ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

Γράφει ο: ΚΩΣΤΑΣ  Θ.  ΤΡΙΑΝΤΑΚΩΝΣΤΑΝΤΗΣ

                             ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ

       Φίλοι γονείς, τώρα που τα σχολεία και τα μαθήματα άρχισαν, ας φροντίσουμε να δημιουργήσουμε τις κατάλληλες συνθήκες, το κατάλληλο περιβάλλον, μέσα στο οποίο τα παιδιά μας θα μπορέσουν να διαβάσουν ευχάριστα και αποτελεσματικά.

     Το πρώτο μέλημα της οικογένειας οφείλει να είναι η παροχή ενός ήρεμου και ισορροπημένου, γεμάτου αγάπη περιβάλλοντος, πλούσιου από ερεθίσματα, μέσα στο οποίο το παιδί θα μπορέσει να ξεδιπλώσει ένα μεγάλο μέρος του χάρτη δυνατοτήτων του και θα μπορέσει επίσης να αλληλεπιδράσει έχοντας υψηλό βαθμό αλληλοεπικάλυψης.........

•Οι γονείς πρέπει να συμφωνούν μεταξύ τους και να έχουν κοινή γραμμή πλεύσης απέναντι στα παιδιά τους. Να μην αφήνουν την κούραση, τις δυσκολίες της ημέρας και τη ρουτίνα της καθημερινότητας να αλλοιώνει την συμπεριφορά τους. Αντίθετα θα πρότεινα, να αφήνονται σε μια διαφορετική ανάγνωση του κόσμου, μέσα από την απίστευτα ευρηματική και αναζωογονητική παιδική ματιά. 

•Να αφιερώνουν αρκετό χρόνο στα παιδιά και να παίζουν μαζί τους παιχνίδια συμμετοχικά και όχι απλά να νομίζουν ότι κάνουν το καθήκον τους αγοράζοντας πλαστικά-βιομηχανοποιημένα παιχνίδια. Η παιδαγωγική αξία του παιχνιδιού είναι τεράστια 

•Επίσης είναι ευθύνη της οικογένειας η σωστή διαχείριση του χώρου και του χρόνου των παιδιών. Ένα οργανωμένο και συμμαζεμένο γραφείο, ένα σωστά στημένο από άποψη διαρρύθμισης δωμάτιο είναι μια καλή βάση για οργανωμένες σκέψεις και αποτελεσματικές δράσεις. Είναι πολύ δύσκολο σε ένα παιδί να μάθει πχ ορθογραφία ή μαθηματικά (γενικά μαθήματα που χρειάζονται ομαδοποιημένη, τακτοποιημένη και γραμμική σκέψη) όταν το περιβάλλον αυτού του παιδιού είναι ακατάστατο. 

•Το ίδιο ισχύει και για το χρόνο. Το αποτελεσματικό διάβασμα στην πραγματικότητα απαιτεί ελάχιστο χρόνο, αν ο μαθητής είναι συγκεντρωμένος, ξέρει τι να διαβάσει και πώς να το διαβάσει. Η κατάρτιση λοιπόν ενός καθημερινού προγράμματος κρίνεται αναγκαία. Ακόμα κι αν αυτό δεν τηρείται ευλαβικά, σίγουρα θα βοηθήσει στην αποτελεσματικότητα του μαθητή, στην εξοικονόμηση ελεύθερου χρόνου, στην αυτοπεποίθησή του και βέβαια στην ηρεμία της οικογένειας. 

•Γενικά οτιδήποτε κι αν κρίνουμε ότι πρέπει να δώσουμε στα παιδιά μας, καλό θα ήταν πρώτα να το «δίνουμε» μέσα από τη δική μας πράξη.

         Αρκετοί έχουν την εντύπωση πως η μετάβαση του παιδιού από το δημοτικό στο γυμνάσιο είναι ένα θέμα που αφορά όσους γονείς έχουν παιδιά στην Στ΄ Δημοτικού. Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια για να πειστούν κάποιοι πως τα πράγματα δεν είναι έτσι. Αλίμονο, αν περιμένουμε την τελευταία στιγμή να ασχοληθούμε με θέματα που αφορούν  το μέλλον των παιδιών μας. Το άρθρο αυτό καταπιάνεται με όσα εμείς, ως γονείς, οφείλουμε να κάνουμε ώστε να βοηθήσουμε τα παιδιά μας, τώρα που μεγαλώνουν και φεύγουν από το δημοτικό για το γυμνάσιο. Δεν έχει σκοπό να αναλύσει τις δεδομένες και επισημασμένες διαφορές του δημοτικού και του γυμνασίου ούτε και θα καταπιαστεί με τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν, ώστε οι δυο βαθμίδες της εκπαίδευσης να ενοποιηθούν ουσιαστικά.

           Ως γονείς, έχουμε υποχρέωση να προετοιμάσουμε τα παιδιά μας για το κάθε μελλοντικό τους βήμα. Για το γυμνάσιο, την εφηβεία, την επαγγελματική καθοδήγηση. Αυτό όμως μπορεί να γίνει μόνο μέσα από τη σωστή σχέση μας με το παιδί από τη μικρή του ηλικία. Ακρογωνιαίος λίθος για την όποια μελλοντική επιτυχία του παιδιού μας είναι η σχέση που θα αναπτύξουμε μαζί του από τη μικρή ηλικία και τη διάρκεια της παρουσίας του παιδιού στο σπίτι μας.

         Καταρχήν  οφείλουμε να καλλιεργήσουμε στο παιδί μας την αυτοπεποίθησή του, την αυτοεκτίμηση του. Όταν λέμε αυτοεκτίμηση εννοούμε το βαθμό που το ίδιο το άτομο εκτιμά τον εαυτό του. Αυτό εξαρτάται όμως από τις σχέσεις που το άτομο ανάπτυξε με το περιβάλλον γύρω του.

       Αν, δηλαδή, τα πρόσωπα που περιστοιχίζουν το παιδί το αναγνωρίζουν, επαινούν τις επιτυχίες του, εκτιμούν τις ικανότητές του και του δημιουργούν ευκαιρίες για περισσότερες επιτυχίες, τότε και το παιδί εκτιμά σε μεγάλο βαθμό τον ίδιο τον εαυτό του. Όταν όμως, τα παιδιά ζουν μέσα στο χλευασμό, στη συνεχή επίκριση και αποδοκιμασία, αν τονίζονται συνεχώς από τους γύρω του  τα λάθη του και οι αδυναμίες του τότε το παιδί αναπτύσσει χαμηλή αυτοεκτίμηση. 

     Εδώ θα πρέπει να τονίσω πως η αυτοεκτίμηση του παιδιού, ψηλή ή χαμηλή, είναι καθοριστικός παράγοντας στη διαμόρφωση του χαρακτήρα και της προσωπικότητας του παιδιού. Η επιτυχία ή αποτυχία του ατόμου στη ζωή είναι συνυφασμένη με το βαθμό αυτοεκτίμησης που έχει το άτομο για τον εαυτό του. 

      Επομένως, αν μιλάμε για σωστή προετοιμασία του παιδιού για μετάβαση από το δημοτικό στο γυμνάσιο, αυτή περνά μέσα από την ενίσχυση της θετικής εικόνας που το παιδί διαμορφώνει για το εαυτό του. Περνά μέσα από την αυτοπεποίθηση την οποία οφείλουμε να καλλιεργήσουμε στο παιδί μας. 

       Δυστυχώς, συχνά, χωρίς να το επιδιώκουμε, υπονομεύουμε την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση των παιδιών μας. Πώς γίνεται αυτό;

Όταν εμείς έχουμε χαμηλή αυτοεκτίμηση για τον εαυτό μας τότε του μεταδίδουμε τα δικά μας άγχη, τις δικές μας ανασφάλειες. Επίσης, η χρήση τιμωρίας, η άσκηση βίας έναντι των παιδιών μας, οι χαρακτηρισμοί «είσαι βλάκας», «είσαι τούβλο», «δεν ξέρω τι θα σε κάνω εσένα», «είσαι το ρεζίλι της οικογένειας», «καμιά σχέση δεν έχεις με τον αδελφό σου» κλπ μειώνουν την αυτοεκτίμηση του παιδιού μας.

       Ακόμη, ως γονείς, μας βολεύει να ανακαλύπτουμε συνέχεια λάθη στο παιδί μας. Εύκολα απομονώνουμε το λάθος και το τονίζουμε. Αντίθετα, αφήνουμε απαρατήρητα τα όποια θετικά έχει κάνει το παιδί. Υποδεικνύοντας συνέχεια στο παιδί μας τα λάθη του εκείνο που πετυχαίνουμε είναι να τα φορτώνουμε άγχος, ανασφάλειες και να τα οδηγούμε στην απώλεια της αυτοπεποίθησής τους. 

      Τέλος, θα έλεγα πως και η υπερπροστασία έχει ως αποτέλεσμα να μην αφήνει ιδιαίτερα περιθώρια ανάπτυξης πρωτοβουλίας στο παιδί με αποτέλεσμα και πάλι να το οδηγούμε στη διαμόρφωση αδύνατου χαρακτήρα, με έλλειψη εμπιστοσύνης στις δικές του δυνάμεις.

         Η ανάπτυξη και η ενίσχυση της αυτοεκτίμηση του μαθητή περνά μέσα από μια σειρά θετικών στάσεων που ως γονείς πρέπει να διαμορφώσουμε και να αναπτύξουμε έναντι των παιδιών μας. Οφείλουμε να δημιουργήσουμε ευκαιρίες για επιτυχία των παιδιών σε διάφορους τομείς. Να μάθουμε να λέμε «μπράβο» στις θετικές προσπάθειες που καταβάλλουν τα παιδιά μας, να δίνουμε λιγότερη σημασία στους βαθμούς και στα εξωτερικά κίνητρα. Είναι σημαντικό να ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας να αναλαμβάνουν διάφορες πρωτοβουλίες και ευθύνες. Κι αυτό πρέπει να ξεκινήσει από το σπίτι με τα απλά και καθημερινά. Με την ετοιμασία του υπνοδωματίου, με το συγύρισμα του γραφείου και της σχολικής τσάντας, με τη βοήθεια για στρώσιμο του τραπεζιού για φαγητό, με τη διαχείριση του προσωπικού του χαρτζιλικιού, κλπ.

          Στην προσπάθειά μας να αναπτύξουμε την αυτοπεποίθηση του παιδιού μας θα πρέπει να το ενθαρρύνουμε να αναπτύξει κοινωνικές σχέσεις, να το ασκήσουμε να σκέφτεται θετικά για τον εαυτό του, να μάθει να αγαπά τον εαυτό του όπως είναι. 

      Να μην ξεχνούμε ποτέ τους σπουδαίους στίχους ενός ποιήματος που έγραψε η Ντόροθυ Λο Νόλτε στα 1954:

«Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στην ανεκτικότητα, μαθαίνουν να έχουν υπομονή.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στον έπαινο, μαθαίνουν να εκτιμούν.

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα στην αποδοχή, μαθαίνουν να αγαπούν.

Όταν ζουν μέσα στην επιδοκιμασία, μαθαίνουν να αγαπούν τον εαυτό τους.

Όταν ζουν μέσα στην αναγνώριση, μαθαίνουν ότι είναι καλό να έχουν στόχους.

Όταν ζουν μέσα στην προσφορά, μαθαίνουν να είναι γενναιόδωρα.

Όταν ζουν μέσα στην ειλικρίνεια, μαθαίνουν να είναι φιλαλήθη.

Όταν ζουν μέσα στη δικαιοσύνη, μαθαίνουν να είναι δίκαια. 

Όταν τα παιδιά ζουν μέσα σε φιλική ατμόσφαιρα, μαθαίνουν ότι ο κόσμος είναι φιλικό κι ευχάριστο μέρος για να ζουν».

     Με άλλα λόγια, το ποίημα μας λέει πως τα παιδιά μας μαθαίνουν αυτό που ζουν. Γι’ αυτό κι οφείλουμε να τα βοηθήσουμε να ζήσουν σε τέτοιο περιβάλλον ώστε να γίνουν άτομα με ψηλό βαθμό αυτοπεποίθησης και αυτοεκτίμησης.

Όταν τα παιδιά φτάσουν στην ηλικία των δώδεκα ετών, όταν είναι έτοιμα να φύγουν από το δημοτικό για το γυμνάσιο, θα πρέπει, πέρα από τις όποιες γνώσεις έχουν κατακτήσει στο δημοτικό, να είναι και συναισθηματικά και ψυχολογικά έτοιμα για τη νέα πρόκληση που θα αντιμετωπίσουν. Το γυμνάσιο δεν είναι μπαμπούλας. Είναι απλά η αλλαγή από το ένα είδος σχολείου στο άλλο. Ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζεται απ’ όλους και ως τέτοια πρέπει να καλλιεργείται από τους γονείς στα παιδιά. Πρόσθετο άγχος και ανασφάλειες δεν πρέπει να φορτώνουμε τα παιδιά μας. Βέβαια, εμείς, ως μεγαλύτεροι, ξέρουμε πως όπως είναι σήμερα η κατάσταση θα υπάρξουν δυσκολίες. 

     Αν είχαμε καλλιεργήσει τα προηγούμενα χρόνια την αυτοπεποίθηση του παιδιού μας, αν το μάθαμε να λέει και «όχι» στους άλλους και όχι μόνο «ναι», αν πετύχαμε να έχουμε ένα παιδί, όχι άβουλο αλλά με τη δική του γνώμη, τότε τίποτε αρνητικό δεν πρόκειται να του συμβεί. Σίγουρα στο παιδί θα γεννηθούν απορίες για το νέο άνοιγμα της ζωής του, σίγουρα θα υπάρξουν προβληματισμοί και ακόμη κλονισμοί στα πιστεύω του, θα υπάρξουν αμφιταλαντεύσεις.          Η δύναμη της παρέας των συνομηλίκων, η τάση για μίμηση των άλλων από φόβο μην απορριφθεί από την παρέα θα είναι εκεί και θα τα συναντήσουν όλοι.

      Το θέμα είναι να ανοίξει το παιδί μας την καρδιά του, να μιλήσει για τα όσα θα συναντήσει και για τα όσα θα το απασχολούν. Εδώ, θα φανεί και η επιτυχία μας ως γονείς, τώρα που τα παιδιά μας είναι μικρά. Αν περιμένουμε, να πάνε τα παιδιά μας στο γυμνάσιο και μετά να τα πλησιάσουμε τότε αποτύχαμε. Από μικρή ηλικία θα πρέπει να επικοινωνούμε με τα παιδιά μας. Να είμαστε κοντά τους, να συζητάμε τα όσα τα απασχολούν, να τα μάθουμε να λένε αυτά που νιώθουν και να τα αντιμετωπίζουμε σαν αυτόνομες οντότητες, σαν ξεχωριστές προσωπικότητες. Ο αμοιβαίος σεβασμός είναι απαραίτητος για να αναπτύξουμε μαζί τους μια σχέση ειλικρίνειας που θα τα βοηθήσει να μας εμπιστεύονται και αργότερα στο γυμνάσιο. 

       Η ένταξη του παιδιού στο γυμνάσιο είναι ο προθάλαμος για τη μετάβαση από την παιδική στην εφηβική ηλικία. Είναι ένα στάδιο μεταβατικό. Θα πρέπει να θυμούμαστε πως η ανάπτυξη χτίζεται πάνω σε ό,τι προϋπάρχει. Επομένως πολλά εξαρτώνται πάνω στα βιώματα που το παιδί κουβαλά από τη μικρότερη ηλικία. Αν το παιδί καταπιέζεται στην ηλικία που βρίσκεται τώρα στο δημοτικό, αν βιώνει αρνητικές εμπειρίες (συγκρούσεις, καταπίεση, τιμωρίες, αποτυχίες, απόρριψη), τότε λογικά θα πρέπει να αναμένουμε δυσκολίες και προβλήματα στο γυμνάσιο. 

        Το γυμνάσιο και η ένταξη του παιδιού σε  αυτό είναι ό,τι εμείς ως γονείς και βέβαια ως σχολείο έχουμε ετοιμάσει όλα αυτά τα χρόνια. Κι επειδή η πρόληψη οποιονδήποτε προβλημάτων είναι καλύτερη από την όποια αντιμετώπισή τους καλό θα είναι να ξεκινήσουμε μια συνειδητή προσπάθεια να βάλουμε τις σχέσεις μας με τα παιδιά μας και γενικότερα μέσα στην οικογένειά μας πάνω σε ορθότερες βάσεις που θα στηρίζονται στο διάλογο, τη δημοκρατικότητα, την συχνή επαφή κι επικοινωνία, τους χαμηλούς τόνους, τον αλληλοσεβασμό, το χιούμορ, την αποδοχή. Έτσι, θα μπορούμε να νιώθουμε ήρεμοι, όταν τα παιδιά μας θα φτάσουν στην ηλικία που θα αλλάξουν σχολικό περιβάλλον πηγαίνοντας από το δημοτικό σχολείο στο γυμνάσιο.

ΥΣΤΕΡΟΓΡΑΦΟ: ΘΕΛΩ να εκφράσω την συμπαράσταση μου στους συναδέλφους που φέτος βρέθηκαν εκτός εκπαίδευσης. Σημειώνω, στο χώρο της εκπαίδευσης κανένας δεν μπήκε από το παράθυρο. ΔΥΣΤΥΧΩΣ βρέθηκαν εκπαιδευτικοί στην διαθεσιμότητα. Οι προσληφθέντες διαχρονικά και διακομματικά από το παράθυρο παραμένουν στη θέση τους.