Του καθηγητού Χρήστου Γερ. Σιάσου
Ο Εθναπόστολος των Σκλάβων, ο μεγάλος Δάσκαλος, Προφήτης, Ισαπόστολος, Διαφωτιστής του Γένους και προστάτης μας Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, με τα πύρινα κηρύγματά του άνοιγε τους πνευματικούς ορίζοντες για τον ανηφορικό και δύσβατο δρόμο της Ελευθερίας του Γένους. Αφυπνίζει συνειδήσεις, ζέσταινε τις καρδιές των πιστών, προετοίμαζε τον αγώνα κατά του εξισλαμισμού περιμένοντας το «Ποθούμενο», την απελευθέρωση του Γένους.
Στις 10 Απριλίου 1771, το Μεσολόγγι επαναστατεί. Οι Τούρκοι σφάζουν, λεηλατούν, επί τρείς ημέρες η φωτιά καταστρέφει την Πόλη.
Στους αγώνες για την λευτεριά συμμετέχουν οπλαρχηγοί, πολεμιστές από την Ελλάδα και το εξωτερικό, Φιλέλληνες από Αμερική, Γαλλία, Ιταλία, Πολωνία, Σουηδία, Ρωσία και Κύπρο.
Ανήμερα Χριστουγέννων το 1822, ο Ομέρ Βρυώνης αποφασίζει έφοδο η οποία απέτυχε με πολλές απώλειες των Τούρκων. Το Μάρτιο του 1823 ο Μαυροκορδάτος αναθέτει στον Μιχαήλ Κοκκίνη την οχύρωση του Μεσολογγίου, με τείχος ύψος 3.50 μ., δεκαοχτώ ντάπιες, προμαχώνες, και επτά πυροβολεία. Τον Απρίλιο του 1825 ο Κιουταχής προετοιμάζει την δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου. Ο Ιμπραήμ, το Φεβρουάριο του 1826 διατάζει γενικό κανονιοβολισμό προκειμένου να σταματήσουν κάθε ανεφοδιασμό και απομόνωση της Πόλης. Η Φρουρά βγήκε από τα τείχη με ξεγυμνωμένα τα γιαταγάνια. Οι απώλειες του Ιμπραήμ ήταν πολλές.........