Η Καλλιέργεια καπνού στην Ελλάδα ήταν το πρώτο εξαγώγιμο προϊόν της Ελληνικής οικονομίας!

Όταν ο Χριστόφορος Κολόμβος και οι σύντροφοί του αποβιβάστηκαν, το 1492, στα νησιά Μπαχάμας, ταυτόχρονα με τον Νέο Κόσμο ανακάλυπταν και τον καπνό. Ένα χρόνο αργότερα, οι καραβέλλες της επιστροφής έφεραν στη Γηραιά Ήπειρο το «ιερό» φυτό των ιθαγενών, που χρησιμοποιούσαν τα φύλλα του σε θρησκευτικές τελετές, στη θεραπεία ασθενειών και πληγών,αλλά και ως καθημερινή απόλαυση.

 Προικισμένο με θεραπευτικές ιδιότητες θα το θεωρήσουν αρχικά και οι Ισπανοί και σύντομα στην πρακτική του καπνίσματος θα μυηθούν και άλλοι λαοί της Ευρώπης. Η χρήση θα γίνει κατάχρηση, και μετά από έναν αιώνα καθολικής αποδοχής, το κάπνισμα θα αποκτήσει πολέμιους. Ενδεικτικές οι αντικαπνιστικές καμπάνιες που αρχίζουν από τον 17ο αιώνα: στην Ιταλία οι καπνιστές αφορίζονται από τον Πάπα, στην Ρωσία τους ράβδιζαν και τους έκοβαν τη μύτη, στην Περσία τους έκοβαν τα χείλη, στην Οθωμανική αυτοκρατορία τους απαγχόνιζαν. Κανένα μέτρο, όμως, δεν στάθηκε ικανό να ανακόψει την… ανοδική πορεία του καπνού, που από τα τέλη του 17ου αιώνα γίνεται ρυθμιστικός παράγοντας της οικονομίας της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και των ευρωπαϊκών χωρών.
Στην Ελλάδα οι πρώτες καπνοκαλλιέργειες εντοπίζονται  στη Θεσσαλονίκη, στα τέλη του 16ου αιώνα. Σύντομα πολλές πόλεις, όπως η Καβάλα, η Ξάνθη, το Αγρίνιο, ο Βόλος, κ.α., μετατρέπονται σε καπνουπόλεις, καθώς η οικονομική, εργασιακή και πολεοδομική οργάνωσή τους στηρίζονται στην εκμετάλλευση και την εμπορία του καπνού, ο οποίος παραμένει ως τις μέρες μας, πρώτο ή δεύτερο εξαγωγικό προϊόν της χώρας.

 στο οδοιπορικό αυτό είναι οι παλιές καπναποθήκες στη Μακεδονία και τη Θράκη, οι καπνοβιομήχανοι της διασποράς, οι συνθήκες εργασίας των καπνεργατών, οι κοινωνικοί τους αγώνες και το καπνικό ζήτημα. Επίσης, η εικαστική πλευρά του θέματος που αφορά τα τσιγαρόχαρτα, τις «αποκαλυπτικές» ενίοτε κάρτες τσιγάρων, τις αφίσες και τα κομψά πακέτα άλλων εποχών.

Η πανάρχαια χρήση του καπνού από τους Ινδιάνους και η μεταφορά του στη Γηραιά Ήπειρο
Το 1492 ο Χριστόφορος Κολόμβος, ταυτόχρονα με την Αμερική ανακάλυψε και τον καπνό. Στα νησιά του αρχιπελάγους των Μπαχάμας, όπου αποβιβάστηκαν οι πρώτοι θαλασσοπόροι, η χρήση του φυτού του καπνού ήταν πολύ διαδεδομένη. Φύτρωνε σε άγρια μορφή και εχρησιμοποιείτο από τους Ινδιάνους της Αμερικής σε θρησκευτικές τελετές και στη θεραπεία ασθενειών  και πληγών. Από ανασκαφές που έγιναν στην περιοχή του Yucatan, ανακαλύφθηκε σκόνη φύλλων καπνού σε αντικείμενα που χρονολογούνται προ 15.000 ετών!
Στην Ευρώπη οι σπόροι καπνού μεταφέρθηκαν με τις ισπανικές καραβέλλες στην Ιβηρική χερσόνησο και σχεδόν ταυτόχρονα Ολλανδοί ναυτικοί εισήγαγαν τον καπνό στο Βέλγιο. Η παράδοση θέλει πρώτο εισαγωγέα καπνού στη Γηραιά Ήπειρο τον Ισπανό ναύτη του Κολόμβου Rodrigo de Jerez ο οποίος και φυλακίσθηκε κατηγορούμενος ως μάγος κατεχόμενος από δαιμόνια επειδή… έβγαζε καπνούς από τη μύτη και το στόμα!
Γύρω στα 1550 αναφέρονται οι πρώτες καπνοκαλλιέργειες στην Πορτογαλία και την Ισπανία.
Ετυμολογικές ερμηνείες της ευρωπαϊκής ονομασίας tobacco που δόθηκε στο νεόφερτο φυτό υπήρξαν πολλές. Επικρατέστερη φέρεται αυτή που παραπέμπει στο όνομα του νησιού των Αντιλλών Ταμπάγκο

Εξάπλωση

 Στα μέσα του 16ου αιώνα άρχισε η εξάπλωση του καπνού σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, με ορμητήριο την Ισπανία και την Πορτογαλία. Αρχικά επιστεύετο ότι η χρήση του ήταν θεραπευτική και του απεδίδοντο ιδιότητες σχεδόν θαυματουργές. Με το χρόνο η θεραπευτική αξία του αμφισβητήθηκε, η χρήση του όμως παρέμεινε και έγινε κατάχρηση. Η Γηραιά Ήπειρος κάπνιζε για απόλυση.
Στην Αγγλία εσυνωστίζοντο στα smoking parties όπου εδιδάσκετο η τέχνη του καπνίσματος  και οι σχολικές τσάντες των μαθητών μετέφεραν παραγεμισμένες πίπες καπνού που θα καπνίζονταν υπό την προτροπή και εποπτεία του δασκάλου.
Σφοδρές αντιδράσεις που ενέπλεκαν θρησκεία, ηθική και υγεία καθώς και «ιεροί» πόλεμοι ξέσπασαν εναντίον του καπνού. Αφορισμοί του Πάπα, συγγράμματα, εγκύκλιοι, πρόστιμα επιβάλλονταν στους χρήστες. Στην Ιταλία τους αφόριζαν, στην Ρωσία τους ράβδιζαν και τους έκοβαν την μύτη, στην Περσία  τους έκοβαν τα χείλη, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία τους απαγχόνιζαν. Κανένα μέτρο δεν στάθηκε ικανό να ανακόψει την πορεία του καπνού.
Με το πέρασμα του χρόνου, όταν η χρήση του καπνού γενικεύθηκε, οι διάφοροι τρόποι καπνίσματος που επέβαλλαν κατά καιρούς τα ήθη και έθιμα, έγιναν στοιχείο αναγνώρισης και παρουσίας στον κοινωνικό χώρο. Ξεκινώντας από το κάπνισμα των τυλιγμένων φύλλων καπνού των συντρόφων του Κολόμβου, επινοήθηκαν ποικίλοι τρόποι για να μεγιστοποιηθεί η απόλαυση: πίπες, ναργιλέδες, πρέζες καπνού, τσιγάρα.

 Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία

Από ταξιδιωτικά συγγράμματα δυτικών περιηγητών πληροφορούμαστε ότι η χρήση του καπνού στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν γνωστή πριν από το τέλος του 16ου αιώνα.
Την εποχή εκείνη, η Οθωμανική Αυτοκρατορία απλώνεται στα εδάφη της σύγχρονης Ελλάδας, Μ. Ασίας, Μαύρης Θάλασσας, Βουλγαρίας, Γιουγκοσλαβίας. Η Κωνσταντινούπολη μέχρι την επικράτηση των χερσαίων συγκοινωνιακών μέσων αποτελούσε το σπουδαιότερο διαμετακομιστικό κέντρο μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Πιθανολογείται ότι η εισαγωγή του καπνού στην Οθωμανική Αυτοκρατορία έγινε από το πολυσύχναστο λιμάνι της Κωνσταντινούπολης περίπου το 1580, από Βενετσιάνους ή Γενοβέζους εμπόρους.
Επί έναν αιώνα, μέχρι το 1687, η χρήση του καπνού ήταν περιορισμένη λόγω των αυστηρών κρατικών περιοριστικών μέτρων. Τη χρονολογία αυτή, ο Σουλεϊμάν ο Β΄ επιτρέπει την καπνοκαλλιέργεια και επιβάλλει φόρους και δασμούς.
Οι κλιματολογικές συνθήκες και το έδαφος στα παράλια της Μ. Ασίας, της Μαύρης Θάλασσας, στα νησιά και τις περιοχές της σύγχρονης Ελλάδας, ευνόησαν τις καπνοκαλλιέργειες και δημιούργησαν μικρόφυλλες γευστικές και αρωματικές ποικιλίες καπνού, τα περίφημα ανατολικά καπνά, τα οποία έμελλε να μονοπωλήσουν τις προτιμήσεις των καπνιστών ανά τον κόσμο για τον αιώνα που ακολούθησε και να αναδείξουν Έλληνες καπνέμπορους σε δεινούς επιχειρηματίες ανά την υφήλιο.

 1909: Εισάγονται οι πρώτες σιγαροποιητικές μηχανές στην Ελλάδα από τους βιομηχάνους Βάρκα και Καραβασίλη. 1913: Ιδρύεται στο Αγρίνιο η Ομόρρυθμος Καπνεμπορική Εταιρεία «Αφοί Παπαστράτου» 1931: Κυκλοφορεί η πρώτη διαφήμιση εταιρείας τσιγάρων στην Ελλάδα. 1939: Αρχίζει η μείωση της κατανάλωσης αρωματικών καπνών. Τα «λαϊκά τσιγάρα» παρά τη νέα φορολογία και την οικονομική κρίση αποκτούν μεγαλύτερο καταναλωτικό κοινό. 1940: Κατασκευάζονται τσιγάρα «AERA» με σκοπό την ενίσχυση του φρονήματος των Ελλήνων στρατιωτών. 1950: Κυκλοφορεί το πρώτο τσιγάρο με φίλτρο 1971: Κυκλοφορεί το πρώτο Marlboro lights 1978: Ο υπουργός υγείας Σπύρος Δοξιάδης, ξεκινά την πρώτη αντικαπνιστική εκστρατεία στην Ελλάδα.

1980: Από τις αρχές της δεκαετίας παρασκευάζονται στην Ελλάδα σχεδόν όλες οι ξένες μάρκες τσιγάρων και παύουν σταδιακά να εισάγονται.

1995: Κυκλοφορεί η μάρκα President σε μια πρωτοποριακή μορφή πακέτου 30 τσιγάρων

1996: Yπερψηφίζεται ο ευρωπαϊκός νόμος για την απαγόρευση της διαφήμισης του καπνίσματος με την ψήφο του τότε Υπουργού υγείας κ. Γείτονα 2003: Η Παπαστράτος ΑΕ γίνεται Philip Morris International.

http://bit.ly/2k6dqZr