ΟΙ ΠΝΕΥΜΟΝΕΣ ΤΟΥ ΠΛΑΝΗΤΗ ΓΗ

Του συνεργάτη μας Μουντούρη Ανδρέα 

Τέως εφοριακός - συγγραφέας    

Ε-mail:a.moudouris@gmail.com

       Μελετώντας τη σύγχρονη εικόνα του πλανήτη μας, απεκόμισα μοναδικές και χρήσιμες εμπειρίες, τις οποίες θέλησα να μοιραστώ με τους αναγνώστες του βιβλίου μου.

        Λέγεται, πως αν κάποτε γίνει τρίτος παγκόσμιος πόλεμος, αυτός δε θα γίνει για την κατάκτηση νέων εδαφών, για τον ορυκτό πλούτο, για άλλα οικονομικά ή εθνικά συμφέροντα, θα γίνει λένε για το νερό!

   Ήδη το πόσιμο νερό, κυρίως στις πετρελαιοπαραγωγές χώρες αλλά και σ’ άλλες, κοστίζει πολύ πιο ακριβά απ’ το πετρέλαιο......

      Στο χωριό μου θυμάμαι παλιότερα υπήρχαν περίπου πενήντα πηγάδια, και πριν γίνει το δίκτυο ύδρευσης, πίναμε απ’ αυτά καθαρό και δροσερό νερό, πλενόμασταν μ’ αυτό και κάναμε και τις δουλειές μας. 

     Όταν όμως το νερό μπήκε στα σπίτια μας, σκεφθήκαμε πως το νερό των πηγαδιών δεν το χρειαζόμαστε, και κάναμε τότε τα πηγάδια μας βόθρους, μολύνοντας έτσι τον υδροφόρο ορίζοντα. 

    Και το περίεργο είναι, πως δεν άκουσα ποτέ από κανέναν, ούτε από τους αρμόδιους της τοπικής αυτοδιοίκησης ν’ ασχοληθούν μ’ αυτό το ζήτημα. Είχα γράψει σε κάποιο άρθρο μου,  ότι τις τελευταίες δεκαετίες η ασχήμια και η μόλυνση έχουν πληθύνει τόσο πολύ, που άρχισαν ν’ αφομοιώνουν το υγιές και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό ώστε να δημιουργείται μια άλλη απάνθρωπη μορφή ζωής, η οποία οδηγεί σταδιακά στον όλεθρο και την καταστροφή.

       Η Κίνα επί παραδείγματι τα τελευταία χρόνια έρχεται πρώτη χώρα σε ανάπτυξη. Η βιομηχανική της παραγωγή άγγιξε το θαύμα. Όμως, δεν πρόσεξε, όσο έπρεπε το περιβάλλον, ούτε διαχειρίστηκε σωστά το φυσικό της πλούτο και ήδη άρχισε να πληρώνει το τίμημα της ανάπτυξης. 

     Μεγάλα ποτάμια της έχουν μολυνθεί, από τις βιομηχανίες, που ρίχνουν τα τοξικά τους απόβλητα, χωρίς να τηρούν τους κανόνες υγιεινής. Άλλωστε στις αναπτυσσόμενες χώρες της Ασίας τα πρόστιμα και οι χρηματικές ποινές που επιβάλλονται στους παραβάτες, που μολύνουν το περιβάλλον είναι ασήμαντες. Κι όλα αυτά γίνονται χάριν του κέρδους και της βιομηχανικής ανάπτυξης, ενώ άλλοι τομείς της οικονομίας, όπως η γεωργία, σ’ ορισμένες περιπτώσεις υφίστανται  ανεπανόρθωτες ζημιές.

    Έχει παρατηρηθεί σε εκατομμύρια στρέμματα καλλιεργήσιμης γης, που αρδεύονται από αυτά τα μολυσμένα ύδατα, η παραγωγή αντί ν’ αυξάνεται, και να βελτιώνεται η ποιότητά της, σχεδόν καταστρέφεται ολοσχερώς.

       Ο ρυθμός της εξαφάνισης φυτών και ζώων έχει αυξηθεί χίλιες φορές σε σχέση με το παρελθόν και οι επιστήμονες εκτιμούν, ότι θα αυξηθεί  δέκα χιλιάδες φορές ακόμη μέχρι το 2050.

     Απ’ τον παγκόσμιο χάρτη κάθε χρόνο εξαφανίζονται 130.000 τετραγ. χιλιόμ. δάσους, όση δηλαδή είναι η έκταση περίπου της Ελλάδας !

      Η εξαφάνιση των δασών οφείλεται κυρίως στη δημιουργία νέας αγροτικής γης, στην αλόγιστη υλοτομία και στη δημιουργία οικισμών.

     Οι δασικές εκτάσεις είναι αναπόσπαστο κομμάτι της βιώσιμης ανάπτυξης, μια κι απ’ αυτές εξαρτάται η ζωή περισσότερων από 1,5 δις. ανθρώπων.

        Επίσης εκατοντάδες σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας απειλούνται καθημερινά από την επέλαση του πολιτισμού. Ο μεγάλος ρυπαντής δεν είναι μόνο η Κίνα, ακολουθούν και πολλοί άλλοι, όπως οι Η.Π.Α, η Ευρωπαϊκή Ένωση από τις πλούσιες χώρες και οι:  Ταϊλάνδη, Καμπότζη, Ινδονησία, Κονγκό, Νιγηρία, Γκάνα, Ακτή Ελεφαντοστούν, εννιά χώρες της Λατινικής Αμερικής, οι οποίες μοιράζονται το τροπικό δάσος του Αμαζονίου, ( με τη Βραζιλία να κατέχει το 60 %) από τις φτωχότερες.

     Ο Αμαζόνιος σχηματίζει το πολυπλοκότερο υδάτινο σύστημα της γης με λεκάνη απορροής 7.050.000 τετραγ. χλμ., δηλαδή φθάνει περίπου την έκταση της Ευρώπης. Το πλάτος του 1.800 μ. στην περιοχή του Περού, γίνεται 5 χιλιόμ. μετά τη συμβολή του με τον ποταμό Ρίο Νέγκρο, για να φθάσει τα 20 χιλιομ. στο κάτω ρου.

      Η ποσότητα των υδάτων που χύνονται στον Ατλαντικό ωκεανό φθάνει τα 520.000 κυβικά μέτρα ανά δευτερόλεπτο. Το βάθος του δε ποικίλλει από 30 έως 50 μέτρα. Η περιοχή του Αμαζονίου ή «Ζούγκλα του Αμαζονίου», όπως συνήθως αποκαλείται αποτελεί το σημαντικότερο τροπικό δάσος του πλανήτη, το οποίο προσπαθεί να επιβιώσει έχοντας χάσει ήδη το 70 % της έκτασής του, εξαιτίας της εκτεταμένης αποψίλωσης, για τη δημιουργία βοσκοτόπων και αγροτικών εκτάσεων. Ευτυχώς όμως τα τελευταία χρόνια οι ρυθμοί αποψίλωσης φαίνεται να μειώνονται.

      Τον τελευταίο αιώνα εξαφανίστηκε το 90 % των τροπικών δασών, κυρίως των παράκτιων, στη Νιγηρία, Γκάνα, και Ακτή Ελεφαντοστούν.

     Επίσης στη ζούγκλα του Κονγκό, όπου η αποδάσωση γίνεται κυρίως για έργα υποδομής έχει ανατρέψει την οικολογική  ισορροπία του οικοσυστήματος.

     Το δάσος Πελαλαουάν στο νησί Σουμάτρα της Ινδονησίας παρουσιάζει το μεγαλύτερο ρυθμό καταστροφής δασών στον κόσμο. Η συνεχής καύση των δέντρων δημιουργεί τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα, γεγονός που κατατάσσει την Ινδονησία στην 4^η θέση των μεγαλύτερων ρυπαντών στο πλανήτη. Το ίδιο περίπου συμβαίνει και στα δάση που βρίσκονται στα σύνορα Ταϊλάνδης και Καμπότζης. 

   Ευτυχώς στην ανατολική πλευρά της Αφρικής, προς τη μεριά του Νείλου, δεν υπάρχουν σημαντικά– εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα πετρελαίου ή άλλων ορυκτών, καθώς επίσης και δασικές εκτάσεις, με αποτέλεσμα η μόλυνση να περιορίζεται στο ελάχιστο. Διαφορετικά τα δεκάδες εκατομμύρια των ανθρώπων, που ζουν κυρίως στην Αίγυπτο και το Σουδάν, τη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της Αφρικής, θα ήταν αδύνατον να επιβιώσουν. 

          Δε θα μπορούσαν να ζήσουν πάνω στην άμμο της ερήμου χωρίς νερό. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε, που από αρχαιοτάτων χρόνων ο Νείλος ήταν ο ζωοδότης της Αιγύπτου κι άλλων έξι χωρών της αφρικανικής ηπείρου.

      Συζητούσα κάποτε μ’ ένα διανοούμενο-οικολόγο, για το θέμα της εκτροπής του δικού μας ποταμού, του Αχελώου και του έθεσα το ερώτημα: Μήπως, εμείς οι Αιτωλοακαρνάνες, επηρεασμένοι ίσως και συναισθηματικά, γινόμαστε υπερβολικοί με το θέμα της εκτροπής;

       Πιστεύω, πως με μια κατάλληλη και σωστή διαχείριση  των υδάτινων πόρων, κυρίως κατά την πολυυδρία του ποταμού, που σημειώνεται κατά του Χειμερινούς μήνες, αν αντί να πηγαίνουν στη θάλασσα χαμένα δις εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού, δε θα ήταν προτιμότερο ν’ αποθηκεύονται σε κάποιους τεχνητούς ταμιευτήρες και κατά τους θερινούς μήνες να διοχετεύονται για το πότισμα του θεσσαλικού κάμπου;

       Νομίζω το κέρδος θα ήταν μεγάλο και για τους αγρότες της Θεσσαλίας αλλά και για την εθνική μας Οικονομία, χωρίς βέβαια να βλάπτονται τα συμφέροντα της Αιτωλ/νίας. Και τότε , ξέρετε τι μου απάντησε εκείνος ;

-Σέβομαι την άποψή σου αγαπητέ μου, γιατί έχει κάποια λογική βάση, όμως δε συμφωνώ μαζί σου. Λέτε η φύση να μη ξέρει τη δουλειά της;

Όταν στέλνει τα νερά των ποταμών στις θάλασσες, λέτε να κάνει λάθος;

Όχι, η φύση δεν κάνει ποτέ λάθος!  Ούτε ζητά απ’ τους ανθρώπους να την υπηρετούν, αυτή μας υπηρετεί και το μόνο που ζητά από μας, είναι να τη σεβόμαστε!   

       Όσο για τη Θεσσαλία, εδώ και χιλιάδες χρόνια αποτελεί το σιτοβολώνα των Ελλήνων, κι αν οικονομικά, η στρεμματική απόδοση είναι μικρή με τα σιτηρά, η απόδοση εξισορροπείται με το μεγάλο γεωργικό κλήρο. Όμως, το ποτάμι δε γυρίζει πίσω. Τα νερά του θα πρέπει ν’ ανταμώσουν μ’ εκείνα της θάλασσας, γιατί μόνο έτσι θα υπάρξει η χημεία εκείνη, που θα συντηρήσει και θα συνεχίσει τη ζωή. Διαφορετικά οι θάλασσες θα γίνουν νεκρές, σαν εκείνη την αλμυρή λίμνη της Παλαιστίνης (Νεκρά Θάλασσα)……….

        Μελετώντας το υδρογραφικό σύστημα του πλανήτη μας, διαπίστωσα πόσο μεγάλο δίκιο είχε ο φίλος μου. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της Νεκράς Θάλασσας είναι τα πολύ αλμυρά νερά της (27,5 %), όταν η αλατότητα της θάλασσας είναι περίπου 3,5 %. Γίνονται τόσο αλμυρά και τόσα πυκνά από τα άλατα, που ρίχνει σ’ αυτή  ο Ιορδάνης ποταμός.

     Τα άλατα αυτά συμπυκνώνονται προοδευτικά, καθώς το κλίμα της περιοχής είναι ζεστό και ξηρό και η εξάτμιση πολύ υψηλή. Επίσης τα νερά του Ιορδάνη αποταμιεύονται σε τεχνητές λίμνες,  για αρδευτικούς σκοπούς, με την κατασκευή  φραγμάτων από Ισραηλινούς  και Ιορδανούς στους  οποίους ανήκει το ποτάμι, με αποτέλεσμα τα νερά που καταλήγουν στην Νεκρά Θάλασσα όλο και λιγοστεύουν. Αν συνεχίσει αυτή η κατάσταση και δε ληφθούν άμεσα μέτρα, οι ειδικοί υπολογίζουν, ότι το πολύ σε πενήντα χρόνια η Νεκρά Θάλασσα θα χάσει το υγρό της στοιχείο και θα μετατραπεί σε μια απέραντη πεδιάδα πετρωμένου αλατιού !

 Όλα βέβαια  αυτά που ανέφερα,  αποτελούν ελάχιστα παραδείγματα, για τις καταστροφές που συμβαίνουν καθημερινά στον πλανήτη μας.

         Όσον αφορά τη χώρα μας, οι προβλέψεις για το μέλλον της είναι δυσμενείς, ενώ τα σενάρια κλιματικής αλλαγής για τη λεκάνη της Μεσογείου, προβλέπουν ένα ζοφερό μέλλον,  με μεγάλες ξηρασίες, συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα και σημαντικές κλιματικές αλλαγές.

       Η προστασία και η ενίσχυση των δασών είναι μονόδρομος, για τη βελτίωση των κλιματικών συνθηκών και τη μακροπρόθεσμη θωράκιση των ανθρώπινων υποδομών.