτη και παρουσίαση βυζαντινών, μεταβυζαντινών μνημείων και χειρογράφων. Παράλληλα μελετά και θέματα του νεοελληνικού λαϊκού πολιτισμού, ενώ ιδιαίτερα επιμελείται την επιτόπια έρευνα, τον εντοπισμό και την αποκατάσταση παραδοσιακών προβιομηχανικών εγκαταστάσεων.
Έχει πλούσιο συγγραφικό και εκδοτικό έργο το οποίο αριθμεί 23 μονογραφίες και πλέον των 190 άρθρων. Μελέτες του έχουν δημοσιευτεί σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά και επετηρίδες. Έχει συνεργαστεί σε συλλογικούς τόμους και σε ιστορικά λεξικογραφικά έργα. Είναι τακτικό μέλος επιστημονικών εταιρειών ιστορίας, αρχαιολογίας και λαογραφίας. Συμμετέχει στην οργάνωση συνεδρίων, σε επιτροπές εκδόσεων και στην επιμέλεια επιστημονικών εκδόσεων. Έχει πραγματοποιήσει διαλέξεις, επιμορφωτικά σεμινάρια ή ομιλίες σε ολόκληρη την Ελλάδα και έχει συμμετάσχει σε διάφορα Ελληνικά και Διεθνή Συνέδρια με πρωτότυπες εισηγήσεις, επί αντιστοίχων θεμάτων, ως και για την προστασία της εθνικής μας κληρονομιάς. Ακόμη αρθρογραφεί σε εφημερίδες και περιοδικά. Βιβλιοκρισίες και παρουσιάσεις έργων του έχουν δημοσιευτεί σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά και επετηρίδες.
Είναι τακτικό μέλος επιστημονικών εταιρειών ιστορίας, αρχαιολογίας και λαογραφίας. Μεταξύ των άλλων, της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, της Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών, της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, της Εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών, ιδρυτικό μέλος της Επιστημονικής Εταιρείας Αττικών Μελετών (ΕΕτΑΜ) και πρόεδρός της 2003-2012, ιδρυτικό μέλος του Center of Greek-Russian Historical Research (CE.HI.R.), ιδρυτικό μέλος του Ινστιτούτου των Ελληνικών Μύλων (ΙτΕΜ) και πρόεδρός του 1999-2001, μέλος της The International Molinological Society (TIMS), μέλος της Διεθνούς Επιτροπής για τη διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς (TICCIH), της Ελληνικής Εταιρείας Εθνολογίας, της Εταιρείας Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Μυθολογίας (ΕΜΑΕΜ), της Ελληνικής Ονοματολογικής Εταιρείας, μέλος της Ελληνικής Σπηλαιολογικής Εταιρείας, επίτιμο μέλος του Ινστιτούτου Διαβαλκανικής Πολιτισμικής Συνεργασίας (Ι.ΔΙ.ΠΟ.Σ.), της Ελληνικής Εραλδικής και Γενεαλογικής Εταιρείας, της Federation Internationale des Journalistes et Ecrivains du Tourisme, του Συνδέσμου Ιστορικών Συγγραφέων, της Εταιρείας Ελλήνων Συγγραφέων, του Συλλόγου των Αθηναίων, του Κέντρου Μελέτης Πέτρινων Γεφυριών, της Ένωσης Κυκλαδικού Τύπου. Διετέλεσε μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Φιλολογικού Συλλόγου «Παρνασσός», του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Ελλήνων Συγγραφέων και Δημοσιογράφων Τουρισμού.
Διετέλεσε εκδότης του περιοδικού Αττικά – Αθηναϊκά, μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού Νεοελληνικής Ιστορίας και Πολιτισμού Μυριόβιβλος, Επιστημονικός συνεργάτης στο περιοδικό Ιστορικά Θέματα.
Έχει συνεργαστεί σε συλλογικούς τόμους και σε ιστορικά λεξικογραφικά έργα όπως, στη Μεγάλη Γενική Εγκυκλοπαίδεια ΥΔΡΙΑ, στο Εγκυκλοπαιδικό Προσωπογραφικό Λεξικό Βυζαντινής Ιστορίας και Πολιτισμού (ΕΠΛΒΙΠ) και στην αντίστοιχη Αγγλική έκδοσή του, στο Λεξικό Βυζαντινής Πελοποννήσου (ΛΒΠ), στην Εγκυκλοπαίδεια Δημοτικού Πατάκη. Τέλος τακτικά αρθρογραφεί σε εφημερίδες και περιοδικά.
Υπήρξε δημιουργός και Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Α΄ Συμποσίου Ιστορίας – Λαογραφίας Αττικής (1980).
Έχει μεταξύ άλλων συνεργαστεί στην εκπόνηση και ολοκλήρωση διαφόρων ερευνητικών προγραμμάτων όπως, «Το νερό κινητήρια δύναμη στα παραδοσιακά ενεργειακά συστήματα του Αιγαίου από τη Θράκη ως την Κύπρο» του Υπουργείου Αιγαίου.
Σήμερα σε συνεργασία με το ΚΕΡΙΕ και τη Ρωσική Ακαδημία Επιστημών έχει αναλάβει και βρίσκεται σε εξέλιξη, κοινό πρόγραμμα για την «Καταγραφή και μελέτη των Ρωσικών εκκλησιαστικών αντικειμένων στην Ελλάδα». Επίσης έχει λάβει μέρος σε διάφορες ανασκαφικές εργασίες όπως στην Κάτω Βασιλική Ακαρνανίας το 1989 με το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Κατά τα έτη 2011-2013 συμμετείχε με το Ινστιτούτο Διαβαλκανικής Πολιτισμικής Συνεργασίας (Ι.ΔΙ.ΠΟ.Σ.) σε ανασκαφές στην Αλβανική Πρέσπα στο νησί Male grand, κ.ά.
Βιβλιοκρισίες και παρουσιάσεις έργων του έχουν δημοσιευτεί σε ελληνικά και ξένα επιστημονικά περιοδικά.
Έχει τιμηθεί για το έργο του με διάφορες διακρίσεις από δημοτικούς φορείς και οργανώσεις, όπως, Α΄ βραβείο της ΕΔΣΤΕ, του ΕΟΤ 1997, κ.ά.
Διατηρεί ως ελεύθερος επαγγελματίας, γραφείο αρχιτεκτονικών μελετών.
Project “Η Επισκοπή Βονδίτζης»
Για την Αμφικτιονία Ακαρνάνων
Ο Πρόεδρος Ο Αντιπρόεδρος
Φίλιππος Ντόβας Στυλιανός Ντίνος
Ο Αρχιμανδρίτης του Οικουμενικού Θρόνου
Γεώργιος Δέλλας
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τι λες γι αυτό αγαπητό Ξηρόμερο