Του Κωνσταντίνου Παπακασόλα
Ας υποθέσουμε ότι η Ελλάδα ανακτά όλα τα γεωγραφικά εδάφη της βαλκανικής και Μικράς Ασίας, όπου ας υποθέσουμε επίσης, ότι εξακολουθούν να ζουν εκατομμύρια Ελλήνων.
Τι θα συνέβαινε ακολούθως;
Μετά από μερικούς πανηγυρισμούς και κανονιοβολισμούς, οι περιοχές αυτές θα ερήμωναν, οι νέοι των περιοχών αυτών, θα τις εγκατέλειπαν για να πάνε στην Πρωτεύουσα και να εμπορευθούν πίτσες και φραπέδες ή να αναλωθούν σε ατέρμονα μεταπτυχιακά.
Μετά από μια δεκαετία, οι περιοχές αυτές θα ήταν έρημες, όπως έρημες είναι σήμερα όλες οι παρυφές, και τα γειτονικά ενδότερα, της Ελληνικής Επικράτειας.
Είναι φανερό ότι η χώρα μεταξύ των όποιων άλλων αγκυλώσεών της, διαθέτει ένα απαράδεκτο χωροταξικό ιστό, ο οποίος επαναλαμβάνεται με νομοτέλεια κάθε δεκαετία βάσει του "εκάστοτε χωροταξικού σχεδίου ανάπτυξης".
Ο τρόπος αυτός ανάπτυξης, προφανώς είχε κάποιο νόημα την δεκαετία του ’50 ίσως και του ’70. Από το ’80 και μετά όμως, ενώ η χώρα έπρεπε να αναζητήσει νέο αναπτυξιακό μοντέλο, επαναλαμβάνεται ηλιθιωδώς, στο εξής τρίπτυχο:
Πρώτος άξονας ανάπτυξης: Αθήνα
Δεύτερος άξονας ανάπτυξης: Θεσσαλονίκη
Τρίτος άξονας ανάπτυξης: Πάτρα.......
Και ακόμη κι έτσι, στην ουσία πρόκειται περί μονόπτυχου γιατί όλος ο χωροταξικός σχεδιασμός είχε σαν συνέπεια την γιγάντωση της Αθήνας, η οποία φιλοξενεί 5,5 εκατομμύρια πληθυσμό. Πρακτικά όλη η υπόλοιπη Ελλάδα, είναι ανύπαρκτη.
Και η αξία βέβαια, του ανά δεκαετία χωροταξικού σχεδιασμού, δεν είναι θεωρητική, αλλά εξόχως πρακτική, καθότι με βάση αυτόν, προσδιορίζονται και κατανέμονται τα μεγάλα έργα, τα αντίστοιχα επενδυτικά ποσά, για κάθε "άξονα ανάπτυξης". Όταν λοιπόν, επί 50 χρόνια οι άξονες ανάπτυξης είναι οι ίδιοι, τότε πρόκειται για σαφή εμπαιγμό, κάθε λόγου περί δήθεν ανάπτυξης και αποκέντρωσης.
Εκτιμώ, δε, ότι ένας λόγος από αυτούς που συντέλεσαν στην οικονομική ασφυξία και την χρεοκοπία της χώρας, είναι ότι ακόμα και το 2007 το πρόβλημα του υδροκεφαλισμού και της έλλειψης παραγωγικής βάσης, είχε φτάσει στα έσχατα όριά του, και το τότε εθνικό-χωροταξικό σχέδιο επανέλαβε ακριβώς τα ίδια.
Αν υποθέσουμε ότι τα παραδείγματα άλλων χωρών, που δεν αντιμετωπίζουν τα δικά μας προβλήματα μπορούν να μας οδηγήσουν σε κάποια χρήσιμα συμπεράσματα τότε, είμαστε υποχρεωμένοι να δούμε, ότι σε καμία αναπτυγμένη Ευρωπαϊκή χώρα, δεν κατοικεί περισσότερο από το ήμισυ του πληθυσμού στην πρωτεύουσα.
Στις περισσότερες δε, ανεπτυγμένες χώρες, πολλές φορές συμβαίνει, να υπάρχει πόλη με μεγαλύτερη πληθυσμό από την πρωτεύουσά της, ενώ σε κάθε περίπτωση, και αυτό είναι το σημαντικότερο, υπάρχει ισόρροπα κατανεμημένη σωρεία πόλεων μεσαίου και μικρού μεγέθους, δηλαδή τάξεως πληθυσμού 500.000 έως 1.000.000 κατοίκων και 100.000 έως 500.000 κατοίκων, αντιστοίχως.
Στην Ελληνική παράνοια οι αντίστοιχες πόλεις β’ κλίμακας, αντί για 500.000 κατοίκους έχουν μόλις 150.000 κατοίκους, ενώ οι γ’ κλίμακας πόλεις, αντί για 100.000 κατοίκου, έχουν πληθυσμό έως 20- 30.000 κατοίκους. Δηλαδή ανήκουν στην κατηγορία των κωμοπόλεων.
Επειδή ακριβώς η τόσο κακή πληθυσμιακή κατανομή είναι εντελώς απαράδεκτη και αντιπαραγωγική κι επειδή αυτό, έστω και με δυσκολία, αποτελεί γενική αντίληψη, γι’αυτό ακριβώς ως λύση προσπαθούμε είτε με απογραφές ετεροδημοτών είτε με συνάθροιση μακρινών και άσχετων μεταξύ τους χωριών να αυξήσουμε τεχνητά τον ισχνό πληθυσμό, των κωμοπόλεών μας, από τις 30.000 στις 100.000 κατοίκους. Κατάσταση εντελώς πλασματική.
Η έλλειψη ακριβώς μεγάλων αστικών κέντρων στην περιφέρεια, και ειδικά κατά μήκος της δυτικής Ελλάδας και της ανατολικής πλευρά του Αιγαίου, είναι η μόνη αιτία, που η αποκέντρωση στην Ελλάδα, δεν πέτυχε ούτε και μέσα στον εξαναγκασμό της κρίσης.
Οι νέοι άνθρωποι ναι μεν, πιέζονται από τις αλλαγές και τις προκλήσεις, αλλά αν γνωρίζουν ότι σε ακτίνα 100 χιλιομέτρων, δεν υπάρχει πόλη με πληθυσμό πάνω από 10.000 κατοίκους ούτε πολιτισμικά μπορούν να ενσωματωθούν, κυρίως όμως, γνωρίζουν ότι η οικονομική επιτυχία δεν είναι εύκολη σε αραιοκατοικημένες περιοχές. Πόσο μάλλον όταν ούτε οι 2 εκατομμύρια συνταξιούχοι της Αθήνας δεν επιθυμούν να διαβούν εκεί.
Πρέπει λοιπόν, να αντιληφθούμε ότι θα ήταν πολύ καλύτερα για όλους, εάν, λίγοι μόνο από τους δεκάδες Δήμους της Αθήνας, πληθυσμού πέραν των 100.000 κατοίκων, αντί να είναι σφηνωμένοι στην Αττική, είχαμε δημιουργήσει τις προϋποθέσεις, να κοσμούσαν τέσσερα-πέντε από τα πιο όμορφα επενδυτικώς ελκυστικά μέρη της χώρας μας. Είτε αυτά θα ήταν στην παραλιακή Ήπειρο και Αιτωλοακαρνανία, είτε σε κάποιο από τα μεγάλα νησιά του Αιγαίου, είτε στις παρυφές της Βορείου Ελλάδος.
Όπως μια ομάδα, δεν αντέχει με έναν μόνο καλό παίκτη έτσι και οι χώρες προφανώς έχουν την ανάγκη περισσότερων και δυναμικότερων επιλογών. Ο στρουθοκαμηλισμός της Αθήνας του πλουσιοπάροχου Δημοσίου, έφτασε να τρώει τις σάρκες του, αθροίζοντας 2.500.000 συνταξιούχους στα 5.500.000 συνολικού πληθυσμού της πρωτεύουσας.
Δεν υπάρχει άλλη χώρα στην Ευρώπη, και είναι πολύ λίγες οι χώρες σε όλο τον κόσμο που έχουν τόσο υψηλά ποσοστά πληθυσμού συγκεντρωμένα στην πρωτεύουσα τους.
Πέραν της συγκέντρωσης τόσο υψηλού ποσοστού πληθυσμού, η Αθήνα έχει συγκεντρωμένες, τόσο εντός νομού όσο και στους όμορους νομούς, που χρησιμοποιεί ως οικονομικούς "δορυφόρους" (Βοιωτία, Εύβοια, Κορινθία), πολύ μεγάλο ποσοστό οικονομικών δραστηριοτήτων της χώρας, τη διοίκηση, τις υπηρεσίες και τις σημαντικότερες υποδομές εθνικής ή διεθνούς εμβέλειας.
Η συγκέντρωση αυτή, δημιουργεί προβλήματα στη λειτουργία της περιοχής της Αττικής, αλλά και δυσλειτουργία στην αναπτυξιακή διαδικασία των άλλων περιοχών. Οι συντελεστές παραγωγής στην Αττική έχουν υψηλότερη τιμή σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα, η πλειονότητα των αποφάσεων που αφορούν τις περιφέρειες λαμβάνονται στην Αθήνα, ενώ υπάρχουν δραστηριότητες, που είναι συγκεντρωμένες σε πολύ μεγάλο ποσοστό (π.χ. πολιτιστικές) ή εκτελούνται μόνο στην Αθήνα (π.χ. χρηματιστηριακές, ορισμένες τραπεζικές και δικαστικές κ.λπ.).
Γενικότερα, τα βασικά χαρακτηριστικά του συνολικού συστήματος των αστικών κέντρων και των σχετικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα είναι η έντονη χωρική ανισοκατανομή και η λειτουργική εξάρτηση των μικρών από τα μεγάλα αστικά κέντρα. Υπάρχουν λίγες μεγάλες πόλεις και πολυάριθμοι μικροί οικισμοί, διεσπαρμένοι σε όλη τη χώρα.
Τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα, με τις ανάλογες οικονομικές δραστηριότητες, βρίσκονται συγκεντρωμένα επί του βασικού οδικού άξονα Πάτρα, Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, δίνοντας έτσι στη χωρική μορφή της ανάπτυξης ένα σχήμα S και αφήνοντας τον υπόλοιπο χώρο σε σχετική οικονομική υστέρηση.
Οι λιγότερο αναπτυγμένες περιοχές της χώρας έχασαν το παραγωγικό τους δυναμικό, οι δυνατότητες αξιοποίησης των φυσικών τους πόρων περιορίστηκαν και πολλές από αυτές οδηγήθηκαν σε οικονομική και κοινωνική αποδιάρθρωση.
Το οικιστικό έκτρωμα της Αθήνας που κοντεύει να καλύψει όλη την Αττική ακολουθείται από μια ατέλειωτα έρημη επαρχία και νησιά, εστιάζοντας μονό στις παραλίες τους και τίποτα άλλο.
Η Ισπανία, η Τουρκιά, η Ιταλία, κλπ έχουν δεκάδες μεγάλες πόλεις (και όχι χωρία) κατά μήκος των παράλιων τους.
Οι πρωτεύουσες τους έχουν μεγάλο πληθυσμό, αλλά ποτέ το 1/2 του πληθυσμού της χώρας.
Η Ελβετία είναι μια χωρά του μεγέθους της Ελλάδας και πληθυσμιακά και λίγο μικρότερη. 8.256.000 κάτοικοι.
Με 2 εκατομμύρια λιγότερο πληθυσμό απ την Ελλάδα έχει τις εξής πόλεις με τον εξής πληθυσμό:
ZH Ζυρίχη 1.242.488
BE Βέρνη 950.209
LU Λουκέρνη 352.311
SZ Σβύτς 133.358
ZG Τσούγκ 102.247
FR Φράιμπουργκ 242.679
SO Σόλοτουρν 246.504
BS Μπάζελ-Στάτ 186.871
BL Μπάζελ-Λάντ 263.194
SG Σανκτ Γκάλλεν 455.193
GR Γκραουμπύντεν 186.105
AG Άργκαου 1803 556.229
TG Τούργκαου 229.882
TI Τιτσίνο 314.563
VD Βω 631.999
VS Βαλαί 281.020
NE Νέσατελ 166.949
GE Γενεύη 419.254
20 πόλεις σχεδόν με πάνω από 100.000 πληθυσμό, εκ των όποιων οι 15 με πάνω από 200.000 πληθυσμό
H Πορτογαλία έχει 6 πόλεις με μισό εκατομμύριο πληθυσμό κάθε μια.
Λισαβόνα - 2.547.665
Πόρτο - 1.509.958
Μπράγκα - 754.830
Αβέιρο - 460.157
Κοΐμπρα - 430.845
Φάρο - 391.819
Ελλάδα
1 Αθήνα 2.769.221
2 Θεσσαλονίκη 789.191
3 Πειραιάς 448.997
4 Πάτρα 168.202
5 Ηράκλειο 153.655
6 Λάρισα 144.651
7 Βόλος 86.046
8 Ιωάννινα 65.574
9 Τρίκαλα 61.653
10 Χαλκίδα 59.125
* Ο κ. Κωνσταντίνος Παπακασόλας είναι δικηγόρος Αθήνας
http://www.capital.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τι λες γι αυτό αγαπητό Ξηρόμερο