ΤΣΑΠΟΥΡΝΙΑ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ 1943: Η πρώτη πράξη Αντίστασης στην Αιτωλοακαρνανία…
Ενόψει της συζήτησης στο δημοτικό συμβούλιο Ξηρομέρου στις 21.11.2019 για την ανακήρυξη των χωριών Αγράμπελα, Μαχαιρά, Πρόδρομος και Χρυσοβίτσα ως μαρτυρικά χωριά σύμφωνα με τον Νόμο 2503/1997 άρθρο 18 παράγραφος 5, ξαναδημοσιεύουμε το κείμενο της Μαρίας Αγγέλη: Τσαπουρνιά Ξηρομέρου 1943: Η πρώτη πράξη Αντίστασης στην Αιτωλοακαρνανία...
Γράφει η δρ. Μαρία Νίκου Αγγέλη
H αντίσταση
Δεν είναι τούτο πάλαιμα σε μαρμαρένια αλώνια,
εκεί να στέκει ο Διγενής και μπρος να στέκει ο Χάρος.
Εδώ σηκώνεται όλη η γη με τους αποθαμένους,
και με τον ίδιο θάνατο πατάει το θάνατό της.
Κι απάνω-απάνω στα βουνά, κι απάνω στις κορφές τους
φωτάει με μιας Ανάσταση, ξεσπάει αχός μεγάλος.
Η Ελλάδα σέρνει το χορό, ψηλά, με τους αντάρτες,
- χιλιάδες δίπλες ο χορός, χιλιάδες τα τραπέζια, -
κ’ είν' οι νεκροί στα ξάγναντα, πρωτοπανηγυριώτες!
Άγγελος Σικελιανός
Ο τόπος: Η Τσαπουρνιά ή το Λυκοδόντι, όπως την αποκαλούν οι κάτοικοι της περιοχής, είναι μια τοποθεσία στα όρια των χωριών Μαχαιράς και Χρυσοβίτσας, στη διασταύρωση του δρόμου προς Αστακό.
Η τοποθεσία αυτή επιλέχτηκε το 1943 για να δοθεί το πρώτο χτύπημα στον κατακτητή. Στην Τσαπουρνιά στήθηκε ενέδρα στους Ιταλούς στις 5 Μαΐου 1943. Η μορφολογία του εδάφους διευκόλυνε το σχέδιο της ενέδρας και της μάχης που ακολούθησε.
Η ενέδρα και η μάχη της Τσαπουρνιάς: Από την τοπική ιστοριογραφία και την προφορική ιστορία γνωρίζουμε ότι μια ιταλική φάλαγγα έφερνε το ταχυδρομείο και άλλα εφόδια από το Αγρίνιο στην ιταλική φρουρά του Αστακού. Ήταν η ονομαζόμενη «πόστα». Η ονομασία της προέρχεται από τη λέξη ταχυδρομείο στα ιταλικά: la posta.
Το Αρχηγείο Ξηρομέρου του ΕΛΑΣ αποφάσισε να «τη χαλάσει». Ανέθεσε το έργο αυτό στο Διοικητή «Χελμό», ο οποίος γνώριζε πολύ καλά την περιοχή λόγω καταγωγής του. «Χελμός» ήταν το ψευδώνυμο του Νίκου Κομπλίτση από τη Μπαμπίνη Ξηρομέρου.
Κομπλίτσης Νίκος (Χελμός): Από την Μπαμπίνη Ξηρομέρου, ανθυπολοχαγός και ήρωας της μάχης της Κρητης. Αρχηγός του Υπαρχηγείου ΕΛΑΣ Ξηρομέρου. Έδωσε την πρώτη μάχη με τους Ιταλούς φασίστες στην Δυτική Στερεά, γνωστή σαν "Μάχη της Τσαπουρνιάς". Τέθηκε επικεφαλής ΟΕΚΑ τραυματίσθηκε σε συμπλοκή, πιάσθηκε και εκτελέστηκε με απόφαση του στρατοδικείου Λαμίας το 1946.
5 του Μάη 1943 έγινε η συμπλοκή των Ελλήνων ανταρτών με την Ιταλική φάλαγγα. Οι Έλληνες νίκησαν τους εχθρούς. Η επιχείρηση των ανταρτών ήταν πετυχημένη και σχεδόν αναίμακτη. Σκοτώθηκε μόνο ένας αντάρτης:...................
