ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΤΡΙΑΝΤΗΣ: ΦΥΣΙΚΕΣ ΣΥΓΓΕΝΕΙΕΣ ΚΑΙ ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΛΟΓΙΕΣ

Γράφει ο : Χριστόφορος Τριάντης*

     Οι ιστορικές επισημάνσεις, ιδιαίτερα όταν αφορούν πρόσωπα που είχαν κυρίαρχο πολιτικό  ρόλο στις χώρες τους, αξίζουν την προσοχή μας και μια κάποια προσήλωση. Η ενασχόληση με τις ηγετικές μορφές που κατηύθυναν τις τύχες των λαών τους - μέσα στα συγκεκριμένα πλαίσια του χρόνου-  δίνει τη δυνατότητα στον καθένα να γνωρίσει και κατ’ επέκταση να προβλέψει προς ποια κατεύθυνση θα οδηγηθούν τα  πράγματα. Είναι και τα πρόσωπα παράγοντες που συντελούν στη διαμόρφωση της ιστορίας  και της πολιτικής. Αυτά αποτυπώνονται στη μνήμη και έπειτα ακολουθούν οι μάζες, ως δευτερεύον στοιχείο διαμόρφωσης του ιστορικού γίγνεσθαι (δυστυχώς, αλλά είναι ουσιαστική διαπίστωση).

     Σίγουρα ο γαλλικός λαός έκανε την επανάσταση και διέλυσε τη βασιλεία , αλλά ήταν ο Ροβεσπιέρος, ο Δαντόν και ο Μαρά που ξεσήκωσαν τα πλήθη και οργάνωσαν τη νεοπαγή δημοκρατία, πάνω στις βάσεις της ισότητας και της ελευθερίας. Αυτές τις προσωπικότητες γνωρίζουν όλοι ή οι περισσότεροι. Τα μηνύματα λοιπόν της ιστορίας, θα είναι πάντοτε  επίκαιρα,  πολύτιμα, και διαχρονικά...............

 

    Στις μέρες μας οι επιστήμονες της επικοινωνίας και οι δημοσκόποι έχουν αναγάγει την πολιτική σε παιχνίδι αριθμών και εντυπώσεων, αγνοώντας επιδεικτικά τον ρόλο της ιστορίας, ως κύριας  πηγής  ασφαλών συμπερασμάτων και εξήγησης κοινωνικό-πολιτικών φαινομένων. Αναλύουν τάσεις και εκλογικές συμπεριφορές, προσπαθούν να  δημιουργήσουν κλίμα, εκεί που δεν υπάρχει και άλλες φορές μοχθούν -με περισσή φροντίδα - να φιλοτεχνήσουν το προφίλ ενός πολιτικού, προβάλλοντας τον ως νέο μεσσία ή ως αστέρα  της κάθαρσης. Η όλη τακτική τους εδράζεται στην αξιωματική διαπίστωση ότι η  μεγάλη μερίδα του λαού κατευθύνεται και χειραγωγείται από την τηλεόραση - εικόνα και αυτό το «εικονικό γεγονός» είναι μια αμείλικτη πραγματικότητα.

       Τα τελευταία δέκα χρόνια έγιναν πρωθυπουργοί της Ελλάδας δύο άνδρες με κυρίαρχα στοιχεία τις φυσικές τους συγγένειες και το επώνυμο που κουβαλούσαν. Μετά ερχόταν το όποιο πολιτικό βάρος  διέθεταν ως προσωπικότητες. Απέτυχαν θορυβωδώς, γιατί οι ίδιοι και οι συνοδοιπόροι τους δεν είχαν λάβει υπόψη τους τις ιστορικές αναλογίες  ή (το πιο πιθανόν) τις αγνοούσαν παντελώς. Εδώ κάνουν και το βασικό λάθος όλοι αυτοί οι ιερείς της επικοινωνίας  και τα αφεντικά τους, επειδή  αγνοούν τους ιστορικούς κανόνες. Ξέχασαν το αξίωμα της ιστορίας  πως οι απόγονοι και επίγονοι των μεγάλων ηγετών - κυρίως όμως τα φυσικά τους τέκνα -  δεν μπόρεσαν σε καμιά περίπτωση να υποκαταστήσουν ή περισσότερο να ξεπεράσουν τους «μεγάλους» γενάρχες τους.

      Ας πάρουμε τα παραδείγματα ξεκινώντας από την ελληνική ιστορική πραγματικότητα. Ήταν απορία του σοφιστή Πρωταγόρα (στον ομώνυμο διάλογο του Πλάτωνα), γιατί οι γιοι του Περικλή δεν μπόρεσαν να πάρουν κάτι από την αρετή και τη σκέψη του πατρός, αν και ήταν γνήσια παιδιά του. Ο ένας γιος του Περικλή ήταν μέθυσος, ο άλλος τεκμηριωμένα άνους και ο τρίτος καταδικάστηκε για τη ναυμαχία των Αργινουσών (406 π. Χ.), ως μη εκτελών επαρκώς τα καθήκοντά του. Τίποτα σημαντικό δεν προέκυψε. 

   Ερχόμαστε στη Ρώμη. Τον Μάρκο Αυρήλιο τον διαδέχτηκε ο γιος του ο Κόμοδος (180 μ. Χ.), ό,τι χειρότερο για τη ρωμαϊκή αυτοκρατορία, ιδιαίτερα εκείνο το διάστημα. Από τη μια ένας λαμπρός αυτοκράτορας - φιλόσοφος και από την άλλη ένας γιος, εντελώς εξαχρειωμένος. 

    Το ίδιο και ο γιος του Βεσπασιανού Δομιτιανός, προσπαθώντας να ξεπεράσει την αδυναμία του να κυβερνήσει εντατικοποίησε τους διωγμούς σε βάρος των χριστιανών και των ρωμαίων αρχόντων, αδιαφορώντας πλήρως για την ακεραιότητα τής αυτοκρατορίας. Η παρουσία αυτών των αυτοκρατόρων ήταν τουλάχιστον καταστροφική και  στην ιστορία πέρασαν ως κλασικά παραδείγματα αποτυχίας.

     Προχωρώντας στο Βυζάντιο, τα παραδείγματα πληθαίνουν και γίνονται οικεία για τους Έλληνες. Όπου επικράτησε ακλόνητα η κληρονομική διάδοχη, εκεί υπήρξαν και οι πιο επώδυνες ήττες. 

     Μεγάλος αυτοκράτορας ο Λέων Γ΄ ΄Ισαυρος, ο γιος του και διάδοχος του Κων/νος Ε΄, έμεινε γνωστός με το προσωνύμιο Κοπρώνυμος. Μαχητής αυτοκράτορας ο Θεόφιλος, ο περίφημος Αρμούρης των ακριτικών τραγουδιών, φοβερός οινοπότης και ανίκανος ο γιος του Μιχαήλ Γ΄. 

   Ακολουθούν τα παραδείγματα τής δυτικοευρωπαϊκής ιστορίας. Ο Καρλομάγνος δημιούργησε μια τεράστια αυτοκρατορία, ενώνοντας τη Δυτική Ευρώπη, ο γιος και οι εγγονοί του τη διέλυσαν. Στην ανατολική Ευρώπη συναντάμε τον αναμορφωτή και δημιουργό της Νέας Ρωσίας, Μέγα Πέτρο να οδηγεί στη κρεμάλα τον γιο του, κατηγορώντας  τον για συνωμοσία. Ο γιος του Ναπολέοντα πέρασε στην ανυποληψία, νωρίς – νωρίς. Το κενό του Ναπολέοντα προσπάθησε να το καλύψει ο ανιψιός του Ναπολέων ο Γ΄, ο οποίος και οδήγησε τη Γαλλία στην επονείδιστη ήττα από τους Πρώσους, το 1870. Τελικά τον «χώρο» δεν μπορούν να τον καλύψουν ούτε οι άλλοι συγγενείς.

      Αν δούμε και την νεώτερη ελληνική πραγματικότητα, βρίθει παραδειγμάτων, άκρως διαφωτιστικών. Πρώτα, ξεκινώντας από τους βασιλείς. Ο Γεώργιος Α΄ οδήγησε την Ελλάδα στους βαλκανικούς πολέμους και ο γιος του Κων/νος στον διχασμό και στη  Μικρασιατική καταστροφή. Ο Ε. Βενιζέλος, ένας από τους σπουδαιότερους πολιτικούς της πατρίδας μας, είχε γιο πολιτικό, τον Σοφοκλή Βενιζέλο. Αυτός προσπάθησε να μιμηθεί και να ακολουθήσει τα βήματα τού πατρός του και απέτυχε παταγωδώς. Έσβησε από τον  πολιτικό χάρτη , αν και διατέλεσε πρωθυπουργός και πολλές φορές υπουργός. 

     Το ουσιώδες που άφησε η ιστορία ως κληρονομιά, εξετάζοντας αυτές τις  «συγγένειες»  και αναλογίες, φαίνεται ότι οι κάθε είδους δημοσιολογούντες δεν το λαμβάνουν υπόψη ή απλά το αγνοούν. Βέβαια, η γνώση των καταστάσεων είναι λυτρωτική και ευεργετική, γιατί οδηγεί στην αλήθεια. Η ιστορική αλήθεια, λοιπόν, συμπυκνώνεται στη φράση πως «οι απόγονοι των μεγάλων ανδρών, όσο κι αν εκμεταλλευτούν το ένδοξο όνομα των γεννητόρων τους, δεν πρόκειται να τους ξεπεράσουν, και αν το καταφέρουν αυτό θα αφορά το μέγεθος της αποτυχίας τους». Ας το μετρήσουν αυτό οι έχοντες δημόσιο λόγο και θέση. Η μόνη εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα είναι αυτή του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου .

*Ο Χριστόφορος Τριάντης υπηρετεί στη δημόσια εκπαίδευση από το 1998. Είναι από τη Μαχαιρά Ξηρομέρου.