TΣΑΠΟΥΡΝΙΑ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ: ΜΝΗΜΗ ΚΑΙ ΜΝΗΜΕΙΟ - Γράφει: η Μαρία Ν. Αγγέλη

 

Γράφει: η Μαρία Ν. Αγγέλη

 

Εδώ στο άνυδρο χώμα της Τσαπουρνιάς

Λίγοι αντιστάθηκαν απέναντι σε πολλούς

Με πίστη, φλόγα και τιμή

Άνοιξαν τον δρόμο της Αντίστασης στη Δυτική Ρούμελη…

Και η Τσαπουρνιά,  κρατά ακόμη μέσα της το βήμα εκείνων

που δεν λύγισαν στον φόβο,

Μα στήσαν Αντίσταση για τη Λευτεριά…...

 

Ο ΤΟΠΟΣ: Η Τσαπουρνιά ή «Λυκοδόντι», όπως την αποκαλούν οι κάτοικοι της περιοχής, είναι η τοποθεσία στα όρια των χωριών Μαχαιράς και Χρυσοβίτσας, στη διασταύρωση του δρόμου προς Αστακό. Η τοποθεσία αυτή επιλέχτηκε το 1943 για να δοθεί το πρώτο χτύπημα στον κατακτητή. Στην Τσαπουρνιά στήθηκε ενέδρα στους Ιταλούς, στις 5  Μαΐου  1943. Η μορφολογία του εδάφους διευκόλυνε το σχέδιο της ενέδρας και της μάχης που ακολούθησε.

Στις 5 Μαΐου 1943 έγινε η συμπλοκή των Ελλήνων ανταρτών με την Ιταλική φάλαγγα «Πόστα». Οι Έλληνες νίκησαν τους εχθρούς. Η επιχείρηση των ανταρτών ήταν πετυχημένη και σχεδόν αναίμακτη. Σκοτώθηκε μόνο ένας αντάρτης: Ο Φώτης Τσιγαρίδας, ο λεγόμενος «Τσόγκας»,  από την Ευρυτανία. Στη μάχη αναφέρεται ότι σκοτώθηκαν 7 Ιταλοί και 16 αιχμαλωτίστηκαν…

(Βλέπετε περισσότερα: Μαρία Ν. Αγγέλη, ΤΣΑΠΟΥΡΝΙΑ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ. Ένας Μνημονικός Τόπος Αντίστασης στην Αιτωλοακαρνανία (1943) στο: https://aitoloakarnaniabest.gr/index.php/component/k2/item/110426-tsapournia-ksiromerou-enas-mnimonikos-topos-antistasis-stin-aitoloakarnania-1943).

 Η σημασία της μάχης αυτής ήταν μεγάλη. Ήταν το πρώτο χτύπημα στον εχθρό! Το γόητρο των Ιταλών κατέρρευσε. Το ηθικό των Ελληνικών ομάδων Αντίστασης Αναπτερώθηκε. Μετά από αυτή τη μάχη θα ακολουθήσουν και άλλες όπως: Γουρίτσα, Μακρυνόρος, Ρίζα, Μακρυνεία, Αγρίνιο, Σταμνά, Αιτωλικό και η σημαντική μάχη της Αμφιλοχίας.

Τα αντίποινα των Ιταλών: 4 χωριά στη φωτιά!

Δεν ήτανε στρατόπεδα, ούτε οχυρά

Ήταν αυλές με γιασεμιά

και φούρνοι με ψωμί και ξύλα

ήτανε μάνες με ποδιές

και γεροντάκια κουρασμένα

ήταν παιδιά που παίζανε στον ήλιο

μα ήρθε η φωτιά

από ανθρώπους με στολή

και κάψανε ό, τι μύριζε ζωή…

 

Χρυσοβίτσα, Αγράμπελα, Πρόδρομος, Μαχαιράς. Το Ξηρόμερο πλήρωσε την οργή και το μένος των Ιταλών. Οι ελάχιστες γραπτές και κυρίως οι προφορικές πηγές καταγράφουν και διασώζουν το χρονικό της εκδίκησης των Ιταλών κατακτητών. (Βλέπετε Μ. Ν. Αγγέλη ό. π.).

ΜΝΗΜΗ:  είναι η ικανότητα του εγκεφάλου να θυμάται, να συγκρατεί πληροφορίες και να τις ανακαλεί όποτε είναι αναγκαίο. Χάρη σ’ αυτή διατηρούμε την ταυτότητά μας, κατανοούμε το παρελθόν και θεμελιώνουμε το μέλλον. Ωστόσο, η μνήμη δεν είναι πάντα σταθερή, είναι επιλεκτική και συχνά επηρεάζεται από το συναίσθημα και το χρόνο.

Η συλλογική μνήμη αναφέρεται στη μνήμη μιας ομάδας ή κοινότητας, η οποία κατασκευάζεται μέσα από κοινά αφηγήματα, αξίες και αντιλήψεις του παρελθόντος, και δεν είναι απλώς ο μέσος όρος των ατομικών αναμνήσεων.

Η συλλογική μνήμη του Ξηρομέρου διασώζει το ιστορικό γεγονός της Τσαπουρνιάς και τα αντίποινα των κατακτητών που έκαψαν τα τέσσερα χωριά του Ξηρομέρου… Ωστόσο, οι άνθρωποι που βίωσαν τις τραγικές αυτές στιγμές έφυγαν από τη ζωή… Ελάχιστοι ζουν ακόμη. Ο τελευταίος επιζών από αυτούς οι οποίοι πήραν μέρος στη συμπλοκή της Τσαπουρνιάς, ο αιωνόβιος Γεώργιος Κονιώσης του Βασιλείου, το «ακράτητο λιοντάρι» με το ψευδώνυμο «Βοναπάρτης», έφυγε από τη ζωή πέρσι, το 2024. Σε συνέντευξή του, στον Ριζοσπάστη, αναφέρθηκε στο γεγονός της Τσαπουρνιάς και στη μάχη της Αμφιλοχίας…  Παρά τα χρόνια του, είπε, ότι και σήμερα θα πολεμούσα για την πατρίδα μου αν το απαιτούσαν οι συνθήκες!

 

ΜΝΗΜΕΙΟ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ: Το μνημείο λειτουργεί ως μέσο διατήρησης της μνήμης. Είτε πρόκειται για ένα άγαλμα, μια προτομή, έναν τόπο ιστορικής σημασίας, είτε ένα απλό σημείο τιμής, το μνημείο έχει σκοπό να σταματήσει τη φθορά του χρόνου. Συμβολίζει τη θέληση του ανθρώπου να μην ξεχάσει… Το μνημείο στέκεται ως εμπόδιο στη λήθη… Η μνήμη δίνει ζωή στο μνημείο και το μνημείο στηρίζει τη μνήμη.

Η Τσαπουρνιά αποτελεί ένα Μνημονικό τόπο Αντίστασης. Η δημιουργία ενός Μνημείου στο χώρο θα συντελέσει στην ενεργοποίηση της Συλλογικής Μνήμης. Θα κινητοποιήσει το ενδιαφέρον των νεότερων για τη γνώση της Τοπικής Ιστορίας. Η γνώση της Τοπικής κάνει ευκολότερα κατανοητή τη Γενική Ιστορία.

Η Τσαπουρνιά κρατάει τον αέρα της αντίστασης… Κάθε πέτρα, κάθε δέντρο κουβαλά  τη μνήμη. Δεν θα ξεχαστεί ποτέ η μέρα εκείνη του Μαγιού, που οι άνδρες αντιστάθηκαν για τη λευτεριά…

Ένα μνημείο στη διασταύρωση της Τσαπουρνιάς δεν είναι απλώς σύμβολο Μνήμης και Τιμής, είναι φως που θα φωτίζει το δικό μας δρόμο…

Η Τσαπουρνιά δεν είναι απλά ένα γεωγραφικό σταυροδρόμι στο Ξηρόμερο.

Είναι σταυροδρόμι Μνήμης και Αντίστασης…