Πολιτισμός ή λαϊκισμός; -«για να μην πάψει η κοινωνία μας να ανησυχεί, να δημιουργεί, να ζει».

 
Γράφει ο Λάμπρος Ν. Πιτσούλιας

        Πολιτισμός δεν είναι μόνο η τεχνολογική εξέλιξη. Είναι η αρμονική σύζευξη των ζωντανών στοιχείων του παρελθόντος με τα θετικά επιτεύγματα του παρόντος. Είναι η ουσιαστική επαφή με την Τέχνη. Και πάνω απ’ όλα είναι δυνατό βίωμα ανθρωπιάς, ευθύνης, προσφοράς, αγωνιστικότητας. Διαμορφώνει πιο συνειδητούς πολίτες που εναντιώνονται κυβερνήσεις που έχουν κάθε λόγο να κρατούν το λαό σε κατάσταση αμάθειας και απάθειας.

 Διαμορφώνει πολίτες με αυξημένη κοινωνική συνείδηση, με την επικουρία της Τέχνης.

Και δεν εκπολιτίζεται ένας λαός, όταν οι κυβερνήσεις του ανέχονται τον παραμερισμό της υγειονομικής περίθαλψης, της εκπαίδευσης, της κοινωνικής αλληλεγγύης μπροστά στην κερδοφορία των λίγων. Όταν παραβλέπουν την καταστροφή του περιβάλλοντος, εφόσον αυτή αποφέρει κέρδη με την εμπορευματοποίηση της γης, που ανοίγει την όρεξη για επιχειρηματικά σχέδια, π.χ. στις καμένες δασικές εκτάσεις. Όταν ιδιωτικοποιεί και εμπορευματοποιεί κάθε δημόσιο αγαθό, νομοθετεί υπέρ των πανίσχυρων επιχειρηματικών ομίλων, κρατώντας μισθούς και συντάξεις σε εξευτελιστικά επίπεδα, όταν εξαθλιώνει τους εργαζόμενους με αντεργατικούς νόμους. Όταν προσπαθεί να δελεάσει με διάφορα «φιλοδωρήματα» και «καλάθια» για να θολώσει τα νερά ως προς την ακρίβεια και την αισχροκέρδεια. Όταν απομακρύνει, ιδιαίτερα τους νέους, από την Τέχνη, μετατρέποντάς τους σε παθητικούς καταναλωτές μιας υποκουλτούρας, στο πλαίσιο της «βιομηχανίας του ελεύθερου χρόνου». Όλα αυτά σαν αποτέλεσμα συγκεκριμένης πολιτικής για τον πολιτισμό, που ξεκινά απ’ τα ανώτερα  ευρωπαϊκά όργανα έτσι, ώστε να θεωρηθεί ο πολιτισμός κοινός, ένας και ομογενοποιημένος για όλες τις χώρες της Ε.Ε. και ο οποίος θα παράγεται και θα προωθείται ως βιομηχανικό προϊόν, ισοπεδώνοντας την πολιτιστική πολυμορφία για το κέρδος.
Όσο για τις εκδηλώσεις του καλοκαιριού, πέραν λίγων φωτεινών εξαιρέσεων, διαπιστώσαμε ότι το ιδανικό των πολιτιστικών συλλόγων, των χωριών κυρίως, ήταν η οργάνωση των πανηγυριών, όπου μόνο ο ήχος του κλαρίνου θύμισε κάτι από παράδοση. Το σκεπτικό ότι «αυτά θέλει ο κόσμος» που προπαγανδίζουν τα ΜΜΕ των ισχυρών, είναι λαϊκισμός του αισχίστου είδους και προσπάθεια χειραγώγησης του λαού σε μια κατασκευασμένη, τυποποιημένη κουλτούρα. Ένα λαό προσπαθείς να τον κάνεις καλύτερο, να τον «ανεβάσεις» κι όχι να αναπαράγεις τις αδυναμίες του, με μια τέχνη που δεν είναι δεμένη με την κοινωνία και δεν προκύπτει απ’ αυτή. Τέχνη ουδέτερη, που όχι μόνο δεν ωθεί κάποιον να προβληματιστεί, αλλά του δημιουργεί την εντύπωση πως τίποτε άλλο δεν μπορεί να υπάρξει. Η οικονομική πλευρά δεν περιορίζεται στην κάλυψη των αναγκών του δημιουργού, αλλά σχετίζεται με τα συμφέροντα των μεγάλων «πολιτιστικών» τραστ, αφού η Τέχνη γίνεται προϊόν για να πουληθεί και μέσον ιδεολογικής χειραγώγησης.

 
Βεβαίως όλοι λέμε ότι πολιτισμό θα καλλιεργήσει, κυρίως η Εκπαίδευση. Αλλά ποια Εκπαίδευση; Σ’ ένα κράτος αυθαιρεσίας, διαφθοράς, διαπλοκών, δολοπλοκιών, ψεύτικων υποσχέσεων, διάλυσης των βασικών υποδομών και του μέλλοντος της νεολαίας μας, η εκπαίδευση ολοένα γίνεται πιο χρησιμοθηρική, σ’ ένα σχολείο ανταγωνιστικό, που καταπνίγει τη δημιουργικότητα και τις αναζητήσεις των εφήβων, που τους εξοντώνει με τη στείρα γνώση, την αποστήθιση και τις συνεχείς εξετάσεις, που στόχο έχουν μόνο την εισαγωγή στο Πανεπιστήμιο. Αλλά κι αυτό γίνεται για πολλούς μαθητές μακρινό όνειρο, αφού το οικονομικό βάρος είναι δυσβάσταχτο και η «προοπτική» της ανεργίας βάζει εμπόδια στο δικαίωμα για μόρφωση.
Σε μια υποχρηματοδοτούμενη εκπαίδευση, με σοβαρά προβλήματα υλικοτεχνικής υποδομής, με άξιους αλλά κακοπληρωμένους καθηγητές, που συχνά εξακτινίζονται σε περισσότερα από ένα σχολεία, για να καλύψουν το ωράριό τους, ποια αισθητική αγωγή, ποια επαφή με την αληθινή Τέχνη, την αυθόρμητη και αυθεντική δημιουργία θα έχουν οι έφηβοι, ώστε να πουν ένα «όχι» στην ασφυκτική πίεση της «πολιτιστικής βιομηχανίας» που τους περιβάλλει;
Εμείς πιστεύουμε στην ερασιτεχνική δημιουργία. Ο τόπος μας -και κάθε τόπος- διαθέτει αξιόλογους ανθρώπους, ταλαντούχους νέους που πρέπει να αξιοποιηθούν, μακριά απ’ τα σχέδια των καθ’ ύλην αρμοδίων πολυεθνικών, που εθίζουν το λαό, ώστε εύκολα να αφομοιώνει καλλιτεχνικά σκουπίδια.
Ερασιτέχνης σημαίνει αυτός που αγαπάει σαν ερωτευμένος την Τέχνη (Έρως+Τέχνη). Είναι αυτός που γίνεται και πομπός και δέκτης του καλλιτεχνικού μηνύματος. Ασκεί ένα «χόμπι» εξαιρετικά ευγενικό και εποικοδομητικό και για τον ίδιο και για την κοινωνική ομάδα στην οποία απευθύνεται. Η ερασιτεχνική δημιουργία ενθαρρύνει την πρωτοβουλία, την αυτενέργεια  και τον αυτοσχεδιασμό, σύμφυτα στοιχεία με τον ερασιτεχνισμό. Ο ερασιτέχνης ζει την Τέχνη και ζώντας την κατανοεί με μεγαλύτερη ευχέρεια τα κοινωνικά προβλήματα, όπως αυτά αντανακλώνται συμπυκνωμένα στα έργα της. Βοηθώντας την ερασιτεχνική δημιουργία βοηθάμε την ίδια τη ζωή, γιατί φτιάχνουμε ανθρώπους με αυξημένη κοινωνική συνείδηση που εντάσσονται αρμονικά σε μια ομάδα με κοινούς στόχους και επιδιώξεις. Διαμορφώνουμε πιο συνειδητούς και υπεύθυνους θεατές ή ακροατές που μπορούν να λειτουργήσουν σαν ομάδες πίεσης και προς το κράτος και την αντιλαϊκή πολιτική του αλλά και προς τους εμπόρους της Τέχνης, που έχουν κάθε λόγο να κρατούν το λαό παθητικό δέκτη των δικών τους μηνυμάτων που μεθοδεύουν με δόλο. Οι σύλλογοι, τα συνδικάτα, τα σωματεία και –κυρίως- τα σχολεία μπορούν και πρέπει να αποτελέσουν ζωντανά κύτταρα μιας διαφορετικής λογικής στον πολιτισμό κλείνοντας πολλά «παράθυρα» στην άρχουσα τάξη. Μπορούν να παίξουν σοβαρό μορφωτικό, παιδαγωγικό, πολιτιστικό ρόλο, «για να μην πάψει η κοινωνία μας να ανησυχεί, να δημιουργεί, να ζει».

* Λάμπρος Ν. Πιτσούλιας

• Υποψήφιος περιφερειακός σύμβουλος με τη «Λαϊκή Συσπείρωση»
• Συνταξιούχος εκπαιδευτικός
• Πρώην πρόεδρος Αστακού