Τα κλαρίνα του ελέους / Kokkonis for president

Από τον Δημήτρη Αρβανίτη

έλεος το [éleos]  

     1.-η αγάπη, η συμπάθεια του ανθρώπου προς αυτόν που παθαίνει κατι  και η διάθεσή του να τον βοηθήσει· οίκτος, ευσπλαχνία, συμπόνια:  || (ειδικότ., στη βιβλική θεολογία) η αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο που έχει αμαρτήσει: 

     2.-ό,τι προσφέρεται από έλεος: Tα ελέη του Θεού, τα αγαθά που μας προσφέρει. || ελεημοσύνη 

      Απ τις πιο πάνω σημασίες στο λεξικό του Τριανταφυλλίδη, προτιμώ τη πρώτη δηλαδή την ευσπλαχνία, συμπόνια. Κι αυτό γιατί βρισκόμαστε στην εποχή  του επιζητάμε την ευσπλαχνία:......

-της κυβέρνησης να μας λυπηθεί και να μη προχωρήσει σε νέες περικοπές και φόρους

-της Αγγελικής, κατ΄ άλλους διαβολικής, Μέρκελ, πρώην ανατολικογερμανίδας κομουνίστριας και τώρα ηγέτιδας της Γερμανίας και νεκροθάφτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης,  για να συνεχίσει να δίνει δάνεια για την αποπληρωμή των παλαιών δανείων, που είχαν πάρει οι σώφρονες πολιτικοί μας για να τα φάμε μαζί

-της  καραμαυρισμένης ασπρομαλλούσας Λαγκάρντ για να συνεχίσει να μας έχει στο πρόγραμμα παρατεταμένου κώματος επ΄  αμοιβή  πολυετούς δουλείας

-του Αλέξη  για να μη συνεχίσει να τα κάνει όλα μπάχαλο όπως έκανε τα τελευταία χρόνια, αφού πλέον ούτε μαθητής, ούτε φοιτητής είναι αλλά αρχηγός κόμματος

-των λαθρομεταναστών για να σταματήσουν τη κατάληψη της χώρας  και να πάνε στις δικές τους

-των Αμερικανών, των Τούρκων, των παντός είδους επενδυτών επισήμως, διασήμων κλεφτών ανεπισήμως, των τσιγγάνων, του.... των... και πολλών άλλων

       Όμως αυτά τα αναφέρω παρεμπιπτόντως, γιατί σ αυτό το κείμενο ήθελα να επισημάνω ένα διαφορετικό έλεος, αυτό των κλαρίνων. Μετά από πολλά χρόνια αυτό το καλοκαίρι, ελεύθερος υποχρεώσεων, ασχολήθηκα με τα πανηγύρια και τους κλαριντζήδες. Στα μέρη μας το κλαρίνο κυριαρχεί στις κομπανίες, οι φωνές έρχονται μετά απ αυτό. Ο πρώτος μουσικός ήχος που έφτασε στ΄ αυτιά μου, αν εξαιρέσω τις συναυλίες των τζιτζικιών τα καλοκαίρια, περίπου πενήντα χρόνια πριν, ήταν ήχος κλαρίνου, αφού ούτε ραδιόφωνα ούτε τηλεοράσεις υπήρχαν στα χωριά μας τότε. Αγαπημένος, μαγικός ήχος, ο οποίος συνεχίζει να επικρατεί στα μέρη μας μέχρι σήμερα κι ελπίζω και στο μέλλον.

       Είναι παράξενο πως έδεσε το όργανο αυτό με τον Έλληνα, αφού δεν είναι ελληνικό. Βέβαια, έλκει μακρινή καταγωγή απ΄ τον αυλό, γνωστό από τα ομηρικά έπη, όπου  αναφέρεται στην ΙΛΙΑΔΑ που γράφτηκε περί το 850 π.Χ. και αποτελεί το πρώτο βιβλίο της Ελληνικής ιστορίας αλλά και το πρώτο βιβλίο της ανθρωπότητας συνάμα. Πρώτος εξερευνητής του Αυλού φέρεται ο θεός Παν  ο οποίος κατασκεύασε το αποκαλούμενο από αυτόν «Σύρριγξ του Πανός. Την  αρμονία στους αυλούς εφάρμοσε πρώτος ο  Θηβαίος Πρόναος τον 3ο π.Χ. αιώνα, κατά τον Ιστορικό Παυσανία. Παραλλαγές αυλού ήσαν η Φλογέρα, η Τσαμπούνα, η Πίπιζα, η Τζαμάρα, η Γκάιντα και άλλα.

         Το έτος 1690 εμφανίζεται το Κλαρίνο ή Ευθύαυλος όπως λέγεται στην ελληνική γλώσσα. Εφευρέτης του κλαρίνου φέρεται να είναι ο Γερμανός Ιωάννης Χριστόφορος Ντέννερ από τη Νυρεμβέργη. Η εφεύρεσή του ήταν αποτέλεσμα επεξεργασίας που έκανε επάνω στο γαλλικό μουσικό όργανο που ονομαζόταν Chalumeau.. Και το Chalumeau είναι η λέξη Κάλαμος. Ο Κάλαμος  ήταν όργανο μουσικό της οικογένειας των Αυλών .

     Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τη πλέον κρατούσα  εκδοχή,  έφτασε στα τέλη του 17ου αιώνα στην αυλή του Αλί Πασά, στα Γιάννενα, (μαρτυρία του Γάλλου προξένου και ιστορικού Πουκεβίλ) με τις στρατιωτικές του μπάντες κι από εκεί με τους πλανόδιους τουρκόγυφτους μουσικούς διαδόθηκε σε όλη την Ελλάδα. 
    Από τις πρώτες οικογένειες που ασχολήθηκαν με το κλαρίνο οι Χαλκιάδες, -διακόσια χρόνια παράδοση- πιο γνωστοί τους εκπρόσωποι ο Τάσος κι ο σύγχρονος μας Πετρολούκας Χαλκιάς αλλά και οι Καψάληδες.
    Στους νεότερους χρόνους τα πλέον δημοφιλή κλαρίνα ήταν του Κίτσου Χαρισιάδη του Βάϊου Μαλλιάρα, του Κώστα Καρακώστα, του Κώστα Γιαούζου, του Χρήστου Μαργέλη και του Παναγιώτη Κοκοντίνη, για να φτάσουμε στους εκπληκτικούς σολίστες Βασίλη Σαλέα,  Βασίλη Σούκα,  Βαγγέλη Κοκκώνη και  Γιάννη Βασιλόπουλο, των οποίων η φήμη ήταν πανελλαδική.
     Με τον θάνατο πέρυσι των δύο τελευταίων  έκλεισε ο κύκλος αυτής της γενιάς των στερεοελλαδίτικων κλαρίνων.   
   Σημαντικά κλαρίνα  της γενιάς  τους οι ακόμα ενεργοί  Ηπειρώτες  Πετρολούκας Χαλκιάς και Σταύρος  Καψάλης αλλά και ο νεότερος Νικος Φιλιππίδης

     Όμως το παρελθόν ανήκει πλέον στη δημοτική μας κληρονομιά, στη δημοτική μας παράδοση, τι γίνεται με το παρόν; Όπως προανάφερα, το καλοκαίρι αυτό και μετά τις εκλογές της 17 Ιουνίου το πέρασα χαλαρά βρίσκοντας την ευκαιρία να παραστώ σε κάποια πολύ καλά πανηγύρια και να ακούσω μερικά από τα σημαντικότερα κλαρίνα της περιοχής μας.

          Εκείνο το οποίο με εντυπωσίασε ήταν η υποτονική έως εικονική παρουσία του κόσμου, τελείως διαφορετική συμπεριφορά απ ότι ήξερα μέχρι τώρα. Ο κόσμος, τηρεί τη παράδοση, πηγαίνει στα πανηγύρια αλλά χωρίς το παλιό παλμό, τη διάθεση για διασκέδαση.  Πηγαίνει παγωμένος, με ψυχολογία απελπισμένου, ότι χειρότερο, δηλαδή όχι απλώς προβληματισμένου από την δύσκολη οικονομική συγκυρία, αλλά  πεπεισμένου ότι δεν υπάρχει ελπίδα. Και δεν είναι ότι δεν έχει χρήματα γι αυτό δεν χορεύει, ο χορός είναι πλέον ελεύθερος, δεν υπάρχει σειρά, δεν απαιτείται χαρτούρα. Ο χορός στα πανηγύρια δεν είναι πλέον χορός διασκέδασης, χαράς, μέθεξης, αλλά προς το χορός του Ζαλόγκου μοιάζει. 
    Βρέθηκα στο πανηγύρι του Αγγελοκάστρου, πανηγύρι που με πήγαινε τακτικά ο συγχωρεμένος ο πατέρας μου, παιδάκι ακόμα, με τ΄ άλογα και κοιμόμασταν το βράδυ στρωματσάδα στο προαύλιο της εκκλησίας. Παρατηρούσα τον κόσμο, κουρασμένο, εξουθενωμένο, όχι απ την αγροτική δουλειά, που έχει περιοριστεί στο ελάχιστο αλλά απ τη κατάσταση στη χώρα. Δεν του ταιριάζει του Έλληνα αυτή η κακομοίρικη διάθεση, είμαι σίγουρος ότι θα την αλλάξει  -μόνο λίγο καιρό ξαποσταίνει και ξανά προς τη δόξα τραβά..

      Να πω και κάποια πράγματα για του σύγχρονους κλαριντζήδες με την ελπίδα να μη στεναχωρήσω κάποιους φίλους, άλλωστε η προτίμηση του ήχου είναι θέμα προσωπικού γούστου του καθενός, είναι υποκειμενική η εκτίμηση, η οποία γίνεται αντικειμενική όταν η συντριπτική πλειοψηφία πιστεύει το ίδιο. Όπως έχω ξαναγράψει, για μένα, κορυφαίος και αξεπέραστος ήταν  ο Γιάννης Βασιλόπουλος. Όχι μόνο για το ιδιαίτερο ηχόχρωμα του κλαρίνου του, αλλά και για τη παρουσία,  τη διάρκεια και το μέγα πλήθος που γοήτευσε στο πέρασμα του. Εξαιρετικοί επίσης ο Βαγγέλης Κοκκώνης, πιθανώς το καλύτερο, μη ηπειρώτικο ΄΄λευκό΄΄ κλαρίνο αλλά κι ο Βασίλης Σαλέας ο αείμνηστος

      Οι περιπτώσεις του πολύ σημαντικού Βασίλη Σαλέα του νεότερου και του εξαιρετικού αλλά συνάμα γραφικού Γιώργου Μάγκα  είναι αρκετά ενδιαφέρουσες σε πανελλαδικό επίπεδο όμως και όχι τόσο στα δικά μας τοπικά πανηγυριώτικα δρώμενα.

      Πηγαίνοντας στους νεότερους  ο Κώστας ο Αριστόπουλος, κλαριντζής με ιδιαίτερες δυνατότητες και πολύ ωραίο ήχο, έκανε μια θαυμάσια καριέρα, ήταν ο κυρίαρχος των πανηγυριών της γενιάς του, φαίνεται όμως τελευταία να έχει κουραστεί ή να έχει μείνει στις δάφνες του ένδοξου παρελθόντος.  
   Ο  Πάνος Κοτρώτσος έχει πολύ ταλέντο και απ΄ ότι φαίνεται, λαμπρό μέλλον. Ξεχωρίζει στα ΄΄λευκά΄΄  κλαρίνα. 
      Αυτός όμως,  που μ΄ εντυπωσίασε και δικαίωσε πολλούς, που  τον σύστηναν ως ανερχόμενη δύναμη στο κλαρίνο είναι ο Νεκτάριος Κοκκώνης, σπουδαίο και ιδιαίτερο ηχόχρωμα, αναζήτηση άλλων δρόμων, εξαιρετικά σόλο, δύναμη, διάρκεια ανάσας με μια λέξη, εκπληκτικός!  
     Εξαιρετικοί λοιπόν όλοι όσοι αναφέρθηκαν αλλά και πιθανώς άλλοι που δεν έτυχε ν ακούσω, θα μου επιτρέψτε όμως στα κλαρίνα της συμπόνιας και της παρηγοριάς να ψηφίσω  Kokkonis for President,  στη κυβέρνηση του ελέους των πανηγυριών που είναι από τα λίγα που δεν κινδυνεύουν να μας τα πάρουν η τρόικα και το ΔΝΤ, άλλωστε και τι να τα κάνουν, μήπως ξέρουν να χαίρονται τη ζωή τους οι ξενέρωτοι;

Αγαπητοί μου κλαριντζήδες τα ελέη σας...