Οι αδελφοί Παπαστράτου στο Έκτακτο Στρατοδικείο – Η “Δίκη των Βιομηχάνων” το 1948

Επιμέλεια: Λευτέρης Τηλιγάδας

Στις 27 Μαΐου του 1948, με τον εμφύλιο πόλεμο στην κορύφωση του, η στρατιωτική δικαιοσύνη οδηγεί στο έκτακτο στρατοδικείο της Αθήνας ως κατηγορουμένους τους βιομηχάνους Γιάννη Παπαστράτο, Στέφανο Ρέσλερ και Γιάννη Γιαννόπουλου, τον υπάλληλο του αεριόφωτος Ηλία Φιλιππάκο, τον χωροφύλακα Ν. Σαμάκο και τον κουμουνιστή Χρύσανθο Κωστάκο, σε μια δίκη που πέρασε στην ιστορία ως η «Δίκη των βιομηχάνων».

Γιάννης Παπαστράτος

Οι τέσσερις πρώτοι αντιμετωπίζουν την κατηγορία ότι υπήρξαν χρηματοδότες των κομμουνιστών από το Νοέμβριο του 1946 μέχρι τις 29 Μαρτίου 1948, με συνεργάτες τους υπόλοιπους. Ποιο γνωστός ανάμεσα σε όλους, ο Γιάννης Παπαστράτος, πρόεδρος του διοικητικού συμβουλίου της καπνοβιομηχανίας (εκλέχτηκε στη θέση μετά τον θάνατο του αδελφού του Σωτήρη το 1940 και διατήρησε την ιδιότητα ως τον θάνατό του). Είναι κάτι παραπάνω από αληθές, ότι στο πρόσωπο του δικάζονταν όλοι οι Παπαστραταίοι.
Από την εξέλιξη φάνηκε ξεκάθαρα ότι ήταν μια δίκη παρωδία, η οποία στήθηκε από το παρακράτος της δεξιάς εκείνη την εποχή, «προς γνώσιν και συμμόρφωσιν» αρκετών.
Ο Βαγγέλης Πάλλας (δημοσιογράφος του ΑΠΕ-ΜΠΕ) γράφει γι’ αυτό έχοντας ως οδηγό μει δημοσίευση του Τάκη Κατσιμάρδου για το θέμα[1]:
«Στην υπόθεση συμπλέκονται εσωτερικές αντιθέσεις στο μπλοκ πολιτικής εξουσίας, ίσως η υπόθεση να χρησιμοποιείται και ως μοχλός πίεσης προς όποιους πολιτικούς, όπως ο πρωθυπουργός Θ. Σοφούλης, εκδηλώνουν κάποιες διαλλακτικές τάσεις. Δεν αποκλείεται να υποκρύπτονται ακόμη επιχειρηματικές αντιπαλότητες για τον έλεγχο του κυκλώματος καπνού και, φυσικά, η προειδοποίηση προς όλους όσοι θα… σκέφτονταν να ενισχύσουν υλικά τους “κομμουνιστοσυμμορίτες”, όπως την περίοδο του ΕΑΜ! Δεκαοκτώ συνολικά βιομήχανοι φέρονται να εμπλέκονται, αλλά (προς το παρόν;) παραπέμπονται τρεις! Υπάρχουν ακόμη παλιοί “ανεξόφλητοι” λογαριασμοί και ο κοινός οικονομικός εκβιασμός: Δώσε μου για να μη σε κατηγορήσω για κομμουνιστή!».
Από το δικαστήριο περνούν ως μάρτυρες κατηγορίας ένας εσμός δοσίλογων, ταγμασφαλιτών και Χιτών, ενώ τα αποδεικτικά έγγραφα που παρουσιάζονται, προέρχονται υποτίθεται από το Κ.Κ.Ε. και αφορούν σε αποδείξεις της οικονομικής ενίσχυσης.

Η πιο απίστευτη όμως “απόδειξη” ήταν το πακέτο τσιγάρων Νο 7, το οποίο είχε κόκκινο χρώμα και κυκλοφορούσε για την ενίσχυση των κουμουνιστών, που όπως αποδεικνύεται το προτιμούν, μιας και πακέτα από αυτό το τσιγάρο είχαν βρεθεί σε αρκετά κρησφύγετά τους.
Οι αξιωματικοί της ασφάλειας που καταθέτουν αφήνουν μάλιστα με σαφήνεια να εννοηθεί ότι οι Παπαστράτοι ήταν και παλιότερα χρηματοδότες του ΕΑΜ.
Μάρτυρες υπεράσπισης είναι οι πρώην πρωθυπουργοί, Βούλγαρης και Παπανδρέου, καθώς και στρατιωτικοί διοικητές όπως Σπηλιωτόπουλος κ.ά.
Στην απολογία του ο Γιάννης Παπαστράτος είπε ότι ποτέ δεν χρηματοδότησε τους κομμουνιστές, αν και «επανειλημμένως ηπειλήθη» από αυτούς. Ειδοποίησε μάλιστα και τον πρωθυπουργό Γ. Παπανδρέου, όταν ο ΕΛΑΣ, τον Νοέμβριο του 1944, αμέσως μετά την απελευθέρωση, του ζήτησε οικονομική Ενίσχυση. Την αρνήθηκε, όπως του συνέστησε ο Παπανδρέου, προβάλλοντας ως επιχείρημα ότι δεν μετέχει σε εράνους.
Η απόφαση που εκδόθηκε αθώωσε παμψηφεί τους κατηγορουμένους, με την αποδοχή ότι οι κατηγορίες ήταν μια κουμουνιστική σκευωρία, αφού «αυτοί διοχέτευσαν τα πλαστά έγγραφα για να σπιλωθούν στυλοβάτες της ελληνικής οικονομίας» και οι κατήγοροί τους εμφανίστηκαν ως όργανα, που δρούσαν κατ’ εντολή των «κομμουνιστών, των εχόντων ως έμβλημα το ψεύδος και την απάτην».
Σύμφωνα με αρκετές εκτιμήσεις η «δίκη των βιομηχάνων» χρησιμοποιήθηκε ως «πλυντήριο» για τη λειτουργία των στρατοδικείων με τις εκατοντάδες δίκες-παρωδίες που κατέληγαν με την επιβολή μαζικών θανατικών ποινών. «Η δίκη αυτή θα ευχαριστήσει όλον τον ελληνικόν λαόν και τον μαχόμενον στρατόν. Θα ακουσθεί και πέραν των συνόρων ότι εις την Ελλάδα απονέμεται πραγματική Δικαιοσύνη», είπε ο στρατοδίκης εισηγητής της αθώωσης.
————————————————————–
1. Βαγγέλης Πάλλας, Οι αδελφοί Παπαστράτου στο Έκτακτο Στρατοδικείο! – Η άγνωστη “Δίκη των Βιομηχάνων” το 1948, Εφημερίδα Αγώνας της Κρήτης, 01/11/2014 (Δείτε ΕΔΩ)

Πηγή: archeionagriniouemerologio.blogspot.com