Ντίνος Στυλιανός: Ο πλάτανος του Αγίου Σπυρίδωνα πρέπει να χαθεί;

 

Ο πλάτανος του Αγίου Σπυρίδωνα  πρέπει να χαθεί;

Γράφει ο Ντίνος Στυλιανός.

Στα ΚΡΥΑ γερατειά σου, δεντρί καμαρωμένο,

για πές μας: πόσες διάβηκαν γενιές …

«Φιλοκτήτης Λαμπράκης. Βονιτσάνος ποιητής»

Ποιος τον φύτεψε και πότε; Όποιος και να ήταν αυτός, όποτε και να το έκανε, έδωσε τόπο σε ένα βλαστάρι και θέριεψε......

Η περίοδος φύτευσης βρίσκεται ανάμεσα στα έτη της πρώτης κτίσης της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα στην τοποθεσία Αρδίκα[1] και της περιόδου της γαλλικής κυριαρχίας στην Βόνιτσα[2].

Κάτω από τον ίσκιο του για δεκάδες χρόνια κάθησαν ανεξάρτητα φύλου όλοι οι κάτοικοι, καθώς και όλες οι προσωπικότητες που πέρασαν από τη Βόνιτσα. Εκεί στάθηκαν όλοι περιμένοντας να βγούν τα νιογάμπρια, ή η σωρός αγαπημένου τους προσώπου. Εκεί στεκόταν ο κάθε γονιός που βαπτιζόταν το παιδί του, περιμένοντας να ακούσει το όνομα. Εκεί δινόταν «οι μάχες» των νεαρών όταν ο γονιός άκουγε το νέο όνομα και πετούσε τις πεντάρες και τις δεκάρες για τα «συγχαρήκια». Εκεί κρεμάστηκαν τα κεφάλια στη περίοδο του εμφύλιου σπαραγμού. Εκεί αντίκρυσε ο Φιλοκτήτης Λαμπράκης το μνήμα[3] της μητέρας του και άρχισε να γράφει την συλλογή του «Σαν όνειρα και σαν πόθοι».

Εκεί φωτογραφήθηκε το παλαιό ιερό ευαγγέλιο της Πλαγιάς από τον Γερμανό Προτεστάντη (με αμερικάνικη υπηκουότητα) καθηγητή Πανεπιστημίου Αμερικής. Εκεί μικρά παιδιά καθόμασταν και παρατηρούσαμε την γάτα της κυρά-Μαμής να ανεβάινει και να κυνηγάει πουλιά. Εκεί στερεώθηκε η καμπάνα που ο Οθωμανός διοικητής της Πρέβεζας δώρησε στον Έπαρχο της Βόνιτσας.

Εκεί ήταν η ζωή της πόλης στους περασμένους αιώνες.

[1] Πιο πρίν, το έτος 1724, η εκκλησία για λίγα χρόνια ήταν κτισμένη στην τοποθεσία της ένωσης γεωργικών συνεταιρισμών.

[2] Με την συνθήκη του Καμποφόρμιο (1797) , οι Γάλλοι γίνονται κυριάρχοι της περιοχής της Βόνιτσας. Το έθιμο των δημοκρατικών Γάλλων ήταν να φυτεύουν στο κέντρο της πόλης ένα δέντρο σε ανάμνηση του γεγονότος (αιτιολογημένη άποψη του Νικόλα Βερνίκου, ομότιμου καθηγητή του Πανεπιστημίου Αιγαίου).

[3] Στο βόρειο-δυτικό προαύλιο της εκκλησίας (από την είσοδο της οικίας Νώντα Νικάκη, μέχρι και το σημείο που στα χρόνια μας υπήρχε η βρύση της πλατείας) ήταν το νεκροταφείο της Κοντράδας του Borgo.

Ο πλάτανος δεν γέρασε και άρχισε να χάνει τα κλάριά του. Αν εσωτερικά έχει κουφάλα, αυτό είναι χαρακτηριστικό όλων των δέντρων πλατάνων. Δεν γέρασε, απλώς του στέρησαν το νερό.

Από την εποχή που φυτεύτηκε, δίπλα του περνούσε το ποτάμι που ερχόταν από την ένωση των ποταμών Βέρδα-Σαλβίνα-Κορπή και κυρά Βρύση. Μετά την διευθέτηση της κοίτης του ποταμού, ήλθε η εποχή που στην πόλη τοποθετήθηκαν οι πρώτες δημόσιες βρύσες (βλέπε το βιβλίο «Ρεί» της Αμφικτιονίας Ακαρνάνων) με συνεχή ροή. Μια από τις πρώτες βρύσες ήταν ακριβώς απέναντι από τον πλάτανο, στην βόρειοδυτική γωνία της εκκλησίας. Ακόμα εκεί υπάρχει η πέτρινη υποδοχή του νερού.

Αργότερα όταν η βρύση μεταφέρθηκε λίγα μέτρα πιο δυτικά, στο σημείο που όλοι γνωρίζαμε, η συνεχής ροή του νερού, έστω και υπόγεια, τροφοδοτούσε τις ρίζες του πλάτανου.

Στην δεκαετία που μας πέρασε, από τον Δήμο, τοποθετήθηκε μια γραμμή βρύσης ακριβώς στην ρίζα του πλάτανου. Δεν πέρασε ένα έτος, και η βρύση «έχασε» το κλειδί που την άνοιγε, και ο πλάτανος έμεινε χωρίς νερό.

Ας μην χάσουμε αυτό το ιστορικό σημείο της πόλης. Ας μην συμπεριληφθεί ο πλάτανος στα τόσα κατεστραμμένα μνημεία της πόλης.

Μέσα σε μια ημέρα γκρέμισαν το βενέτικο εργοστάσιο της γλυκόριζας. Μέσα σε μια μέρα γκρέμισαν το αρχοντικό του Φιλοκτήτη Λαμπράκη (η γκραβούρα του σπιτιού φιλοξενείται στο μουσείο του Λούβρου). Μέσα σε μια μέρα ξύλωσαν την ιστορική πλατεία της πόλης εξαφανίζοντας τα αρχαία ρίθρα που την περιέβαλαν. Μέσα σε μια ημέρα κατέστρεψαν το ιστορικό κέντρο της πόλης.

Δεν χρειάζεται τίποτα άλλο για να σωθεί ένα από τα τελευταία ιστορικά σημεία της πόλης. Νερό, μόνο νερό.

…. μα μόνος σύ τι κρίμα, με δάκρυ ήσυχα θρηνείς

στου στρατηγού το μνήμα!

Φιλοκτήτης Λαμπράκης. Βονιτσάνος ποιητής

ΑΜΦΙΚΤΙΟΝΙΑ ΑΚΑΡΝΑΝΩΝ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ