ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ
Αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας
Πορφύριος Επίσκοπος Αρτης και μετέπειτα Ακαρνανίας
Κύριε Σπυρίδωνα Φράγκο
Στην έκδοση της εφημερίδας σας, του μηνός Δεκεμβρίου 2024, καθώς και στην ανάρτηση που κάνατε στο διαδίκτυο αναφέρετε επί λέξει «Πιο συγκεκριμένα και κατά την διάρκεια των εργασιών αποκατάστασης κάποιων ζημιών στο ταβάνι της εκκλησίας, έκπληκτοι ανακάλυψαν ότι κάτω από το παλαιό ταβάνι, υπήρχε κρυμμένο ένα αριστούργημα!!! Και όταν λέμε αριστούργημα μιλάμε για ένα ταβάνι που έχει δημιουργηθεί σύμφωνα με τους ειδικούς τον 18ο Αιώνα και πιθανότατα κατά την περίοδο που χτίστηκε ο Ιερός Ναός δηλαδή το έτος 1787.
Βέβαια η πηγή των ανωτέρω πληροφοριών δεν ταυτίζεται με το δικό σας πρόσωπο, όπως μας αναφέρατε σε σχετικό μας ερώτημα. Μας μιλήσατε για το από πού σας δόθηκαν αυτές οι πληροφορίες.
Επειδή τέτοιου είδους αναρτήσεις δημιουργούν την παρα-ιστορία και κατά καιρούς είχαμε τέτοια φαινόμενα (σε επίσημη ιστοσελίδα τοπικής αυτοδιοίκησης οι Τόκκο χαρακτηρίζονταν ως Αλβανοί, οι Ενετοί είχαν την Βόνιτσα το 1500, κλπ), είμαστε υποχρεωμένοι να αποκαταστήσουμε τα ανωτέρω, γιατί ο ναός του Αγίου Σπυρίδωνα και ο ναός του Αγίου Νικολάου είναι «μουσεία» εκκλησιαστικής χριστιανικής τέχνης.
Στη παρούσα γραφή μας θα σας παραθέσουμε όλα τα στοιχεία τα οποία αποδεικνύουν ότι ο ναός του Αγίου Σπυρίδωνα έλαβε το σημερινό μέγεθός του το 1838 (αρχική κτήση με μικρές διαστάσεις ανάμεσα στη περίοδο 1725-1740), και πρότερη κτήση 1709-1724 στη περιοχή βόρεια της Λάμπρας (σημερινός χώρος ένωσης γεωργικών συνεταιρισμών). Επίσης παράθεση στοιχείων για την κατάσταση του ναού το 1829 (σκεπασμένος κατά το ήμισυ με άχυρα και κατά το ήμισυ χωρίς σκεπή). Δηλαδή αρχική κτήση στο σημερινό χώρο λίγα χρόνια πριν το 1741 και ολοκλήρωση της επέκτασης σε έκταση και ύψος το 1838.
Πριν δύο χρόνια είχαμε αναρτήσει άρθρο για την ζημιά που είχε προξενηθεί στο εσωτερικό του ναού από ελαιοχρωματιστές. Οι αναφορές για αυτό τον ελαιοχρωματισμό, τοποθετούσαν το γεγονός της ζημιάς λίγα χρόνια μετά τον Β’ παγκόσμιο πόλεμο. Οι νέες κατασκευές δεν είχαν καμιά σχέση με τις αγιογραφίες του Γαζή, αλλά και με τον διάκοσμο που είχε κάνει στα χρώματα του ευκάλυπτου. Τότε, είχαμε γράψει, ότι επενέβει η αρχαιολογία και προσπάθησαν να επαναφέρουν όσο μπορούσαν την αρχική κατάσταση. Δεν υπήρχαν φωτογραφίες της πρότερης κατάστασης, αλλά από μια ασπρόμαυρη μικρή φωτογραφία που υπήρχε στο πίσω μέρος ενός φύλλου ημερολογίου (παλιά πίσω από κάθε ημερομηνία τοποθετούνταν μια φωτογραφία ή ένας στίχος) έγινε μια μερική αποκατάσταση με απόκρυψη των νέων «καλλιτεχνιών».
Θα συνεχίσουμε με στοιχεία για την κτήση του ναού, αλλά και για την τοποθέτηση του ταβανιού, ώστε να μην επαναληφθούν όσα γράφτηκαν στην εφημερίδα.
Μετά από ιστορική έρευνα, της οποίας τα αναλυτικά αποτελέσματα
έχουν σταδιακά δημοσιευτεί στην
ιστοσελίδα: https://xiromeronews.blogspot.com, καθώς και στο Academia.edu, με βάση τον βενέτικο χάρτη του 1724, η εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα βρισκόταν
βόρεια της «Λάμπρας» και στην σημερινή περιοχή της Ένωσης Γεωργικών
Συνεταιρισμών. Το αν ο προηγούμενος ναός
του Αγίου Σπυρίδωνα βρίσκονταν στην περιοχή της βυθισμένης Βόνιτσας (βύθιση 1704-1709),
είναι μια σοβαρή πιθανότητα.
Στην μελέτη μας για τον αγιογράφο του ναού, τον Σπυρίδωνα Γαζή είχαμε επισημάνει:
Στο Βενέτικο Borgo της Βόνιτσας και στη συνοικία με τοπωνύμιο «Αρδίκα», τουλάχιστον πριν το 1741 μ.Χ. λειτουργούσε η μικρή εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα. Στις 27 Ιανουαρίου 1741 ο προβλεπτής Antonio Loredan με έγγραφό του αποδίδει νομιμότητα στην αδελφότητα του Αγίου Σπυρίδωνα. Η Βενέτικη απογραφή του 1788 αναφέρει τον ναό του Αγίου Σπυρίδωνα με τοποθεσία στο Borgo, με τρείς ιερείς (Διαμάντη Πέρα – Γιώργο Αϊτινό – Ανδρέα Γιωργούλα). Σε αυτό το έτος , η ακίνητη περιουσία της εκκλησίας είναι μεγάλη και τα ετήσια εισοδήματα της εκκλησίας είναι 650 λίρες.
Ακολουθούσε σε ετήσια εισοδήματα η εκκλησία Κοίμηση της Θεοτόκου στην Χώρα με 595 λίρες τον χρόνο (μάλλον λόγω της υποστήριξης από την αδελφότητα των Μωραϊτών που νομιμοποιήθηκε από τον προβλεπτή Nicolò Erizzo την 29η Νοεμβρίου 1732).
Η διαμάχη των δύο βενέτικων κοντράδων (συνοικιών), της Ρεστέλας του Κόκκινου (εκκλησία Αγίου Νικολάου) και του Αρδίκα του Borgo (εκκλησία Αγίου Σπυρίδωνα) , για το ποια εκκλησία θα ήταν ο μητροπολιτικός ναός της πόλης, δημιούργησε τέτοιο πολιτισμό, που όπως προαναφέραμε οι δύο ναοί σήμερα να είναι «μουσεία».
Αυτή η πολιτιστική διαμάχη άρχισε με την κατ΄ έκταση και καθ’ ύψος επέκταση των μικρών ναών. Ο σημερινός ναός του Αγίου Νικολάου ολοκλήρωσε την επέκτασή του το 1877, όπως αυτό αναγράφεται στην νότιο-ανατολική πλευρά. Ο ναός του Αγίου Σπυρίδωνα ολοκλήρωσε την επέκτασή του το 1838, όπως αυτό αναγράφεται στην βόρεια πλευρά του (1838 διά εξόδο του..). Σημειώνουμε ότι το 1838 ολοκληρώθηκε και η επέκταση του ναού Αγίου Αθανασίου (περιοχή Χώρα) , όπως αυτό αναγράφεται στην δυτική πλευρά του .
Για την κατάσταση και το μέγεθος του ναού Αγίου Σπυρίδωνα, μας ενημερώνει ο Μητροπολίτης Αρτης και Ακαρνανίας Πορφύριος μέσω της επιστολής που έστειλε στον Κυβερνήτη Καποδίστρια στις 6 Δεκεμβρίου 1830. Γράφει: « .. επροχώρησα και μέχρι Βονίτζης, όπου εύρον την εκκλησίαν του Αγίου Σπυρίδωνος σκεπασμένην το ήμισυ άνωθεν με άχυρα, το δε λοιπόν ανεωγμένον, και το εμβαδόν ως και τας λοιπάς.» (Γενικά αρχεία κράτους Γ’ Γραμμ. 6 Δεκεμβρίου 1829).
Για να κλείσουμε την παρέμβαση θα χρειαστεί και μια άλλη τακτοποίηση. . Θα πρέπει να λάβουμε υπόψιν μας ότι οι Ενετοί όχι μόνο ήταν καθολικοί, αλλά λόγω συμφωνιών με τον Πάπα υποστήριζαν θερμά τον καθολικισμό. Η πέτρινη σκαλιστή επιγραφή που βρίσκεται πάνω από την δυτική πύλη του Αγίου Σπυρίδωνα, πρόκειται για ένα πρόσθετο ξένο δομικό υλικό. Πρόκειται για εμφάνιση του ενετικού σύμβολου κυριαρχίας. Ο ενετικός λέοντας που τα πίσω πόδια του πατούν στην θάλασσα και μπροστά του το κάστρο. Με το ένα μπροστινό κρατά σταυρό και με το άλλο ένα βιβλίο με λατινική επιγραφή (Pax tibi, Marce, evangelista meu), , η οποία στα ελληνικά μεταφράζεται: Ειρήνη σε εσένα Μάρκο Ευαγγελιστή μου. ( Για το ενετικό σύμβολο κυριαρχίας στη VONIZZA βλέπε μελέτη ).
Είναι το ίδιο μοτίβο σε όλες τις ενετικές κτήσεις. Ο λέοντας της Βενετίας σε διαφορετική στάση και προσανατολισμό, με διαφορετικά σύμβολα στο ένα μπροστινό πόδι, αλλά πάντα το βιβλίο με την επιγραφή : Pax tibi, Marce, evangelista meus.
Στο κάστρο της Αγια- Μαύρας ο λέοντας ήταν τοποθετημένος στην νότιοδυτική πλευρά. Αντίγραφο ακόμα υπάρχει και είναι ευκρινώς ορατό στα δεξιά της διαδρομής προς Λευκάδα. Πάντα τα ενετικά σύμβολα κυριαρχίας ήταν στην εξωτερική τοιχοδομή του κάστρου. Στο κάστρο της Βόνιτσας το ενετικό σύμβολο κυριαρχίας πρέπει να αφαιρέθηκε και αγνοείται η τύχη του.
Στο βιβλίο της Αμφικτιονίας Ακαρνάνων «Το κάστρο των 18 εθνοτήτων στην σελίδα 119, έκδοση Ιούλιος του 2013», είχαμε καταγράψει: «Σε δημόσιο κτίριο ή σε αρχοντικό εγκαινιάζεται η χρήση του ή η κατοίκηση του. Το σύμβολο της κυριαρχίας ενσωματώνεται στην πρόσοψη αυτού του κτιρίου. Μετά από χρόνια το δομικό αυτό στοιχείο θα διασωθεί με την ενσωμάτωσή του πάνω από τη δυτική πύλη της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα.»
Το ότι αυτό το σύμβολο κυριαρχίας δεν προέρχεται από το κάστρο συνάγεται από την ημερομηνία που είναι ανάγλυφη στο αριστερό μέρος αυτής. Γράφει «10 Απριλίου 1787». Οι Ενετοί δεν συνήθιζαν να θέτουν ημερομηνίες πάνω στα σύμβολα κυριαρχίας, αλλά και η β’ ενετική περίοδος αρχίζει το 1717. Τι να σημαίνει αυτή η ημερομηνία;
Ας επαναλάβουμε περιληπτικά όσα έχουμε γράψει σε προηγούμενα άρθρα . Το να έχει σχέση αυτή η ημερομηνία με την αρχική κτήση της εκκλησίας στην θέση του Αρδίκα, δεν μπορεί να ταυτιστεί αφού η αδελφότητα του Αγίου Σπυρίδωνα έχει νομιμοποίηση από το 1741 με διάταγμα του Loredan. Επί πλέον από τα νοτάρια (βλέπε ιστορικά κείμενα Βόνιτσας , τόμος α, 1700-1800, του καθηγητή Πανεπιστημίου Αιγαίου Κου Νικόλα Βερνίκου) διαπιστώνουμε αναφορές στην εκκλησία του Αρδίκ, όπου ο ναός χρησιμοποιείται για προσδιορισμό συνόρων ιδιοκτησιών. Η επέκταση (καθ’ έκταση και καθ’ ύψος) του ναού ολοκληρώθηκε το 1838. Οι τρείς πύλες του ναού είναι αυτής της περιόδου.
Το ερώτημα παραμένει. Τι να σημαίνει αυτή η ημερομηνία;
Το 2006 η Χριστίνα Παπακώστα κατά την έρευνά της στα ΓΑΚ Λευκάδας εντοπίζει και δημοσιεύει την ύπαρξη ενός Κονσίλιου (μιας Κοινότητας) στην Βόνιτσα. Πρόκειται για ένα ονομαστικό κατάλογο 146 «ευγενών» της Βόνιτσας και προοίμιο ενός μελλοντικού λίμπρο ντόρο. Η σύστασή του έγινε το 1787 και ο κατάλογος με τα ονόματα αποστέλλεται στην έδρα της Γαληνότατης Δημοκρατίας της Βενετίας. Το 1788 ο Δόγης εγκρίνει το Κονσίλιο και το 1799 ο Γενικός προβλεπτής της θάλασσας Giacomo Nani με διάταγμά του εκδίδει τον καταστατικό χάρτη της Βόνιτσας. Από το έτος του αιτήματος(1787) μέχρι το έτος (1799) της έκδοσης του διατάγματος οκτώ μέλη του Κονσίλιο έχουν αποθάνει , αλλά υπάρχει η καταχώρησή τους στον καταστατικό χάρτη , καθόσον τα δικαιώματά τους θα μεταβιβάζονταν σε διάδοχό τους.
Το Κονσίλιο της VONIZZA συνεδρίαζε και συμμετείχε στην διοίκηση της πόλης όπως αυτό επιβεβαιώνεται από την προσφυγή που κατέθεσαν επτά μέλη του κονσίλιο προς το σώμα των «Σαράντα της Βενετίας» για ενέργειες των Συνδίκων Τζανέτου Νικολού, Τάτζη Τζιαμπάρα και Μίχου Κουβαρά. Το περιεχόμενο της προσφυγής εκτός των άλλων επιβεβαιώνει ότι κοντά στον Προβλεπτή λειτουργούσαν οι κοινοτικοί θεσμοί που περιλάμβαναν: α) το Κονσίλιο της Κομμουνιτάς (της Κοινότητας) και β) τρείς Σύνδικους και δύο εκλεγμένους Επιτρόπους (πληρεξούσιοι).(Βλέπε έκδοση της Αμφικτιονίας Ακαρνάνων «ιστορικά κείμενα Βόνιτσας» του καθηγητή Νικόλα Βερνίκου.),
Από τα ανωτέρω συνάγεται ότι το Κονσίλιο
των «ευγενών» της Vonizza λειτουργούσε σε δικό του κτίριο, όπου εκεί
εκτός των καθημερινών αναγκών της συνδιοίκησης, θα πραγματοποιούνταν και οι
συνελεύσεις του σώματος. Η
πέτρινη επιγραφή της VONIZZA αφαιρέθηκε από την θέση της και ενσωματώθηκε στην δυτική επέκταση του ναού,
σαν ένα σύμβολο της μετέπειτα κυριαρχίας του ναού ως μητρόπολη.
Θα κλείσουμε το άρθρο μας με μια επανάληψη της ευχής για κάποια ημέρα ο ναός της Ρεστέλας (Αγιος Νικόλαος) και ο ναός του Αρδίκα (Αγιος Σπυρίδων) να μετατραπούν σε εκκλησιαστικά μουσεία, με λειτουργία τους εναλλάξ ανα μήνα.
Αναλυτικά στοιχεία στα άρθρα (τα σχετικά με τις εκκλησίες) στην ιστοσελίδα https://xiromeronews.blogspot.com/
- Το ενετικό σύμβολο κυριαρχίας στη VONIZZA
- Η αρχιτεκτονική των ναών στη Βόνιτσα κατά την μεταενετική περίοδο.
- Ο αγιογράφος Σπυρίδων Γαζής στη Βόνιτσα.
- Η αγιογράφιση του Αγίου Νικολάου της Ρεστέλας από τον Βασίλειο Σίδερη.
- Ο μύθος της φυλακισμένης Ισπανίδας πριγκίπισσας στο κάστρο της Βόνιτσας και το γεγονός του ισπανικού θρησκευτικού θησαυρού.
-Ποιος ήταν ο Αθανάσιος Κανέλλος;
-Οι επιβαλλόμενες ποινές (θρησκευτικά επιτίμια) στη μεσαιωνική Βόνιτσα.
-Άγιος Νικόλαος ο εν Βουνένοις, ο Άγιος της μικρής Βλαχίας.
- Άγιος Γεώργιος ο Αμάστριδος, ασκήτευε στo Ασκηταριό Παλιαμπέλων Βόνιτσας Ακαρνανίας.
- Οι εκκλησίες εντός του μεσαιωνικού κάστρου Βόνιτσας, το 1757 μ.Χ.
-Οι εκκλησίες της Βόνιτσας το 1757, μέσα από αποσπάσματα Βενέτικου χάρτη (Girolamo Delanges)
-Η 40ετής (1871-1911) διένεξη
των δύο συνοικιών της Ενετικής και μεταενετικής Βόνιτσας, Ρεστέλα και Αρδίκα.
Για την αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας
Αμφικτιονία Ακαρνάνων
Ο αντιπρόεδρος
Ντίνος Στυλιανός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Τι λες γι αυτό αγαπητό Ξηρόμερο