ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ: Βόνιτσα, σωτήριο έτος 1829 -Αντώνιος Πολυλάς: Ο νεαρός ιατρός του Κάστρου της Βόνιτσας

ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Βόνιτσα, σωτήριο έτος 1829

Οκτώβριος 1829, λίγους μήνες 

μετά την απελευθέρωση του Κάστρου της Βόνιτσας

Αντώνιος Πολυλάς

Ο νεαρός ιατρός του Κάστρου της Βόνιτσας

-Αρχεία Γ.Α.Κ. από τον Κύριο Περδικάρη, σύζυγο 
της Βονιτσιάνας Ευαγγελίας Παπακώτση.

-Ανάπτυξη έρευνας και συσχετισμός στοιχείων από 
τον ΝΤΙΝΟ Στυλιανό, Αντιπρόεδρο της Αμφικτιονίας

             Με την παράδοση του κάστρου της Βόνιτσας από τους Τούρκους στην Ελλάδα, ισχυρά στρατιωτική δύναμη εγκαθίσταται σε αυτό.  Πρώτος  Φρούραρχος του Κάστρου διορίστηκε ο Στάθης Κατσικογιάννης1.

 

     Λόγω του μεγάλου αριθμού στρατιωτών αλλά και της υφιστάμενης δυσχερούς κατάστασης με ελονοσίες και βρογχοπνευμονίες, χρειάστηκε ο διορισμός ιατρού στο κάστρο της Βόνιτσας...........

       Η ανάγκη  αυτής της τοποθέτησης έγινε αισθητή, όταν στις 5 Σεπτέμβριου 1829 όλοι οι αξιωματούχοι της Δυτικής Ελλάδας βρέθηκαν στη Βόνιτσα για τη κηδεία2 του Γάλλου Φιλέλληνα Βαρώνου Δέντζελ. Οι αξιωματούχοι έζησαν από κοντά τον θάνατο στη Βόνιτσα. Μια Βόνιτσα που η ελονοσία έστελνε τουλάχιστον ένα κάτοικό της καθημερινά στον Αδη.

        Ο πολιτικός διοικητής της Βόνιτσας, ο Μόστρας, από τα μέσα της Άνοιξης μέχρι και τα μέσα Οκτωβρίου, ζούσε με την οικογένειά του στο Παραδείσι3. 

         Μπορούμε να φανταστούμε την σκηνή του χρονικού της ταφής του Δέντζελ στην Παναγία της Χώρας. Η ταφή του Δέντζελου4 έγινε πίσω από κόγχη του ιερού του καθολικού ναού της Παναγίας του Ροζάριο5, εκκλησίας όμορης με την Παναγία της Χώρας6.

       Αυτή η τοποθεσία καθώς και η τοποθεσία του Κατάκολου7 ήταν οι σεσημασμένες  για να ασθενήσει κάποιος με τεταρταίο πυρετό8. 

        Εκεί το κουνούπι σύννεφο και τα τσιμπήματα ως μια έναρξη της ελονοσίας. Ετσι οι αξιωματούχοι της Δυτικής Ελλάδας έζησαν από κοντά την δυσχερή κατάσταση της Βόνιτσας. Κατάλαβαν ότι το μεγάλο στράτευμα του Κάστρου άμεσα κινδυνεύει, το ίδιο και τα πληρώματα του στόλου που στάθμευαν στη Βόνιτσα. 

     

            Η τοποθέτηση του Ιατρού  έγινε με εντολή του Αναγνώστη Παπασταθόπουλου, Γενικού Επιθεωρητή των Στρατευμάτων της Δυτικής Ελλάδας. (ΓΑΚ ΓΦ Φακελλος 64).

         Ο Ιατρός που στις 3 Οκτωβρίου 1829 εισέρχεται στη Βόνιτσα είναι ο νεαρός Αντώνιος Πολυλάς, γόνος πλούσιας Κερκυραϊκής φαμίλιας. 

            Ο Ιατρός Αντώνιος Πολυλάς άμεσα επισκέπτεται την πολυπληθή φρουρά του κάστρου αλλά και τον στόλο που σταθμεύει στη Βόνιτσα. Δεν παρέλειψε να επισκεφτεί και τα σώματα ατάκτων που στρατοπέδευαν κοντά στη Βόνιτσα.

        Και στις τρείς μονάδες οι διαπιστώσεις ήταν κοινές.  Μεγάλο ποσοστό θανάτων που θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν αν υπήρχε ιατρικό- φαρμακευτικό υλικό.

         Άμεσα ο Αντώνιος Πολυλάς συντάσσει ένα «ρεπόρτο»  προς την επιτροπή Οικονομίας της Δυτικής Ελλάδας, περιγράφει όσο μπορούσε αναλυτικά την κατάσταση που βρήκε και ζητά έγκριση κονδυλίων για την προμήθεια ιατροφαρμακευτικού υλικού  (ΓΑΚ ΓΔ Φάκελος 65).

         Από  ένα αποδεικτικό είσπραξης  της αμοιβής του Αντώνιου Πολυλά για το τρέχον έτος (ΓΑΚ ΓΦ  Φάκελος 66)  και με ημερομηνία 12 Οκτωβρίου 1829, παρατηρούμε ότι ως Φρούραρχος υπογράφει ο Π. Αρτακινός. Αυτή η πληροφορία είναι κρίσιμη. Αν η γραφή ήταν Φρούραρχος Βόνιτσας, τότε θα είχαμε ξεκάθαρα τα νέα στοιχεία για την διαδοχή του Κατσικογιάννη Στάθη από τον Π. Αρτακινό10. 

           Το έργο του νεαρού Ιατρού είναι αρκετά δύσκολο, όχι μόνο του μεγάλου πλήθους των στρατιωτών που έχει να περιθάλψει αλλά κυρίως λόγω της μεγάλης έξαρσης της ελονοσίας, κυρίως  κατά τους μήνες Απρίλιο μέχρι και Σεπτέμβριο. Η Κυβέρνηση αποφασίζει να καλύψει τα έξοδα του νεαρού γιατρού (ΓΑΚ ΓΣ Φ1- αρ. 6).

            Τον Αύγουστο του 1830 ο νεαρός ιατρός Αντώνιος Πολυλάς, ασχολείται και με τα στρατεύματα της Βόρειας Ακαρνανίας, μέχρι το Μακρυνόρος. Μια επιστολή του Γενικού αρχηγού Σ. Πίζα11 προς την επί των Στρατιωτικών Γραμματεία της Κυβέρνησης (ΓΑΚ ΓΣ Φ.26, αριθμ. 625) μας πληροφορεί ότι στη Βόνιτσα αλλά και στο Μακρυνόρος έχει πέσει επιδημία τύφου. Ο Ιατρός Αντώνιος Πολυλάς προσπαθεί, αλλά του λείπουν τα ιατρικά εφόδια. Ο  Σ. Πίζας ζητά μέρος της βοήθειας που έχει έρθει από τη Γαλλία. 

           Τον Μάιο του 1830, το όνομα του  ιατρού Αντώνιου Πολυλά καταγράφεται σε έγγραφο του Γενικού επιθεωρητή των στρατευμάτων της Δυτικής Ελλάδας, του Αναγνώστη Παπασταθόπουλου, ως αρχίατρος. (ΓΑΚ ΓΣ Φ.60 αρ. 173). Το σημαντικό σε αυτό το έγγραφο είναι η τελευταία παράγραφος στην οποία ο Πολυλάς υπογράφει για την είσπραξη του μισθού του. Η νέα πληροφορία που λαμβάνουμε είναι ότι στη Βόνιτσα λειτουργούσε Ταμείο, με υπάλληλο τον «κύριο Μπέτζο».

          Στις αρχές Φεβρουαρίου 1831, ο Ιατρός Αντώνιος Πολυλάς περιθάλπει ακόμη τα στρατεύματα της Βόνιτσας. Από το σημείωμα του Επιστάτη Βασίλειου Γούδα προς τον Ταμία της Βόνιτσας, για πληρωμή του μισθού Φεβρουαρίου, λαμβάνουμε δύο ακόμα σημαντικές πληροφορίες. Η πρώτη έχει να κάνει με το καθεστώς της τότε πληρωμής των υπαλλήλων. Η πληρωμή γίνονταν με την έναρξη της υποχρέωσης δηλ. στην αρχή του μήνα. 

Το δεύτερο είναι για τον Επιστάτη της Βόνιτσας.  Αυτός είναι ο Βασίλειος Γούδας, μέλος μιας ονομαστής12 Ηπειρώτικης φαμιλίας. 

       Στο τέλος του Φεβρουαρίου 1831 ο Αντώνιος Πολυλάς μετατίθεται και περιθάλπει τη Φρουρά Μεσολογγίου. Η υπογραφή τους στο έγγραφο ΦΑΚ ΓΣ Φ.106  έχει τον τίτλο «Ο ιατροχειρούργος της Φρουράς Μεσολογγίου Αντόνιος Πολιλλάς».

         Τον Μάιο του 1832 ο Αντώνιος Πολυλάς ασκεί ακόμη τα καθήκοντα του ιατροχειρούργου και εξυπηρετεί ανάγκες της φρουράς Μεσολογγίου (ΓΑΚ ΓΣ Φ150). Τα έγγραφα τα υπογράφει ο Φρούραρχος Μεσολογγίου Σ. Πίζας.

**********

1.-Στάθης Κατσικογιάννης. Μέλος της φαμίλιας των Κατσικογιανναίων.

2.-Ηταν η κηδεία που συγκέντρωσε τους περισσότερους από τους αξιωματούχους της Δυτικής Ελλάδας. Ο Δέντζελ ήταν πολύ αγαπητός σε όλες τις ομάδες που κυβερνούσαν το νεοϊδρυόμενο Ελληνικό κράτος. Πρίν από τρία έτη ένας απόγονός του Δέντζελ ενδιαφέρθηκε για τα στοιχεία της ζωής και του θανάτου του. Μεσολάβησε στην Αμφικτιονία γνωστό πολιτικό πρόσωπο. Η Αμφικτιονία παρέδωσε όλα τα στοιχεία, τα οποία στάλθηκαν στον απόγονό του. Όταν όμως ζητήσαμε την διεύθυνση του από τη Γαλλία απογόνου του,  αυτοί που παρέλαβαν από εμάς τα στοιχεία της ζωής – δράσης και θανάτου του Δέντζελ, δεν θυμούνταν!!!!! ποιος τους τα είχε ζητήσει. 

3.-Περιοχή ένα χιλιόμετρο πρίν το σημερινό χωριό Μοναστηράκι.

4.-έτσι τον προσφωνούσαν οι κάτοικοι της Βόνιτσας

5.-Ροζάριο: To ροζάριο ή ροδάριο[1] (από το Λατινικό rosarium, «στέμμα από τριαντάφυλλα»), είναι ένα σημαντικό κομμάτι της πλούσιας παράδοσης της Καθολικής Εκκλησίας, αποτελούμενο από μία σειρά χαντρών και ένα μεθοδικό σύστημα προσευχής. Η χρήση του Ροζαρίου συνδυάζει προσευχή και περισυλλογή, ξεκινάει με το Πάτερ Ημών, και μετά ακολουθούν δέκα προσευχές του Χαίρε Μαρία. Κάθε τέτοια ακολουθία είναι γνωστή ως «δεκάδα». Η πλήρης προσευχή του Ροζαρίου περιλαμβάνει την ολοκλήρωση όλων των δεκάδων και μαζί άλλες προσευχές (όπως το Σύμβολο των Αποστόλων κ.ά.).

     Το Ροζάριο χρησιμοποιείται και από πιστούς άλλων Χριστιανικών ομολογιών, όπως τους Αγγλικανούς, τους Παλαιοκαθολικούς, τους Διαμαρτυρόμενους και τους Ορθοδόξους.(Στοιχεία από ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ)

6.-Πρόκειται για περιοχή με τις τρείς εκκλησίες, ακριβώς απέναντι από το ιβάρι.

7.-η σημερινή μικρή λίμνη στα δεξιά μας όταν ταξιδεύουμε από Βόνιτσα προς Ακτιο, λίγα μέτρα μετά την διασταύρωση προς Παναγιά.

8.-Βλέπε «επιστολές του Κωνσταντίου Μαλλιαρού», εργασία των σπουδαστών Εκπαιδευτηρίων Πληροφορικής Βόνιτσας. Παρουσίαση στην πλατεία της Βόνιτσας, καλοκαίρι του 2010.

9.-Από κανένα έγγραφο δεν έχουμε το πατρώνυμο του Αντώνιου Πολυλά. Όμως με βάση την περίοδο της ζωής του και αντίστοιχα αρχεία της Κέρκυρας, εκεί συναντούμε ένα Αντώνιο Πολυλά του ποτέ Σπυρίδωνα. Είχε σπουδάσει στην Βιέννη και για τις σπουδές του υπάρχει μεγάλη αλληλογραφία με την οικογένεια Καποδίστρια. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του συμμετέχει σε επιτροπές ιατρικής της Ιόνιας Ακαδημίας. Σε άλλα έγγραφα διαβάζουμε και τον βλέπουμε ως τελευταίο της φαμίλιας των Πολυλά. 

10.-Στο βιβλίο της Αμφικτιονίας Ακαρνάνων «Το Κάστρο των 18 Εθνοτήτων» στην διαδοχή του Στάθη Κατσικογιάννη σαν Φρούραρχος του Κάστρου (από Μάρτη 1829), έχουμε τον Γαρδικιώτη Γρίβα στο έτος 1830. Πληροφορία για ενδιάμεση διαδοχή και μάλιστα από τον Π. Αρτακινό, δεν έχουμε. Πάντως η πληροφορία αυτή κρατιέται για έρευνα και για τυχόν επαλήθευση.

11.-Στα αρχεία της Αμφικτιονίας υπάρχει μια σειρά από έγγραφα που το 1832 τα υπογράφει ως φρούραρχος ο Πίλας. Εδώ θα χρειαστεί να εξετάσουμε και στις δύο ομάδες εγγράφων την γραφή-απεικόνιση του κρίσιμου συμφώνου (αν είναι λ ή ζ).

12.-Ονομαστής, από τον προεπαναστατικό λόγιο Αναστάσιο Γούδα.

Γεννήθηκε το 1816 στο Γραμμένο Ιωαννίνων. Σε νεαρή ηλικία παρέδιδε μαθήματα σε μικρά παιδιά στην ιδιαίτερη πατρίδα του. Όταν ήρθε στην Αθήνα για σπουδές, φαίνεται να αμφιταλαντεύθηκε ανάμεσα στη φιλολογία και την ιατρική• όμως η τελευταία αυτή υπερίσχυσε στην κρίση του, και έτσι έγινε ιατρός, ο πρώτος, μάλιστα, που έλαβε διδακτορικό δίπλωμα από την Ιατρική Σχολή. Ήταν ο πρώτος κατά χρονική σειρά φοιτητής και ο πρώτος που αποφοίτησε με διδακτορικό πτυχίο του Εθνικού Πανεπιστημίου, και μάλιστα με βαθμό άριστα. Μετεκπαιδεύθηκε αργότερα, το 1850, στην Γαλλία. Αναμίχθηκε στις αντιοθωνικές κινήσεις προς το τέλος της πρώτης Δυναστείας, φυλακίσθηκε έναν ολόκληρο χρόνο, διέφυγε στο εξωτερικό, συνέγραψε πολιτικά φυλλάδια και πριν και ύστερα από τη μεταπολίτευση. Τότε ξεκινάει τη μεγάλη του συγγραφική προσπάθεια, με τη σύνταξη των Παραλλήλων Βίων.(στοιχεία από ΒΙΚΙΠΕΔΕΙΑ)

  

ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ