Το 2/39 Σύνταγμα Ευζώνων. -Ομιλία του Θεοδώρου Μυλωνά στη Διέξοδο για τον Σ.Ε.Α.Ν. Αιτωλ/νίας

Ομιλία του Θεοδώρου Μυλωνά στη Διέξοδο για τον Σ.Ε.Α.Ν. Αιτωλ/νίας

 

Εύζωνος. Ο Ευ και εζωσμένος.  Δηλαδή ο καλά ζωσμένος, ο ντυμένος με ευπρέπεια και χάρη, ο σφριγηλός, ο ελαφρά οπλισμένος στρατιώτης Πεζικού.
 

 εικ.1.

Με αυτή την ενδυμασία υποδέχθηκαν τον Λόρδο Βύρωνα οι Μεσολογγίτες. Η στολή του Εύζωνα παραπέμπει στον Έλληνα κλεφταρματωλό, με κύριο ένδυμα τη φουστανέλα, το φέσι και τα τσαρούχια, αυτόν που φέρνει ελαφρά εξάρτυση, τον πεζό, τον συνεχιστή του απελευθερωτικού αγώνα.  

 εικ.2.

Με αυτή την παραδοσιακή ενδυμασία ο Λόρδος Βύρων έδωσε τον όρκο του μπροστά στον τάφο του Μάρκου Μπότσαρη.  

εικ. 3

Από την επανάσταση του 1821, οι επιτυχίες των Ελλήνων τσολιάδων στις απ΄ ευθείας συγκρούσεις με τον οργανωμένο Τουρκικό στρατό, καθώς και στις ενέδρες που εκτελούσαν κυρίως σε ορεινές περιοχές, ήταν εντυπωσιακές.
Κατά την δημιουργία του Ελληνικού κράτους και ειδικότερα από το 1833 και έως το 1863, ανάμεσα στα αρχικά τάγματα πεζικού υπήρχε και ένας λόχος ευζώνων, από το οποίο δημιουργήθηκε το πρώτο σώμα Ευζώνων, που ονομάστηκε  ημίταγμα ευζώνων..
Το 1867, από το ημίταγμα συγκροτήθηκαν 4 ανεξάρτητα τάγματα Ευζώνων με σκοπό την φρούρηση των συνόρων και την πάταξη της ληστείας.
Διακρίθηκαν ιδιαίτερα στις πολεμικές συρράξεις του 1897 και στους Βαλκανικούς πολέμους το 1912-1913.
 

εικ4. Κάρτα του 1912.

 
 «ΧΑΙΡΕ ΕΛΕΥΘΕΡΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ». Ο ρόλος του εύζωνα  στην απελευθέρωση της Μακεδονίας.
Μετά το τέλος των βαλκανικών πολέμων, με την αναδιοργάνωση του στρατού στις 23 Δεκεμβρίου 1913 το πεζικό συγκροτήθηκε σε 42 αριθμημένα συντάγματα. Από αυτά τα 5 τελευταία ήταν ευζωνικά. Το πρώτο, το 1/38 με έδρα την Καρδίτσα, το δεύτερο 2/39 με έδρα το Μεσολόγγι, το τρίτο 3/40 τα Ιωάννινα, το τέταρτο 4/41 την Βέροια και το τελευταίο 5/42 τη Λαμία.

 εικ.5 

Ο εύζωνος στρατιώτης(εικ.5) και ιδιαίτερα η ένδοξη πορεία του 2/39 Συντάγματος Ευζώνων, από την συγκρότησή του και τη συμμετοχή του σε όλες τις πολεμικές συρράξεις κατά τον περασμένο αιώνα, στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο του 1918, στην Μικρασιατική Εκστρατεία του 1920- 1922 και στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο 1940 – 41, άφησε ανεξίτηλα τα ίχνη της στην νεώτερη ιστορία μας, αλλά και στις καρδιές όλων μας.
Το 2/39 ΣΕ απαρτίσθηκε από στρατεύσιμους οπλίτες που προέρχονταν κατά βάση από το Νομό Αιτωλοακαρνανίας, που τότε μαζί με το Νομό Ευρυτανίας, αποτελούσε ένα νομό. Ανήκε αρχικά στην ΙΙΙ Μεραρχία Πεζικού με έδρα την Πάτρα, και στο Β΄ Σώμα Στρατού με έδρα επίσης την Πάτρα.
Κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο 1914-1918 λόγω της πολιτικής αναταραχής από τον Εθνικό Διχασμό, η κυβέρνηση μετά την σταθεροποίησή της, υπό τον Ελευθέριο Βενιζέλο  προκειμένου να ενισχύσει τις συμμαχικές δυνάμεις στο Μακεδονικό Μέτωπο έλαβε μέρος, με γενική επιστράτευση από τον Ιανουάριο  μέχρι  τον Μάιο του 1918.  Μετά την επιστράτευση, το 2/39  μαζί με τις λοιπές μονάδες της ΙΙΙ ΜΠ μεταφέρθηκε ατμοπλοϊκά στο Βόλο και από εκεί στη Λάρισα, με τελικό προορισμό τα Πετρανά Κοζάνης.
                                                    

εικ.6. 

Από σχετικές κάρτες ο Εύζωνος στρατιώτης (εικ.6)
 

εικ.7.

Και ο εύζωνος αξιωματικός. (εικ.7)

εικ.8.

Η δε επίσημη στολή του Συντάγματος ήταν αυτή(εικ.8), ενώ πλέον η στολή εκστρατείας ήταν χωρίς την φουστανέλα.(εικ.9)

 

εικ.9.

Εκεί στην Κοζάνη το 2/39 λόγω ενός δυσάρεστου συμβάντος, και στις 5 Ιουλίου μεταστάθμευσε στο χωριό Κρατερό Φλώρινας λόγω του ότι εκεί η ΙΙΙ ΜΠ ενσωματώθηκε στην Γαλλική Στρατιά Ανατολής του Στρατηγού Ανρύ. Η δράση του 2/39 ΣΕ ξεκινάει από τις 12/8/1918. Στις 15 Αυγούστου  προωθήθηκε δυτικά του Μοναστηρίου στην περιοχή της Μεγάλης Πρέσπας. Την 20ην Αυγούστου, υπό τις διαταγές της 30ής Γαλλικής Μεραρχίας, αναλαμβάνει τον τομέα Πρεσπών έναντι των Βουλγάρων,
Την 24^η-25η Αυγούστου οι Βούλγαροι σε αιφνίδιο βομβαρδισμό καταδιώχθηκαν από τους Εύζωνες.
  Η δράση των ορεσίβιων Τσολιάδων, ενίσχυσε την εμπιστοσύνη και προκάλεσε τον θαυμασμό των Γάλλων συμμάχων, προς τον Ελληνικό Στρατό.
Συνέχισε μαχόμενο, τη νικηφόρα πορεία του από το ελληνικότατο Μοναστήρι, τα Σκόπια και το Πίροτ, όπου συνενώθηκε  με την ΙΙΙη Μ.Π., στην οποία ανήκε.
  Οι Εύζωνοι του 2/39 ΣΕ, οι οποίοι θυσιάσθηκαν δια την Ελευθερία, στα εδάφη των Βαλκανίων, ανήλθαν σε 222 νεκρούς.

εικ.10.

Αδιάψευστοι μάρτυρες, των λαμπρών κατορθωμάτων τους στο μέτωπο, είναι το μνημείο πεσόντων στο Πίροτ της Σερβίας,(εικ.10) όπου τον Δεκέμβριο το 1918, Ελληνιστί χαράχτηκε <<358 ΤΕΚΝΑ ΙΙΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΜΕΡΑΡΧΊΑΣ, ΜΝΗΜΟΝΑ ΠΡΟΓΟΝΩΝ, ΕΝΘΑΔΕ ΚΕΙΝΤΑΙ, ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΑΓΩΝΩΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ ΚΑΤΑ ΤΥΡΡΑΝΩΝ>>.

 

εικ.11

Καθώς και η διακεκριμένη παρασημοφορία της πολεμικής Σημαίας του Συντάγματος με τον Ταξιάρχη Αριστείου Ανδρείας από Ελληνικής πλευράς, αλλά και με τον πολεμικό Σταυρό Γαλλίας για την έξοχη δράση του. Παρέλαση Ελληνικής  αντιπροσωπείας στο Παρίσι με ομάδα ευζώνων να κρατούν την ελληνική σημαία.(εικ.11)

εικ.12.

Μεταγενέστερα το 1933 στο Πίροτ στον χώρο όπου υπήρχε το μνημείο του1918 αναγέρθηκε μεγαλοπρεπές μνημείο, σε αντικατάσταση  του παλαιού.(εικ.12)
Στο Πίροτ ο Σύνδεσμος Εφέδρων Αξιωματικών Νομού Αιτωλοακαρνανίας, παλαιότερα τίμησε με εκδηλώσεις μνήμης, που έγιναν σε συνεργασία της Σερβίας και της Ελλάδας.

 εικ.13.

Σε Μαρμάρινη πλάκα πάνω στο μνημείο χαράχτηκε  <<Για τον αγώνα τον καλό που έπεσαν εδώ πέρα, η Λυτρωμένη Ηρώισσα Γη, σας έγινε μητέρα, τον Σέρβο και τον Έλληνα μια δόξα αυτούς αδερφώνει, η δάφνη από το αίμα σας, αμάραντη φυτρώνει>>.(εικ.13)
 

εικ.14.

Ο Σύνδεσμός Εφέδρων αξιωματικών  Κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο.(εικ.14)  Ο δε γύρω χώρος έγινε ένα αξιοπρεπές νεκροταφείο όπου έχουν στηθεί μαρμάρινοι σταυροί με τα ονόματα πεσόντων Ελλήνων, τα περισσότερα από τα οποία είναι του 2/39 ΣΕ . 

 

Μερικά μνημεία:
  

Γ.Προετογιάννης  στρατιώτης 2/39 ΣΠ  έθανεν την 20/9/1918
  

Βασ. Μυλωνάς Στρατιώτης 2/39 ΣΠ έθανεν 19/11/1918
                

Παν. Μπανιάς στρατιώτης 2/39 ΣΠ έθανεν την 6/12/1918
 

εικ19.

 Μετά την εκδήλωση ο Έλληνας στρατιωτικός ακόλουθος(εικ19.) πολύ θερμά μας φιλοξένησε με ξενάγηση και γεύμα.

Μικρασιατική Εκστρατεία
Το 2/39 ΣΕ έφτασε ατμοπλοϊκά στις 5 Αυγούστου 1920 στη Σμύρνη. Έλαβε μέρος στις Επιχειρήσεις προς το Εσκή Σεχήρ (από τον Δεκέμβριο  1920 έως τον Μάρτιο 1921).
            

εικ.20. 

Η ανεκτίμητη συμβολή του παρουσιάζεται στην πολύνεκρη μάχη του Αβγκίν της Προύσας(εικ.20) τον Μάρτιο του 1921, όπου σε ένα 48ωρο, έπεσαν ηρωικά μαχόμενοι, στην πρώτη γραμμή, δύο Διοικητές του Συντάγματος και δύο τραυματίσθηκαν, Συνέχισε τη δράση του, στις επιχειρήσεις προς Αφιόν Καραχισάρ. στην περίφημη μάχη του Καρά-Κουγιού, ανατολικά του ποταμού Σαγγάριου, τον Αύγουστο του 1921, όπου έπεσε επικεφαλής των ανδρών του, ο γενναίος Διοικητής του Συντάγματος, ο Συνταγματάρχης Βλάσιος Καραχρήστος,  που το όνομά του –τιμής ένεκεν- φέρει από το 2000, το 2/39ΣΕ. 

εικ 21.

Στις μάχες που έδωσε παρασημοφορήθηκε η σημαία του Συντάγματος και πάλι με τον Ταξιάρχη Αριστείου Ανδρείας», που φαίνεται κάτω από τον σταυρό.(εικ.21)
 25 μήνες παρέμεινε στα αιματοβαμμένα χώματα της Μικράς Ασίας και την 1η Σεπτεμβρίου 1923 έφθασε στο Μεσολόγγι ατμοπλοϊκώς. Οι απώλειες του Συντάγματος, κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας, ανήλθαν σε 29 Αξιωματικούς και 297 Οπλίτες.
Το 1929 με την αναδιοργάνωση του στρατού έγιναν μεταβολές στα Ευζωνικά Συντάγματα. Διαλύθηκαν τα  1/38 ΣΕ της Καρδίτσας και το 4/41 της Βέροιας, ενώ τα άλλα τρία το 2/39, το 3/40 και το 5/42  μετέπεσαν σε Τάγματα, με τους αυτούς αριθμούς αντίστοιχα.
2^ος Παγκόσμιος πόλεμος
Κατά τη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου του 1940-41, το σύνταγμα αποτελούσε μέρος της 8ης Μεραρχίας Πεζικού και ήταν μια από τις πρώτες ελληνικές στρατιωτικές μονάδες που πολέμησαν με τους Ιταλούς. 
«Το 2/39 ΣΕ, μετά την επιστράτευση, από τις αρχές Οκτωβρίου του 1940, μετακινήθηκε  στις 25η Οκτωβρίου 1940 και την 1η Νοεμβρίου έφτασε  αρχικά στο Πέτα της Άρτας και τελικά στην Άνω Λαψίστα Ιωαννίνων, ως εφεδρεία της VIII ΜΠ, η οποία ήδη δεχόταν την επιθετική ορμή των μηχανοκίνητων Ιταλικών Δυνάμεων στην τοποθεσία: Καλαμά – Καλπάκι – Γκραμπάλα.   Έλαβε μέρος, στην έναρξη της επίθεσης, στη μάχη της Βίγλας (14-17 Νοε 1940), μπροστά από τη Γκραμπάλα και πριν από το χωριό Βασιλικό, με σοβαρές απώλειες, με 45 νεκρούς.
Και στις επιχειρήσεις από της 25ης Νοεμβρίου, μέσα στην Αλβανία, στα εδάφη της Βορείου Ηπείρου, η οποία απελευθερωνόταν για δεύτερη φορά, στη νεώτερη Ελληνική περίοδο.
Το 2/39 συμμετείχε στην υποχώρηση από το μέτωπο της Βορείου Ηπείρου και στις 23η Απριλίου 1941, μετά τη συνθηκολόγηση βρέθηκε στην περιοχή των Ιωαννίνων : Οι συνολικές απώλειες του Συντάγματος στον Έλληνο-Ιταλικό Πόλεμο ανήλθαν σε νεκρούς, τραυματίες, παγόπληκτους, εξαφανισθέντες, και αιχμάλωτους: αξιωματικούς : 89 και οπλίτες : 2112». 

 

Εικ.22.

Στην θέση της πρώτης νικηφόρας μάχης στη Βίγλα, όπου σκοτώθηκαν οι 45 άνδρες του Συντάγματος, στήθηκε μνημείο. Σε μαρμάρινη πλάκα και σε μαρμάρινους σταυρούς  αναγράφονται τα ονόματά τους.(εικ.22)
 

εικ.23

Πέρυσι από τον Σύνδεσμο Εφέδρων Αξιωματικών Αιτωλ/νίας, σε συνεργασία  με τον Δήμο της Ιερής Πόλης του Μεσολογγίου έγινε επιμνημόσυνη δέηση(εικ.23) και κατατέθηκε στεφάνι στο μνημείο,  από τον πρόεδρο Γιώργο Καλογεράκη. (εικ.24)

εικ. 24.

 Ονομασία του συντάγματος
 Στις 31 Αυγούστου 1965 απέκτησε την ονομασία "12ο Σύνταγμα Πεζικού" και στις 26 Ιουνίου 1978 μετονομάστηκε 2/39 Σύνταγμα Ευζώνων. 

 

 εικ.25.

Στις 26 Σεπτεμβρίου 2000, το σύνταγμα απέκτησε την τιμητική ονομασία "Συνταγματάρχης Καραχρήστος"(εικ.25) προς τιμήν του διοικητή του, Συνταγματάρχη Βλάση Καραχρήστου, ο οποίος σκοτώθηκε, όπως λέχθηκε  πολεμώντας στις 20 Αυγούστου 1921. Η έδρα του είναι στο στρατόπεδο στο Μεσολόγγι με την ονομασία προς τιμήν του ήρωα Σπύρου Μουστακλή, ο δε διοικητής του σήμερα είναι ο συνταγματάρχης  Παντελής Μπερτσιάς.  
Από τις 2 Δεκεμβρίου 1950 και μέχρι σήμερα, με ολίγων χρόνων διακοπή, λειτουργεί  Κέντρο Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων στο Μεσολόγγι
Για την δράση του Συντάγματος ο τελευταίος διοικητής του, ο ηρωϊκός Καλφέλης Στυλιανός καταλήγει: «……οι Τσολιάδες του 1940, μιμούμενοι τους προγόνους των, όλων των εποχών, τήρησαν κατά γράμμα τον ιερόν όρκον, που έδωσαν εντός του κήπου των Ηρώων του Μεσολογγίου,
Πολλοί Ελληνόπαιδες, έχουν ένα όμορφο και αξέχαστο κομμάτι από τη ζωή τους  στην πόλη του Μεσολογγίου. Καθόλου σπάνιο στην επικράτεια, όταν πεις ότι είσαι από το Μεσολόγγι, εκτός από τον σχολιασμό για την ιστορία του,  να ακούσεις: Α΄ εγώ έβγαλα εκεί το Τ.Ε.Ι.,  άλλος, και εγώ υπηρέτησα εκεί στο 2/39.

 
Το 2/39 ΣΕ, δεν είναι υπηρεσία, είναι ιστορία. 

 

Πολλά στοιχεία, ελήφθησαν από το βιβλίο του Αντ/γου Νικολάου Κολόμβα  «το 2/39 Σύνταγμα Ευζώνων», τον οποίο και ευχαριστώ ιδιαίτερα.

 

Θεόδωρος Μυλωνάς