Μαρία Ν. Αγγέλη: -AΣΤΡΑΠΟΒΟΛΟΣ. «Αν δεν αστράψει δεν βροντά κι αν δεν βροντά δεν βρέχει»

 AΣΤΡΑΠΟΒΟΛΟΣ.

«Αν δεν αστράψει δεν βροντά 
κι αν δεν βροντά δεν βρέχει», 
παροιμία.

Εικόνα: αστραπόβολος σε μέγεθος μεγάλου πορτοκαλιού. Βρέθηκε σε περιοχή των Βλυζιανών Ξηρομέρου.

Γράφει η 

Μαρία Ν. Αγγέλη

    Πριν από μερικές μέρες, σε επίσκεψή μας στο χωριό Βλυζιανά  Ξηρομέρου άκουσα μια λαϊκή παράδοση  για τον αστραπόβολο, το βόλο της αστραπής, όπως δηλώνει το όνομά του…

Οι κουμπάροι μας, Γεράσιμος και Παναγιώτα Δοκανίκη, με αφορμή τις καταιγίδες του Δεκεμβρίου, θυμήθηκαν τα αστραπόβροντα και τα αποτελέσματά τους.

Όταν πέφτει μια αστραπή, είπαν, στο σημείο εκείνο μπορεί να σχίσει στη μέση ένα δέντρο, να σκοτώσει ένα ζώο ή έναν άνθρωπο… Ανέφεραν και παραδείγματα που είχαν βιώσει… Η αστραπή εισχωρεί, «μπαίνει 40 μέτρα στη γη». Μετά από 40 μέρες ανεβαίνει πάνω στο χώμα. Κάποτε, όποιος  γνώριζε το σημείο που έπεσε  η αστραπή έψαχνε να βρει τον αστραπόβολο! «Τον ξερνάει» η γη στην επιφάνεια… Ανεβαίνει κατά ένα μέτρο το εικοσιτετράωρο…

Ο αστραπόβολος  είναι μια μάζα σκληρή σφαιρική ή ελλειψοειδής. Το μέγεθος διαφέρει, άλλοτε είναι μικρό σαν μεγάλος βόλος, κι άλλοτε μεγαλύτερο σαν καρύδι και κάποτε σαν πορτοκάλι. Οι λαϊκοί άνθρωποι  πίστευαν ότι ο αστραπόβολος θα τους προφύλασσε από κάθε κακό. Ήταν ένα είδος φυλαχτού που τους χάριζε η φύση.

Θυμήθηκα, πριν από αρκετά χρόνια, 30 περίπου, ο παππούς μας Θρασύβουλος Λιβάνης είχε χαρίσει ένα μικρό αστραπόβολο στον αδελφό μου να τον βάλει στο αυτοκίνητο που είχε αγοράσει. Πίστευε ο παππούς, ότι αυτό το μαγικό θα προφύλασσε τον οδηγό από τυχόν ατυχήματα! Βέβαια ο αδελφός μου τύλιξε αυτόν τον αστραπόβολο και τον τοποθέτησε  στο αυτοκίνητό του. Ήταν το δώρο του αγαπημένου μας παππού και συνάμα ένα  πρωτόγνωρο για κείνον αποτρεπτικό του κακού. Η αλήθεια είναι ότι ποτέ, μέχρι τώρα, δεν έπαθε κάτι… Είναι η ευχή του παππού; Είναι η αποτρεπτική δύναμη του κακού που έχει ο αστραπόβολος; Μάλλον και τα δύο, σε συνδυασμό, βέβαια, με την προσεκτική συμπεριφορά του οδηγού.

Κατά την επίσκεψή μας στα Βλυζιανά, οι κουμπάροι μας χάρισαν έναν αστραπόβολο σε μέγεθος πορτοκαλιού που τον είχαν στην αυλή  τους. Ο κουμπάρος Γεράσιμος(Μάκιας) μας είπε ότι αστραπόβολο χρησιμοποιούσαν τα παιδιά της εποχής του όταν έπαιζαν βόλους. Τότε, είπε, όποιος είχε έναν αστραπόβολο, τους νικούσε όλους… Ήταν δυνατός βόλος!

Η κουμπάρα Παναγιώτα είπε, αν βρεις μερικούς, εμείς εδώ βρίσκουμε στο λόγγο, μπορείς να τους έχεις ως διακοσμητικές μπάλες, όπως τώρα τα Χριστούγεννα. Αν θέλεις κιόλας, κουμπάρα, τους βάφεις κιόλας! Μας έδωσε και μια πρόταση χριστουγεννιάτικης διακόσμησης.

Στον Κούτπα, περιοχή των Βλυζιανών πολλή γνωστή στους χωριανούς, έχω δει πολλά αστραπόβολα, είπε η εγγονή της κουμπάρας, η Παναγιώτα. Μάλλον, είναι το πέτρωμα εκεί που μαζεύει τις αστραπές, συμπλήρωσε ο θείος της Σπύρος. Μάλλον σωστά μίλησε ο Σπύρος. Η μορφολογία και η σύσταση του εδάφους έχει σημασία για την προσέλκυση του κεραυνού…

Είναι πάντα ευχάριστες αυτές οι συζητήσεις με τους απλούς ανθρώπους ενός ξηρομερίτικου χωριού. Εκεί σου αποκαλύπτονται, αβίαστα, διάφορες λαϊκές δοξασίες, αφηγήσεις, παροιμίες κ.λπ.

Παραθέτω ενδεικτικές αναφορές για τον αστραπόβολο και από άλλους τόπους:

Α) "Ο Θεός κυνηγάει τον αρχιδιάβολο με τον κεραυνό (την αστραπή). Αυτός όμως "καταφέρνει και ξεφεύγει" διότι ενώ "το αστραπόβολο" μπαίνει μέσα στη γη"40 οργιές αυτός πάει 41". Το αστραπόβολο το "ξερνάει" (εξέμει) η γη μετά 40 ημέρες, στο ίδιο σημείο όπου και έπεσε. Όταν "αστράφτη, ο διάβολος κρύβεται για να γλυτώση κοντά σ' ανθρώπους και ζώα. Προς αποδίωξίν του ο άνθρωπος πρέπει να καθίση κάτω στη γη και να πη: - "μέγα τ' όνομα της Αγίας Τριάδος". Πηγή: Λ. Α. αρ. 3007, σελ. 83, Σωκ. Δ. Γεωργούλα, Κορυδέα επαρχίας Πάργας Πρεβέζης, 1966.

Β) «Ο Αστραπόβολος είναι πέτρα που έκαψε η αστραπή και τη μετέβαλε σε σιδερόπετρα. Η παράδοση αναφέρει ότι οι μάγισσες γυναίκες όταν θέλουν να διώξουν τα μάγια, τα ξόρκια, τις αρρώστειες, δίνουν τον αστραπόβολο να τον κρατήσει ο άρρωστος ή τον βάζουν πάνω στ’ άρρωστο μέρος. [αστραπόβολος= Οι χωρικοί πιστεύουν ότι η πέτρα αυτή είναι η ίδια αστραπή]». Πηγή: Αλεξ. Κ. Χατζηγάκη, Παραδόσεις τ' Ασπροποτάμου, Τρίκαλα, 1948, σελ. 71, αρ. 146.

Οι ειδικοί επιστήμονες δίνουν την κατάλληλη εξήγηση για την αστραπή, τον κεραυνό και τον αστραπόβολο. Εμείς καταγράφουμε την πίστη των απλών ανθρώπων σχετικά με τα φυσικά φαινόμενα, όπως διατηρείται μέχρι σήμερα …

 

Κρατώ τον αστραπόβολο από τα Βλυζιανά

και μοιράζομαι αυτή τη λαϊκή παράδοση μαζί σας…