Το ναυάγιο της ιταλικής κανονιοφόρου PELLEGRINO MATTEUCCI στον κόλπο της Βασιλικής Λευκάδας, πλησίον του Κάβο Δουκάτο (Φωτό+VIDEO)

                    Το PELLEGRINO MATTEUCCI στα τέλη της δεκαετίας του ΄30 στον Τάραντα της Ιταλίας. (Archivio Maurizio Brescia)

Μας στάλθηκε από τον κ. Γιάννη Λιαρδάκη εκ μέρους της καταδυτικής ομάδας Grafas Diving, ο οποίος μας γράφει: «Πρόσφατα βρεθήκαμε στο νησί σας και πραγματοποιήσαμε ερευνητική κατάδυση έξω από τον κόλπο της Βασιλικής, πλησίον του Κάβο Δουκάτο, για επιβεβαίωση ενός ναυαγίου που εικάζαμε πως βρισκόταν στην περιοχή. Τελικά βρήκαμε τη ταυτότητα του ναυαγίου και στο site μας, μπορείτε να βρείτε την ιστορία του, φωτογραφικό υλικό από αρχείο και από το ίδιο το ναυάγιο, καθώς και βίντεο. Μπορείτε αν θέλετε να δημοσιοποιήσετε όλο το υλικό μας, καθώς ξεκινά μια μακροχρόνια έρευνα και για άλλα ναυάγια στην περιοχή.

Τον ευχαριστούμε για την άδεια δημοσιοποίησης του άρθρου, που είναι πλήρως τεκμηριωμένο με αρχειακό υλικό και βιβλιογραφικές πηγές.

 Η πρύμνη του PELLEGRINO MATTEUCCI όπου είναι διακριτή η κλίση του πλοίου προς τα αριστερά καθώς και η τρίφτερη προπέλα του. (Archive Antonis Grafas)

 Στις 30 Απριλίου 2017 ο Αντώνης Γράφας και η ομάδα του καταδύθηκαν, με την υποστήριξη του Nautilus Diving Club στην Βασιλική Λευκάδας και σε συνεργασία με τον επαγγελματία δύτη Μάκη Σωτηρόπουλο, πλησίον του ακρωτηρίου Δουκάτο, στην Λευκάδα, σε ένα μέχρι τότε άγνωστο ναυάγιο το οποίο στην συνέχεια και μετά την ανάλογη τεκμηρίωση και έρευνα ταυτοποιήθηκε ως η ιταλική κανονιοφόρος PELLEGRINO MATTEUCCI

                     Το ιταλικό πυροβόλο τύπου 76/30 R.M. της πρύμνης. (Archive Antonis Grafas)

  Ιστορικό του πλοίου PELLEGRINO MATTEUCCI

Το πλοίο PELLEGRINO MATTEUCCI ναυπηγήθηκε ως αλιευτικό ατμόπλοιο ανοιχτής θαλάσσης το 1924 στο ναυπηγείο Deutsche Werft AG του Αμβούργου, με αριθμό κατασκευής 72 και με το όνομα DENTICE για την αλιευτική εταιρεία Società Anonima Italiana Industria della Pesca e Sottoprodotti, η οποία είχε την έδρα της στην Ρώμη. Αποτέλεσε, μαζί με τα ίδιας κλάσης αλιευτικά πλοιάρια MERLUZZO, ACCIUGA και TRIGLIA, τα οποία επίσης ναυπηγήθηκαν στην Γερμανία, ένα μέρος της γερμανικής πολεμικής αποζημίωσης του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου έναντι της Ιταλίας, η οποία στον πόλεμο αυτόν πολέμησε ως μέλος των συμμαχικών δυνάμεων της Entente. Μετά την αποπεράτωση και παράδοση του το πλοίο καταχωρήθηκε στο νηολόγιο Ρώμης με τον αριθμό 90.

                                              Η πρύμνη του ναυαγίου. (Archive Antonis Grafas)   
                       

 Tεχνικά χαρακτηριστικά του PELLEGRINO MATTEUCCI

Το PELLEGRINO MATTEUCCI είχε τα εξής τεχνικά χαρακτηριστικά.

► Μέγεθος (ΚΟΧ): 306 ► Μέγεθος (ΚΚΧ): 110 ► Εκτόπισμα (τ): 667 ► Μήκος (μ): 44,92 ► Πλάτος (μ): 7,5 ► Βάθος (μ): 3,81 ► Πρόωση: Παλινδρομική ατμομηχανή 400 ίππων ► Προπέλα: 1 ► Ενδεικτική ταχύτητα (κ): 9 ►Αυτονομία : 4146 ναυτικά μίλια ► Πλήρωμα: 45 άτομα

 Το ιταλικό πυροβόλο τύπου 76/30 R.M. στο πρωραίο τμήμα του ακομοδέσιου. (Archive Antonis Grafas)

 Το PELLEGRINO MATTEUCCI ως ιταλική κανονιοφόρος

Το 1931 το πλοίο, ως DENTICE, αγοράστηκε από το ιταλικό κράτος και ενσωματώθηκε ως βοηθητικό στο Ιταλικό Βασιλικό Ναυτικό (Regia Marina Italiana). Το 1932 εξοπλίστηκε με δυο πυροβόλα των 76/40 χιλ., δυο πολυβόλα Colt των 6,6 χιλ. και στις 14 Οκτωβρίου 1932 έλαβε το όνομα του ιταλού γεωγράφου και ερευνητή Pellegrino Matteucci. Από την 1η Φεβρουαρίου 1933 εντάχθηκε ως κανονιοφόρο-ναρκαλιευτικό στο Ιταλικό Πολεμικό Ναυτικό.

Τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1933 εκτέλεσε μαζί με το αδερφό του πλοίο, το πρώην αλιευτικό GIUSEPPE BIGLIERI (ex MERLUZZO), καθήκοντα ραδιοφάρου στον βόρειο Ατλαντικό. Μετά την είσοδο της Ιταλίας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, την 10η Ιουνίου 1940, το PELLEGRINO MATTEUCCI εντάχθηκε ως βοηθητικό μεταγωγικό στο Ναυτικό Στρατιωτικό Τμήμα της Άνω Τυρρηνικής Θάλασσας (Dipartimento Militare Marittimo dell’Alto Tirreno) έχοντας ως βάση του την La Spezia.

                             Το πρυμναίο τμήμα του ναυαγίου. (Archive Antonis Grafas)

 Η βύθιση

Το βράδυ της 20ης Μαΐου 1941, το PELLEGRINO MATTEUCCI αναχώρησε από το Brindisi με τελικό προορισμό την Πάτρα. Στις 5:40 το πρωί της 21ης Μαΐου και ενώ το πλοίο βρισκόταν πλησίον του ακρωτηρίου Δουκάτο στα νοτιοδυτικά της Λευκάδας, προσέκρουσε σε νάρκη με αποτέλεσμα να βυθιστεί δυο περίπου ναυτικά μίλια ΒΒΔ της Άκρας Δουκάτο.

Κατά την ώρα της βύθισης βρισκόταν πλησίον του PELLEGRINO MATTEUCCI μια νηοπομπή αποτελούμενη από τα πλοία ANNARELLA, DORA C. και STROMBO, συνοδευόμενη από το ιταλικό αντιτορπιλικό CARLO MIRABELLO με κυβερνήτη τον Ludovico Puleo. Στις 5:40 έγινε ορατή από την νηοπομπή μια έκλαμψη πλησίον του ακρωτηρίου Δουκάτο και λίγο αργότερα έγινε διακριτή μια στήλη άσπρου καπνού στον ορίζοντα.

 Το ιταλικό αντιτορπιλικό CARLO MIRABELLO το οποίο βυθίστηκε από νάρκη κατά την διάρκεια της περισυλλογής των ναυαγών του PELLEGRINO MATTEUCCI. (Archivio Maurizio Brescia)

 Με σκοπό την διερεύνηση του γεγονότος το CARLO MIRABELLO εγκατέλειψε την νηοπομπή και κατευθύνθηκε στο σημείο του καπνού όπου εντόπισε στην συνέχεια ναυαγούς, υπολείμματα πλοίου και τις δυο σωστικές λέμβους του PELLEGRINO MATTEUCCI να επιπλέουν. Θεωρώντας ότι το PELLEGRINO MATTEUCCI δέχτηκε τορπιλική επίθεση με αποτέλεσμα να βυθιστεί, παρέμεινε στην περιοχή, καθέλκυσε σωστικές λέμβους και άρχισε την περισυλλογή των ναυαγών.

HMS ABDIEL, BRITISH ABDIEL CLASS CRUISER MINELAYER. 1941. (A 4388) Copyright: © IWM. Original Source: http://www.iwm.org.uk/collections/item/object/205138676

 Στις 6:30 το αντιτορπιλικό CARLO MIRABELLO προσέκρουσε και αυτό σε νάρκη με αποτέλεσμα η ισχυρή έκρηξη να βυθίσει τις σωστικές λέμβους οι οποίες περισυνέλλεγαν τους ναυαγούς του PELLEGRINO MATTEUCCI και να προκαλέσει επιπλέον θύματα. Το αντιτορπιλικό CARLO MIRABELLO παρέμεινε στην επιφάνεια, πλησίον της Άκρας Δουκάτο, έως το μεσημέρι της 21.05.1941 για να βυθιστεί στην συνέχεια παρά τις απεγνωσμένες προσπάθειες του κυβερνήτη και του πληρώματος με σκοπό να το διασώσουν. Την ίδια ημέρα και στο ίδιο σημείο θα βυθιζόταν λίγο αργότερα και τα μεγάλα γερμανικά ατμόπλοια MARBURG (7262 ΚΟΧ) και KYBFELS (7764 ΚΟΧ) τα οποία μετέφεραν το 3ο Σύνταγμα Τεθωρακισμένων της Wehrmacht (Panzer-Regiment 3) από την Πάτρα στην Ιταλία, μετά την κατάκτηση της ηπειρωτικής Ελλάδας. Από τα 45 συνολικά άτομα του πληρώματος του PELLEGRINO MATTEUCCI σώθηκαν μόνο τέσσερα.

Το PELLEGRINO MATTEUCCI, όπως και τα υπόλοιπα πλοία τα οποία βυθίστηκαν μέσα σε 24 ώρες πλησίον της Άκρας Δουκάτο, προσέκρουσαν σε νάρκες του ναρκοπεδίου που πόντισε την 20η προς 21η Μαΐου 1941 το βρετανικό ναρκοθετικό HMS ABDIEL (M39). Το ναρκοπέδιο, το οποίο αποτελείτο συνολικά από 150 νάρκες, αποτέλεσε το αντικείμενο της βρετανικής επιχείρησης «MAT ONE» η οποία διευθετήθηκε από το ναρκοθετικό HMS ABDIEL συνοδευόμενο από τα θωρηκτά HMS WARSPITE, HMS VALIANT και το καταδρομικό HMS AJAX. Ο σκοπός της επιχείρησης ήταν η διατάραξη των μεταγωγών των δυνάμεων του Άξονα από τον Κορινθιακό κόλπο προς και από την Ιταλία.

Το ναυάγιο

Το ναυάγιο του PELLEGRINO MATTEUCCI βρίσκεται καθισμένο επί της τρόπιδας σε μέγιστο βάθος 95 μέτρων, φέρει μια τρίφτερη προπέλα, έχει κλήση 45 περίπου μοιρών προς τα αριστερά και φέρει ένα ιταλικό πυροβόλο τύπου 76/30 R.M. στην περιοχή της πρύμνης και ένα δεύτερο πυροβόλο του ίδιου τύπου στο πρωραίο τμήμα της υπερκατασκευής. Από το ναυάγιο λείπει η πλώρη και το υπάρχον τμήμα του έχει μήκος 40 περίπου μέτρα. Ο νοητός άξονας πρύμνης-πλώρης έχει κατεύθυνση βόρεια. Τα γενικά του χαρακτηριστικά δείχνουν ότι πρόκειται για ένα μικρό ατμόπλοιο το οποίο χρησιμοποιήθηκε για πολεμικές επιχειρήσεις και βυθίστηκε από πολεμική ενέργεια. Οι πραγματοποιηθείσες συγκρίσεις με φωτογραφίες του PELLEGRINO MATTEUCCI έδειξαν ότι κάθε τεχνικό χαρακτηριστικό του πλοίου, από τα καπόνια έως και το ακομοδέσιο, αντιστοιχεί απόλυτα με τα χαρακτηριστικά του ναυαγίου.

Οι 41 απώλειες του PELLEGRINO MATTEUCCI

Carlo Beber, Giulio Bellina, Giuseppe Boeri, Giuseppe Bracigliano, Annibale Buono, Ottavio Cantarelli, Luigi Chiamenti, Girolamo Chiaramonte, Luigi Cozzani, Antonio D’Aliesio, Cosimo De Marco, Orlando Di Beo, Anzio Ercolini, Walter Fiorini, Gino Fossati, Salvatore Gallo, Orlando Gherardini, Azzone Granconato, Giuseppe Lazzaroli, Quinto Lenti, Ottavio Lenardon, Angelo Leotta, Aristide Maggi, Michele Raimondo Meglio, Natale Miroddi, Renato Mori, Augusto Pernazza, Francesco Privitera, Virgilio Rigamonti, Pasquale Rullo, Silvio Salmoiraghi, Vincenzo Sanfilippo, Umberto Silvestri, Salvatore Strano, Eraldo Trosa, Guido Valentini, Antonio Vitiello, Nicola Voto, Giuseppe Zagarella, Giuseppe Zatilla, Corrado Zeni

Πηγές

– Francesco De Domenico / Giorgio Spazzapan: Pesci, costellazioni e altro: la storia di 26 trawlers tedeschi in Italia, bollettino AIDMEN n. 26, 2012 – Gazzetta Ufficiale del Regnio d´Italia, numero 263, 15.11.1932 – Lupinacci, Pier Filippo (Compilatore), Tognelli, Vittorio E. (Revisore): La difesa del traffico l´Albania, la Grecia e l´Egeo, La Marina italiana nella seconde Guerra mondiale, Ufficio Storico della Marina Militare, Vol. IX, Roma, 1965 Navi Militari
– Perdute, Ufficio Storico della Marina Militare, La Marina italiana nella seconde guerra mondiale, Vol. II, 3 Ed., Roma, 1965
– Lorenzo Colombo: Pellegrino Matteucci (Con la pelle appesa a un chiodo)
– Naval-History.net

http://www.kolivas.de