ΜΝΗΜΕΣ: Τα Μαθητικά συσσίτια στη Μαχαιρά Ξηρομέρου (1964-1967)

Μαθητικά συσσίτια, Μαχαιρά, η θεια Κωνστάντω Πλιάτσικα η μαγείρισσα, η Μάρθα η δασκάλα και ο δάσκαλος Αχιλλέας Ζακόπουλος

'ΜΠΛΙΑΟΥΡ' ΕΙΣΑΙ ΚΑΙ ΦΑΙΝΕΣΕ''

ΤΑ ΜΑΘΗΤΙΚΑ ΣΥΣΣΙΤΙΑ ΣΤΗ ΜΑΧΑΙΡΑ ΞΗΡΟΜΕΡΟΥ 1964-1967

ΕΓΓΡΑΦΑ ΑΠΟ ΤΑ ΜΑΘΗΤΙΚΑ ΣΥΣΣΙΤΙΑ 

O Χριστόδουλος Ν. Κουβέλης*

θυμάται, λέει για τα συσσίτια:

       ''Το συσσίτιο στο σχολείο κράτησε 3 χρόνια, άρχισαν το 1964 και τελείωσαν το 1967 στη δικτατορία, τα έκανε ο Λουκής Ακρίτας υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων στη κυβέρνηση του Γιώργου Παπαντρέου το 1964 Οκτώβριο, πλήρη σίτιση πρωινή και μεσημεριανή για όλα τα παιδιά, εκεί τρώγαμε τα παιδιά οι μαθητές......

         

         Φκιάξανε στο σχολείο μαγειρειό κι έβραζε το καζάνι, στο ημιυπόγειο τρώγαμε, έχανε βάλει  μακριά τραπέζια και τάβλες εκεί καθόμασταν και τρώγαμε τα παιδιά, μαγείρισσα ήταν η θεια Κωνστάντω του Πλιάτσικα, πολύ καλή μαγείρισσα καθαρή, έκανε νόστιμα τα φαγητά, ειδικά τη φασουλάδα, μοσχοβόλαε.... 

       Είχαμε πάει όλα τα παιδιά από 'να τσίγκινο πιάτο, για να μην σπάει κι από 'να τσίγκινο κατσαρόλι για το γάλα, το γάλα μας το έδιναν το πρωί όταν πηγαίναμε στο σχολείο πριν πάμε για το μάθημα, μπαίναμε στη σειρά και περνούσαμε μπροστά απ' το καζάνι που έβραζε το γάλα και με τη κουτάλα μας το έβαζε στα κατσαρόλια η θεια Κωνστάντω, το ίδιο αν ήταν όσπρια, φασόλια, φακές και το πλιγούρι.

          Το γάλα ήταν από σκόνη, γλαξ το λέγαμε, ήταν γλυκό , πολλά παιδιά δεν μπορούσαμε να το πιούμε, κρυφά πηγαίναμε και το χύναμε ανάμεσα στις σωλήνες, τότε υπήρχαν πολλές σωλήνες εκεί στη πλατεία της εκκλησίας, και στο χωράφι κάτω, εκεί τώρα που είναι η πλατεία, ήταν για τα έργα της ύδρευσης, μεγάλες μακριές, σ' αυτές παίζαμε, κρυβόμασταν στο κρυφτο, κάναμε τσουλήθρα στις πλαγιαστές, και στις πιο μεγάλες με άνοιγμα μεγάλο μπαίναμε μέσα, χωρούσαμε και βγαίναμε απ' την άλλη μεριά, μάλιστα παραβαλλόμασταν αν τα καταφέρουμε και ποιος θα βγει πιο γρήγορα απ' την άλλη μεριά, πολλά παιδιά φοβόντουσαν να μπουν μήπως σφηνώσουν μέσα στη σωλήνα και δεν μπορούν να βγουν μετά έξω, εκεί χύναμε το γλαξ, δεν πίνονταν, μύριζε, γλυκερό, μόνο αν ρίχναμε μέσα κακάο το πίναμε....

      Το γλαξ ήταν ωραίο να το τρως σκέτο σκόνη, κάποιες φορές μας μοίραζαν και κίτρινο τυρί, το πρωί πηγαίναμε κατά τάξεις και φέρναμε τα ψωμιά από το φούρνο, άχνιζαν οι φραντζόλες μοσχοβολούσαν, τραγανές, στην αρχή ήταν μόνο ένας φούρνος στη κάτω αγορά του Γιάννη Μπαρμπαρουση, έδωνε ψωμί και στ' άλλα χωριά γύρω στη Σκουρτού, στη Χρυσοβίτσα, στο Πρόδρομο, στο Αγράμπελο, στη Μπαμπίνη, στον Αητό, έχανε πάρει και ένα τρίκυκλο να το πηγαίνουν, το οδηγούσε ο αδελφός του ο Χρήστος, αργότερα το φούρνο τον πήρε ο αδελφός του ο Μάκιας με τη γυναίκα του τη θεια Μαρία, αυτός ο φούρνος ήταν από παλιά στο χωριό, έκαιγε ξύλα...

        Τότε για να δίνει ψωμί στα συσσίτια εφκιαξε φούρνο κι ο Νίκος Παπαστάμος Ματσαράγκας στη πάνω αγορά, στην αρχή έπεσαν καταγγελίες, μετά κανονίστηκε μια μέρα να δίνει ο ένας ψωμί στο σχολείο και την άλλη ο άλλος, στους φούρνους πηγαίναμε τα ταψιά τις λαμαρίνες με τα ψάρια, λυθρίνια ήταν, και το μπακαλιάρο πλακί να ψηθούν, το μεσημέρι πηγαίναμε τα παιδιά και τα φέρναμε ψημένα και ζεστά, μοσχοβολούσαν, από τα μυρωδικά, τα κρεμμυδάκια τον μαϊντανό τον άνηθο το σκόρδο και τα φύλλα της δάφνης.

        Μέσα στο σπορέλαιο, ο μπακαλιάρος γινόταν με πατάτες, πολύ νόστιμα φαγητά, μαζί με τη φασολάδα ήταν τα πιο νόστιμα, άλλο φαγητό ήταν και το πλιγούρι, πλιαούρ, μπλιαούρ το λέγαμε, κομμένο στάρι στα δυο, στα τρία αν ήταν μεγάλο, το έβραζαν με σάλτσα ντομάτα ή σκέτο, σα χυλός ήταν, δεν μας άρεσε καθόλου, ήταν άνοστο, με το ζόρι το τρώγαμε, το θεωρούσαμε φτωχό φαγητό, και λέγαμε ''μπλιαούρ' έχει σήμερα'', τότε δεν ξέραμε, όπως ξέρουμε σήμερα, για βιολογικές τροφές και τη θρεπτική αξία τους, να τρως κομμένο στάρι, το πλιγούρι, τότε το περιφρονούσαμε...

    Εκεί στο συσσίτιο καθόμασταν με τ' άλλα παιδιά και τρώγαμε στα τσίγκινα πιατάκια μας κουρεμένα εμείς τα παιδιά με τη ψιλή μηχανή γουλί, κουρομπέλι κι οι κοπέλες με κορδέλες στα μαλλιά, και κοτσίδες , φορούσαν και γαλάζιες ποδιές μ' άσπρο γιακαδάκι στο λαιμό, νοιώθαμε μια ομάδα μια παρέα μια συντροφιά ο ένας δίπλα στον άλλον, εκεί μαζί μας έτρωγαν κι οι δάσκαλοι μας ο Αχιλλέας Ζακοπουλος η Γαλήνη, η Μάρθα, η Μαρία, έτρωγαν και τα παιδιά του Ζακοπουλου, τότε ήταν μικρά, η Λετα και ο Βασιλάκης, εκείνα τα χρόνια στο σχολείο ήταν πολλά παιδιά, πάνω από 100, 120 130 παιδιά, το σχολείο ήταν τριθέσιο είχε τρεις δασκάλους....

    Οι αίθουσες, ήταν στο σχολείο, δυο, και η άλλη στο λυόμενο δίπλα, το ιταλικό, το λέγαμε έτσι γιατί το' φκιαξαν ιταλοί, τώρα το' χουν πριν μερικά χρόνια γκρεμίσει, δεν υπάρχει μάθημα τότε έκανε η Πρώτη Τάξη με την Τρίτη, η Δευτέρα με την Τετάρτη  και η Πέμπτη με την Έκτη μαζί στην ίδια αίθουσα, υπήρχε και Πρώτη Καταη, έτσι τη λέγαμε γιατί τα παιδιά που δεν πήγαιναν ακόμα σχολείο έρχονταν στο σχολείο και κάθονταν στη αίθουσα της Πρώτης κάτω, καταγής, πίσω απ' τα θρανία των ....κανονικών μαθητών κι άκουγαν ... ήσυχα κι ακίνητα τότε γίνονταν μόνο ένα διάλειμμα, κι είχαμε μάθημα πρωί και απόγευμα  εκτός από Τετάρτη και Σάββατο

Αυτά είχα να πω, δεν θυμάμαι άλλα τώρα''

ΕΓΓΡΑΦΑ ΑΠΟ ΤΑ ΜΑΘΗΤΙΚΑ ΣΥΣΣΙΤΙΑ

Πρακτικόν υπ' αριθ. 2/1964 

      Εν Μαχαιρά σήμερον την 6ην του μηνός Δεκεμβρίου ημέραν Κυριακήν και ωραν 11ην πρωινήν συνηλθεν η επιτροπή Μαθητικών συσσιτίων αποτελούμενηα εκ των 1] Αναστασίου Μπιτσωρη ως πρόεδρου 2]Χρίστου Γκολφη ταμιου και 3] Αχιλλέως Ζακοπουλου Δ/ντου του Σχολείου και γραμματέως αυτής με θέμα: ''Καταρτισμός και ψήφισης του προϋπολογισμού της νέας χρήσεως 1964''.

    Γενομενη απαρτία ο πρόεδρος εισηγείται τον προϋπολογισμόν κατά άρθρον και κεφάλαιον έχοντας ως ακολούθως.

Α' ΕΣΟΔΑ

Κεφ.1 Αρθρον-1Επιχορηγησις ΚΕΜΣ δια μαθητ.Συσσιτια..65.000

Κεφ.1Αρθρον-1Εισφοραι,Δημων,Κοιν.και Νομ.Πρ………..30.000

Κεφ.1Αρθρον-2Εισφοραι και δωρεαι ιδιωτων.......................3.000

Κεφ.10Αρθρον-1Εισπραξεις, μη κατονομαζόμενοι ανωτ......2.000

Σύνολον Εσόδων 100.000

Ήτοι σύνολον εσόδων εκατόν χιλιάδες

Β' ΕΞΟΔΑ

Κεφ.1Αρθρον-2Προμηθεια τροφίμων, αρτιδιων και καυσόξυλων....60.000

Κεφ.1Αρθρον-3 Έξοδα συγκεντρ. και μεταφοράς τροφίμων..............2.000

Κεφ.1Αρθρον-4Αγορα επίπλων σκευών κ.λ.π συναφ. ειδών...........15.000

Κεφ.3Αρθρον-2Αποζημιωσις προσωπικού Ε.Μ.Σ..............................5.000

Σύνολον Εξόδων 97.000

Ήτοι σύνολον Εξόδων ενενήκοντα επτά χιλιάδες

Αποθεματικόν ποσόν δραχμας ''3.000''

    Η επιτροπή ακούσασα του προέδρου ομοφώνως αποφαίνεται............Ψηφίζει Τον Προϋπολογισμόν εσόδων και εξόδων Μαθητικών Συσσιτίων ως ανωτέρω εξετεθη.

        Εφ' ω συνεταγη το παρόν πρακτικον και υπογράφεται ως έπεται

Ο πρόεδρος Αναστ. Μπιτσωρης

Ο Ταμίας Χρ. Γκολφης 

Ο Γραμματέας

Αχιλλέας Ζακόπουλος

Ακριβές αντίγραφον

Εν Μαχαιρά τη 8η Δεκεμβρίου 1964

Ο Δ/ντης του Σχολείου

[Πρόχειρη σημείωση στο εσωτερικό φακέλου από ΕΠΙΘΕΩΡΗΤΗΝ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΑΓΡΙΝΙΟΥ 

Αρ.πρ.3082 ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΗΜΟΤΙΚΟΝ ΣΧΟΛΕΙΟΝ Μαχαιράς Ξηρομερου]

-η σημείωση-

Εις εκτέλεσιν της υπ' αριθμ. 3082/ 19-11-65μ Υμετέρας δ/γης λαμβάνω την τιμήν να υποβάλω Υμιν συνημμένως κατάστασιν εμφαίνουσα το υπόλοιπον τροφίμων μαθητ. συσσιτίων δι' εν έκαστον είδος ως και το χρηματικόν  υπόλοιπον εκ κρατικής επιχορ. και να παρακαλέσω δια τα περαιτέρω 

α/α..είδος....... ποσοτης... ολογράφως....Παρατηρήσεις

1......Γάλα..........

2......ζυμαρικά

3......Ζακχαρις

4......σπορέλαιον 

Χρηματικόν υπόλοιπον εκ της επιχορηγήσεως του Κράτους

(*Ο Χριστόδουλος Κουβέλης ζει και δημιουργεί στη Μαχαιρά Ξηρομέρου. Γράφει, ζωγραφίζει, φωτογραφίζει, βιντεοσκοπεί και δημιουργεί εντυπωσιακά έργα τέχνης τα οποία δημοσιεύει στον προσωπικό του χώρο στο Art Poetica couvelis: http://artpoeticacouvelis.blogspot.com/ και στο facebook Christos Couvelis)