Τα Ιστορικά Μοναστήρια του Απόκουρου – Θέρμου και οι Άγιοί του

 Το να περιγράφει και να υμνεί κανείς τον τόπο του και να ζητεί να επαναφέρει στη μνήμη όλων μας πως, μέσα από τα χαλάσματα κατά τους χαλεπούς καιρούς της δουλείας, στάθηκε όρθιος και μάλιστα γέννησε, ανέθρεψε και ανέδειξε πνευματικά αναστήματα, πρώτου μεγέθους, που φώτισαν το γένος μας ολόκληρο, δεν είναι ουτοπία, ούτε στείρος τοπικισμός, αλλά καθήκον και χρέος ιερό προς την ιστορία, τους αγώνες, τις θυσίες και το αίμα όλων αυτών που την έγραψαν, μας την παρέδωσαν και οφείλουμε να μην την ξεχνούμε.

 Ο θρήνος του Αγίου Ευγενίου του Αιτωλού (1596 – 1682) κατά την περιγραφή του για την κατάσταση που επικρατούσε τότε, αποτυπώνει με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο την μαύρη και θλιβερή εικόνα: «Στα μέρη της Αιτωλίας, της άθλιας και δυστυχισμένης πατρίδας μου και σ’ όλα τα γύρω μέρη, έχει χαθεί προ πολλών χρόνων κάθε καλό». 

            Παντού σκλαβιά. Παντού ερημιά. Παντού αγραμματοσύνη και απογοήτευση. Και όμως μέσα σ’ αυτή την αρνητική σε όλα τα επίπεδα εικόνα, επέτρεψε και ευλόγησε ο πολυεύσπλαχνος Δημιουργός, να μη χαθεί τούτος ο προικισμένος με φυσικές ομορφιές τόπος που, κουβαλά στους ώμους του μια μακραίωνη και ένδοξη ιστορία, γεμάτη φως, πολιτισμό και δημοκρατία, αλλά να ορθοποδήσει και να μεγαλουργήσει, προσφέροντας μάλιστα πνευματικούς καρπούς σωτηρίας και ανάστασης, όχι μόνο για την περιοχή του, αλλά για ολόκληρο το γένος μας.

Επέτρεψε να αναδυθούν μέσα σ’ αυτούς τους πέτρινους καιρούς,”ιερά προπύργια της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού”. «Διδασκαλεία ευσεβείας και αρετής», αλλά και «λιμάνια γαλήνης και σωτηρίας», κατά τον Ιερό Χρυσόστομο.

  Και αυτά είναι τα ιστορικά μας Μοναστήρια. Οι Ιερές Μονές. ”Οι πνευματικές και εθνικές κυψέλες”, προστασίας και λυτρωμού των υπόδουλων Ελλήνων. ”Οι κιβωτοί σωτηρίας”.

Ξεχωριστή ευλογία. Μοναδική και πλουσιοπάροχη, θα έλεγα. Και τούτο γιατί σε μια ακτίνα, ούτε καν των 20χλμ., από το σημερινό Θέρμο, δημιουργήθηκαν και αναπτύχθηκαν, όχι μόνο τα έξι(6) γνωστά και μεγάλα Μοναστήρια τότε, αλλά και πολλά άλλα. Που η μανία των εχθρών τους, ο φθοροποιός χρόνος και η εγκληματική εγκατάλειψη εκ μέρους των ανθρώπων, τα έχουν σβήσει από τη μνήμη πολλών σήμερα.

Όμως, όλα απέβησαν τόσο σημαντικά και σωτήρια, επιβεβαιώνοντας την κοινή λογική απάντηση στο ερώτημα, πώς αυτός ο τόπος γέννησε, έθρεψε και ανέδειξε, τους Μεγάλους Αιτωλούς Διδασκάλους του Νεώτερου Ελληνισμού, πολλούς Λογίους, Οσίους, Αγίους, αλλά και καπεταναίους και άλλους γενναίους που ως φωτοδότες και αγωνιστές κράτησαν όρθιο τον υπόδουλο Ελληνισμό και στα δικά μας, τα μέρη του Απόκουρου.

Πράγματι ”αγιοτόκος και αγιοτρόφος”, τούτη η Ευλογημένη γωνιά της Αιτωλικής γης, και αυτό το οφείλει στην ύπαρξη των Ιερών Μονών της, από τις οποίες μέχρι σήμερα διατηρούνται, οι εξής έξι(6):

1. Ιερά Μονή Εισοδίων της Θεοτόκου, Μυρτιάς.
2. Ιερά Μονή Αγίας Παρασκευής, Μάνδρας.
3. Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου, Ανάληψης.
4. Ιερά Μονή Φωτεινού ή Φωτμού, Πετροχωρίου.
5. Ιερά μονή Αγίων Αποστόλων, Νερομάνας.
6. Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου, Καταφυγίου Δρυμώνα.

Έξι(6), ”θεματοφύλακες”, φρουροί επί αιώνες, της πίστης και της λευτεριάς.

Έξι(6), ”προάγγελοι της Ανάστασης”, με τα Κρυφά Σχολειά, που υπήρξαν τα ”πρώτα προπύργια της επανάστασης” όπως έλεγε και ο Μακρυγιάννης.

Έξι(6), ”Πνευματικοί και εθνικοί Φάροι,” που φώτισαν την περιοχή μας και όχι μόνο.

Έξι(6), Ιστορικά Μοναστήρια με λαμπρή ιστορία το καθένα του, που είναι γραμμένη όχι μόνο στα βιβλία, αλλά προπαντός στις καρδιές των ντόπιων ανθρώπων.

     Πάντα πρωτοπόρα είτε με τους απλούς και ολιγογράμματους μοναχούς είτε με τους σοφούς Διδασκάλους του Γένους, συμπορευόμενα με τον μαρτυρικό Ελληνισμό, σφυρηλάτησαν στενούς δεσμούς, και με τους πολυχρόνιους και πολυαίματους κοινούς αγώνες τους, κράτησαν άγρυπνη την Ελληνορθόδοξη συνείδηση των Ελλήνων και εξασφάλισαν την επιβίωση του Γένους, μέχρι σήμερα.

Στο ακόλουθο απολυτίκιο, ταπεινό μας ποίημα, για τους Αιτωλούς Αγίους της περιοχής Απόκουρου – Θέρμου, αριθμούνται τα Μεγάλα αυτά πνευματικά αναστήματα, που ανέδειξαν αυτά τα ιστορικά μας Μοναστήρια, αυτές οι Ιερές Μονές.

Απολυτίκιον Ήχος γ΄.

Χαίρει έχουσα η Αιτωλία,

Την οκτάριθμον σεπτήν χορείαν,

του Αποκούρου τα Θεία Βλαστήματα,

Κάλλιστον Β΄, συν Ιακώβω Ιάκωβον έτερον,

και Θεωνάν και σοφόν Διονύσιον.

                                        Ευγένιον Χρύσανθον και Κοσμάν Ισαπόστολον

πρεσβεύοντες υπέρ των ψυχών ημών.

Αυτή η οκπτάριθμος σεπτή χορεία. Αυτή η οκτάφωτος Φωτεινή λυχνία των Αγίων μας: Καλλίστου Β΄ του Καταφυγιώτη, Ιακώβου του Νεομάρτυρα και των μαθητών αυτού, Ιακώβου Ιεροδιακόνου και Διονυσίου μοναχού, Θεωνά Αρχιεπισκόπου Θεσ/νίκης, Ευγενίου Γιαννούλη ,Χρύσανθου και Κοσμά του Αιτωλού, είναι οι καρποί αυτών των Ιερών Μονών, των Ιστορικών μας Μοναστηριών του Απόκουρου – Θέρμου, που στολίζουν το αειθαλές δέντρο της Ορθόδοξης Πίστης μας, που μαζί με όλο το νέφος των Μαρτύρων, Νεομαρτύρων, Οσίων και Αγίων των άλλων Ελληνικών Μοναστηριών, πλημμυρίζουν την Αγία μας Εκκλησία.

Αυτοί είναι οι καρποί των Μοναστηριών μας, που μαζί με το άλλο σύννεφο, των Λογίων, Δασκάλων, Ηρώων και αγωνιστών, που ξεπήδησαν μέσα από τα Κρυφά Σχολειά τους, πότισαν το άλλο δέντρο του Γένους μας, που είναι η Ελευθερία της Πατρίδας.

Σε όλους αυτούς ανήκουν στεφάνια δόξας τιμής και ευγνωμοσύνης, που με την άσκησή τους, την προσευχή τους, τους αγώνες τους, τις θυσίες τους και το αίμα τους, αγωνίστηκαν ”για του Χριστού την Πίστη την Αγία και της Πατρίδος την Ελευθερία”, για να είμαστε ημείς σήμερα Ελεύθεροι.

Αυτούς τους Αγίους μας, οι οποίοι είναι «το εικονογραφημένο Ευαγγέλιο» κατά τον Ιουστίνο Πόποβιτς και που «συνέδησαν και συνδέουν στενά την Θεολογία με την ανθρωπολογία, την πνευματικότητα με την κοινωνικότητα, το παρελθόν και το παρόν με το έσχατο, την αγωνιστικότητα με την εσωτερική ηρεμία, την αγάπη με την ελευθερία», κατά τον λόγιο Ιεράρχη της Εκκλησίας μας σήμερα, Ιερόθεο, επίσκοπο Ναυπάκτου, έχουμε ανάγκη περισσότερο από κάθε άλλη φορά.

Αυτούς πρέπει να ικετεύσουμε και να παρακαλέσουμε να γίνουν και πάλι φωτεινοί οδοδείκτες στην σημερινή κοινωνία και οι θερμοί προστάτες και πρεσβευτές προς τον Κύριό μας, για να βρούμε ξανά το δρόμο της ελευθερίας  και της σωτηρίας μας.

Δοξολογίες και ευχαριστείες πολλές ανήκουν στο Άγιο όνομά τους και ικεσίες, όπως ”πάλι με χρόνους με καιρούς” να βρούν ξανά το δρόμο τους και την αποστολή τους.

Και τούτο, γιατί και σήμερα οι άνθρωποι, ίσως περισσότερο από κάθε άλλη φορά έχουν ανάγκη από φωτεινούς φάρους και από “λιμάνια γαλήνης και προσευχής”, για να ξεπεράσουν την νέα αιχμαλωσία που τους έφεραν οι σκοτεινές δυνάμεις, ντόπιες και ξένες, για να τους υποδουλώσουν, σε πνεύμα και ύλη, ώστε εύκολα πλέον να τους οδηγήσουν στον αφελληνισμό και την αποχριστιανοποίηση, στο όνομα δήθεν της “αδελφοποιημένης” παγκοσμιοποίησης και του οικουμενισμού.

Η φωνή του σύγχρονου  Αγίου μας Παϊσίου, ο οποίος ευλόγησε και αυτός τούτο το τόπο, με το πέρασμά του ως στρατιώτης, αφού στρατοπαιδεύσανε ως ομάδα φρουράς και αντίστασης, για 40 περίπου ήμερες στην περιοχή της σημερινής πόλης του Θέρμου, είναι ξεκάθαρη, ότι “στα θέματα της πίστεως και της πατρίδος δεν χωράνε υποχωρήσεις, πρέπει κανείς να είναι αμετακείνητος και σταθερός”.

Αλήθεια, φίλοι αναγνώστες, πόσο διαφορετική θα ήταν η ζωή όλων μας, αν υπήρχαν και σήμερα, όπως και τότε τέτοιοι σταθμοί πνευματικού, ψυχικού και υλικού ανεφοδιασμού; Αν και σήμερα ανθούσαν τα Μοναστήρια μας, πόσο μεγάλη θα ήταν η ωφέλειά τους, όχι μόνο σε θέματα
πίστης και πατρίδας, αλλά και σε θέματα κοινωνικής ζωής, συμπεριφοράς, καλλιέργειας πνευματικής και ανάπτυξης του τόπου μας;

Αυτά δεν κράτησαν και κρατούν τον άνθρωπο, για να μην αποκοπεί από τις ζωηφόρες ρίζες της Ελληνορθόδοξης παράδοσής μας;

Αυτά δεν φύλαγαν Θερμοπύλες όταν όλα τ’άσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά;

Αυτά ήταν και είναι οι πνευματικοί και εθνικοί μας φάροι και πρέπει να βρούνε ξανά την ζωή τους και την Ελληνορθόδοξη αποστολή τους, αφού ήταν και είναι πολύπλευρη η πνευματική, ηθική και υλική στήριξη και συμπαράσταση που πρόσφεραν και προσφέρουν και σήμερα, όπου ανθούν.

Δυστυχώς όμως, βλέπουμε ότι στην αντιμοναχική, αυταρχική και καταστροφική επιδρομή της Βαυαροκρατίας που διέλυσε τα περισσότερα μοναστήρια μας, το 1833, έρχεται να προστεθεί και ο δήθεν φιλομοναχισμός, ή, η αδιαφορία πολλών Δεσποτάδων, οι οποίοι, όχι, ότι δεν είναι φιλομόναχοι, αλλά αγαπούν κυρίως τους μοναχούς και τις μοναχές των άλλων Ιερών Μονών, των άλλων Μητροπόλεων, καθώς επίσης και ο καταστρεπτικός ωχαδελφισμός και ο μοντέρνος εκσυγχρονισμός του κάθε ανθρώπου, ο οποίος χωρίς γνώση και βιώματα και, με πολεμική διάθεση κατά της εκκλησίας, γίνεται εμπόδιο και αρνητικός κριτής και παράγοντας σε κάθε πρωτοβουλία ζωής και ανάδειξης μοναστηριού.

Οι καιροί, πάντως, ου μενετοί. Αλλοίμονο σε όλους αυτούς που λησμονούν την ιστορία του τόπου τους.

Αλλοίμονο σ’ αυτούς που ξεχνούν την ιστορική διαδρομή και προσφορά των Μοναστηρίων μας καθώς και την συμβολή τους στην ανάσταση του Γένους μας.

Αλλοίμονο σ’ αυτούς που διαστραβλώνουν την ιστορία και ξεχνούν τις θυσίες, τους αγώνες και το αίμα των προγόνων μας για να στήσουν αυτά τα κάστρα του Ελληνισμού και της Ορθοδοξίας.

Αλλοίμονο σ’ αυτούς που πατούν τούτη την Ευλογημένη Ελληνική γη και λησμονούν, ότι είναι ποτισμένη με το αίμα τόσων Αγίων και Νεομαρτύρων του Γένους μας.

Η ανάσταση του Έθνους μας και πάλι θέλει ανθρώπους με ”ψυχή και Χριστό”. Θέλει κυβερνήτες, αλλά και λαό με Ελλάδα και ορθοδοξία μέσα τους. Θέλει… θέλει…

Θέλει εκτός των άλλων, όπως θα συμπλήρωνε και ο ποιητής μας, Οδ. Ελύτης: « μελτέμι γερό, γεννημένο στην Τήνο, που να’ ρθεί με την ευχή της Παναγίας να καθαρίσει τον τόπο απ’ όλων των λογιών της Τουρκιάς και της γηραιάς Ευρώπης τα απομεινάρια».

Θέλει την προσευχή και τα δάκρυα του στρατηγού Μακρυγιάννη, όταν μισομαθείς και άθρησκοι, του ζήτησαν να πουλήσει την Ελλάδα. Αφού τους αρνήθηκε, έτρεξαν μπροστά στους αγίους και ξέσπασε με Θρήνο: «Βοηθείστε μας ,Άγιοί μου, γιατί θέλουν να αφανίσουν την Αγία Πίστη, την Ορθοδοξία, διότι η Φραγκιά δεν μας θέλει με τέτοιο ντύμα Ορθοδόξου. Δεν βλέπετε που θέλουν να μας κάνουν την Ελλάδα παλιόψαθα; Βοηθείστε μας διότι μας παίρνουν, αυτοί οι μισοέλληνες και άθρησκοι ό,τι πολύτιμον τζιβαϊρικόν (κόσμημα) έχομεν. Φρογκεμένους μας θέλουν τα τσογλάνια (νεαρά άτομα κακής διαγωγής) του τρισκατάρατου του Πάπα. Μην αφήσετε, Άγιοί μου αυτά τα γκιντί( (καθάρματα) πουλημένα κριγιότα (κρέατα) της τυραγνίας να μασκαρέψουν και να αφανίσουν τους Έλληνες, κάνοντας περισσότερα κακά απ’αυτά που μας έκανε ο Τούρκος». (Την ίδια προσευχή δεν θάκανε και σήμερα;) Και συνεχίζει ο Μακρυγιάννης

. Βοηθείστε μας Άγιοί μας και Συ μεσίτρια Παναγιά μας, «διότι είπαν οι άθρησκοι που εβάλαμεν είς τον σβέρκο μας να μη μανθάνουν τα παιδιά μας Χριστόν και Παναγίαν, διότι θα μας παρεξηγήσουν οι ισχυροί. Και βγήκαν ακόμη να’ ποτάξουν την Εκκλησίαν, διότι έχει πολλήν δύναμιν και την φοβούνται. Και είπαν λόγια άπρεπα δια τους παπάδες.

                Εμείς, με σκιάν μας τον Τίμιον Σταυρόν, επολεμήσαμεν ολούθε…αυτός μας έσωσε.

                Εμείς τους παπάδες τους είχαμε μαζί σε κάθε μετερίζι, εις κάθε πόνον και δυστυχίαν. Όχι μόνον διά να βλογάνε τα όπλα τα ιερά, αλλά και αυτοί με ντουφέκι και γιαταγάνι, πολεμώντας σαν λιοντάρια. Ντροπή Έλληνες».

Ειλικρινά δεν βρίσκω λέξη ν’ αφαιρέσω, γιατί και σήμερα την ίδια αγωνία θα είχε και την ίδια προσευχή θα έκανε. Γιατί, όχι απλώς τα πράγματα δεν άλλαξαν, αλλά προ πολλών χρόνων άρχισε και το ξεπούλημα.

Κρίμα και πάλι κρίμα Ευρωπαίοι Νεοέλληνες, “των γραμμάτων, της προόδου, της ανάπτυξης, της αντίστασης της…της”, αλλά στην πράξη της ελεύθερης πτώσης από όλα τα ύψη.

Γι’ αυτό, βοηθείστε μας Άγοί μας, γιατί και πάλι η πατρίδα μας και η Ορθοδοξία μας δεν κινδυνεύει απλά, αλλά ξεπουλιέται και χάνεται.

Ενώστε και εμψυχώστε τους Έλληνες που έχουν πίστη και αγάπη στην Ορθοδοξία και στην Ελλάδα, οι οποίοι σιωπούν και πελαγοδρομούν, αφήνοντας τους “σωτήρες” με την ανούσια πολυφωνία τους να οργιάζουν και να διχάζουν, ξεχνώντας το βαρύ τίμημα της διχόνοιας ,της δημαγωγίας, της αδιαφορίας και της υποκρισίας, που έχουμε ως έθνος πληρώσει πολλές φορές, μέσα στους αιώνες.

Φωτείστε μας και φέρτε μας “εις εαυτόν” να μην ξεχνάμε ότι η Ελευθερία μας, η διατήρηση και η προάσπιση των αρχών, των αξιών και των ιδανικών μας που μας ανέδειξαν ως έθνος δεν ήταν και δεν είναι αυτονόητα και δεδομένα.

          Οι καιροί μας και πάλι θέλουν καθαρή φωνή ομολογίας, Πίστης και Πατρίδας. Θέλουν αγώνες και θυσίες. Οι καιροί μας θέλουν και απαιτούν Πατροκοσμάδες και επισκόπους Γερμανούς, που θα σηκώσουν λάβαρα και όχι ανθρώπους φελλούς και χλιαρούς, που ξεπουλούν τα πάντα για να βολεύονται και να καλοπαιρνούν.

            Την Πατρίδα μας το ’21 δεν την ανέστησε και δεν την ελευθέρωσε η Ευρώπη με την τρόϊκα, τους δεσμούς και τα μνημόνιά της. Την ανέστησαν τα Κρυφά Σχολειά που κράτησαν τη μαγιά της πίστης και της λευτεριάς.

Την ανέστησαν τα πνευματικοπαίδια των Αγίων μας, του Πατροκοσμά και των Δασκάλων του Γένους μας καθώς και το αίμα των ηρώων και Νεομαρτύρων του Έθνους μας.

Οι Έλληνες, φίλοι αναγνώστες, είμαστε περήφανος λαός και περήφανα πρέπει να αισθανόμαστε και να βαδίζουμε πάντα μπροστά, χωρίς μα ξεχνάμε τις βαθιές ρίζες της μακραίωνης και πολύπαθης ιστορικής Ελληνορθόδοξης πορεία μας.

Πρέπει επιτέλους να ξυπνήσουμε και να κρατήσουμε την πίστη μας σφιχτά στα μεγάλα ιδανικά και να μη λησμονούμε πως η Πατρίδα δεν πουλιέται, η Ορθοδοξία δεν Πεθαίνει και η Ιστορία δεν ξεχνιέται.

Η Θεία ρήση του Ευαγγελίου μας, επίκαιρη πάντα, χτυπά και πάλι, την καμπάνα. <<Γρηγορείτε, στήκετε εν τη πίστει, ανδρίζεστε, κραταιούσθε, πάντα υμών εν αγάπη γινέσθω. >> (Κορινθ. Ά ΙΣΤ 13-14).

 Θέρμο, Ιούνιος 2017

Αθανάσιος Ζέρης

Δάσκαλος και Πρόεδρος Επιτροπής

“ΚΡΥΦΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ”

Ι.  ΜΟΝΗΣ ΑΓΙΑΣ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗΣ

ΜΑΝΔΡΑΣ – ΘΕΡΜΟΥ