« Ως εμεγαλύνθη τα έργα σου , Κύριε ,
πάντα εν σοφία εποίησας »
[ ψαλ. 103, στιχ. 24 ]
Η περιοχή του τ. Δήμου Ανακτορίων βρίθει από εκκλησιαστικά
μνημεία, που το καθ΄ ένα από αυτά έχει
ξεχωριστή αξία, κυρίως στους αγώνες της Εθνικής Παλιγγενεσίας αλλά και
προγενέστερα.
Τα σημαντικότερα εκκλησιαστικά μνημεία, βυζαντινής και
μεταβυζαντινής περιόδου στην ευρύτερη
περιοχή της Βόνιτσας είναι τα ακόλουθα: Ιερά
Μονή της Ρόμβου ή κατά το λαϊκότερο
η Παναγία η Ρομπιάτισσα ή Ρουμπιάτσα που βρίσκεται στην περιοχή του Βάτου, η ιερά Μονή
Βροχοτίνου στο Μοναστηράκι, η Αγ. Παρασκευή Μυρταρίου στη Βόνιτσα, ο Άγ. Δημήτριος στη Ζαβέρδα, η Μονή της Κοίμησις Θεοτόκου στην Πλαγιά κ.λ.π
Ιερά Μονή
Ρόμβου ή Ρομπιάτσα στα Ακαρνανικά όρη στο Βάτο Ξηρομέρου.
Αυτά τα μοναστήρια, τα θεοδύναμα εργαστήρια της σωτηρίας, διατήρησαν αλώβητη την άγρυπνη
μνήμη ενός ενδόξου παρελθόντος και τον άσβεστο για τη λευτεριά πόθο στα μαύρα χρόνια της τυραγνίας. Αποτέλεσαν το λίκνο της ορθοδοξίας και τους προμαχώνες για να αναγγείλουν
το « Νενικήκαμεν». Αναντίρρητα λοιπόν η ιστορία των προαναφερθέντων μοναστηριών διασταυρώνεται με την
γενικότερη ιστορία της πατρίδος μας, καθότι η προσφορά
τους σ΄ αυτή, ιδίως δε
στα «πέτρινα» χρόνια της τουρκοκρατίας, ήταν μέγιστη. Δεν υπάρχει
πολεμική περίοδος που να μην συμμετείχαν τα μοναστήρια και το «τετριμμένο» ράσο κοντά στις λαϊκές εξεγέρσεις
της επαρχίας Βονίτσης και Ξηρομέρου ( 1686, 1770, 1821 ) και να μη στήριξαν τους ένοπλους
εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες της
πατρίδας μας .