Π. Σκουρλέτης: Όλες οι αλλαγές και για τους δύο βαθμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης

Στην Πάτρα βρίσκεται από σήμερα ο Υπουργός Εσωτερικών, Πάνος Σκουρλέτης, στο πλαίσιο του 9^ου Περιφερειακού Συνεδρίου για την Παραγωγική Ανασυγκρότηση, «Δυτική Ελλάδα: Πύλη Ανάπτυξης», που διοργανώνουν η Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας και το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης, εντός του πλαισίου των Περιφερειακών Συνεδρίων που έχουν προγραμματιστεί, προκειμένου να υπάρξει ένας αποκεντρωμένος διάλογος με κοινωνικούς και παραγωγικούς φορείς.

Ακολουθούν σημεία από την εναρκτήρια ομιλία του κ. Σκουρλέτη, σήμερα, Δευτέρα 5 Φεβρουαρίου 2017, κατά την πρώτη ημέρα των εργασιών του Συνεδρίου:

Ήδη από τις δύο πρώτες παρεμβάσεις φάνηκε η αξία αυτής  της συνάντησης, ακόμα κι όταν καμιά φορά τίθενται ζητήματα με ένα αφοριστικό τρόπο. Είναι το πρώτο βήμα, όμως, έστω κι έτσι για να αναζητήσουμε λύσεις, για να μπορέσουμε, με βάση τα μέσα που διαθέτουμε, γνωρίζοντας τις δυσκολίες, να σχεδιάσουμε το μέλλον της Δυτικής Ελλάδας και κατ’ επέκταση το μέλλον της χώρας. Επιτρέψτε μου έναν σχολιασμό απευθυνόμενος σε εσάς κύριε δήμαρχε (Πάτρας), ο όποιος κάνατε μία έντονη παρουσία, όπως πάντοτε άλλωστε. Αναφέρατε χαρακτηριστικά ένα κατάλογο προβλημάτων, ατελείωτο κατάλογο. Βεβαίως, καλά κάνατε και διαμορφώσατε έναν κατάλογο προβλημάτων των τελευταίων 30-40 ετών και νομίζω ότι είναι η καλύτερη συγκυρία να τα καταθέσετε αυτά σε μία κυβέρνηση, η οποία έχει διάθεση να ακούσει και -με όσα μέσα διαθέτουμε- να αρχίσει αργά και σταθερά να προσπαθεί να δώσει λύσεις και απαντήσεις, σε προβλήματα που ταλανίζουν αυτόν τον τόπο. Δεν θεωρούμε ότι τα πράγματα αλλάζουν από τη μία στιγμή στην άλλη, δεν είμαστε εμείς αυτοί οι οποίοι ωραιοποιούμε καταστάσεις, πάντοτε ξεκινάμε μέσα από την ρεαλιστική απεικόνιση της πραγματικότητας, αλλά ο διάλογος είναι το πιο πρόσφορο μέσο για να μπορέσουμε να κάνουμε τα βήματα στην κατεύθυνση της επίλυσης των προβλημάτων.

Σήμερα λοιπόν εκ μέρους της κυβέρνησης ανοίγω αυτή τη συζήτηση για την Δυτική Ελλάδα. Πρόκειται για έναν διάλογο άμεσο, ο οποίος «συμφιλιώνει» την ανάγκη για έναν αποτελεσματικό αναπτυξιακό σχεδιασμό σε σχέση με τη βασική αντίληψη της Κυβέρνησης για τη συμμετοχή, δημοκρατία και εξάντληση όλων των δυνατών των συνθέσεων. Να το κρατήσουμε αυτό. Οι λύσεις πρέπει να προέρχονται μέσα από την κατάθεση των επιμέρους προβλημάτων, από τους επιστημονικούς φορείς, τους παραγωγικούς φορείς. Αυτό νομίζω πως είναι και το βαθύτερο νόημα ενός δημοκρατικού διαλόγου. Και αποστερηθήκαμε τα προηγούμενα χρόνια από μια τέτοια αντίληψη, ενός δημοκρατικού, περιφερειακού σχεδιασμού. Σε κάθε περίπτωση, είστε οι φορείς μιας μοναδικής γνώσης για τον τόπο σας, την οποία χρειαζόμαστε για να σχεδιάσουμε στη βάση πραγματικών δεδομένων. Σήμερα και αύριο θα σας παρουσιάσουμε πολλές από τις γενικότερες, αλλά και τις ειδικότερες παρεμβάσεις μας που σας αφορούν. Κυρίως όμως, θα σας ακούσουμε.

Ο διάλογος για το νέο αναπτυξιακό αφήγημα δεν επιδιώκει, βεβαίως, να κατακερματίσει το παραγωγικό μοντέλο της χώρας στο όνομα της μοναδικότητας κάθε περιοχής. Αντιθέτως, με αυτά τα συνέδρια θέλουμε να αποκτήσουμε μια καθαρή εικόνα για τον αναπτυξιακό πλούτο που βρίσκεται εν υπνώσει, διασπαρμένος σε ολόκληρη την επικράτεια και ανεκμετάλλευτος. Για να μπορέσουμε, στη συνέχεια, να ενσωματώσουμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα κάθε τόπου σε μία συνεκτική πολιτική οικονομικής ανασυγκρότησης με αμφίδρομα, αλλά και πολλαπλασιαστικά χαρακτηριστικά.

Σκοπός μας είναι η διαμόρφωση της νέας αναπτυξιακής και παραγωγικής στρατηγικής που έχει ανάγκη η χώρα μας για το επόμενο βήμα της. Αυτό σημαίνει, πρώτα απ’ όλα, ότι θέλουμε να απαντήσουμε στη βία της φτωχοποίησης, της λιτότητας και της οικονομικής ύφεσης με μια δυναμική αντεπίθεση σε όλα τα μέτωπα της οικονομίας. Αυτή μας η στόχευση έχει σημείο αναφοράς τον κόσμο της εργασίας, τα εκατομμύρια των ανθρώπων που είδαν τις ζωές τους να ανατρέπονται, χάνοντας βεβαιότητες και ελπίδες. Επιδιώκουμε μια ανάπτυξη με δίκαιους όρους, ικανή να στηρίξει την ελληνική κοινωνία και να της εγγυηθεί ένα καλύτερο αύριο.

Ταυτόχρονα, δεν έχουμε το περιθώριο να περιοριστούμε μόνο στις οικονομικές παρεμβάσεις, οι οποίες εύλογα κατέχουν  σημαντικό μερίδιο στη συζήτηση για την ασκούμενη πολιτική. Αυτή την ώρα μας παρουσιάζεται μια ιστορική ευκαιρία, παρά τις μεγάλες δυσκολίες, ακριβώς εξαιτίας των πολύπλευρων συνεπειών της οικονομικής κρίσης, που έγινε και πολιτική και κοινωνική και ανθρωπιστική. Μια ιστορική ευκαιρία να αναμετρηθούμε με το μεταπολιτευτικό υπόδειγμα πολιτικής διαχείρισης που κατέρρευσε πανηγυρικά, αδυνατώντας να δώσει λύσεις, αποτελώντας μέρος του προβλήματος. Προς αυτή την κατεύθυνση κινούμαστε ήδη και με τις κυοφορούμενες αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αλλά και με ένα πλήθος άλλων θεσμικών αλλαγών οι οποίες θα αναπτυχθούν αυτές τις δύο ημέρες από τα καθ’ ύλην αρμόδια κυβερνητικά στελέχη.

Κυρίες και κύριοι,

Μπορεί οι παρεμβάσεις της Κυβέρνησης να οριοθετούνται από τα συγκεκριμένα δεδομένα της οικονομίας…

Ενδεχομένως να χρειάζεται περισσότερος χρόνος προσαρμογής και κλιμακωτές επεμβάσεις…

Μπορεί πολλά πράγματα να θέλαμε να είχαν γίνει ήδη από χθες…

Αναμφίβολα όμως, τώρα είναι η στιγμή να θέσουμε σε κίνηση τη διαδικασία μιας συνολικής και συλλογικής υπέρβασης σε όλα τα επίπεδα.

Τα τελευταία, ιδίως, χρόνια, οι κρίσιμες έννοιες της αλληλεγγύης, της συμμετοχής και της δημοκρατίας δοκιμάστηκαν σκληρά, άλλοτε κερδίζοντας και άλλοτε χάνοντας. Θέλουμε να εξασφαλίσουμε τα θετικά αποτελέσματα, τα κέρδη. Και είναι βέβαιο ότι δεν μπορούμε να κουβεντιάσουμε για το αναπτυξιακό μοντέλο, πάνω στο οποίο θα βασιστούμε τις επόμενες δεκαετίες, εάν δεν ασχοληθούμε με τη συγκρότηση και τη λειτουργία της κοινωνίας, με τη δομή της Δημόσιας Διοίκησης, με την ανάπτυξη και αυτοτέλεια της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με τα κοινωνικά δικαιώματα και, εν τέλει, με τα νέα οράματα που θα μας χαρακτηρίσουν. Θέτουμε αποφασιστικά αυτά τα ζητήματα στη δημόσια συζήτηση και τα υποστηρίζουμε πολύ συγκεκριμένα, παρά τα εμπόδια και τις καθυστερήσεις, παρά τις αντιφάσεις και τους περιορισμούς που συνόδευσαν τις συμφωνίες δημοσιονομικής προσαρμογής της ελληνικής οικονομίας.

Κυρίες και κύριοι,

Ο Αύγουστος είναι πολύ κοντά και μας φέρνει αντιμέτωπους με νέα καθήκοντα προκειμένου να ανταποκριθούμε στις προσδοκίες και τις δυνατότητες  της «επόμενης μέρας». Οδεύουμε προς αυτό το ορόσημο με σημαντικούς οικονομικούς δείκτες να καταγράφουν βελτιώσεις και πρωτόγνωρες θετικές επιδόσεις, σε σχέση με τα τελευταία χρόνια. Τα μηνύματα από το πεδίο των κρατικών ελληνικών ομολόγων είναι επίσης θετικά. Η ελληνική οικονομία αναβαθμίζεται, η απασχόληση αυξάνεται. Εργαζόμαστε ώστε αυτή η τάση, αυτές οι ενδείξεις να μετασχηματιστούν το συντομότερο σε μια σταθερή πορεία ανάκαμψης, με οφέλη για το σύνολο της κοινωνίας.

Το επόμενο χρονικό διάστημα δεν θα είναι λιγότερες οι δυσκολίες.

Θα είναι περισσότερες οι ευκαιρίες.

Αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε το παραμικρό περιθώριο εφησυχασμού. Γι’ αυτό χρειαζόμαστε ένα πειστικό σχέδιο παραγωγικής ανασυγκρότησης, μια οραματική πρόταση που θα ενεργοποιήσει όσο γίνεται περισσότερες παραγωγικές και κοινωνικές δυνάμεις.

Η Δυτική Ελλάδα είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα όπου συνυπάρχουν οι μεγάλες δυνατότητες και τα μεγάλα προβλήματα. Είναι μια περιοχή που η οικονομική κρίση την έπληξε ιδιαίτερα. Έχει υψηλό ποσοστό ανεργίας, από τα μεγαλύτερα στη  χώρα. Καταγράφει συστηματική μείωση πληθυσμού. Είναι από τις φτωχότερες περιφέρειες της Ευρώπης. Κι αυτή η κατάσταση δεν είναι αποκλειστικά προϊόν της κρίσης. Είναι και απόρροια των επιλογών του παρελθόντος που επιτάχυναν και πολλαπλασίασαν τα προβλήματα. Αρκετοί από εσάς βιώσατε την αποβιομηχάνιση που στέρησε από την περιοχή, κυρίως από την Αχαΐα, χιλιάδες θέσεις εργασίας και άλλαξε τον αναπτυξιακό χάρτη της χώρας, σε συνδυασμό με τις αντίστοιχες εξελίξεις σε πανελλαδική κλίμακα.

Ωστόσο, η Δυτική Ελλάδα δεν είναι μόνο η γη των εγγενών αδυναμιών και των χαμένων ευκαιριών. Είναι κι ένας πλούσιος τόπος, με μια μοναδική πολυμορφία και σημαντικές προοπτικές. Έχει στρατηγική μεταφορική θέση και ένα νέο λιμάνι να την υπηρετήσει. Είναι, όπως λέει και ο τίτλος του Συνεδρίου, μια πύλη. Μια πύλη στη χώρα, μια πύλη ανάπτυξης.

Στην Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδας αντιστοιχεί  ένα σημαντικό τμήμα του θαλάσσιου μετώπου της χώρας προς τα δυτικά. Σ’ αυτήν ανήκει ο μεγαλύτερος σε έκταση νομός της Ελλάδας, η Αιτωλοακαρνανία, αλλά και οι μεγαλύτεροι κάμποι της Πελοποννήσου, στην Ηλεία και στη Δυτική Αχαΐα. Έχει μοναδική αρχαιολογική ταυτότητα και εξαιρετικά πολλές χαρακτηρισμένες περιοχές NATURA και RAMSAR.

Δεν χρειάζεται να απαριθμήσουμε εδώ όλα τα πλεονεκτήματά της. Θα διατυπωθούν εξάλλου αναλυτικά στις θεματικές ενότητες. Σημασία έχει να κάνουμε αυτό που πρέπει για να τα αξιοποιήσουμε, συγχρονίζοντας τις προϋποθέσεις της ανάπτυξης με τις αξίες της δημοκρατίας, της κοινωνικής συνοχής και της αλληλεγγύης.

Σήμερα, οι γνώμες, όπως και οι προσπάθειες που καταβάλλονται, συγκλίνουν στο ότι βασικοί αναπτυξιακοί άξονες στην περιοχή μπορεί να είναι:

Η βιομηχανία,

Η αγροτική παραγωγή,

Ο τουρισμός,

Η έρευνα, συσχετιζόμενη με την παραγωγική βάση.

Τα μέτρα που θα υπηρετήσουν τους παραπάνω στόχους οφείλουμε να οδηγούν σε  αυξητικό αποτέλεσμα. Να μεγεθύνουν τις δραστηριότητες και να αυξήσουν την ανταγωνιστικότητα, όχι βεβαίως μέσω της συρρίκνωσης αμοιβών και εργασιακών δικαιωμάτων. Χρειάζονται νέες ιδέες, νέες παραγωγικές δυνάμεις και μια βάση δραστηριοποίησης, για την οποία θα κουβεντιάσουμε εδώ. Χρειάζεται όμως και ένα είδος «πυξίδας», η οποία θα δείχνει καθαρά και μονότονα προς την κατεύθυνση της προστασίας του περιβάλλοντος, της τήρησης της νομιμότητας και της προστασίας του δημοσίου συμφέροντος, ως των ελάχιστων προϋποθέσεων για μια οικονομία σύγχρονη, ευρωπαϊκή και κοινωνικά αποδεκτή.

Θεωρώ ότι η παραπάνω προσέγγιση δεν μπορεί παρά να έχει ένα συνολικό πεδίο αναφοράς. Επιστρέφοντας, όμως, στη Δυτική Ελλάδα θα κάνω ορισμένες ενδεικτικές επισημάνσεις που πιστεύω ότι είναι απαραίτητες.

Καταρχήν, οφείλουμε να  επισημάνουμε  την ανάγκη της οριστικής παραχώρησης του παραλιακού μετώπου της Πάτρας στον δήμο, προκειμένου να αναπτυχθεί πολύπλευρα προς όφελος των κατοίκων της πόλης και της ευρύτερης περιοχής. Να αποτελέσει ένα σημείο Πολιτισμού με την  έννοια της αρμονικής σχέσης του ανθρώπου με το περιβάλλον, της δυνατότητας άθλησης και της ανάπτυξης δημιουργικών δραστηριοτήτων. Γνωρίζω ότι στο παραλιακό μέτωπο, έξω από τα όρια της υπό παραχώρησης από την Κυβέρνηση έκτασης, έχουν ήδη υλοποιηθεί πρόσθετα έργα προς αυτή την κατεύθυνση, τα οποία θα συμπληρώνουν το τελικό αποτέλεσμα.

Η σιδηροδρομική γραμμή υψηλών ταχυτήτων, θα δημιουργήσει νέα δεδομένα στη σύνδεση Αθήνας με την Πάτρα και το λιμάνι  της, αλλά και του λιμανιού της με τον υπόλοιπο Κόσμο. Θεωρώ ότι η συμβολή όλων στην ολοκλήρωση των έργων θα έχει μόνο θετικό αντίκτυπο, αφού σε κάθε περίπτωση θα ωθήσει την πόλη σε ένα ανώτερο επίπεδο λειτουργίας, οικονομικής δραστηριότητας και διεθνών επαφών.

Σημαντική είναι η  έλευση του φυσικού αερίου –  αρχικά – στην Πάτρα, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για τον εφοδιασμό πλοίων, αλλά και για τις ανάγκες των κατοίκων και των επιχειρήσεων της ευρύτερης περιοχής. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας την υποστήριξε πλήρως το 2016, στο πλαίσιο της συνολικής επέκτασης του δικτύου σε όλη τη χώρα με την καθοριστική συμβολή της ΔΕΠΑ. Συνεχίζω να πιστεύω ότι η τροφοδοσία της Αχαΐας και όχι μόνο, με Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο είναι από μόνη της ένα προωθητικό βήμα ειδικού βάρους.

Η εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων, η οποία αφορά βεβαίως και άλλες περιοχές της  χώρας, δημιουργεί προσδοκίες για νέα δεδομένα στην ενεργειακή ταυτότητα της χώρας.  Θέλω  να επισημάνω ότι η Κυβέρνηση προσέγγισε μεθοδικά και με ιδιαίτερη ευαισθησία τα ζητήματα των συμβάσεων έρευνας και εκμετάλλευσης, ενώ το θεσμικό πλαίσιο αναμένεται να επαναξιολογηθεί. Επίσης, δώσαμε έμφαση στο ζήτημα της ασφάλειας προωθώντας την απαιτητική – από την άποψη της νομοθετικής εργασίας –  εναρμόνιση του εθνικού πλαισίου με την Οδηγία 2013/30 της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την ασφάλεια στις υπεράκτιες εργασίες έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Ήταν ένα νομοθέτημα που είχε βαλτώσει, το αναλάβαμε και  το κάναμε πράξη εγκαίρως, προκειμένου να εξασφαλίσουμε το  πιο σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο που ισχύει σήμερα σε αυτόν τον τομέα.

Η εξέταση των αναγκαίων παρεμβάσεων στο οδικό δίκτυο των τριών νομών της Δυτικής Ελλάδας, με ιεράρχηση των αναγκών και με συγκεκριμένη σκοπιμότητα, θα πρέπει να μεγαλώνει το αναπτυξιακό αποτύπωμα και να ανοίγει τον δρόμο για νέες επεμβάσεις. Ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη αρκετά και σημαντικά έργα. Ανάλογη εικόνα επικρατεί στον τομέα των υποδομών άρδευσης και ύδρευσης.

Δεν θα επεκταθώ περισσότερο, βρίσκονται εδώ μαζί σας αρκετοί υπουργοί της Κυβέρνησης για να σας μεταφέρουν μια όσο τον δυνατόν πληρέστερη εικόνα και να δώσουν, όπου χρειαστεί, αναγκαίες διευκρινίσεις. Να προσθέσω μόνο ότι ο προσανατολισμός στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις από την Περιφέρεια, ο οποίος εκφράστηκε και μέσω της ανάπτυξης ενός αντίστοιχου δικτύου, όπως  και η επιμονή στην έννοια της ενδογενούς ανάπτυξης, μπορεί να βοηθήσει στην ενδυνάμωση μικρότερων επιχειρηματικών σχημάτων που θα αγκαλιάσουν μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού και νέους ανθρώπους. Αντίστοιχα, η στήριξη εγχειρημάτων  Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας μπορεί  να καλύψει κενά και στην παραγωγή και στην απασχόληση.

Κυρίες και κύριοι,

Ο αναπτυξιακός ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι σημαντικός και οφείλουμε να τον ενισχύσουμε ακόμη περισσότερο τα επόμενα χρόνια, προκειμένου να θωρακίσουμε την συνολική προσπάθεια οικονομικής ανάταξης της χώρας.

Βεβαίως, είμαστε υποχρεωμένοι οι πράξεις μας προς αυτή την κατεύθυνση να εναρμονίζονται με την εκάστοτε γενικότερη κατάσταση της οικονομίας και τη δημοσιονομική πραγματικότητα, για να μην θεσπίζουμε ανεφάρμοστα μέτρα. Υπό αυτή την έννοια, οι θεσμικές μας παρεμβάσεις στην Αυτοδιοίκηση, αλλά και τα μέτρα τρέχουσας πολιτικής διαχείρισης που λαμβάνουμε, συνδέονται με την συνολική μας πορεία και ανάλογα θα κλιμακώνονται.

Μπορώ όμως, να σας διαβεβαιώσω ανεπιφύλακτα, ότι το 2018 θα είναι έτος μεγάλων αλλαγών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Πριν αναφερθώ στα όσα σχεδιάζουμε, τουλάχιστον σε αυτά που έχουμε καταλήξει, επιτρέψτε μου να απαριθμήσω τις δράσεις μας στη βάση των σημερινών δεδομένων και πάντοτε προς την κατεύθυνση στήριξης των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης με την εξάντληση μέσων και δυνατοτήτων.

Στον τομέα της χρηματοδότησης των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, το Υπουργείο Εσωτερικών σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης δημιούργησε δύο χρηματοδοτικά εργαλεία με σκοπό να καλύψει τις μεγάλες ανάγκες τις Αυτοδιοίκησης για βασικά έργα υποδομής, καθώς και προμήθεια κατάλληλου εξοπλισμού.

Το πρώτο είναι το πρόγραμμα «Φιλόδημος», με προϋπολογισμό 500 εκατ. ευρώ για το 2018 και περισσότερα από 2 δισ. ευρώ σε ορίζοντα πενταετίας. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα Χορήγησης Επενδυτικών Δανείων, μέσω του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, σε ΟΤΑ Α΄ και Β΄ Βαθμού, Δημοτικές επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) και Συνδέσμους ΟΤΑ, με σκοπό την κατασκευή έργων ύδρευσης, αποχέτευσης, αντιπλημμυρικής προστασίας, αποκατάστασης ζημιών από φυσικές καταστροφές, αποκατάστασης Χώρων Ανεξέλεγκτης Διάθεσης Απορριμμάτων (ΧΑΔΑ), αγροτικής οδοποιίας και ανέγερσης ή αποκατάστασης δημοτικών κτιρίων. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα έρχεται να λειτουργήσει συμπληρωματικά των συγχρηματοδοτούμενων, τομεακών και περιφερειακών, προγραμμάτων της τρέχουσας Προγραμματικής περιόδου 2014-2020. Τέλος, τα ανωτέρω δάνεια, καθώς και όλες οι επιβαρύνσεις και τα λοιπά έξοδά τους, δεν επιβαρύνουν τους προϋπολογισμούς των Δήμων, καθώς αποπληρώνονται εξολοκλήρου μέσω του υπουργείου Εσωτερικών από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων.

Το δεύτερο είναι το Ειδικό Πρόγραμμα Ενίσχυσης Δήμων, με προϋπολογισμό 240 εκατ. ευρώ για το 2018. Δημιουργήθηκε με σκοπό την ενδυνάμωση της ισόρροπης, βιώσιμης και δίκαιης ανάπτυξης των δήμων της χώρας. Για την βελτίωση των υποδομών, την αύξηση της απασχόλησης και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της τοπικής οικονομίας. Στο πρόγραμμα εντάσσονται έργα, προμήθειες, υπηρεσίες και μελέτες δήμων της χώρας. Οι πόροι του προγράμματος προέρχονται από τον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Εσωτερικών και κάθε άλλη νόμιμη πηγή.

Μέσα στον Φεβρουάριο ενεργοποιούνται οι δύο πρώτες μη ανταγωνιστικές προσκλήσεις με δικαιούχους και τους 325 δήμους της χώρας, που αφορούν: Προμήθεια μηχανημάτων έργων, πλην απορριμματοφόρων. Καινούργιων ή μεταχειρισμένων πενταετίας με κριτήρια την έκταση των Δήμων και τον πληθυσμό των κοινοτήτων τους. Ο προϋπολογισμός της πρόσκλησης θα είναι 60 εκατ. ευρώ. Προμήθεια και εγκατάσταση οργάνων παιδικών χαρών, φωτιστικών τους σωμάτων καθώς και του απαραίτητου δαπέδου-τάπητα βάσει των προδιαγραφών της κείμενης νομοθεσίας. Κι εδώ, ο προϋπολογισμός της  πρόσκλησης θα είναι 60 εκατ. ευρώ.

Εκ των πραγμάτων δεν μπορώ να επεκταθώ στα πολλά μέτρα θεσμικού χαρακτήρα που λάβαμε  τον τελευταίο χρόνο, όπως οι θετικές ρυθμίσεις για τους εργαζόμενους και για τους αιρετούς. Πολύ σύντομα θα επισημάνω ορισμένες ενέργειες, κυρίως χρηματοδοτικές και επιπρόσθετες της τακτικής επιχορήγησης, με θετική πρακτική αντανάκλαση και στους κατοίκους εντός της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας: Το 2017, για πρώτη φορά μετά από το 2012,  εκταμιεύτηκαν 32 εκατ. ευρώ από τους επενδυτικούς ΚΑΠ για τις Περιφέρειες. Σκοπεύουμε να χορηγήσουμε την ανάλογη ενίσχυση και το 2018,  αυξημένη ώστε να ανέλθει σε 50 εκατ. ευρώ. Συνολικά, το 2018 και στη βάση της δέσμευσής μας ότι το 2017 θα είναι το τελευταίο έτος μείωσης της χρηματοδότησης προς την Τοπική Αυτοδιοίκηση, ο Κρατικός Προϋπολογισμός προβλέπει αύξηση της χρηματοδότησης για την Αυτοδιοίκηση από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους περίπου κατά 5%. Ειδικά για τις Περιφέρειες, η αύξηση αναμένεται να ξεπεράσει το 9%.

Υλοποιούμε το Πρόγραμμα κάλυψης ληξιπρόθεσμων οφειλών των δήμων, προϋπολογισμού  326 εκατ. ευρώ.

Υλοποιούμε επιπρόσθετα το «Πρόγραμμα ΑΚΣΙΑ», για την εξόφληση υποχρεώσεων δήμων που προέρχονται από δικαστικές αποφάσεις και διαταγές πληρωμής που έχουν καταστεί τελεσίδικες, προϋπολογισμού 95 εκατ. ευρώ.

Ενισχύσαμε εκτάκτως, με 20 εκατ. ευρώ 85 ορεινούς και μικρούς νησιωτικούς δήμους το 2017, κάτι που θα επαναλάβουμε το 2018.

Επίσης, το 2017 τριπλασιάσαμε τους πόρους για τις ενισχύσεις μικρών έργων αποκατάστασης δικτύων ύδρευσης για την αποφυγή φαινομένων λειψυδρίας και υποδομών από θεομηνίες, ξεπερνώντας τα 30 εκατ. ευρώ.

Δρομολογήσαμε την πρόσληψη συνολικά 8.725 εργαζομένων με μόνιμη σχέση εργασίας στις ανταποδοτικές υπηρεσίες των δήμων, κυρίως στην καθαριότητα. Ακυρώσαμε την πολιτική ομηρία των συμβασιούχων, που τους δίνεται η ευκαιρία να διεκδικήσουν μια σταθερή θέση εργασίας. Θωρακίζουμε κατά το δυνατό τους δήμους ώστε να μην  εξαρτώνται από ιδιωτικά συμφέροντα στον τομέα της αποκομιδής των απορριμμάτων.

Προωθήσαμε με Προεδρικό Διάταγμα νέες προδιαγραφές για την αδειοδότηση και λειτουργία των δημοτικών Παιδικών Σταθμών και αποφασίσαμε άμεσα νέο κανονισμό λειτουργίας. Στηρίζουμε με 95 εκατ. ευρώ την προσαρμογή τους.

Σ’ αυτό σημείο πρέπει οπωσδήποτε να αναφερθώ σε μια κομβική εκσυγχρονιστική τομή, της οποίας τη σημασία οι πολίτες θα την συνειδητοποιούν σταδιακά ολοένα και περισσότερο.  Πρόκειται για το «Μητρώο Πολιτών», το οποίο διασυνδέει υπηρεσίες Ληξιαρχείου, Δημοτολογίου, καθώς και το Ειδικό Ληξιαρχείο Αθηνών». Ένα έργο ΕΣΠΑ που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) και το διαχειρίζεται η Κοινωνία της Πληροφορίας ΑΕ. Περιορίζει τη γραφειοκρατία, αυτοματοποιεί μεταβολές, γλυτώνει τον κόσμο από την φυσική παρουσία σε αυτές τις υπηρεσίες όταν χρειάζεται ένα έγγραφο. Προοπτικά θα κάνει πολύ περισσότερα ως προς τη διακίνηση και αρχειοθέτηση της πληροφορίας, ώστε ο πολίτης να μη ταλαιπωρείται και να αποφεύγονται τα λάθη. Έγινε μια σημαντική και επίπονη εργασία που δεν μπορώ να περιγράψω για να ξεπεραστούν τεχνικά και νομικά προβλήματα, αλλά λειτουργεί πλέον από τις 22 Ιανουαρίου.

Ένα σημαντικό έργο προς την ίδια κατεύθυνση αποτελεί η Δράση για την απλούστευση και προτυποποίηση των διαδικασιών λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α΄ και Β΄ Βαθμού, για την οποία το Υπουργείο Εσωτερικών  υπέγραψε πρόσφατα Προγραμματική Συμφωνία συνεργασίας με την Ένωση Περιφερειών Ελλάδας (ΕΝΠΕ) και την Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ). Με έργα σαν και αυτά, μετά από πολλά χρόνια εξαγγελιών και αλλεπάλληλων ανακοινώσεων, τολμάμε να αγγίξουμε το ζήτημα της ανάγκης νέων, σύγχρονων δομών, προς όφελος των πολιτών, ακόμη και υπό ακραίες οικονομικές συνθήκες.

Θα μου επιτρέψετε να κλείσω την τοποθέτησή μου με τον «Καλλικράτη». Η αναθεώρηση του θεσμικού πλαισίου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης είναι η κυριότερη νομοθετική παρέμβαση που προωθούμε το επόμενο διάστημα. Η πρότασή μας βρίσκεται υπό τελική επεξεργασία, έπειτα από έναν ενδελεχή διάλογο, οργανωμένο και μη, με τους αιρετούς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και τους εργαζόμενους. Δρομολογούμε μια πρώτη φάση σημαντικών τομών, σε αντιστοιχία με τις πραγματικές δυνατότητες αλλαγών, αλλά και με πλήρη επίγνωση ότι ώριμα ζητήματα πρέπει επιτέλους να αλλάξουν. Σχεδιάζουμε παρεμβάσεις τόσο για την ενίσχυση του αναπτυξιακού ρόλου των ΟΤΑ, όσο και για την ενίσχυση των συμπληρωματικών θεσμικών εργαλείων συμμετοχής των πολιτών στις αποφάσεις της διοίκησης. Προωθούμε την απλή αναλογική, πιστεύοντας ότι θα ενδυναμώσει τη Δημοκρατία, θα φέρει πιο κοντά τον πολίτη στην ενασχόληση με τα κοινά και θα ωθήσει σε συνεργασίες αυτοδιοικητικών δυνάμεων.

Στη βάση αυτή:

Οργανώνεται και θεσμοθετείται διαδικασία αναπροσδιορισμού της κατανομής αρμοδιοτήτων μεταξύ ΟΤΑ Α’ Βαθμού – ΟΤΑ Β’ Βαθμού – Κράτους. Στο επερχόμενο νομοσχέδιο, θα περιλαμβάνονται συγκεκριμένοι τομείς αρμοδιοτήτων. Θα προβλέπεται επίσης, η ίδρυση ενός διαρκούς οργάνου ελέγχου της διαδικασίας αναπροσδιορισμού των αρμοδιοτήτων, με τη συμμετοχή εκπροσώπων των θεσμικών οργάνων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης  και των συναρμόδιων υπουργείων. Μ’ αυτό τον τρόπο θέλουμε  να εξασφαλίσουμε ότι οποιαδήποτε αλλαγή δεν θα γίνεται με  πρόχειρο και αποσπασματικό τρόπο, ενώ θα διασφαλίζεται ότι κάθε μεταφορά αρμοδιότητας, θα συνοδεύεται από τους απαιτούμενους πόρους και το ανθρώπινο δυναμικό.

Αντιμετωπίζεται το ζήτημα της τεχνικής, διοικητικής και διαχειριστικής ανεπάρκειας των Τεχνικών Υπηρεσιών πολλών από τους Δήμους της χώρας, που αποτελεί παράγοντα αδυναμίας υλοποίησης βασικών και αναγκαίων έργων. Πέρα από συγκεκριμένες αλλαγές στο ν.4412/2016 που έχουν ήδη προωθηθεί σε συνεργασία με το Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, προωθείται η συγκρότηση Διαδημοτικών Συνδέσμων, ανά νομό, που θα «συνενώνουν» τις τεχνικές υπηρεσίες των επιμέρους Δήμων που σήμερα δεν έχουν την αναγκαία επάρκεια και θα συνδιαμορφώνουν έναν φορέα ικανό να ανταποκριθεί αποτελεσματικά στις ανάγκες τεχνικών έργων όλων των Δήμων.

Προωθείται, ως επιπρόσθετο μέτρο, η δημιουργία μιας «τεχνικής ομπρέλας» πανελλαδικής εμβέλειας, υπό την ευθύνη της ΜΟΔ, που θα μπορεί να εξυπηρετεί κάθε Δήμο ή σύνδεσμο της χώρας που έχει σχετική ανάγκη.

Χρηματοδότηση – κατηγοριοποίηση ΟΤΑ: Αλλάζουν τα κριτήρια διαμόρφωσης των ΚΑΠ και η κατανομή τους με πρόβλεψη για ελάχιστο όριο, βάσει κριτηρίων που θα λαμβάνουν υπόψη τους τις ειδικότερες κοινωνικές και αναπτυξιακές πτυχές των ΟΤΑ. Ταυτόχρονα θα συνδέονται καλύτερα με τα υφιστάμενα, αλλά και τα νέα χρηματοδοτικά εργαλεία που σχεδιάζονται.

Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται ο επαναπροσδιορισμός της κατηγοριοποίησης των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με σκοπό να αμβλυνθούν οι μεταξύ τους ανισότητες.

Αναφορικά με τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις: Σχεδιάζεται και προωθείται σταδιακά η υποκατάσταση των σημερινών Αποκεντρωμένων Διοικήσεων από περιφερειακές, κατά τόπους, υπηρεσίες των αντίστοιχων υπουργείων, ώστε να υπάρχει ενιαία και ομοιόμορφη άσκηση των σχετικών αρμοδιοτήτων. Οποιαδήποτε αλλαγή δεν θα επηρεάσει έστω και κατ’ ελάχιστο τα δικαιώματα και τους όρους εργασίας του προσωπικού τους. Η νέα δομή απαιτεί χρόνο για την τροποποίηση των οργανισμών των υπουργείων και δεν πρόκειται να αιφνιδιαστεί  κανένας εργαζόμενος.

Αναδομείται εκ βάθρων το πλαίσιο ελέγχου της νομιμότητας των αποφάσεων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και αποσπάται η σχετική αρμοδιότητα από τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις, ώστε να ανατεθεί σε έναν νέο, αποκεντρωμένο φορέα, υπό την εποπτεία και την ευθύνη του Υπουργείου Εσωτερικών, άριστα στελεχωμένου. Αξιοποιούνται τα εργαλεία ανάλυσης κινδύνου (risk analysis) και αναπροσδιορίζεται το είδους των αποφάσεων που θα υποβάλλονται σε υποχρεωτικό έλεγχο νομιμότητας.

Κυρίες και κύριοι,

Έχω ξαναπεί ότι το ζήτημα της δημοκρατίας δεν μπορούμε να το παραβλέψουμε εν αναμονή καλύτερων ημερών ή ωρίμανσης των εμπλεκομένων. Η απλή αναλογική,  θα ευνοήσει συνεργασίες και την είσοδο νέων δυνάμεων και νέων απόψεων στην Αυτοδιοίκηση. Η εμπειρία των αιρετών, σε συνδυασμό με την θέσπιση νέων ή την ενεργοποίηση υπαρχόντων συμμετοχικών θεσμών, καθώς και οι σχετικές πρόνοιες που επεξεργαζόμαστε θα απαντήσει στα ζητήματα κυβερνησιμότητας. Ακολουθούν, μέχρι αυτή τη στιγμή, βασικά σημεία:

Καθιερώνεται ως εκλογικό σύστημα και για τους δύο βαθμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης η απλή αναλογική για το σύνολο των εδρών των οικείων Συμβουλίων.

Η διεξαγωγή των αυτοδιοικητικών εκλογών αποσυνδέεται από το χρόνο διεξαγωγής των ευρωεκλογών.

Εξορθολογίζονται κωλύματα εκλογιμότητας, κυρίως αναφορικά με ελάχιστες σχέσεις με το Δημόσιο, όπως μια δίμηνη σύμβαση εργασίας, που περιορίζουν υπέρμετρα το δημοκρατικό δικαίωμα συμμετοχής στα τοπικά δημόσια πράγματα.

Διευκολύνεται η συμμετοχή μικρών παρατάξεων, ομάδων πολιτών και τοπικών κινημάτων, καθώς η ανάδειξη των οργάνων των Κοινοτήτων (Συμβούλια) αποσυνδέεται από την ανάδειξη του κεντρικού Δημοτικού Συμβουλίου, με την έννοια ότι ένας συνδυασμός μπορεί να κατέλθει και αυτοτελώς σε μία μόνο Κοινότητα και, αντίστροφα, ένας συνδυασμός υποψηφίων για το κεντρικό Δημοτικό Συμβούλιο δεν απαιτείται να καταρτίζει ψηφοδέλτιο και για τις Κοινότητες.

Ο θεσμός των Δημοτικών και Τοπικών Κοινοτήτων διατηρείται. Το καθεστώς τους ενοποιείται και απλοποιείται, ώστε πλέον να αντιμετωπίζονται – με εξαίρεση τις πολύ μικρές κοινότητες – ενιαία ως Κοινότητες.

Εισάγεται η εκλογή με ενιαίο (όχι δηλαδή παραταξιακό) ψηφοδέλτιο των μονομελών οργάνων-εκπροσώπων των πολύ μικρών Κοινοτήτων.

Οι Δημοτικές Ενότητες διατηρούνται μόνο ως εκλογικές περιφέρειες, για να διασφαλιστεί η εκπροσώπηση όλων των προ-Καλλικρατικών Δήμων στα Δημοτικά Συμβούλια. Οι αρμοδιότητές τους αυξάνονται, συνοδευόμενες και από τμήμα του εκάστοτε δημοτικού προϋπολογισμού που θα επιφυλάσσεται υπέρ των Κοινοτήτων, το οποίο θα διαχειρίζονται σύμφωνα με τους κανόνες του συμμετοχικού προϋπολογισμού.

Οι Περιφερειακές Ενότητες διατηρούνται ως εκλογικές περιφέρειες, με δικαίωμα όμως «επικοινωνίας» των ψηφοδελτίων (δηλ. δικαίωμα του εκλογέα μίας Περιφερειακής Ενότητας να βάλει έναν σταυρό και σε υποψήφιο άλλης Περιφερειακής Ενότητας).

Εισάγεται ο θεσμός του Συμβουλίου Περιφερειακής Ενότητας, το οποίο θα απαρτίζεται από τους Περιφερειακούς Συμβούλους κάθε Ενότητας και τον οικείο χωρικό Αντιπεριφερειάρχη και θα διατυπώνει εισηγήσεις για σημαντικά θέματα που αφορούν την οικεία περιοχή.

Ο θεσμός του χωρικού Αντιπεριφερειάρχη διατηρείται, καταργείται όμως η άμεση, δηλαδή χωρίς σταυρό, εκλογή του, όπως ισχύει σήμερα. Αντίθετα, ο χωρικός Αντιπεριφερειάρχης κάθε Περιφερειακής Ενότητας θα ορίζεται από τον Περιφερειάρχη, μεταξύ των Συμβούλων που έχουν ήδη εκλεγεί στην οικεία Περιφέρεια, θα έχει με άλλα λόγια λόγο και η τοπική κοινωνία, μέσω του σταυρού.

Η συγκρότηση όλων των συλλογικών οργάνων των Δήμων και των Περιφερειών αντιστοιχίζεται στην αναλογική συγκρότηση των οικείων Συμβουλίων.

Σημαντικό μέρος των αρμοδιοτήτων της Επιτροπής Ποιότητας Ζωής και, δευτερευόντως, της Οικονομικής Επιτροπής, στο βαθμό που μπορεί να ασκηθεί αποτελεσματικά σε χαμηλότερο επίπεδο, μεταβιβάζεται στις Κοινότητες.

Ενισχύονται και θεσμοποιούνται οι διαδικασίες προκαταρκτικής διαβούλευσης, πριν την εισαγωγή και ψήφιση σημαντικών θεμάτων στο Δημοτικό/Περιφερειακό Συμβούλιο, προκειμένου να διευκολυνθεί η διαμόρφωση συναινέσεων.

Θεσμοί Κοινωνικής Συμμετοχής και Ελέγχου: Εισάγεται η διαδικασία του συμμετοχικού προϋπολογισμού. Θεσμοθετείται η διενέργεια τοπικών δημοψηφισμάτων, όχι μόνο μετά από πρωτοβουλία των οργάνων του Δήμου, αλλά και κατόπιν λαϊκής πρωτοβουλίας. Ο θεσμός του δημοψηφίσματος επεκτείνεται και σε επίπεδο Δημοτικής Ενότητας.

Κυρίες και κύριοι,

Μπορεί η πολιτική αντιπαράθεση να αδικεί ή να διογκώνει προσπάθειες, γεγονότα και προθέσεις. Είναι όμως φανερό πέρα από κάθε αμφιβολία ότι κινούμαστε προς μια νέα φάση στην οικονομία και κανείς δεν περισσεύει. Είτε με συμφωνία είτε με δημιουργική διαφοροποίηση, καλούμαστε όλοι να συμμετάσχουμε στο σχεδιασμό και την υλοποίηση ενός «νέου κόσμου». Ας το τολμήσουμε.