Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΜΑΡΑΘΩΝΑ (ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 490 π.Χ.), ΑΓΩΝΑΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ

Του Χριστόφορου Τριάντη*  

«…Είθε να φανείτε ισάξιοι των προγόνων σας και υπό τις διαταγές  του Μιλτιάδη να οδηγηθείτε σε νέους Μαραθώνες……» Ζαν Πιερ Μπογέρ, πρόεδρος της Αϊτής, Ιανουάριος 1822, επιστολή προς τους επαναστατημένους Έλληνες.

           Η παραπάνω δήλωση ανήκει στον πρώτο πρόεδρο της Αϊτής μετά την ανεξαρτησία του νησιού από τους Γάλλους αποικιοκράτες. Η Αϊτή ήταν η πρώτη χώρα που αναγνώρισε επίσημα την ελληνική επανάσταση. Το ουσιώδες εδώ, δεν είναι η παραπάνω  δήλωση συμπαράστασης από έναν πολιτικό, αλλά η αναγνώριση από έναν λαό (δούλων μέχρι το 1804)  της μάχης του Μαραθώνα, ως συμβόλου ελευθερίας. Αυτό γίνεται -κυριολεκτικά- από ένα έθνος στην άλλη άκρη του κόσμου. Ο Ζαν Πιερ Μπογέρ, γνώριζε τον Μαραθώνα και τον Μιλτιάδη και το σπουδαιότερο αναγνώριζε την αξία της ομώνυμης μάχης .......

  

     Η διεθνής ιστοριογραφία θεωρεί ότι η σωτήρια του δυτικού πολιτισμού και κατ’ επέκταση των βασικών του στοιχείων όπως είναι η δημοκρατία, η ελευθερία του ατόμου και ο σεβασμός στους νόμους του κράτους, οφείλεται πρώτα στη μάχη του Μαραθώνα, το 490 π.Χ. Ύστερα  ακολουθεί ως ιστορική ευρωπαϊκή επιτυχία  η ήττα των Αράβων στο Πουατιέ, το 732 μ.Χ.

   Αξίζει, λοιπόν, η ιστορική «πιστοποίηση» ότι η μάχη του Μαραθώνα σημειώνει έναν σταθμό από τους πιο σπουδαίους στην εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας. 

      Τα μεγαλύτερα πνευματικά ιδρύματα του κόσμου και οι  κορυφαίοι ιστορικοί  όχι μόνο δεν αμφισβητούν τη σημασία της νίκης των Αθηναίων στον Μαραθώνα, στα 490 π. Χ., αλλά τη θεωρούν ως την κορυφαία νίκη της δημοκρατικής  Ευρώπης ενάντια στον ανατολίτικο σκοταδισμό.

       

       Την ημέρα εκείνη–μια από τις τελευταίες του Αυγούστου–εννέα χιλιάδες Αθηναίοι οπλίτες ξεκινούσαν αποφασισμένοι κάτω από τη στρατηγία του Μιλτιάδη, για να αντιμετωπίσουν στον κάμπο του Μαραθώνα τον πολλαπλάσιο και αήττητο- ως τότε-  περσικό στρατό του Δάτη και του Αρταφέρνη 

          Στον «τόπο με τα μάραθα» δεν έγινε μια συνηθισμένη σύγκρουση ανάμεσα σε δυο γειτονικές πόλεις, για να επιλύσουν κάποιες μικροδιαφορές. Στον Μαραθώνα οι Έλληνες πήγαιναν να πολεμήσουν για πρώτη φορά έναν βαρβαρικό λαό που επιζητούσε να σκλαβώσει και να ερημώσει τη χώρα τους. Οι Πέρσες ήταν οι πρώτοι βάρβαροι που έρχονταν να κατακτήσουν την Ελλάδα. Επιδίωκαν οι  «χρυσοφόροι Μήδοι» όχι μόνο μια απλή κατάκτηση, αλλά την εδραίωση ενός δεσποτισμού, μιας σκληρής  βασιλικής εξουσίας,  όπως είχαν κάνει στην Ασία και την Αίγυπτο. Οι εννιά χιλιάδες Έλληνες Αθηναίοι οπλίτες (ήταν και χίλιοι από τις Πλαταιές) καθώς προχωρούσαν στο δρόμο που έφερνε στον Μαραθώνα – μέσα σ’ αυτούς βρίσκονταν ο Αισχύλος, ο Θεμιστοκλής, ο Αριστείδης, ο Κυνέγειρος, ο πολέμαρχος Καλλίμαχος –  καταλάβαιναν ότι στον αγώνα αυτόν διακυβευόταν κάτι πολύ μεγάλο: στον τόπο εκείνο συγκρούονταν όχι μόνο δυο λαοί, αλλά δύο διαφορετικοί κόσμοι, δύο διαφορετικές κοσμοθεωρίες , δύο διαφορετικές φιλοσοφίες.

       Ένιωσαν, λοιπόν, οι Αθηναίοι οπλίτες πόσο σπουδαία ήταν η πατρώα γη και κυρίως ο ελληνικός τρόπος ζωής, ο οποίος στηριζόταν πάνω σε μια γερή και αθάνατη βάση: εκείνη της  «Δημοκρατίας». Βέβαια ένιωσαν και κάτι άλλο: ότι όλοι οι Έλληνες, πέρα από τις διαφορές τους, που τους είχαν φέρει αντιμέτωπους σε άλλες στιγμές, αποτελούσαν ένα ενιαίο σύνολο . Οι Αθηναίοι από τη μία πήγαν να «υπερασπιστούν τους Έλληνες» και από την άλλη να διασώσουν έναν τρόπο ζωής. Μια αντίληψη διακυβέρνησης που έθετε στο κέντρο της, για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία, όχι την απρόσωπη αγέλη που κατευθύνεται από το μαστίγιο του ηγεμόνα, αλλά τον  άνθρωπο που ελεύθερα σκέπτεται, συμμετέχει, αποφασίζει, δημιουργεί, με λίγα λόγια τον δημοκρατικό πολίτη.

        Με τη μάχη του Μαραθώνα ανοίγει η μεγάλη ιστορία της Αθήνας του 5ου αιώνα. Αυτή η νίκη ενδυνάμωσε την πίστη των Αθηναίων στο πολίτευμα και την πόλη τους και οδήγησε στην άνθηση του πολιτισμού. Ο παγκόσμιος πολιτισμός οφείλει τη «σωτηρία» του κατά κύριο λόγο στους ένδοξους μαραθωνομάχους. Η αρετή των Ελλήνων στον Μαραθώνα νίκησε τη  «χρυσοφόρα» δύναμη των Περσών, μ’ αυτή την αρετή οι Έλληνες μπόρεσαν να ξεφύγουν από τη φτώχεια  και τη δουλεία και να επιτύχουν το ελληνικό θαύμα.

       Χαρακτηριστικό  «στιγμιότυπο» της σημασίας της μάχης μέσα στους αιώνες αποτελεί η επιγραφή στον τάφο του Αισχύλου (αυτό μόνο  ζήτησε ο μεγάλος τραγικός να γραφεί στον τάφο του). Μνημείο αθανασίας και διδαχής  αποτελεί το επίγραμμα. Ο μεγάλος τραγικός  πάνω από την καταγωγή και τη φήμη έβαζε την υπηρεσία στην πατρίδα και το πολίτευμά της:

 «Για την ανδρεία του Αισχύλου, γιου του Ευφορίωνα,

να σου πει ο μακρυμάλλης Πέρσης

που τη γνώρισε καλά

στο άλσος του Μαραθώνα» .

*Ο Χριστόφορος Τριάντης υπηρετεί στη δημόσια εκπαίδευση από το 1998. Είναι από τη Μαχαιρά Ξηρομέρου.