Ο ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΤΗΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ ΣΤΟ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ

 Θεόδωρος Π. Βρυζάκης
«Η Έξοδος του Μεσολογγίου»

 

     Δεν περιορίστηκε στὸ ἐσωτερικό τῆς Ἑλλάδας ὁ ἀντίκτυπος τῆς θυσίας τοῦ Μεσολογγιοῦ. Ξαπλώθηκε σ' ὅλον τὸν ἐξωτερικὸ κόσμο. 

Οἱ λαοὶ τῆς Εὐρώπης καὶ τῆς Ἀμερικῆς συγκλονίστηκαν βαθύτατα ἀπὸ κατάπληξη, δέος καὶ θαυμασμό. Ἡ ἀντίδρασή τους ἐκδηλώθηκεν ἄμεσα. Στὸ Παρίσι, οἱ Γάλλοι φοιτητές, μόλις ἔφθασεν ἡ εἴδηση, συγκρότησαν αὐθόρμητη διαδήλωση. Ἦταν μεσάνυχτα. Βάδισαν πρὸς τὰ Ανάκτορα τοῦ Κεραμεικοῦ, προσκαλώντας τὸν Βασιλιᾶ τους νὰ ἀναμετρήση τὶς συνέπειες τοῦ σπαρακτικοῦ γεγονότος. Ὁ Κάρολος Δέκατος, διαπνεόμενος ἀπὸ φιλελληνικὰ αἰσθήματα, βγῆκε στὸ μπαλκόνι τῶν Ἀνακτόρων. Καὶ ἀναφώνησε: «Ζήτω οἱ Ἕλληνες! Θὰ τοὺς ἀκολουθήσωμε στὴν Κωνσταντινούπολη!»
Στὴν Ἀγγλικὴ Βουλή, ὁ Πάλμερστον, στὴ Γαλλικὴ οἱ Σατωμπριάν, Σαὶντ Ὀλὲρ καὶ ἄλλοι ἐκφωνοῦσαν θερμοὺς λόγους ὑπὲρ τῆς Ἑλλάδος. Στὴ Γερμανία ὁ Niebuhr καὶ ὁ Thiersch κινητοποιοῦν τὴν κοινὴ γνώμη. Ἔρανος ἀνοίγεται ὑπὲρ τοῦ Ἀγῶνος. Ὁ σοφὸς Γερμανὸς Βόσσιος προσφέρει ὅλη του τὴν περιουσία. Στὴν Ἐλβετία ὁ μέγας φιλέλλην Ι. Γ. Ἐϋνάρδος (ποὺ πολὺ δίκαια ὁ ἀγαπητὸς συνάδελφος Διοικητὴς τῆς Ἐθνικῆς Τραπέζης κ. Ἀγγελόπουλος ἐτίμησε πρὸ ἡμερῶν τὰ 200 χρόνια ἀπὸ τὴ γέννησή του) σπεύδει νὰ ἐνισχύση οἰκονομικὰ τὴν Ἑλλάδα καὶ ἀπευθύνει συγκινητικὴ ἔκκληση γιὰ τὴν ἀπελευθέρωση τῶν ὁμήρων τοῦ Μεσολογγιοῦ. (Ὁ Αὐστριακὸς διπλωμάτης Πρόκες Ὄστεν, ἀργότερα Πρέσβυς στὴν Ἀθήνα, εἶδε μὲ τὰ μάτια του νὰ πουλιέται, δυό-χρόνια μετὰ τὴν Ἔξοδο, στὸ σκλαβοπάζαρο τῆς Νουβίας μιὰ ὡραία Μεσολογγίτισσα γιὰ τρία πουγγιά.)
Ο πολύς Μέτερνιχ, πολέμιος της εξέγερσης των Ελλήνων, χάρις στο Μεσολόγγι, χωρίς «υποτίθεται», απάντησε αρνητικά στο Σουλτάνο που του ζητούσε βοήθεια για να πνιγεί η επανάσταση, με απόλυτη ταπείνωση και σεβασμό: «ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΥΨΗΛΟΤΑΤΕ ΕΜΕΣΟΛΑΒΗΣΕΝ ΤΟ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙ».
Ὅπως ἦταν φυσικό, βαθύτερα, πονετικώτερα συγκινήθηκαν οἱ ἄνθρωποι τοῦ Πνεύματος καὶ τῆς Τέχνης. Θαρρεῖς κι ἀναπτύχθηκεν συναγωνισμός, ποιὸς θὰ γράψη πρῶτος καὶ καλύτερος τὸν ὕμνο τῆς ἀθανασίας τοῦ Μεσολογγιοῦ. Ὁ Βίκτωρ Οὐγκὼ δημοσίευσε μακρὺ ποίημα. Ὁ Γκαῖτε ὁδηγεῖ τὸν Εὐφορίωνα τοῦ Φάουστ στὸ Μεσολόγγι, τὸν ὑψώνει σύμβολο τῆς Ἐλευθερίας, κατόπτρισμα τοῦ Βύρωνα, καὶ τοῦ ὑποβάλλει ὡραίους στίχους:
«Ὅλο ψηλότερα ν' ἀνεβαίνω!
Ὅλο πλατύτερα νὰ βλέπω!»
Τὸ ψηλότερο ἀνέβασμα καὶ τὸ πλατύτερο ὅραμα ἦταν γιὰ τὸ μεγαλύτερο πνεῦμα τῆς ἐποχῆς ἐκείνης τὸ κλέος τοῦ Μεσολογγιοῦ!
Ὁ Μύλλερ, ὁ Βερανζέρος, πολλοὶ ἄλλοι ποιητὲς ἀφιερώνουν ὠδὲς τους στὸ Μεσολόγγι, στὴν Ἑλλάδα. Ὁ Ἑλληνολάτρης Βασιλεὺς τῆς Βαυαρίας Λουδοβίκος Α' (πατέρας τοῦ Βασιλέως Ὄθωνος) ψάλλοντας τὴ δόξα τοῦ Μεσολογγιοῦ, γράφει ἐμπνευσμένους, ὡραίους στίχους:
«Ἔνδοξον εἶχες τὴν τύχην, ὡς καμμία, πόλις ἄλλη
ποτὲ νίκη δὲν ὑπῆρξεν, ὡς ἡ πτῶσις σου, μεγάλη!
Ἡ πυρὰ τῶν ὑπονόμων ἀνυψώθη, ὡς φανὸς σου,
καὶ ἐφώτισε τὸ ὕψος τῆς ἀποθεώσεώς σου!
Τῶν ἐχθρῶν τὰ ὅπλα, ὄχί! Ὄχ' ἡ δύναμη οὐτ' ἐκεῖνα
ἀλλ' ἡ ἐρινὺς τοῦ Ἅδη σὲ κατέστρεψεν —ἡ πεῖνα!»
Καὶ συνεχίζει γιὰ νὰ καταλήξη χαρακτηριστικά:
«Ἔπεσες κ' ὑπὸ τὰ δύο συνετρίβη γόνατά σου
ὁ ἐχθρός σου καὶ τὸ μέγα ἔδειξες ἀνάστημά σου!
Ὁ δὲ γδοῦπος σου καθ' ὅλην ἀντηχήσας τὴν Ἑλλάδα
ὅλων ὤπλισε τὰς χεῖρας μὲ τοῦ Ἄρεως τὴν δάδα!»

Ο Γάλλος Βίκτωρ Ουγκώ, (Victor Marie Vicomte Hugo), μυθιστοριογράφος, ποιητής και δραματουργός, ως εκπρόσωπος του Γαλλικού ρομαντισμού, τραγουδάει το Μεσολόγγι και το αποκαλεί «Ελλάδα του Ομήρου και του Μπάϋρον». Μετέφρασε, μάλιστα, Δημοτικά τραγούδια του Μεσολογγίου και τα δημοσίευσε στα 1822.
5. Ο μεγάλος Γερμανός ποιητής, ο Wilhelm, Γουλιέλμος Φον Müller, ως αντίδωρο, έγραψε τρία υπέροχα ποιήματα για το Μεσολόγγι, με συμβολικούς τίτλους: «Το Φρούριο του ουρανού», «Η ανάληψη του Μεσολογγίου», «Το νέο Μεσολόγγι». Ύμνησε με σεβασμό το Μεσολόγγι.
Μεγάλοι καλλιτέχνες, σὰν τὸν Ντελακρουά, τὸν Δαυὶδ ντ’ Ἀνζέ, ἀπαθανατίζουν σὲ ζωγραφικοὺς πίνακες καὶ γλυπτὰ τὴ δόξα τοῦ Μεσολογγιοῦ.
Δὲν ξέρω ἂν ποτὲ ἄλλοτε ἀναστατώθηκεν τόσον ὡραῖα, τόσον ἀναφλεχτικά, τόσον ἀνθρωπιστικὰ ἡ Κοινὴ Γνώμη τῆς Εὐρώπης. Ἰδοὺ κάτω ἀπὸ ποιὰν ἠλεκτρισμένη ἀτμόσφαιρα ὁ δαυλὸς τοῦ Καψάλη ἔφτασε νὰ δώση τὸ σύνθημα «πῦρ!» στὸ Ναυαρῖνο!
Καὶ τὰ μὲν διαδραματισθέντα στὴν Εὐρώπη μᾶς ἦταν γνωστά. Ἐκεῖνο ποὺ μ' ἐντυπωσίασε τελευταῖα εἶναι ὅτι καὶ στὴν μακρινὴ Ἀμερική, ποὺ μόλις πρὸ 50 χρόνων εἶχεν ἀποκτήσει κ' ἐκείνη τὴν ἀνεξαρτησία της, ὁ πνευματικός της κόσμος εἶχε ἀνάφλεξη παρόμοια μὲ τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ. Ἡ Ἀκαδημία Ἀθηνῶν βράβευσε πρόσφατα φιλολογικὴ ἐργασία τῶν ἐκεῖ Ἑλλήνων καθηγητῶν κ.κ. Μαρίου Βύρωνος Ραΐζη καὶ Ἀλεξάνδρου Πάπας. Στὸ ἔργο τους ἀποκαλύπτεται ὅτι 132 Ἀμερικανοὶ ποιητὲς εἶχαν ὑμνήσει σύγκαιρα τότε τὸν ἱερὸν ἀγῶνα τῆς Ἑλληνικῆς Ἀνεξαρτησίας. Ἰδιαίτερα ἕνας ἀνώνυμος καὶ ἄλλος μὲ τὸ ψευδώνυμο «Ἶρις» ὕμνησαν τὸ Μεσολόγγι μὲ τὰ ποιήματά τους. Καὶ προβλέπανε συνέχιση καὶ νικηφόρα ἔκβαση τῆς Ἐθνεγερσίας.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΕΞΟΔΙΤΩΝ
 

ΟΙ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΤΩΝ ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΤΩΝ ΤΟΥ ΜΕΣΟΛΟΓΓΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΘΗΡΙΩΔΙΕΣ ΤΩΝ ΤΟΥΡΚΩΝ ΣΤΟΥΣ ΝΕΚΡΟΥΣ ΈΛΛΗΝΕΣ.
Κατά την Έξοδο του Μεσολογγίου βγήκαν περίπου 11.000 ψυχές.
3600 μαχητές που γλίτωσαν 1300, ενώ από τους 7000 άμαχους και γυναικόπαιδα γλύτωσαν μονό 7 γυναίκες και μερικά κορίτσια κάτω των 12 ετών.
Οι νεκροί πέθαναν άξια και Λεύτεροι στο πεδίο της μάχης.
Ενώ οι αιχμάλωτοι και οι γυναίκες υποβλήθηκαν σε ανήκουστα μαρτυρία και σε ανομολόγητους εξευτελισμούς.
Όμως οι τουρκικές θηριωδίες συνεχιστήκαν και μετά από την πτώση του Μεσολογγίου όπου οι τούρκοι έκοψαν τα κεφάλια των Ελλήνων Αρχηγών, αλλά και τα αυτιά των νεκρών όπου ανέρχονται, σε 7000 αυτιά. Τα έβαλαν σε βαρέλια με αλάτι και τα έστειλαν στην Κωνσταντινούπολη για να δείξουν στον Σουλτάνο ότι τελικά το Μεσολόγγι έπεσε Για κάθε ζεύγος αυτιών οι τούρκοι στρατιώτες έπαιρναν 50 γρόσια.

ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΑΙΧΜΑΛΩΤΩΝ ΤΗΣ ΕΞΟΔΟΥ
Πριν από την έξοδο στον νησάκι Κάλαμο απέναντι από το Μύτικα που ήταν υπό Αγγλική κατοχή είχαν καταφύγει άμαχοι και τραυματίες από το Μεσολόγγι.
Τον Μάιο του 1828 σύνταξαν έναν κατάλογο με τα ονόματα από συγγενείς και φίλους που κατά περιόδους αιχμαλωτιστήκαν στο Μεσολόγγι και πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα ή αγνοούνται .
Ο λόγος που συντάχτηκε αυτός ο κατάλογος ήταν για να ενεργήσει η τότε κυβέρνηση τα δέοντα για να βρεθούν τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
Στον κατάλογο καταγράφτηκαν 1582 αναζητούμενοι και είχε 5 στήλες. Στην 1 γράφονταν το όνομα, στην 2 η ηλικία, στη 3 ο τόπος καταγωγής, στην 4 ο τόπος αιχμαλωσίας και στην 5 ο τόπος όπου τους μετέφεραν από πληροφορίες .
Κάποια στατιστικά στοιχειά του καταλόγου ήταν ότι ο μέσο όρος ηλικίας ήταν το 21,7 έτος.
- Υπήρχαν 710 άνδρες με μέσο όρος ηλικίας 19,4 ετών.
- 858 γυναίκες με μέσο όρος ηλικίας 23,7 ετών.
- Ενώ υπήρχαν και 14 παιδιά χωρίς διάκριση γένους
- Από τους 1582 αναζητούμενους τα 306 άτομα ήταν μέχρι 10 ετών.
- Τα 583 άτομα από 11-20 ετών.
- Τα 391 άτομα από 21-30 ετών.
- Τα 197 άτομα από 31- 40 ετών.
- Τα 61 άτομα από 41-50 ετών.
- Τα 22 άτομα από 51-60 ετών.
- Τα 4 άτομα από 61-70 ετών.
- Και σε 18 άτομα δεν αναγράφεται η ηλικία.
- Οι 944 ήταν Μεσολογγίτες
- 431 Λοιποί Αιτωλοακαρνάνες
- 155 από Ήπειρο και Πελοπόννησο
- Και 52 δεν προσδιοριζόταν ο τόπος καταγωγής τους.

Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΟΠΑΙΔΩΝ
 

Με την νυχτερινή Έξοδο, τη σφαγή στον κάμπο και την μέχρι αυτοθυσίας αντίσταση μέσα στο Μεσολόγγι, τελείωσε η πρώτη φάση του ολέθρου και άρχισε η σκοτεινή τραγωδία των 6.000 περίπου αιχμαλωτισθέντων γυναικοπαίδων. Την άλλη κιόλας μέρα στήθηκε σκλαβοπάζαρο. Θα το επισκεφτεί ο γνωστός μας πλέον γιατρός Nuzzo Mauro. Η αγοραπωλησία γινόταν στο στρατόπεδο του Κιουταχή.
Είδε μια ατελείωτη φάλαγγα από γυναίκες και παιδιά να πωλούνται ως δούλοι και διηγείται «Ήταν τόπος πόνου και απελπισίας . Εκεί εξεταζόταν το ανθρώπινο εμπόρευμα σε όλα τα σημεία του σώματος ακόμη και στα πλέον απόκρυφα, πριν καθορισθεί η τιμή. Ο αγοραστής ψηλάφιζε το εμπόρευμα κι αν του άρεσε πλήρωνε και το έπαιρνε. Ετσι, η αδελφή χωριζόταν από τον αδελφό και το παιδί από την μητέρα. Το παιδί αρπαζόταν δυνατά από τα φορέματά της.
Ο αγοραστής έσερνε βίαια τη μάνα κι ένας άλλος το παιδί. Με τα μάτια στεγνά πια από δάκρυα η μητέρα, αγκομαχώντας από την εξάντληση, τον φόβο και την κακομεταχείριση, έβλεπε με ένα πνιχτό λυγμό το παιδί της ν’ απομακρύνεται κλαίγοντας κι απελπισμένο».
Φεύγοντας ο γιατρός από την κατεστραμμένη πόλη και κλείνοντας την αφήγησή του, θα αναφωνήσει συντετριμμένος:
«Addio, addio per sempre città infelice, culla di Eroi, ma abisso d’ infortunio, e di desolazione».
(Αντίο, αντίο για πάντα άτυχη πόλη, λίκνο ηρώων, αλλά άβυσσος δυστυχίας) και Αιγύπτιοι, Τούρκοι και Αλβανοί διαμοιράστηκαν τα γυναικόπαιδα, τα οποία υπέστησαν ανήκουστα μαρτύρια και υποβλήθηκαν σε ανομολόγητους εξευτελισμούς, πριν καταλήξουν σε διάφορα μέρη του τότε Οθωμανικού Κράτους.

Σ Τ Ρ Α Τ Ι Ω Τ Ι Κ Η Ε Π Ι Θ Ε Ω Ρ Η Σ Η

 

Κώστας Κουτουβέλης